Ο ΘΩΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΤΟΙΜΟΣ ΝΑ ΜΠΕΙ ΣΤΗΝ ΟΡΧΗΣΤΡΑ

Τελευταία συναυλία του Σωματείου των Φίλων του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» απόψε στο Polis Art Café και οι εντυπώσεις εξαιρετικές τόσο για τους μαθητές, όσο και τους δασκάλους. Πριν όμως προχωρήσουμε σε ρεπορτάζ για την ωραία βραδιά που περάσαμε εκεί και θα ακολουθήσει σύντομα, θα σταθούμε σε μια εξαιρετική παρουσία, του μικρού Θωμά Αντωνίου, καρδιτσιώτη ο οποίος όπως μας είπε ο πατέρας του είναι «κολλημένος» με την παραδοσιακή μουσική μετά από ενδελεχή παρατήρηση των οργάνων της ορχήστρας και το μικρόφωνο πήρε να τραγουδήσει και κρουστά έπαιξε αλλά και μπήκε και στο χορό, εναλλάξ στην αγκαλιά του πατέρα του και της Αλίκης Γκανά και το γεγονός μας έδωσε ελπίδες ότι κάποιοι είναι έτοιμοι να πάρουν τη σκυτάλη για την διατήρηση και την καλλιέργεια της μεγάλης μας μουσικής παράδοσης.   

ΑΘΗΝΑ, 29062016

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΥ ΛΕΓΑΜΕ ΕΡΧΕΤΑΙ….

Καλό μεσημέρι και υπομονή. Μπορεί να βρέξει και σήμερα!!!

ΑΘΗΝΑ, 29062016

ΚΙΒΩΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ Η «ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ»

Δεύτερη ημέρα χθες του εξαιρετικού μουσικού τριημέρου της παρουσίασης των μουσικών σχολείων στο αίθριο του Αρσακείου (Πεσματζόγλου 5) και ο καιρός στον ουρανό φαίνονταν πως θα μας έμεινε αξέχαστος από την ορμή που θα έπεφτε πάνω στην πόλη. Το έλεγαν εξάλλου και στα δελτία των ειδήσεων από το πρωί, ότι το σύνδρομο της Ψυχρής Λίμνης (ένα από τα κακά της μοίρας του κόσμου που έλλειπε από των φτωχή πατρίδα μας) θα εντυπωσίαζε τους Αθηναίους και τους παρεπιδημούντες απ’ όλη τη γη στο άμοιρον Άστυ.  

Ενόψει αυτού του φαινομένου λοιπόν, οι διοργανωτές από το Σωματείο των «Φίλων του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη» της χθεσινής συναυλίας προέτρεψαν το κοινό και τους μουσικούς να πάρουν ο καθένας την καρέκλα του και τα όργανά τους και να κατέβουν τα σκαλιά προς τη Στοά του Βιβλίου όπου θα υπήρχε η σχετική ασφάλεια από τη βροχή και το χαλάζι που σφυροκόπησαν τη γυάλινη στέγη. Έτσι και έγινε αλλά το έκτακτο αυτό γεγονός είχε σαν συνέπεια να μην είναι δυνατόν να γίνει σωστή εγκατάσταση των ηχητικών συστημάτων κι έτσι όλη η συναυλία θα γίνονταν με φυσικό ήχο – πράγμα που προϋπόθετε τη σιγή από μέρους των ακροατών προς τους μουσικούς και η οποία τηρήθηκε στο ακέραιο. Πάραυτα, η κάθοδος από το αίθριο στη στοά αποτέλεσε μια πρόκληση για τους μουσικούς του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Λαϊκών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» και τους μαθητές που παρακολούθησαν τα φετινά σεμινάρια και σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία και έκλεισε με την παρουσία της νεοσύστατης Ορχήστρας Δημοτικής Μουσικής «Φοίβος Ανωγειανάκης», η οποία με την  επιμέλεια του μουσικολόγου Πέτρου Μουστάκα, παρουσάισε  τραγούδια και σκοπούς από την Πόλη και τη Μικρά Ασία.

Απόψε στις 7.30 θα παρουσιαστούν οι τάξεις: Κρητική Λύρα & Μαντολίνο (Αστρινός Ζαχαριουδάκης), Μπουλγαρί & Κρητικό Λαούτο (Κάρολος Κουκλάκης), Θιαμπόλι (Ειρήνη Δερέμπεη), Στεριανό, Νησιώτικο & Πολίτικο Λαούτο (Νίκος Αγγελόπουλος) και Δημοτικό Τραγούδι (ατομικό: Ειρήνη Δερέμπεη). Θα γίνει ιδιαίτερο αφιέρωμα στο Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι, που συμπληρώνει φέτος 18 χρόνια διδασκαλίας και δημιουργικών δράσεων στο πλαίσιο των σεμιναρίων των «Φίλων», με την επιμέλεια του Αλέξανδρου Λαμπρίδη. Οι εκδηλώσεις θα κλείσουν με παραδοσιακό γλέντι, με τους μαθητές της τάξης του Λαϊκού Κλαρίνου και την κομπανία του Δημήτρη Κώτσικα.

Οι συναυλίες στο «Αίθριο της Στοάς του Βιβλίου», σημειώνουμε, γίνονται σε συνεργασία με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία. 

ΑΘΗΝΑ, 29062016

ΤΗΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ ΑΠΡΟΟΠΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Στη Σταδίου το απόγευμα, την ώρα της μεγάλης καταιγίδας….     

Η δυνατή βροχή και πολύ περισσότερο η καλοκαιρινή καταιγίδα είναι κάποια ιδιαίτερα γεγονότα για την ξηρή, ως προ το κλίμα Αθήνα και όσο πιο έντονα εκφράζονται, τόσο περισσότερο προσφέρονται για εξαιρετικές φωτογραφίες. Υπό την προϋπόθεση πάντως ότι θα υπάρχει δίπλα σου ένα χέρι να σε σκεπάζει με μια ομπρέλα για να μπορείς με τα δικά σου να κρατάς και να έχεις στεγνή την πολύτιμη μηχανή.  Κάπως έτσι πρέπει να γίνεται· αλλά όταν μέσα σε αυτό το κακό που συνοδεύεται και από δυνατό χαλάζι βρεθεί ξαφνικά μπροστά σου μια ελαφρώς ξεσκέπαστη γυναικεία πλάτη, τότε πατάς αμέσως το τελευταίο κλικ να μη χάσεις τη σκηνή και απλώνεις την ομπρέλα σου από πάνω της για να μη λιώσει… 

ΑΘΗΝΑ, 28062016

ΚΕΝΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΤΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΖΩΗ

Δεν είναι και λίγα τα μνημεία και τα ευρήματα από τους αρχαίους και τους κατοπινούς χρόνους που φανέρωσε η γη της Αμοργού και τα οποία μαρτυρούν τη μακρά πορεία των ανθρώπων πάνω σε αυτό το μοναδικό νησί. Το κύρος τους φυσικά και δεν αμφισβητείται, αλλά ανάμεσά τους πρέπει να αναγνωριστεί και το έργο που δημιούργησε πριν από ένα αιώνα και είναι εκτεθειμένο στους πέτρινους τοίχους του Ασφοντυλίτη, ο ανάπηρος Μιχάλης Ρούσσος.

Έρχονται στον Ασφοντυλίτη οι μουσικοί με τα όργανά τους...

Ο Ασφοντυλίτης της Αμοργού, είναι ο μόνος παραδοσιακός αγροτικός οικισμός σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων που έχει ακόμη και σχεδόν ακέραια όλα εκείνα τα ιδιαίτερα στοιχεία τα οποία, με την εύγλωττη σιωπή τους μαρτυρούν την αδιάκοπη κατοίκησή του από την αρχή της ιστορίας. Θεμελιωμένος πριν από αμέτρητα χρόνια στο μικρό υψίπεδο της πλαγιάς που ξεκινά από την κορυφή Βορεινά και καλείται Απόλακα, έχει την πλάτη του στον βοριά και αγναντεύει το δυτικό πέλαγος. Ο επισκέπτης του, όταν κατεβαίνει το μονοπάτι από τον ερημωμένο Άγριλα ή την Όξω Μεριά, τον βλέπει ως ένα συμπαγή με το πετρώδες περιβάλλον, οχυρωματικό οικισμό με πολλά χαμηλά, πέτρινα κτίσματα στο εσωτερικό του, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με στενούς, άτακτους δρόμους. Οι τοίχοι που χωρίζουν μεταξύ τους τα εγκατελλειμένα αγροτικά νοικοκυριά είναι φαρδείς και αρκετά ψηλοί και το μόνο φυτό που ευδοκιμεί μέσα σε αυτό το κατάστεγνο, γκρίζο τοπίο με τις πέτρες είναι οι στεγνές, αποσκελετωμένες φραγκοσυκιές, η ηλικία των οποίων, επίσης δεν μπορεί να υπολογιστεί.

Ποιος να ξέρει άραγε τι να έγινε εκείνα τα χρόνια στον οικισμό;

Εκείνο όμως που κυρίως χαρακτηρίζει αυτόν τον παλιό οικισμό της Αμοργού, είναι οι μεγάλες, ακατέργαστες ως επί το πλείστον πέτρες που είναι χτισμένα τα σπίτια και οι υπόλοιπες εγκαταστάσεις. Οι πέτρες είναι βέβαια το μόνο υλικό που σε αφθονία υπάρχει στον τόπο και αυτές χρησιμοποίησαν οι πρώτοι άνθρωποι να χτίσουν τα σπίτια τους και ως φαίνεται, είναι πολλές οι φορές μέσα στους αιώνες που επιστρατεύτηκαν για τον ίδιο σκοπό. Το γεγονός ότι κάτω από τον οικισμό, υπάρχει μια σειρά από πηγάδια από τα οποία αναβλύζει νερό όλο το χρόνο, βεβαιώνει την άποψη ότι οι άνθρωποι κατοίκησαν εκεί από την αυγή της ιστορίας. Τα αρχαιολογικά ευρήματα εξάλλου της περιοχής αποδεικνύουν πως στη θέση που βρίσκεται ο Ασφοντυλίτης άνθισε κάποτε μια πρωτοκυκλαδική εγκατάσταση ανθρώπων.

Το κατσίκι που ακολουθεί το βιολιστή είναι τάμα στον Άγιο...

Ολόκληρη η οικογένεια καταφθάνει με τα πόδια στο πανηγύρι

 Στη πέτρα λοιπόν οφείλεται το γεγονός ότι ο Ασφοντυλίτης παραμένει άθικτος από το χρόνο καθώς ελάχιστες είναι οι ζημιές που παρουσιάζει κι αυτές διακρίνονται μόνο στις στέγες ενώ στα εσωτερικά των σπιτιών, όπου βέβαια υπήρχαν, έχουν πέσει οι χοντροί σοβάδες. Στο εξωτερικό τους οι τοίχοι δεν πρέπει ποτέ να είχαν σοβαντιστεί ή ασβεστωθεί, πράγμα που μαρτυρά πως η μανία του λευκού είναι μια μεταγενέστερη έκφραση της αισθητικής στο νησί. Μέσα στα σπίτια, σώζονται επίσης οι φούρνοι ενώ σε πολλά δωμάτια τα οποία, σημειωτέον δεν διαθέτουν παρά ελάχιστα, μικρά παράθυρα, φαίνονται τα κτιστά πέτρινα κρεβάτια και οι λίθινοι πάγκοι που κάθονταν οι άνθρωποι. Όλες δε οι στέγες είναι κατασκευασμένες με αλλεπάλληλα στρώματα γαλάζιας λάσπης και ξηρών φυκιών που στηρίζονται σε χοντρά ξύλα από φίδες, ένα κυπαρισσόδεντρο που έχει σχεδόν εξαφανιστεί, για αυτόν ακριβώς το λόγο, όχι μόνο από την Αμοργό, αλλά από τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου.

Ο δρόμος με τις πέτρες οδηγεί από τον οικισμό στη θάλασσα

Δίπλα από κάθε σπίτι υπάρχουν πολλά μικρότερα, το ίδιο ανθεκτικά κτίσματα που προορίζονταν για τα ζώα, κυρίως για τα γαϊδούρια και τα βόδια –τα αιγοπρόβατα είτε ήταν ελεύθερα ή μαντρίζονταν σε αγροικίες μακριά από τον οικισμό. Ξεχωριστή θέση είχαν επίσης δίπλα από τα σπίτια και πολλές κατασκευές που προορίζονταν για την αποθήκευση των λιγοστών αγροτικών προϊόντων που παρήγαγαν τα πετρώδη και άγονα χωράφια του Ασφοντυλίτη. Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι πουθενά δεν υπάρχει καμιά στέρνα για τη συλλογή νερού και μάλλον οφείλεται στην ύπαρξη των πολλών πηγαδιών στον πάτο του οικισμού. Το πυκνό και λαβυρινθώδες οικιστικό συγκρότημα διακόπτουν άδεια, φαρδιά μονοπάτια που εξυπηρετούσαν την επικοινωνία των νοικοκυριών και οδηγούν έξω από τον οικισμό, στις εξοχές και τα αλώνια, τα οποία βρίσκονται σε μέρη που φυσάει κατάλληλα ο αέρας.

Ένας από τους βιολιστές έφερε μαζί του και ένα κανάτι με κρασί

Το μόνο οικοδόμημα του Ασφοντυλίτη που ξεχώριζε – πριν κάποιος κάτοικος σοβαντίσει ένα από τα παλιά σπίτια και ταράξει έτσι το παραδοσιακό σύνολο, ήταν η δίστεγη εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Και αυτό το κτίσμα το οποίο διέθετε μια λεπτή αισθητική, δυστυχώς επέστη πριν από λίγα χρόνια κάποιες «βελτιώσεις» οι οποίες αλλοίωσαν την φυσιογνωμία του. Το ίδιο συμβαίνει και με το δρόμο ο οποίος ανοίχτηκε από την κεντρική αρτηρία της Αμοργού προς τον οικισμό και ως είναι φυσικό, προσέβαλλε ανεπανόρθωτα το τελευταίο απόλυτο, ακέραιο κυκλαδικό τοπίο.

Κάπως έτσι μπορεί να ήταν την ημέρα των γάμων της Ανθούλας

Πάνω από τον οικισμό, ως την κορυφή του βουνού στην πετρώδη πλαγιά απλώνονται τα βοσκοτόπια του Ασφοντυλίτη, διαχωρισμένα με μεγάλους τοίχους ενώ κάτω από το δρόμο, στην περιοχή που καλείται Μινόρια, βρίσκονται τα χωράφια, μερικά από τα οποία δείχνουν να ήταν καλλιεργημένα πριν από μερικά χρόνια. Εκεί βρίσκονται και τα περισσότερα δέντρα, κυρίως συκιές και αμπέλια τα οποία χωρίς καμιά φροντίδα πλέον κοντεύουν να ξεραθούν.

Η επιφάνεια της πέτρας μάλλον δεν ένοιαζε καθόλου το Ρούσσο

Σ’ αυτό το σημείο λένε κάποιοι παλιοί, ήταν κάποτε ένας μικρός παράδεισος από την πρασινάδα και τα καρποφόρα δέντρα. Από εκεί και κάτω μέχρι τη θάλασσα, στην πλαγιά που καλείται Χάλαρα διακρίνονται πολλά παρατημένα χωράφια που καλλιεργούσαν σιτάρι, κριθάρι και φάβα και τα οποία είναι διαχωρισμένα με ψηλούς τοίχους, πολλές αγροικίες και αρκετά αλώνια. Απέναντι ακριβώς από τον Ασφοντυλίτη, στην ήμερη κορυφή Ρίζα και στη θέση Πλακόγουρνες, πάνω από τη λαγκάδα Αρνότσουλος διακρίνονται τα ερείπια αρχαίου οχυρωματικού πύργου, ενώ ένας άλλος υπάρχει πάνω από τον οικισμό, στη θέση Ξηροκάμπι, της Όξω Μεριάς. Σημειώνεται, ότι εξαιτίας δε του βουνού που έχει στην πλάτη του ο Ασφοντυλίτης και εμποδίζει τους βοριάδες δεν έχει κανένα ανεμόμυλο.

Ο Νικόλας Θηραίος, είναι ο μόνος που έχει ακόμα ζώα στον οικισμό

Σε αυτόν τον οικισμό - φάντασμα της δυτικής Αμοργού τις περισσότερες ώρες της ημέρας δεν κινείται κανένας άνθρωπος. Ο μόνος που πηγαίνει εκεί να φροντίσει τα γουρούνια που έχει κλεισμένα σε ένα παρατημένο σπίτι, είναι ο ηλικιωμένος Νικόλας Θηραίος από τον Ποταμό. Αυτός παίρνει νερό σε πλαστικά δοχεία και το μεταφέρει στα ζωντανά τα οποία καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχουν πίσω από κάποιο τοίχο από την έντονη μυρωδιά τους. Τίποτα άλλο δεν δηλώνει την παρουσία του εκεί. Έτσι ο περαστικός από τον Ασφοντυλίτη, όταν θα διακρίνει δίπλα από το μονοπάτι μια σειρά από βραχογραφήματα δεν υπάρχει περίπτωση να βρει κάποιον να ρωτήσει τι είναι αυτά.
το χωριό Ποταμός, μόνο μπορεί να μάθει πως αυτές οι φιγούρες που είναι σκαλισμένες στην πέτρα τις έκανε κάποιος Μιχάλης Ρούσσος που έζησε κατά το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα και ο οποίος ήταν ανάπηρος. Εκείνον τον άνθρωπο, λένε οι παλιοί, οι οικείοι του όταν είχαν δουλειές, τον πήγαιναν και τον ακουμπούσαν σε κάποιο σημείο του οικισμού και αυτός, για να περνάει η ώρα του σκάλιζε με ένα σφυρί και ένα καλέμι τις πέτρες που έφτανε, συνήθως από το καρεκλάκι του.

Τι να σημαίνουν άραγε τα μικρά σύμβολα δίπλα στην Ανθούλα;

Ποιος του δίδαξε αυτή την τέχνη, είναι άγνωστο. Πιθανόν στις ατέλειωτες ώρες της πλήξης του πήρε κάποια στιγμή τα εργαλεία και άρχισε να κεντάει τις πέτρες των τοίχων γύρω και μέσα από τον οικισμό. Αν είχε κάποιοι δάσκαλο, σίγουρα θα το καταλαβαίναμε από ένα έστω έργο του, αλλά όλες οι βραχογραφίες στον Ασφοντυλίτη είναι του Ρούσσου. Καμία δεν ξεφεύγει από τη δική του τεχνοτροπία, θα έλεγε και ένας ειδικός στην τέχνη. Όλες λοιπόν οι ζωγραφιές έγιναν από ένα άνθρωπο και όπως δηλώνουν κάποιες ημερομηνίες, έγιναν σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα εξήντα περίπου χρόνων.

Μόνο μια φορά υπογράφει ο Μιχάλης τα έργα του στον τοίχο

Ο Ρούσσος, όπως διακρίνουμε από τις βραχογραφίες πρέπει να άρχισε να κεντάει τις πέτρες μερικά χρόνια πριν από το 1900, το 1897 την πρώτη και σταμάτησε το 1943 χρονιά πιθανόν που μπορεί να πέθανε. Οι πιο πυκνές χρονολογίες αφορούν τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας 1910 – 1920, ενώ απουσιάζουν εντελώς χρονολογίες μέχρι το 1940. Κανένας δεν γνωρίζει γιατί διάλεγε να κεντήσει αυτά τα χρόνια, μια περίπτωση όμως είναι να τα έχει σημειώσει λόγω των πολέμων τους οποίους θα μάθαινε από διηγήσεις των γειτόνων του που είχαν πολεμήσει ή λόγω της απουσίας τους. Πάντως ο καλλιτέχνης πρέπει να ήταν ενήμερος για κάποια γεγονότα που μπορεί μεν να συνέβαιναν μακριά από τον τόπο του, αλλά τον επηρέαζαν κι αυτόν.

Όλα μαζί τα ονόματα των γυναικών κεντημένα πάνω σε μια πέτρα

Και κανείς να μην έβγαινε έξω από τα όρια του Ασφοντυλίτη, καθώς ο οικισμός ήταν ακριβώς πάνω στη Μεγάλη Στράτα από την οποία περνούσαν υποχρεωτικά όλοι όσοι πήγαιναν από την Αιγιάλη στη Χώρα και τανάπαλιν, όλο και κάποιος θα μετέφερε ειδήσεις και πληροφορίες, των οποίων κοινωνός θα ήταν βεβαίως και ο Ρούσσος. Καθώς μάλιστα ήταν μόνιμα καθηλωμένος πάνω στο καρεκλάκι του, ήταν και ο άνθρωπος που όλοι οι περαστικοί χαιρετούσαν και καθώς κάθονταν να πάρουν μια ανάσα πριν πάρουν τον μεγάλο ανήφορο συνομιλούσαν μαζί του και αντάλλασσαν πληροφορίες ή του άφηναν παραγγελίες για τους άλλους. Ενήμερος λοιπόν ο Μιχάλης, πιθανόν να λειτουργούσε και σαν εκπρόσωπος της μικρής κοινωνίας του, όταν οι άλλοι έλλειπαν στα χωράφια και βοσκούσαν μακριά τα ζωντανά τους.

Ο βιολιστής πήρε το δοξάρι και άρχισε να παίζει το βιολί του

Απ’ ότι φαίνεται το αγαπημένο σημείο του Ρούσσου ήταν η μικρή περιοχή γύρω από το πηγάδι και τις στέρνες. Εκεί ήταν το πιο σίγουρο σημείο να δει τους περαστικούς γιατί εκεί όλοι σταματούσαν να ξεδιψάσουν και να ποτίσουν τα υποζύγιά τους.

Ένα μεγάλο αγκωνάρι αφιερωμένο στη Μαρία μαζί και στη Σοφία

Καθώς σε όλο τον οικισμό δεν διακρίνονται κανενός άλλου έργα, ή κάτι τέλος πάντων σχετικό, ούτε κάποια άλλη τεχνική πάνω στις πέτρες του πρέπει να συμπεράνουμε πως ο Ρούσσος ήταν αυτοδίδακτος. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν κάποια έργα του και ιδιαίτερα οι λέξεις που έχει σκαλίσει στις πέτρες. Καθότι ανάπηρος, αποκλείεται να πήγε σχολείο σε κάποιο χωριό. Ήξερε όμως γράμματα και όπως διαπιστώνουμε, γνώριζε ακόμα και τους τόνους και τα πνεύματα μιας μικρογράμματης γραφής. Κάποιος λοιπόν θα πρέπει να τον έμαθε να γράφει και ίσως έγραφε και στο χαρτί ή την πινακίδα!

Πρέπει να σκύψει κάποιος να δει το όνομα της Γεωργίας στον τοίχο

Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος κέντησε πάνω στις πέτρες του Ασφοντυλίτη πάνω από 200 έργα τα οποία μπορεί ο καθένας επισκέπτης του οικισμού να τα δει αν ψάξει προσεκτικά όλο τον οικισμό. Έργα στα οποία απεικονίζονται κυρίως σκηνές από πανηγύρια με μουσικούς και χορευτές, φιγούρες γυναικών και ονόματα ανθρώπων.

Τα σύμβολα πάνω από την οικογένεια μπορεί να είναι και αστέρια

 Σημαντικό ρόλο στη ζωή του Μιχάλη Ρούσσου φαίνεται πως έπαιζαν οι γυναίκες και κεντούσε τα ονόματά τους στην πέτρα. Η Ανθούλα ήταν κάποια που τις είχε φαίνεται ιδιαίτερη αδυναμία και ονοματίζει μάλιστα τη φιγούρα της. Το ίδιο κάνει και με τη Δαφνούλα. Η Σοφία όμως, η Γεωργία και η Μαρίνα δεν έχουν φιγούρες, μόνο τα ονόματά τους ξέρουμε αλλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε ποιες ήταν αυτές οι γυναίκες. Μήπως μπορούμε όμως να καταλάβουμε ποιες ήταν οι άλλες; Κανένας πλέον από τον Ποταμό ή τα άλλα χωριά της Αιγιάλης όσο και αν σκάψει στη μνήμη του δεν μπορεί να ταυτοποιήσει τα ονόματα με κάποια συγκεκριμένα πρόσωπα. Το γεγονός που χρησιμοποιεί τόσα πολλά ονόματα, σημαίνει πως εκείνος ο άνθρωπος είχε μια οικειότητα με όλες τις γυναίκες του Ασφοντυλίτη και το κέντημα των ονομάτων τους στις πέτρες των τοίχων δεν δημιουργούσε παρεξηγήσεις στον οικισμό.

Μια λέξη που σβήνει πάνω στην πέτρα, για το γλυκό δώρο των μελισσών

Σημασία έχει όμως η απουσία των ανδρικών ονομάτων καθώς πουθενά, σε καμιά πέτρα δεν υπάρχει παρά μόνο ένα ανδρικό όνομα, το «Δημήτριος», θαρρείς πως ο Ρούσσος έζησε μέσα σε μια κοινωνία γυναικών. Το γεγονός δεν μπορεί να εξηγηθεί με τίποτα. Σε κάποιες φιγούρες πάλι, ο καλλιτέχνης βάζει δίπλα τους ένα σταυρό, όπως βάζουμε σήμερα δίπλα στα ονόματα των πεθαμένων. Να σήμαινε άραγε το ίδιο και γι’ αυτόν ή ο σταυρός δίπλα στην ανώνυμη φιγούρα δήλωνε κάτι το οποίο δεν θα μάθουμε ποτέ; Σε κάποιες πέτρες επίσης, σκάλιζε δυο και τρεις σταυρούς.

Από τα πρώϊμα έργα του Ρούσσου, το 1907 μια ασαφής, σύνθετη σκηνή

Οι μουσικοί ήταν το άλλο μεγάλο κεφάλαιο της τέχνης του. Ο Ρούσσος σκάλισε πολλές ανδρικές φιγούρες που φορούν καπέλο, να κρατούν στο ένα χέρι τους βιολί και στο άλλο ένα αντικείμενο που μοιάζει με ντέφι, αλλά αποκλείεται να είναι κάτι τέτοιο καθώς στην Αμοργό δεν συνηθίζονταν αυτό το όργανο. Πιθανόν να είναι ένα φλασκί με κρασί, ίσως και τσαμπούνα. Σε μια βραχογραφία μάλιστα διακρίνεται πολύ καθαρά μια φιγούρα δίπλα σε ένα μουσικό να κρατάει ένα λαγήνι με δυο χερούλια. Δίπλα στις φιγούρες με τους μουσικούς πολλές φορές βάζει ένα ζευγάρι πιασμένο χέρι – χέρι να χορεύει η σκαλίζει με ιδιαίτερη άνεση, εκφραστικές φιγούρες πολλών ανθρώπων σαν να πηγαίνουν παρέα σε γιορτή ή πανηγύρι.

Ο αέρας έχει επιτρέψει στη φραγκοσυκιά να ψηλώσει μόνο ως τη στέγη


Αυτός ο άνθρωπος που λόγω αναπηρίας δεν χόρεψε ποτέ πρέπει να είχε έμεινε έκθαμβος από τους χορούς και σκάλισε με υπομονή σκηνές από τα γλέντια που έβλεπε στον Ασφοντυλίτη και μάλλον πρέπει να ήταν πολλά. Δεν αποκλείεται πάλι να τον έπαιρναν μαζί τους σε πανηγύρια που γίνονταν εκτός οικισμού, αλλά για εκείνες τις εποχές η δυνατότητα για κάτι τέτοιο ήταν ελάχιστες. Το γεγονός μας οδηγεί να συμπεράνουμε πως στον οικισμό υπήρχε ένας τουλάχιστον βιολιστής και αυτός πρέπει να διασκέδαζε τακτικά τους γείτονές του, ίσως και τους περαστικούς.

Το είδος που ευδοκιμεί πολύ στη γη του Ασφοντυλίτη είναι οι πέτρες

Πάντως τον καλλιτέχνη δεν τον ενδιέφερε καθόλου η επιφάνεια της πέτρας, οποιαδήποτε εύρισκε μπροστά του ή εκεί που τον άφηναν έπιανε το καλέμι και σκάλιζε. Απορίες δημιουργούν κάποια σκαλίσματα που έγιναν στα υπέρθυρα πολλών σπιτιών. Πως έφτανε τόσο ψηλά αυτός ο άνθρωπος; Τον σήκωναν ή του έφτιαχναν ένα πατάρι;

Γυναίκα κινείται για βιαστικά να προφτάσει τον προπορευόμενο άντρα

Το γεγονός μπορεί να εξηγηθεί μόνο με την περίπτωση να κεντούσε το μεγάλο λιθάρι πριν αυτό τοποθετηθεί πάνω από την πόρτα. Έτσι ίσως μπορούμε να γνωρίσουμε και την ημερομηνία κατασκευής κάποιων σπιτιών, αλλά η μεγάλη απόσταση μεταξύ των χρονολογιών πάλι θα μας μπερδέψει. Σε κάποια υπέρθυρα ο Ρούσσος σκαλίζει τα αρχικά των ενοίκων του σπιτιού. Που το έμαθε αυτό, είναι άγνωστο. Άγνωστος είναι επίσης και ο λόγος που το έχει κάνει μόνο σε ορισμένα σπίτια, πολύ λίγα σε σχέση με το σύνολο του οικισμού.

Εδώ η ορθογραφία της λέξης δεν είχε καμιά σημασία για κανέναν

Σε ένα υπέρθυρο διακρίνουμε δίπλα σε ένα σταυρό τα αρχικά Δ.Ν.Ρ. και Ν.Ν.Ρ που πρέπει να αφορούν μάλλον το πατρικό του ή ένα άλλον της οικογένειας Ρούσσου. Σε ένα άλλο, διακρίνουμε τις λέξεις «κρασί», «γάλα», «μέλι» οι οποίες δηλώνουν πως σε εκείνο το κτίσμα έβαζαν το κρασί, το γάλα και το μέλι. Το γιατί όμως έπρεπε να βάλει στο υπέρθυρο αυτές τις λέξεις, γεγονός το οποίο δεν απαντάται σε κανένα άλλο οίκημα πουθενά στην Αμοργό, ούτε και στις υπόλοιπες Κυκλάδες, είναι παράξενο. Το σκέφτηκε ο ίδιος, η ένας άλλος του περιέγραψε κάποιο κατάστημα που διέθετε αυτά τα είδη;

Το όνομα της Δαφνούλας συνοδεύουν κάποια παράξενα σύμβολα

Βλέποντας λοιπόν τα βραχογραφήματα του Ρούσσου, εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε πως αυτός ο άνθρωπος κέντησε στις πέτρες σκηνές από τη ζωή των ανθρώπων του Ασφοντυλίτη. Από τις βραχογραφίες του Ρούσσου δεν λείπουν και τα ζώα, σε δυο – τρία βραχογραφήματα βλέπουμε κάποιον άνθρωπο να σέρνει με σχοινί ένα κατσίκι και σε μια άλλη, μισοσβησμένη σκηνή που δείχνει ένα όργωμα. Εκείνο που απουσιάζει όμως εντελώς από τα έργα του είναι τα δέντρα και τα λουλούδια.

Στις πέτρες αυτού του τοίχου είναι γραμμένη μια άγνωστη ιστορία

Θα ήταν βέβαια ενδιαφέρον να μαθαίναμε αν ανάμεσα σε αυτές τις φιγούρες που κέντησε ο Ρούσσος αφιέρωσε κάποια και στον εαυτό του – σε ένα τοίχο μισοσβησμένο, διακρίνεται το όνομα «Μιχάλης» αλλά δεν το συνοδεύει καμιά φιγούρα. Δεν αποκλείεται όμως αυτός ο άνθρωπος να μπήκε στον πειρασμό και να έβαλε τη φιγούρα του να κρατάει από το χέρι μια άλλη κι έτσι με αυτόν τον τρόπο να έκανε αυτό που η φύση τον είχε καταδικάσει, να χορέψει με την Ανθούλα και τη Δαφνούλα.

 Όποιος θελήσει να επισκεφθεί τον Ασφοντυλίτη και να δει από κοντά τα έργα του Ρούσσου, είναι καλύτερα να το κάνει από τον Σεπτέμβρη μέχρι τον Μάρτη γιατί, όσο και αν φαίνεται παράξενο, τους υπόλοιπους μήνες τα χόρτα κρύβουν όλα τα έργα. Τα περισσότερα βέβαια διακρίνονται δίπλα στο μονοπάτι, αλλά υπάρχουν και άλλα διάσπαρτα μέσα στον οικισμό. Ο επισκέπτης μπορεί λοιπόν να περπατήσει μέσα στον οικισμό, να μπει μέσα στα ερειπωμένα σπίτια και τις καλύβες, αλλά εκεί μπορεί να χάσει το χρόνο του, γιατί εκεί μέσα δεν υπάρχει καμία βραχογραφία. Αντιθέτως, θα δει από κοντά την φθορά που επιτελεί ο χρόνος και η αδιαφορία για τα κτίσματα.

Εκτός από το δικό του όνομα ο Ρούσσος, κέντησε και κάποιου Δημήτρη

Τελικά σε αυτό τον αρχαίο τόπο που οι αιώνες άφησαν ανυπόγραφα τα σημάδια τους, ο μόνος που μπορεί να μνημονεύεται είναι ο Μιχάλης Ρούσσος και τον σκοπό τούτο είχε αυτό το αφιέρωμα. Άλλος ένας από τους σκοπούς του είναι να γίνει επιτέλους κάτι, να βρεθεί κάποιος και να πάρει μια πρωτοβουλία για την ανακήρυξη του Ασφοντυλίτη ως τόπο ιδιαίτερου φυσικού και βεβαίως ιστορικού κάλλους και άμεσα να προστατευτεί και να συντηρηθεί, γιατί πράγματι αξίζει να πηγαίνουμε να βλέπουμε ένα από τα τελευταία άθικτα κυκλαδικά τοπία.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αυτό το κείμενο που γράφτηκε το 2008 αποτέλεσε και τηνη πρώτη ύλη για τη δημιουργία μιας έκδοσης για τον Ασφοντυλίτη και τον κόσμο του που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι 2011 με περισσότερα στοιχεία και λεπτομέρειες για τον Μιχάλη Ρούσσο και τα έργα του.

ΑΘΗΝΑ, 28062016

- Το βιβλίο εκείνο μοιάζει να ξεχάστηκε αλλά να, τις πρώτες ημέρες του φετινού καλοκαιριού «ανακαλύφτηκε» ένας αξιόλογος αριθμός αντιτύπων στην αποθήκη. Όποιος λοιπόν επιθυμεί να το αποκτήσει μπορεί να απευθυνθεί στις Εκδόσεις Μπατσιούλας (Αναγνωστοπούλου 9, 10673) www.batsioulas.gr  ή στο τηλ. 2103315186 καθώς και στο infi@batsioulas.gr  καθώς και στο εσωτερικό μου γραμματοκιβώτιο για να του παρασχεθούν οι σχετικές πληροφορίες. 

ΟΤΑΝ Η «ΟΔΟΣ ΟΝΕΙΡΩΝ» ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΣΕ ΑΔΙΕΞΟΔΟ

Καλησπέρα από τις εξοχές της Αττικής, από Άγιο Στέφανο μεριά η σύνθεση με τις πινακίδες του δρόμου και τα σήματα που μας προειδοποιούν ότι από ένα σημείο και πέρα τελειώνει ο δρόμος των… ονείρων.  

Όλοι ονειρευόμαστε με τον δικό μας τρόπο και πολλές φορές, όταν τα όνειρά μας συμπίπτουν με άλλων ανθρώπων δίπλα ή μακριά μας, λέγονται και κοινά. Τότε συμβαίνει κάποιοι που καλούνται «πολιτικοί» να παίρνουν δια της ψήφου μάλιστα, εργολαβία την υλοποίησή τους, σιτιζόμενοι παράλληλα πλουσιοπάροχα από το δημόσιο ταμείο. Για να μας πείσουν δε πως παράγουν έργο, βάζουν και πινακίδες του τύπου «Οδός Ονείρων» και εις διπλούν μάλιστα για να το εμπεδώσουμε, αλλά καμιά φορά στη βιασύνη και την ασχετοσύνη τους δεν προσέχουν ότι στο διπλανό οικόπεδο και στην άλλη πλευρά του δρόμου, κάποιος αποκαλύπτει πως αυτός ο δρόμος οδηγεί σε αδιέξοδο!!!

ΑΘΗΝΑ, 26062016

ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ

 Έφυγε σήμερα και τόσο ξαφνικά από κοντά μας ο Ηλίας Λιάσκος, πρόεδρος της «Πανευρυτανικής Ένωσης». Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν πως έπεσε από ένα δέντρο (κορομηλιά) του χωριού του, τα Φουσιανά Ευρυτανίας όπου είχε πάει αυτές τις ημέρες, τραυματίστηκε βαριά και ξεψύχησε πριν φθάσει γιατρός και ασθενοφόρο στην ξεχασμένη αυτή γωνιά της πατρίδας μας.

 Με τον Ηλία Λιάσκο ήμασταν πριν από λίγες ημέρες στη «Στοά του Βιβλίου» όλοι οι συμπατριώτες μαζί και χαρήκαμε την παρουσίαση ενός σπουδαίου έργο στο οποίο έδωσε όλη του την ψυχή, το δίσκο «Ρούμελη – ηχογραφήσεις Σίμωνα Καρά, 1978» και κάναμε και σχέδια για ανάλογα ωραία τέτοια έργα πολιτισμού για τον τόπο μας. Τώρα θα μας βλέπει από ψηλά και θα μας εμπνέει...

ΑΘΗΝΑ, 18062016

ΤΑ «ΕΙΚΟΝΟΣΗΜΑ» ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΕΡΑΜΑΡΗ

Την εξαιρετική δουλειά του Μιχάλη Κεραμάρη απολαύσαμε την περασμένη Παρασκευή (10/06) στον ΙΑΝΟ, τα εγκαίνια της πρώτης έκθεσής του με τίτλο «Εικονόσημα» στην Αθήνα. Χρησιμοποιώντας παλιά γραμματόσημα κομμένα σε μικρές ψηφίδες, ο Μιχάλης Κεραμάρης, δημιουργεί έναν αφαιρετικό μικρόκοσμο σαν μωσαϊκό, ενώ συμπληρώνει τις συνθέσεις με σχέδια από σινική μελάνη. Τα επαναλαμβανόμενα σχεδιαστικά μοτίβα και η γεωμετρική μορφολογία της σύνθεσης, ξεδιπλώνουν ένα άχρονο, ποιητικό σύμπαν. Ο καλλιτέχνης κατακτώντας ένα πολύ προσωπικό ύφος με την ιδιαίτερη αυτή τεχνοτροπία του, καθιστά εκ νέου σημαντική την διακοσμητική εικονοποιία. Για το έργο του Μιχάλη Κεραμάρη μίλησε ο συνάδελφος Γιώργος Σταματόπουλος ενώ πολλοί ήταν οι φίλοι αλλά και οι συντοπίτες του από το Επταχώρι Καστοριάς που ήρθαν να τον τιμήσουν και να απολαύσουν κατόπιν ένα ωραίο μουσικό αφιέρωμα στον στιχουργό Ηλία Κατσούλη που επιμελήθηκε η Ιωάννα Λουλάκη. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Ιουλίου. 

ΑΘΗΝΑ, 15062016

ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΤΟΥ «ΒΕΛΟΥΧΙΟΥ» ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

Τελετή απονομής βραβείων του «Βελουχιού» σε Ευρυτάνες φοιτητές και σπουδαστές.

Απονεμήθηκαν πριν από λίγες ημέρες οι υποτροφίες και έπαινοι σε Ευρυτάνες φοιτητές και σπουδαστές για το ακαδημαϊκό έτος 2015-16 που έχει θεσπίσει η Ένωση Ευρυτάνων Αμερικής «Το Βελούχι». Οι βραβευθέντες φοιτητές είναι η Αλέστα Βασιλική, Γραμματίκα Ανθούλα, Ζαχαράκης Νεκτάριος, Κατσαρού Χαρίκλεια, Κουτελά Μαρία – Ιωάννα, Κουτσοθανάση Θεοδώρα, Λιάγκας Παύλος, Μπαλλας Γρηγόριος, Ντασιώτης Ηλίας, Ντζούφρα Θεοδώρα, Παρδάλη Βασιλική, Τσιάλτας Αλέξανδρος.

Στην τελετή που έγινε στο ξενοδοχείο «Πάρνων» παρέστησαν ο βουλευτής Ευρυτανίας Κώστας Κοντογεώργος, ο βουλευτής Αττικής και τ. υπουργός Αθανάσιος Μπούρας, ο Περιφερειακός Σύμβουλος Λάμπρος Τσιτσάνης, ο πρόεδρος της «Πανευρυτανικής» Ηλίας Λιάσκος, ο πρόεδρος της Ένωσης Ευρυτάνων Επιστημόνων Φώτης Κουλαρμάνης, ο πρόεδρος του Μουσειακού Κέντρου Ευρυτανίας Ηλίας Ντζιώρας, ο καθηγητής και πρώην πρόεδρος της Ένωσης Ανδρέας Καμπιζιώνης καθώς και άλλοι συμπατριώτες μας καθώς και τα μέλη της επιτροπής Υποτροφιών η οποία αποτελείται από τους Ιωάννη Υφαντόπουλο, Κωνσταντίνο Αβράμπο, Παναγιώτη Βλάχο, Παντελή Βλάχο, Ευάγγελο Νιαβή και Επαμεινώνδα Τσιαμπόκαλο. 

ΑΘΗΝΑ, 15062016