ΔΕΝΤΡΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΣΤΟΛΙΣΜΑ Β (*)

Τούτος ο ασπρόγαυρος (τοπική ονομασία στην Πίνδο του κοινού είδους γάβρος caprinous betulus και caprinus orientalis), είναι ένα τεράστιο μοναχικό δέντρο που ζει στην μεσημβρινή πλαγιά του όρους που σκεπάζει το Πολυνέρι (Κοθώνι) Τρικάλων και καλείται «Τσ’ Γραβς», δηλαδή στους Γράβους που έπρεπε κάποτε να ήταν γεμάτος ο τόπος εκεί. 

Τι έγινε και απέμεινε μόνο του αυτό το δέντρο, ακριβώς δεν το γνωρίζουμε. Στον απόηχο όμως των αφηγήσεων των παλαιότερων τσοπάνηδων του χωριού καταλαβαίνουμε πως στον αγώνα ποιος θα επικρατήσει στο βουνό, ηττημένα βγήκαν τα δέντρα και έδωσαν τη θέση τους στα λιβάδια να βοσκούν οι άνθρωποι τα τυραννισμένα αιγοπρόβατά τους. Πότε με το τσεκούρι και το κλαδευτήρι και πότε με τη φωτιά κατάφεραν, με πολύ αγώνα βεβαίως, να σβήσουν από την πλαγιά το αρχαίο δάσος και άφησαν αυτό το γράβο για να σταλίζουν κάτω από τη φυλλωσιά του το καλοκαίρι τα κοπάδια και να ξαποσταίνουν στον ίσκιο του οι στρατοκόποι και φορτιάρικα ζωντανά που ανεβοκατέβαιναν στα κονάκια της Χούνης. Πιθανόν στο παρελθόν να υπήρχαν και άλλα τέτοια μεγάλα δέντρα στην πλαγιά, αλλά κανένας δεν είναι σε θέση να το επιβεβαιώσει ούτε ίχνη τους απαντώνται πουθενά. 

Πόσο χρονών είναι τώρα αυτός ο ασπρόγαβρος, κανένας δεν ξέρει; Ο 81χρονος τσέλιγκας Αναστάσιος Κωστούλας (Τάσος Παπαθανάσης) το κοπάδι του οποίου νέμεται αποκλειστικά τον ίσκιο του δέντρου (ως μαντριά του Παπαθανάση αναφέρεται από τους παλαιότερους το σημείο) τον γνώρισε ακριβώς στο ίδιο μέγεθος και έτσι θυμάται να τον λογαριάζει και ο παππούς του σαν αναφέρονταν σε αυτόν. Κατά συνέπεια λοιπόν, και αν λάβουμε υπ’ όψιν πως το είδος τους αναπτύσσεται με πολύ αργούς ρυθμούς, αυτός πρέπει να αθροίζει στον κορμό του αρκετούς αιώνες, δεν αποκλείεται να ξεπερνάει ακόμα και την μια χιλιετία. 

Όπως όμως και να’ χει το πράγμα, ο ασπρόγαβρος αυτός είναι ο μοναδικός μάρτυρας όλων των γεγονότων που συνέβησαν σε πολύ βάθος στο χρόνο όχι μόνο σε αυτή την πλαγιά αλλά και στο ρου του Πολυνερίτη (Αρέντιου) ποταμού που ρέει διαρκώς ανήσυχος στις ρίζες του βουνού. Από τη μεριά του δε, έβλεπε ακόμη και όσα συνέβαιναν απέναντι στο χαμηλό δρυσκεπές Μαυροβούνι και στα πρώτα χωριά της Αργιθέας, Καλληκώμη και Ελληνικά, τα επονομαζόμενα και ως Παλιοχώρια και βεβαίως θυμάται το τελευταίο πέρασμα του κυνηγημένου από τις συμμορίες καπετάνιου Άρη Βελουχιώτη από το μονοπάτι που τον οδήγησε στο θάνατο, στον κοντινό Φάγγο της Μεσούντας. 

Σε αυτό το ασπρόγαβρο λοιπόν σταλίζει ακόμη τα καλοκαίρια το κοπάδι των Παπαθανασαίων, το τελευταίο μεγάλο κοπάδι του Πολυνερίου, μοναδικό δείγμα κι αυτό της ακμής της κτηνοτροφίας στην κεντρική Πίνδο. Κανένας άλλος όμως εκτός από τον Τάσο και τον γιό του Κώστα δεν κάνει ούτε για πέντε λεπτά συντροφιά στο ηλικιωμένο δέντρο καθώς το παλιό μονοπάτι προς τη Χούνη έχει εγκαταλειφθεί αφού κανένας άλλος δεν διαβαίνει με το κοπάδι τον αυχένα που οδηγεί στα μεγάλα λιβάδια. 

Το γεγονός νομίζω πως ουδόλως ενοχλεί το μεγάλο δέντρο καθώς είναι βέβαιο πως και σε άλλες περιόδους της μακράς παρουσίας των ανθρώπων στην περιοχή αυτός έχει σημειώσει και πολλές απουσίες. Δεν κράτησαν όμως πολύ, γιατί οι ανάγκες υποχρέωναν πάλι τους ανθρώπους να ανέβουν τα βουνά για να ζήσουν επαληθεύοντας έτσι τον Πατρο Κοσμά τον Αιτωλό που κήρυττε διαρκώς πως τα βουνά είναι αυτά που θα σώσουν, όταν πάλι χρειαστεί τον κόσμο! Κι ο γάβρος μπορεί να μην άκουσε ο ίδιος τα λόγια του ισαποστόλου αγίου των Σκλάβων, αλλά του το μετέφεραν με ψιθύρους τα χαμόδεντρα και φωνές τα μεγάλα δέντρα του δάσους να τα θυμάται αυτός, ο πιο παλιός και να τα λέει στις επόμενες γενιές των δέντρων και των ανθρώπων που θα φυτρώσουν στον κόσμο… 

ΠΟΛΥΝΕΡΙ ΤΡΙΚΑΛΩΝ, 19082005