ΛΙΓΑ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΤΥΡΟΚΟΜΙΑ...

Ο Κώστας Χονδρός και η γυναίκα του Λαμπρινή στραγγίζουν 

το γάλα που μόλις άρμεξαν από το κοπάδι τους στο Καπροβούνι

Λίγο πριν ομαλά βουλιάξει η κατωφερής πλαγιά, που ορίζεται από τον υδροκριτικό αυχένα της κορυφής του Aϊ - Λιά, δυτικά προς το πυκνό ελατόδασος, σε μια ανοιχτή λάκκα, απαντάται το μαντρί του Κώστα Χονδρού. Ο Κώστας είναι ο τελευταίος της μεγάλης οικογένειας των Χονδρών από την Κορυφή, που μπορεί να χαρακτηρισθεί «κτηνοτρόφος» με την πλήρη σημασία του όρου.

Ο Κώστας τον χειμώνα ξεχειμάζει στο Ριζαριό του τρικαλινού κάμπου και κατά τους θερινούς μήνες ξεκαλοκαιριάζει στο Καπροβούνι, με το τελευταίο παραδοσιακό κοπάδι που βόσκει πλέον εκεί. Κάποτε αντηχούσε ο τόπος από τα εκατοντάδες πρόβατα και τα κυπροκούδουνα. Τώρα, κάποιοι λίγοι ήχοι ανασαίνουν ακόμη στις βοσκές, οι οποίες ραγδαία ερημώνονται. Ο Κώ­στας είναι ίσως ο μόνος κτηνοτρόφος που δεν έχει γευτεί ακόμη τα αγαθά ενός δασικού δρόμου για να μεταφέρει το κοπάδι του και τα χρειαζούμενα, κάθε χρόνο στο Καπροβούνι. Δεν στενοχωριέται γι' αυτό – η παράδοση που έχει δημιουργήσει η συνήθεια τόσων γενεών δεν του δίνει περιθώρια για κάτι τέτοιο.

Όπως όλοι οι προγόνοι του στο Καπροβούνι, έτσι και ο Κώστας βραζει

 το γάλα στο ίδιο ακριβώς μέρος με τις μεγάλες πέτρες.

Είναι ήδη τεράστια εξέλιξη γι' αυτόν που δεκάδες φορές έχει βαδίσει προς τα χειμαδιά, το γεγονός ότι μπορεί να μεταφέρει το κοπάδι, τουλάχιστον μέχρι την Κορυφή με φορτηγό. Κατεβαίνουν τα ζωντανά, τα σαλαγάει προς την πλαγιά κι αυτά ξέρουν τον δρόμο. Το πρωί, τα βρίσκει στον Αϊ - Λιά κάτω από την καρυδιά. Έτσι χαίρεται κι αυτός την ανηφόρα. Στον Αϊ - Λιά έχει ήδη κάποιος νωρίτερα ανέβει για να προετοιμάσει την εγκατάσταση ώστε να ξεκινήσει αμέσως το έργο, καθώς τα πρόβατα έχουν ακόμα αρκετό γάλα και η τυροκόμηση είναι καθημερινή. Μόλις αρμεχθούν το πρωί τα πρόβατα, ο Κώστας, η γυναίκα του, Λαμπρινή, και ο αδελφός του, Ναπολέων, φτιάχνουν ένα από τα καλύτερα τυριά της περιοχής, το κρεμάνε σε τσαντίλες για να στεγνώσει στον κατακάθαρο αέρα και το φυλάνε σε μια πρόχειρη αποθήκη, στην καλύβα με το πλαστικό κάλυμμα και τις φτέρες από πάνω, για να διατηρείται σταθερή η θερμοκρασία της ωρίμανσης.

Παλαιότερα συνήθιζαν να βάζουν το τυρί σε λάκκους σκεπασμένους με κλαριά, που κατά κάποιον τρόπο, λειτουργούσαν σαν ψυγεία. Ο τρόπος αυτός εξέλιπε καθώς μειώθηκε η παραγωγή τυριού και, βεβαίως, στην περίπτωση, η μεταφορά του είναι δύσκολη: ένα μουλάρι δεν φτάνει και, όποιος ανεβοκατεβαίνει στο χωριό, είναι υποχρεωμένος να ανεβάζει μαζί με άλλα χρειαζούμενα, άδειους τενεκέδες, και να τους κατεβάζει κρεμασμένους στην πλάτη και γεμάτους τυρί. Είναι ζήτημα πόσα χρόνια θ' αντέξει αυτός ο τρόπος λειτουργίας του κοπαδιού.

Η Λαμπρινή, ο Ναπολέων και ο Κώστας Χονδρός μετά την τυροκόμιση.

Ανεξάρτητα από αυτό, ο Κώστας Χονδρός και το κοπάδι του, όπως παρουσιάζονται, αποτελούν μια από τις τελευταίες εικόνες της παραδοσιακής κτηνοτροφίας που εμφανίζονται ακόμα σε όλη την περιοχή της Ορεινής Πατρίδας. Όταν σταματήσει κάποια άνοιξη να ανεβαίνει στο Καπροβούνι, όλοι θα το εμπεδώσουν πλέον: μια σελίδα του παλαιού κόσμου θα έχει κλείσει οριστικά και γι’ αυτό του βουνό...

[ΟΡΕΙΝΗ ΠΑΤΡΙΔΑ, σελ 473]