Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΚΑΥΣΟΞΥΛΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

 

Στο χωριό κι εφέτος ακολουθήσαμε τον κύκλο των εποχών και ήρθε η ώρα των ξύλων. Κόψαμε λίγα δέντρα (βελανιδιές) από το χωράφι και μαζί με τα ξύλα από τις άκαρπες καρυδιές, τις καστανιές και λίγα έλατα θα βγάλουμε ζεστοί τον χειμώνα. Μετρημένα για να μας φθάσουν ως την άνοιξη που θα αρχίσει η επόμενη περίοδος των κρύων…  

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και τούτες τις ημέρες στο χωριό ζούμε όλοι σχεδόν στον πυρετό της προμήθειας και συγκέντρωσης ξύλων για τον χειμώνα με τη διαφορά όμως, ότι φέτος αυτό που βαραίνει αρκετά την διάθεση είναι το τσιμπημένο κόστος τους – λόγω της αύξησης των τιμών των καυσίμων που επήλθε από τον πόλεμο Ουκρανίας – Ρωσίας. Έτσι στην κουβέντα, θέλει δεν θέλει κάποιος, γίνεται και κάποια αναφορά σε αυτή την δύσκολη κατάσταση που τραβάει ως φαίνεται μακριά και σίγουρα μας επιφυλάσσει πολλά απρόοπτα ακόμη.

Η Κυβέρνηση για να διασκεδάσει τους φόβους και να απομακρύνει για το διάστημα του χειμώνα τον φόβο του κρύου, εξήγγειλε προσφάτως την δωρεάν διάθεση κάποιων ποσοτήτων καυσόξυλων στους κατοίκους των ορεινών και παραδασόβιων κοινοτήτων. Η διάθεση είπε θα γίνεται μέσω των  Δασικών Συνεταιρισμών Εργασίας (ΔΑΣΕ) προς τους κατοίκους σε όλη την Ελλάδα, σε χωριά και πόλεις. Ακόμη δίνει την δυνατότητα στους κατοίκους ορεινών περιοχών είτε ως κοινότητα, είτε ατομικά να κόψουν ξύλα, υπό την εποπτεία των οικείων δασικών υπηρεσιών για να καλύψουν τις ανάγκες τους τον χειμώνα.

Φυσικά και κανένας δεν περίμενε την απόφαση της Κυβέρνησης να ετοιμαστεί για τον χειμώνα, πολλοί δε είναι επιφυλακτικοί ως προς το αποτέλεσμα. Δεν λείπουν όμως κι εκείνοι που βλέπουν ένα όργιο παρανομιών γύρω από την ξύλευση με κερδισμένους τους σχετικούς επαγγελματίες και εμπόρους και χαμένους όσους δεν έχουν την δυνατότητα να πάνε να κόψουν ξύλα μόνοι τους και βεβαίως το δάσος που θα υποστεί μεγάλες ζημιές. Αυτό βέβαια γίνονταν κάθε χρόνο αλλά πρώτη φορά μετά την δεκαετία του 1940 – 1950 που δεν μπορούσε κανένας νόμος να εφαρμοστεί, μπαίνουν ελεύθερα στο δάσος να κόψουν ξύλα για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Η προτελευταία κίνηση των ξύλων από τον δρόμο ως το σπίτι. Το πόσες φορές από το χωράφι μέχρι να στοιβαχτούν πιάστηκαν στα χέρια, δεν μετριούνται…

Επειδή έζησα πολλά χρόνια στο χωριό πριν αλλάξει η ζωή σε όλη την Ελλάδα, θυμάμαι μια άλλη τάξη στο ζήτημα των καυσόξυλων  που δεν προορίζονταν μόνο για τη θέρμανση αλλά και για το μαγείρευμα καθώς και για το ζεστό νερό. Πρώτα οι νοικοκυραίοι σκέφτονταν να προμηθευτούν ξύλα για το τζάκι και τη σόμπα που μαγείρευαν καθημερινά και κλαριά για τον φούρνο που ανάλογα τα στόματα που είχε το σπίτι άναβε να ψήσει το ψωμί τους. Η θέρμανση προέρχονταν απ’ αυτές τις βασικές χρήσεις των καυσόξυλων τα όποια πάντα ήταν λίγα και πολύτιμα. Μόνο στις περιόδους που επικρατούσε πολύ κρύο και ανάλογα βέβαια την περιοχή, έβαζαν ξύλα στο τζάκι και στη σόμπα να ζεσταθούν και αυτό σε μετρημένες ώρες μέσα στην ημέρα και αν τύχαινε να έχει άρρωστο το σπίτι ή μικρά παιδιά. Ήταν εξάλλου μαθημένοι αλλιώς οι άνθρωποι και μέσα στις καθημερινές ασχολίες τους, δεν προλάβαιναν ούτε να κρυώσουν τότε.

Όσο για την προμήθειά τους, λίγοι ευκατάστατοι παρήγγειλαν ξύλα στους επαγγελματίες (αυτοί που είχαν εργαλεία) και όσοι από τους ανήμπορους είχαν την δυνατότητα. Οι περισσότεροι μάζευαν ξύλα από το δάσος όλο το χρόνο. Οι φορές που πήγαιναν επί τούτου στο δάσος ήταν λίγες και λόγω εργαλείων έκοβαν κάποια δέντρα που ήταν εύκολα να πέσουν στη γη. Συνήθως ξερά και σημεία που μπορούσαν να τα φορτώσουν σε μουλάρια. Για το κόψιμο οργάνωναν παρέες, γείτονες και συγγενείς γιατί τα εργαλεία εκείνης της εποχής απαιτούσαν πολύ κόπο και βεβαίως τη συνεργασία. Το κόψιμο ενός μεγάλου δέντρου, ο τεμαχισμός και η μεταφορά του μπορεί να κρατούσε και μέρες και αναλόγως με την συμμετοχή του καθενός στο έργο μοιράζονταν τα ξύλα και τα κλαδιά του.

Τις περισσότερες φορές οι γυναίκες πήγαιναν στο δάσος να μαζέψουν πεσμένα κλαδιά που ήθελε το μαγείρεμα και ο φούρνος και τα κουβαλούσαν στην πλάτη η με γαϊδουράκια. Γύρω από τα χωριά δεν υπήρχε ούτε ένα κλαδί που να πήγαινε χαμένο και έτσι καθάριζε και ήταν επίσης δύσκολο να προκληθεί πυρκαγιά. Επί πλέον υπήρχε και ένα μέτρο στην ξύλευση, μέτρο που προέρχονταν από την πείρα του κοινοτισμού και όλοι υπάκουαν σε αυτό. Δεν έκοβαν δηλαδή τα δέντρα που ήταν στα κεφαλάρια των χωριών για να αποφεύγονται οι πλημμύρες, ούτε αυτά που ήταν κοντά στις εκκλησίες καθώς τα θεωρούσαν «υψωμένα» ενώ δεν έκαναν, όπως σήμερα διακρίσεις στο είδος και δεν άφηναν ούτε τις φλούδες να πάνε χαμένες. Όλα τα χώνευε το τζάκι και η σόμπα…

Όλα άλλαξαν από τότε που εμφανίστηκαν τα αλυσοπρίονα και φυσικά οι δρόμοι μέσα στα δάση που διευκόλυναν πολύ την ξύλευση και την μεταφορά. Την ίδια περίοδο δε άρχισε και η εγκατάλειψη της υπαίθρου οπότε λιγόστεψαν οι ανάγκες σε ξύλα ενώ ο εξηλεκτρισμός και το γκάζι σε φιάλες περιόρισε την χρήση τους στη κουζίνα. Το δε πάμφθηνο, μέχρι κάποια εποχή πετρέλαιο απάλλαξε τα σπίτια από την καπνιά.

Το παλιό τσεκούρι με ιστορία πάνω από μισό αιώνα στις υλοτομίες, τραυματισμένο από σκληρά ξύλα και κολλημένο πάλι στο καμίνι του Κώστα Λαγού, στα Διπόταμα ξαναμπήκε στη δουλειά χάρη σε ένα χειροποίητο, δρύινο στυλιάρι που έφτιαξε ο εξαίρετος ξυλουργός από το Καρπενήσι Πάνος Νούλας.  

Επειδή όμως ο καιρός πάντα έχει γυρίσματα, εξαιτίας της αλλεπάλληλων κρίσεων στην οικονομία ο κόσμος στράφηκε πάλι στα ξύλα πιστεύοντας πως θα βγάλει έτσι φθηνότερα τον χειμώνα. Ειδικά όσοι διατηρούν μνήμες από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, θεωρούν τα ξύλα, κι ας βγάζουν και καπνιά, ως την καλύτερη λύση για τη θέρμανση αλλά δεν λογαριάζουν το κόστος που έχουν οι άλλες χρήσεις στον ηλεκτρισμό. Γιατί κανένας δεν προβλέπεται να βάλει ξύλα στο τζάκι του σπιτιού του στη πόλη ή και στο χωριό ακόμη να μαγειρέψει ή καζάνι να πλύνει ρούχα πόσο δε να κινήσει κάποιο όχημα. Οπότε, όσα ξύλα και να του δώσουν, οι λογαριασμοί για ενέργεια σε κάθε σπίτι όλο και θα ψηλώνουν…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 27092022