Η ΑΜΟΡΓΟΣ ΕΜΠΝΕΕΙ

Πάνω κάτω ήξερα τι έκανε η ερευνητική ομάδα στον Ασφοντυλίτη και έψαξα κι εγώ τις πέτρες και βρήκα τώρα που ξεράθηκαν όλα τα χώρα και άλλα κεντήματα του Μιχάλη Ρούσσου όλοι μαζί ξεκινήσαμε για μπάνιο στα υπέροχα νερά των Χαλάρων, αφού προηγουμένως κάναμε μια φωτογραφία όλοι μαζί με τον «βασιλιά» του Ασφοντυλίτη Μιχάλη Αρτέμη δίπλα στα πηγάδια…

Ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι, καθηγητές και μεταπτυχιακοί σπουδαστές έδωσαν φέτος ραντεβού στην Αμοργό, στο πλαίσιο του ερευνητικού εργαστηρίου του Μεταπτυχιακού Προγράμματος της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ για την Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Ιστορικών Κατασκευών.


Το πρόγραμμα αυτό, καρπός πολυετούς ενασχόλησης λίγων αλλά αφοσιωμένων ερευνητών της Αμοργού για την ανάδειξη των ανεκτίμητων πολιτιστικών κοιτασμάτων που κατέχει ο τόπος, επικεντρώνεται στη μελέτη του μοναδικού αγροτικού οικισμού που διασώζεται στον ορεινό όγκο της Αιγιάλης, τον οικισμό του Ασφοντυλίτη.


Μελετήθηκε και προτάθηκε για το Πτυχιακό Εργαστήριο του διετούς διατμηματικού μεταπτυχιακού προγράμματος της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ από την αρχιτεκτόνισσα Βιβιάννα Μεταλληνού που για δεκαετίες μελετά τα ιστορικά & πολιτιστικά αποθέματα του νησιού της, έχοντας οργανώσει πολυάριθμες δράσεις για την προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση των ιστορικών και πολιτιστικών τοπίων της Αμοργού.


Οι δράσεις αυτές που υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με διάφορους φορείς είχαν σαν αποτέλεσμα την αποτύπωση και ανάδειξη 2300 αγροτικών κτισμάτων, έναν πραγματικό πλούτο λαογραφικού υλικού, τη δημιουργία διαδραστικού χάρτη που είναι αναρτημένος στο Πρόγραμμα Αιγαίο της Ελληνικής Εταιρείας, τους Δρόμους του Νερού της Αμοργού για τη μελέτη των υδατικών πόρων και τη διαχείριση του υδατικού αποθέματος του νησιού με συνεργασία της Διεύθυνσης Υδάτων του Υπουργείου Ανάπτυξης, τη δημιουργία Ανοικτού Μουσείου Νερού με τη συντήρηση και αποκατάσταση ιστορικών αγροτικών κτισμάτων νερού με χορηγία του Ιδρύματος Λεβέντη, του Δήμου και της Νομαρχίας Κυκλάδων, για να έλθουμε στο σημερινό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στον οικισμό του Ασφοντυλίτη, με την υποστήριξη του Δήμου Αμοργού.


Πρόκειται για έναν μοναδικό σύμπλεγμα της αγροτικής υπαίθρου, που διασώζεται άθικτος, με την τεχνική των ξερολιθικών κατασκευών που διαμόρφωναν στο νησί τους «κρημνώδεις αγρούς» με τα «χτιά» ή τα «οχτία», αληθινά αρχιτεκτονικά μνημεία, ενδείξεις προωθημένων γνώσεων τοπογραφίας και αξιοποίησης του φυσικού τοπίου, τεχνικής διαμόρφωσης των κατωφερών επιφανειών σε βαθμίδες καλλιέργειας, κατάλληλης οικοδομικής χρήσης της πέτρας και ελέγχου των υδρολογικών δεδομένων.


Ο Ασφοντυλίτης είναι ένας οικισμός με αμιγή χρήση της ξερολιθιάς σε όλες τις κατασκευές του, που εξ αιτίας αυτού του γεγονότος παρουσιάζει ιδιαίτερο μορφολογικό και κατασκευαστικό ενδιαφέρον και σε συνδυασμό με την ιστορικότητα και την υψηλή αξία του φυσικού περιβάλλοντος που το περιβάλλει, αναγορεύεται σε μνημείο.


Η παράδοση των ξερολιθικών αγροτικών κτισμάτων έχει αρχίσει πρόσφατα να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον διεθνών οργανισμών και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στο πλαίσιο της μελέτης και έρευνας των πρακτικών της δομής και οργάνωσης του κοινωνικού χώρου για τη συνειδητοποίηση της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου με την εγγύς ανατολή. Αθροίσματα αγροικιών ξερολιθικής κατασκευής εντοπίζονται σε όλη τη λεκάνη της Μεσογείου από τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, τη Σαρδηνία, τη Σικελία και την Ελλάδα, έως τις περιοχές της Μικρός Ασίας, της Παλαιστίνης και της Συρίας μέχρι τον Ευφράτη.


Στο μέτρο αυτής της καταγραφής, ο Ασφοντυλίτης, στο σταυροδρόμι της Μεσογείου αποτελεί ένα μοναδικό σημείο πολιτιστικής αναφοράς, άξιο να αναγορευθεί σε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.