Ο ΚΑΚΟΣ ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΚΑΣΤΑΝΩΝ

Είναι η εποχή των κάστανων στην μικρή πατρίδα αλλά οι μέρες σε τίποτα δεν θυμίζουν τα παλιά χρόνια που γι’ αυτόν τον πολύτιμο καρπό, όλο το χωριό ήταν στο πόδι από τα τέλη του Σεπτέμβρη ως τις αρχές του Νοεμβρίου για να μην πάει ούτε ένα κάστανο χαμένο.

Κατ’ αρχάς έπρεπε να καθαριστούν τα χωράφια από τα βάτα και τους θάμνους ώστε να μπορούν να τα βρουν εύκολα σαν άρχιζαν να πέφτουν ένα – ένα και να προσέχουν το χώρο μη πάνε τίποτα κατσίκες και πρόβατα και τα ρημάξουν. Τα κάστανα δεν είναι σαν τους άλλους καρπούς που ωριμάζουν όλα μαζί, αλλά θέλουν το χρόνο τους και μοιάζει σαν να αναβάλλουν διαρκώς την πτώση τους στο έδαφος ιδιαίτερα όταν ο καιρός είναι στεγνός.

Οι καλύτεροι σύμμαχοι του καστανοκαλλιεργητή είναι η βροχή που τα φουσκώνει και σπάνε μέσα σε μια νύχτα το αγκαθωτό καβούκι τους και ο δυνατός αέρας που τα ξεκολλάει από τα κλαδιά τους. Τούτο βέβαια ως αποτέλεσμα έχει να κάνει και με την φύση του δέντρου και τις ιδιαιτερότητες που έχει, όπως η ποικιλία, το χώμα, το νερό, η τοποθεσία.

Μια καστανιά λοιπόν μπορεί να θέλει και τρεις εβδομάδες να ρίξει τα κάστανά της και σε όλο αυτό το διάστημα ο συλλέκτης πρέπει να έχει διαρκώς την προσοχή του γιατί εκτός από τα γιδοπρόβατα που τα λιμπίζονται, έχει να κάνει και με ένα σωρό τρωκτικά του δάσους (σκίουροι, ποντίκια κάθε είδους), αρπακτικά πτηνά (κίσσες και κοράκια) ενώ εσχάτως μεγάλη πληγή αποδείχτηκαν τα αδηφάγα αγριογούρουνα που κάνουν νυκτερινές εξορμήσεις καθώς και τα ζαρκάδια που έχουν πλημμυρίσει την ορεινή Ελλάδα.

Τα παλιότερα χρόνια η συλλογή καστάνων ήταν μια επιχείρηση που αφορούσε όλους τους συγχωριανούς είτε για τα δέντρα που είχαν στα χωράφια τους είτε στα δημόσια δάση, τα λεγόμενα ζάβατα όπου η συλλογή γινόταν μια καθορισμένη ημέρα για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις και η βοσκή επιτρέπονταν πολύ αργότερα, όταν είχε πέσει και το τελευταίο.

Τα κάστανα ήταν πολύτιμα ως τροφή των ανθρώπων και μπορούσαν να τα έχουν στη διάθεσή τους ως το Πάσχα σχεδόν αν τα έβαζαν μέσα σε χλωρή βρώμη ή αν τα είχαν στεγνώσει καλά στον ήλιο. Και δεν ήταν μόνο εξαιρετική τροφή των ανθρώπων αλλά και όλων των ζώων, ιδιαίτερα των γουρουνιών που κέρδιζαν με αυτά πόντους σε λίπος.

Πέραν αυτών όμως, οι χωριανοί με τα κάστανα έβλεπαν και λίγο ζεστό χρήμα στις μονίμως χειμαζόμενες τσέπες τους και πολλοί ήταν αυτοί που πήγαιναν να τα πουλήσουν στα παζάρια των κοντινών κωμοπόλεων ή στα χωριά του κάμπου και δεν ήταν λίγες οι φορές που τα αντάλλασσαν με δημητριακά ή καπνό. Το ίδιο έκαναν και με τα καρύδια.

Μετά την εγκατάλειψη των χωριών στη δεκαετία του ’60 οι καστανιές ξεχάστηκαν και ρήμαξαν, όπως κάθε άλλο δέντρο και χωράφι εξάλλου. Τα ίδια χρόνια μια άγνωστη αρρώστια έπληξε τις καστανιές και ξεράθηκε ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτές σε όλα τα χωριά. Έτσι ρήμαξαν τα παλιά καστανοχώραφα και η παραγωγή έχει ελαττωθεί δραματικά, πράγμα που επηρεάζει σαφώς αρνητικά και όποιον θα ήθελε να ασχοληθεί με αυτά, είτε από ανάγκη, είτε από ενδιαφέρον να συντηρήσει κάπως τα πατρογονικά χωράφια και να φροντίσει τα δέντρα που έζησαν επί γενιές τον κόσμο των χωριών.