ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΧΩΡΙΣ ΝΕΡΟ

Περισσότερο γνωστό από κάθε άλλο σημείο της Άρτας είναι το περίφημο γεφύρι δίπλα στην πόλη, και με τους μύθους γύρω από την κατασκευή του την προβάλλει διαρκώς και επαξίως σε όλο τον κόσμο. Και είναι αυτό, το κορυφαίο ανά τους αιώνες έργο της γεφυροποιίας που υποχρεώνει τον επισκέπτη να το πλησιάσει, να το δει, να το φωτογραφήσει και να περπατήσει στη ράχη του αναλογιζόμενος ίσως και σε ποιο από τα μεγάλα βάθρα έχουν θάψει τη γυναίκα του πρωτομάστορα για να το θεμελιώσουν.

Η καρτ ποστάλ του γεφυριού δείχνει ένα λίθινο έργο σαν μεγάλη κάμπια που απλώνεται πάνω από τα νερά και την κοίτη του γεφυροκτόνου ποταμού Αράχθου, ο οποίος μόλις πέρσι άρπαξε το εμβληματικό γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα και το εξαφάνισε. Ανάλογα δε, με την εποχή εντυπωσιάζει: πότε με το πράσινο των πλατανιών την άνοιξη δίπλα του ή τον όγκο των νερών τον χειμώνα και ιδίως όταν λιώνουν τα χιόνια στα βουνά. Η περίπτωση να δούμε τη γέφυρα χωρίς τον ποταμό από κάτω ασφαλώς και είναι ανέκδοτο – εκτός βέβαια αν το υπαγορεύουν διάφοροι έκτακτοι λόγοι συντήρησης και ασφάλειας.

Έτσι έγινε και τούτες τις ημέρες και οι αρμόδιοι έστρεψαν το νερό του ποταμού προς την τεχνητή λίμνη Πουρναρίου όπου λειτουργεί και υδροηλεκτρικός σταθμός κι έτσι στέγνωσε η κοίτη του προκειμένου να γίνουν κάποιες εργασίες συντήρησης γιατί με τις πλημμύρες του περασμένου χειμώνα το μνημείο ταλαιπωρήθηκε πολύ. Σημειώνουμε ότι επί αιώνες το γεφύρι έμενε ακέραιο και μόλις κατά τα τελευταία χρόνια, μετά την κατασκευή του φράγματος που περιορίζει τον όγκο του νερού στο ποτάμι και το φιλτράρει κατακρατώντας τα φερτά υλικά, εμφανίζονται τα προβλήματα. Το καθαρό νερό εισχωρεί στις κλειδώσεις των μεγάλων λίθων στα θεμέλιά του, αποσαθρώνει τους αρμούς του και έτσι ένα ισχυρό κούνημα από σεισμό ή πλημμύρα μπορεί να το αποσταθεροποιήσει και να σωριαστεί στην κοίτη του ποταμού για να καταλήξει άμμος στον Αμβρακικό. Από τη φύση τους, τα φερτά υλικά και η λάσπη που έφερνε ο Άραχθος από τα Τζουμέρκα λειτουργούσαν ευνοϊκά υπέρ του γεφυριού, κλείνοντας τα τραύματα του μνημείου και διατηρώντας σε ένα λογικό βάθος την κοίτη του δίπλα από τα αρχαία βάθρα που στηρίζονται σε μεγάλα ξύλα που είναι βαθιά μπηγμένα στο έδαφος και τα οποία κινδυνεύουν να γίνουν στάχτη άμα έρθουν σε επαφή με τον αέρα. Αυτή όμως η λεπτομέρεια δεν προσέχθηκε όσο έπρεπε όταν κατασκευάστηκε το φράγμα και από τότε δημιουργούνται συνεχώς τέτοια προβλήματα.

Τώρα το γιατί άρχισαν αυτές τις εργασίες στο μπάσιμο του χειμώνα που πυκνώνουν οι βροχοπτώσεις και δεν τις έκαναν το καλοκαίρι, αυτό είναι ερώτημα άλλου είδους καθώς όλοι στην Άρτα βλέπουν τον χειμώνα να έρχεται και απορούν αν θα προλάβουν να τελειώσουν. Πάντως, μέχρι τότε, όλοι θα περνάνε να θα κοιτάνε την άδεια κοίτη του ποταμού και το γεφύρι στεγνό, χωρίς ρόλο, και με την απορία, αν εκεί που σκάβουν βρουν και τα κόκκαλα της γυναίκας του πρωτομάστορα. Μιας και η Άρτα είναι η πατρίδα του πρωθυπουργού ίσως θα δούμε μεγάλες ημέρες να ξημερώνουν για την ταπεινή και όμορφη πόλη της Ηπείρου.

Και στο protagon, http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.anagnwstes&id=43620

PROTAGON, 31102015

ΠΩΣ ΘΑ ΣΒΗΣΕΙ ΤΟ ΦΡΙΚΤΟ ΕΡΓΟ ΜΙΑΣ ΑΡΑΧΝΗΣ

Καλημέρα σας και καλό Σαββατοκύριακο – όσο μπορεί να είναι σε ένα κόσμο που ραγδαία βουλιάζει σε ένα νέο κύκλο βαρβαρότητας… 

Λεπτός, διάφανος, ευαίσθητος, ο φτιαγμένος να πιάνει απρόσεκτα έντομα και να τα φυλακίζει μέχρι να καταναλωθούν ιστός της αράχνης κρέμεται άσκοπα πλέον στα χορτάρια του χωραφιού αφού το φοβερό πλάσμα που τον δημιούργησε με το σάλιο του έπεσε σε χειμερινό ύπνο και δεν έχει ανάγκη τροφής ως την άνοιξη. Μέχρι στιγμής διατηρείται ακέραιος, αντέχει το βάρος της δροσιάς του Οκτώβρη αλλά σαν πλακώσει κακοκαιρία θα διαλυθεί και θα σβήσει σαν να μην υπήρξε ποτέ όπως και τα έντομα που φυλάκισε. Με τον ερχομό της άνοιξης που θα ξυπνήσουν πάλι όλα τα πλάσματα, θα ξεκινήσει μια νέα ζωή με άλλους ιστούς πιο φρέσκους και θα ανοίξει ένας καινούργιος κύκλος επιβίωσης με κάθε μέσο, στα χωράφια, στους κήπους και στους φράχτες ανάμεσα στα οικόπεδα του κόσμου...     

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 31102015

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΑΙΘΡΟΣ ΣΤΟ BOSTANISTAS

Είναι η πρώτη δημοσίευση σήμερα στον ιστότοπο bostanistas και θα ακολουθήσουν πολλές άλλες με θέματα σχετικά με τον πολιτισμό της ζωής στην ύπαιθρο χώρα και τους ανθρώπους που τον παράγουν, τον διατηρούν και τον προβάλλουν σε όλη την Ελλάδα. 



ΡΙΓΑΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΣΟΥ

Ποια εποχή είναι η καλύτερη για το μάζεμα της φρέσκιας ρίγανης; Σε ποιο υψόμετρο ευδοκιμεί και μετά το τρίψιμό της πώς πρέπει να διατηρηθεί; Οι πλαστικές σακούλες είναι απαγορευτικές, μόνο βάζα και πάνινα σακιά επιτρέπονται.

photo: Ηλίας Προβόπουλος

Συμπληρώσαμε με επιτυχία τον κύκλο «η ρίγανη από τον τόπο σου είναι η καλύτερη», το γιορτάζουμε και το κάνουμε και είδηση μιας και αυτή είναι η πρώτη δουλειά μας! Με λίγα λόγια, αφού παρακολουθήσαμε, όσο μπορούσαμε, με προσοχή την άνθιση και περιποιηθήκαμε λίγο την αυτοφυή ρίγανη στα χωράφια μας, στο χωριό Μεγάλη Κάψη στις πλαγιές του Τυμφρηστού, την μαζέψαμε το καταμεσήμερο κλαράκι το κλαράκι, την ξεράναμε σε ευάερο σκιερό μέρος, την τρίψαμε με τα χέρια σε παλιό κόσκινο υπό την αυστηρή εποπτεία της μάνας, την βάλαμε σε γυάλινα βάζα να μη χάσει τη σπιρτάδα της, μοιράσαμε σε φίλους και την υπόλοιπη την διαθέσαμε στο φιλικό σουβλατζίδικο «Το Προδόρπιον» (Ακαδημίας και Ασκληπιού) να την δοκιμάσουν οι πελάτες στα εδέσματά του και να δούμε πώς αυτό το εξαιρετικό προϊόν της ελληνικής, ημιορεινής υπαίθρου μπορεί να περπατήσει στην αγορά και το επόμενο καλοκαίρι να μαζέψουμε περισσότερη και μήπως με αυτό τον τρόπο προκαλέσουμε και άλλους να ασχοληθούν με την καλλιέργειά της.

Να τα πάρουμε όμως με τη σειρά... Δεν ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που μάζεψα ρίγανη αλλά φέτος το έκανα με στόχο να καλυφθούν όχι μόνο οι ανάγκες της οικογένειας και των φίλων αλλά και για να βγει στην αγορά γιατί πιστεύω πως είναι ένα εξαιρετικό προϊόν που φέρνει στην κουζίνα και στο σπίτι μας τη μυρωδιά της ελληνικής εξοχής και βεβαίως κάνει έναν σωρό καλά στον οργανισμό μας. Έτσι, λοιπόν, ασχολήθηκα δυο μήνες με τη ρίγανη που φυτρώνει στα οικογενειακά χωράφια και μπορώ να πω ότι μάζεψα περί τα 20 κιλά τριμμένη ρίγανη ενώ θα μπορούσε να ήταν περισσότερη αλλά ας όψεται το βροχερό καλοκαίρι που δεν μας άφησε παρά ελάχιστες ημέρες που να είναι εντελώς στεγνές.

photo: Ηλίας Προβόπουλος

Η συλλογή της ρίγανης το φετινό καλοκαίρι ήταν το επιστέγασμα της προσπάθειας να παρακολουθήσω όλο τον κύκλο της ωρίμανσής της αλλά και να σημειώσω ορισμένα στοιχεία πάνω σε αυτό το φυτό και το περιβάλλον του. Μέσα στους στόχους που έχω για την «ανάσταση» των χωραφιών και την καλλιέργειά τους, καθώς και τη φροντίδα των καρποφόρων δέντρων που έχουν απομείνει, είναι να αποτελέσουν ένα προσοδοφόρο στοιχείο καθώς οι θολοί καιροί μας υπαγορεύουν να αναζητήσουμε άλλους τρόπους επιβίωσης και οικονομίας. Επέλεξα τη ρίγανη γιατί αυτή φυτρώνει στα πιο δύσκολα και παραμελημένα μέρη των χωραφιών ενώ αγαπάει ιδιαίτερα τα λιθοσώρια, στα οποία παρεπιπτόντως έχουν αδυναμία και τα ερπετά, δηλητηριώδη ή μη, καθώς και στις απότομες κλίσεις όπου δεν μπορεί να καλλιεργηθεί τίποτα και πολλές φορές συγκατοικεί με τους βάτους.

Παράλληλα έκανα και μια σειρά παρατηρήσεων, όσον αφορά το υψόμετρο που ευδοκιμεί η ρίγανη, και διαπίστωσα πως το ιδανικό είναι μεταξύ των 400 με 800 μέτρων, υψόμετρο που το καλοκαίρι στην ημιορεινή ζώνη εξελίσσεται χωρίς απρόοπτα του καιρού. Στα πιο χαμηλά υψόμετρα τσουρουφλίζεται ενώ στα πιο ψηλά επηρεάζεται από την υγρασία της νύχτας, παραμένει χλωρή για μεγάλο χρονικό διάστημα και την προλαβαίνουν οι δροσιές του Αυγούστου πάνω στην κορύφωση της ανθοφορίας της, πράγμα που σημαίνει πως μαυρίζει πιο εύκολα στο κόψιμο και στο στέγνωμα.

Όσον αφορά τώρα το μάζεμά της, διαπίστωσα πως γι’ αυτή την υψομετρική ζώνη η καλύτερη περίοδος είναι περί τα μέσα Αυγούστου που έχει συμπληρωθεί η ανθοφορία όλου του φυτού και τα κοτσάνια του έχουν ξυλιάσει αρκετά. Τούτο σημαίνει πως κόβονται πιο εύκολα και δεν τραβιούνται οι ρίζες της ώστε να ξεκολλήσουν από το έδαφος, ο ανθός της είναι ακόμη γερά δεμένος στα κλωνάρια της και δεν έχει γίνει όλος σπόρος και φυσικά έχουν περιοριστεί αρκετά τα φύλλα της που επηρεάζουν τη γεύση αλλά συνήθως τρίβονται μαζί με τα ανθισμένα κλαράκια της.

photo: Ηλίας Προβόπουλος

Μισοξηραμένη, λοιπόν, από το χωράφι η ρίγανη του Αυγούστου στεγνώνει πιο καλά αν απλωθεί σε μικρά δεματάκια στη σκιά και τρίβεται εύκολα σε μεγάλο κόσκινο. Αυτή τη μέθοδο την διατηρούν ακόμη όσοι θέλουν να έχουν σαν προϊόν μόνο τον ανθό της αλλά οι περισσότεροι συλλέκτες και έμποροι την περνάνε όλη, λουλούδια και κοτσάνια μαζί, από έναν ειδικό μύλο για να έχουν περισσότερη. Μετά το τρίψιμό της καλό είναι να αποθηκεύεται σε μεγάλα γυάλινα βάζα ή σε χάρτινες σακούλες που κλείνουν καλά και όχι σε πλαστικές γιατί ενδεχομένως μπορεί να ανάψει και να μουχλιάσει. Μια άποψη που θέλει τη ρίγανη καλύτερη, είναι αυτών που την προτιμούν σε ματσάκια γιατί θέλουν να την τρίβουν τη στιγμή που την χρησιμοποιούν, αφού εκείνη τη στιγμή απελευθερώνει την περισσότερη ποσότητα των αιθερίων ελαίων της αλλά έτσι προκύπτει θέμα με τη διατήρησή της, καθώς αποτελεί ένα εύθραυστο υλικό και επιπλέον μπορεί εύκολα να σκονιστεί και να πάρει διάφορες μυρωδιές από το σημείο που είναι κρεμασμένη.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις, λοιπόν, μαζεύτηκε η φετινή ρίγανη από τα οικογενειακά χωράφια και ενώ ένα μέρος της ποσότητας διατέθηκε σε φίλους, το υπόλοιπο δόθηκε στο «Προδόρπιο» του οποίου οι ιδιοκτήτες αλλά και οι εργαζόμενοι είναι όλοι συμπατριώτες από την Ευρυτανία για να την γευτούν περισσότεροι και να πάρουμε θάρρος του χρόνου να μαζέψουμε περισσότερη και να την διαθέσουμε σε περισσότερα καταστήματα. Τέλος, επειδή η ρίγανη, άγρια ή ήμερη, και η σημασία της στη διατροφή και την υγεία των ανθρώπων είναι μεγάλη, από τούτη τη στήλη θα συνεχίσουμε κατά καιρούς να δημοσιεύουμε διάφορα στοιχεία και πληροφορίες για τη χρήση της και την καλλιέργειά της. 

http://www.bostanistas.gr/?i=bostanistas.el.themata&id=3573

ΕΝ ΧΟΡΩ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΟΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΝΕΡΑΪΔΙΩΤΗ

Μαζευτήκαμε (*) σήμερα εδώ στην Άρτα, στη φιλόξενη αίθουσα του Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου «Σκουφάς», να αποδώσουμε τιμή και να κατευοδώσουμε το καινούργιο βιβλίο του φίλου μας και συμπατριώτη Σπύρου Νεραϊδιώτη με τον ωραίο τίτλο «Εν χορώ και οργάνοις – Επί των ορέων ωραιότης». Πιάνομαι από το δεύτερο συνθετικό του τίτλου: «Επί των ορέων ωραιότης» και με αυτό θα ξεκινήσω το δικό μου χαιρετισμό στην έκδοση.

Να πούμε δυο λόγια για την ωραιότητα των ορέων που χωρίς αυτή, αμφιβάλλω αν είχαμε την ανάταση του ανθρώπου της ορεινής πατρίδας, όπως μας αρέσει σε εμάς τους ορεινούς να λέμε την πατρώα γη, να σηκώσει το κεφάλι του από τη γη και το κοπάδι, να δει τις κορυφές της Πίνδου και των Αγράφων να χορεύουν στον αιθέρα και να θελήσει, με μια κίνηση, ένα πέταγμα του κορμιού προς τα πάνω, να τις φτάσει. Κι αν δεν έχει κάποιον αυτός ο άνθρωπος να τον κρατάει -μη τον πάρει ο αέρας στον ουρανό- βρίσκει τον δίπλα πλάτανο ή έλατο και από το κλαρί του πιάνεται για να γυρίσω πίσω μαλακά στο χώμα…

Έχω περπατήσει εδώ και πολλά χρόνια και γνωρίσει πολύ καλά τον τόπο που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Σπύρος, τη Νεράιδα ή Γρεβενοσέλι των Ανατολικών Τζουμέρκων. Η προσοχή μου τότε επικεντρώθηκε στη φύση κατά κύριο λόγο και στα σημάδια που έχουν αφήσει οι άνθρωποι στο περιβάλλον και το υλικό ήταν η πρώτη ύλη για τη δημιουργία ενός βιβλίου με το τίτλο «Ορεινή πατρίδα – Στην Πίνδο, στον Άσπρο». Για λόγους καθαρά πρακτικούς, δεν μπόρεσα τότε να εισχωρήσω στα βαθύτερα της κοινωνίας της Νεράιδας αλλά και των γειτονικών της χωριών και οικισμών και οι ταπεινές γνώσεις που διέθετα δεν μου επέτρεπαν να προσεγγίσω θέματα του πολιτισμού και χαράς της ζωής όπως κάνει ο Σπύρος ο οποίος επιχειρεί με τούτο το βιβλίο να τα κοινωνήσει και στους άλλους Συνέλληνες.

Δεν έχουν αυτά τα στοιχεία και πολλές διαφορές από τα ίδια σε άλλα σημεία της Ελλάδας, ο κάθε τόπος είναι που τα διαμορφώνει καθώς αυτός υπαγορεύει άλλες συνθήκες ζωής και εξέλιξης κι έτσι λέμε ότι αλλιώς χορεύουν στα Γιάννενα, αλλιώς στην Άρτα και αλλιώς στη Νεραίδα.  Αυτό το ξέρει πολύ καλά ο Σπύρος και καταφέρνει να αναδείξει τον πολιτισμό της μικρής του πατρίδας, στηριζόμενος πάνω σε λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά και κυρίως επιστρατεύοντας πρόσωπα υπαρκτά που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τον διαμόρφωσαν στη ροή του χρόνου και σε πιο ακμαίους βέβαια καιρούς για τη Νεράϊδα.

Τούτο το βλέπουμε στο πρώτο μεγάλο κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται στο γάμο. Ασφαλώς και έχουμε διαβάσει ανάλογα κείμενα για τον γάμο, το τυπικό του οποίου ήταν ίδιο για πολλά μέρη, αλλά το κείμενο του Σπύρου το διαβάζουμε με μεγαλύτερη ευχαρίστηση γιατί βάζει μέσα ονόματα και φωτογραφίες γάμων με τους χωριανούς του κι έτσι το γλυτώνει από την μουσειακή προσέγγιση. Ανασταίνει κατά κάποιο τρόπο την κοινότητα της Νεράιδας και της δίνει μια διαχρονική και υπερτοπική διάσταση, πράγμα που βοηθά πολύ τους συγχωριανούς του και ιδιαίτερα τη νεώτερη γενιά να διαβάσουν καλύτερα τη ιστορία του χωριού τους αλλά και τους παραπέρα να κάνουν συγκρίσεις.

  

Με τον ίδιο τρόπο προσεγγίζει και το πανηγύρι – είναι και μεγάλο το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στη Νεράιδα και το «Διπλοκάγγελό» τους μοναδικό σε όλα τα Τζουμέρκα. Έχω βρεθεί κι εγώ στο «Διπλοκάγγελο» (απ’ έξω να βλέπω) και χάρηκαν τα μάτια μου και η ψυχή μου και ζήλεψα γιατί το κάνουν αυτό στη Νεράιδα και όχι και στον δικό μου τόπο. Δεν είχα απάντηση, την πήρα από το Σπύρο όπως και σε πολλά άλλα που αφορούν την επιτυχία των πανηγυριών στη Νεράιδα. Με λίγα λόγια θα έλεγα πως τούτο το κατορθώνει μια δυνατή κοινότητα ανθρώπων και της οποίας μέλος είναι ο Σπύρος, ο πιο παθιασμένος με τον μουσικοχορευτικό πολιτισμό του τόπου του και από παιδάκι, όπως ο ίδιος αφηγείται αλλά λένε και οι άλλοι γι’ αυτόν ξεσηκώνει κινήσεις, αντιγράφει σκηνές, συμμετέχει ενεργά και αναζητεί αυτό που εμπνέει τους συγχωριανούς του και σαν καταλήξει και ησυχάσει κατά πως η ψυχή του, περνάει στη διδασκαλία για να το μεταφέρει σε περισσότερους και να κρατηθεί στον αιώνα ο τρόπος που χαίρονται τη ζωή και τα μεγάλα μυστήριά τους οι συγχωριανοί του, οι οποίοι να λένε και την αλήθεια, δεν είναι σε διαρκή ευημερία. Αντιθέτως, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στο ορεινό χωριό τους αλλά και στους τόπους που αναζητούν καλύτερη τύχη, τους κάνουν να διατηρήσουν την παράδοση και αυτή λειτουργεί ως η μεγάλη γέφυρα που τους συνδέει, πραγματικά και μεταφορικά με τη Νεράιδα. Ο Σπύρος, όσο γνωρίζω, κατάφερε με τον τρόπο του να είναι ένας μεγάλος κρίκος της αλυσίδας που κρατάει αυτή τη γέφυρα ανοιχτή και με τούτο το βιβλίο πάει παραπέρα. Μέσα σε όλα αυτά κινείται ο Σπύρος, άλλοτε αόρατα και άλλοτε φανερά, πότε στο τέλος του χορού και πότε κορυφαίος μπροστά, να το πούμε καλύτερα.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Σπύρος διακατέχεται από μια νοσταλγία, για την εποχή που η Νεράιδα ήταν ένα γεμάτη από ανθρώπους και κατά συνέπεια ένα δυνατό χωριό. 

Βεβαίως και τούτο διαπερνά το βιβλίο από την πρώτη σελίδα ως την τελευταία αλλά μας αποκαλύπτει πως αυτή η νοσταλγία δεν είναι ένα άγονο συναίσθημα – ο ίδιος εξάλλου αποτελεί παράδειγμα διαρκούς επιστροφής στην γενέτειρα και έτσι εμπνέει και άλλους κι έτσι παρατηρείται μια μικρή κίνηση όλο το χρόνο στο χωριό. Τούτο βέβαια δεν είναι ικανό να αναστήσει τη Νεράιδα αλλά με τους καιρούς που ζούμε δεν μπορεί να είναι απίθανο.

Το λέω αυτό, γιατί κακά τα ψέματα, τον πολιτισμό που αναφέρετε ο Σπύρος τον δημιούργησε μια ζωντανή κοινότητα και οριακά πλέον μπορεί να τον διατηρήσει όπως τον παρέλαβε από την προηγούμενη γενιά. Αν δεν ενισχυθεί, από τους συγχωριανούς για να μη πάμε μακρύτερα, αυτός ο πολιτισμός θα σβήσει και είτε θα μπει στο μουσείο ή το χειρότερο ακόμη να καταλήξει να γίνει φολκλόρ ή να εκφράζεται μόνο σε καμία γιορτή, σαν τις γιορτές της πατάτας ή του κάστανου. Είναι εν κατακλείδι, στο χέρι όλων μας να φροντίσουμε να διατηρήσουμε από τον πολιτισμό κάθε τόπου έστω κάποιες σπίθες κρυμμένες στη στάχτη των νεωτερικών καταστάσεων γιατί θα φανούν πολύτιμες στο άναμμα μιας νέας φλόγας σε όλο τον τόπο. Ο Σπύρος αυτό είναι που στοχεύει με τούτο το μικρό στο δέμας αλλά μεγάλο στην προσφορά του πόνημα. Να είναι καλοτάξιδο…

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο χαιρετισμός μου στην παρουσίαση του βιβλίου του Σπύρου Νεραϊδιώτη στην Άρτα, στις 23/10/2015.

ΑΡΤΑ, 24102015

ΘΑΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

Δεν συμβαίνει συχνά και πρέπει να είναι κάποιος τυχερός, να δει την κοίτη του Αράχθου κάτω από το περίφημο γεφύρι της Άρτας στεγνή από νερό. Τούτο συμβαίνει όχι επειδή ξαφνικά στέρεψε ο σκληρός και αδίστακτος ποταμός, αλλά όταν τα ειδικά συνεργεία αναλαμβάνουν να ελέγξουν τη γέφυρα από διάφορες ζημιές και ακόμα όταν πρέπει να τις διορθώσουν για να μη σωριαστεί κι αυτό το μνημείο κάποια μέρα όπως πέρσι το άλλο γεφύρι στον Άραχθο, της Πλάκας.

Για να γίνει δε αυτό, «κόβουν» λίγο ψηλότερα το ποτάμι και κατευθύνουν τα νερά του στην τεχνητή λίμνη του Πουρναρίου που λειτουργεί ως ταμιευτήρας για το ομώνυμο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Το γεγονός αποτελεί πάντα είδηση για τους Αρτινούς και πολλοί πάνε να δούνε το φαινόμενο, εκφράζοντας παράλληλα την ανησυχία τους για το μέλλον του γεφυριού το οποίο δεν κλονίστηκε επί αιώνες αλλά από τότε που από κάτω του περνάνε καθαρά τα νερά του ποταμού μιας και οι φερτές ύλες που κουβαλάνε από τα Τζουμέρκα στραγγίζουν στη λίμνη, τούτα δυστυχώς διαβρώνουν τις βάσεις του και το υπονομεύουν με απρόοπτες συνέπειες. Για να προλάβουν λοιπόν το κακό, οι αρμόδιες υπηρεσίες ενισχύουν τις βάσεις του με τσιμέντα και σίδερα αλλά και τούτο πάλι τίποτα δεν εγγυάται ότι θα συνεχίσει να παραμένει όρθιο γιατί οι τεράστιες παρεμβάσεις του ανθρώπου στο ρου του έγιναν χωρίς να ληφθούν υπ όψιν πολλά και σημαντικά πράγματα.

Το κλείσιμο όμως του Αράχθου για να γίνουν τα απαραίτητα έργα στα βάθρα του γεφυριού έφερε και μια άλλη, ιδιαίτερα σημαντική έκπληξη για τους Αρτινούς. Λίγα μέτρα πιο κάτω από το γεφύρι και μέσα στην κοίτη του ποταμού η οποία κατασκάφτηκε πέρσι από τι τρομερές πλημμύρες αποκαλύφθηκε μια σειρά από αρχαίους τάφους καθώς και θεμέλια οικοδομημάτων και ένα τμήμα της Ιεράς Οδού της αρχαίας Αμβρακίας. Το γεγονός αποτελεί σπουδαία αρχαιολογική ανακάλυψη και η αρμόδια αρχαιολόγος Βαρβάρα Παπαδοπούλου με το συνεργείο τους δουλεύουν πυρετωδώς να προχωρήσουν τις έρευνες και την ανασκαφή πριν αφήνου πάλι το φυλακισμένο ποτάμι να επιστρέψει στην κοίτη του.

Ευχαριστώ πολύ τους καλούς φίλους Βασίλη Γκανιάτσα και Κώστα Τραχανά που με ξενάγησαν στο Γεφύρι της Άρτας και τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις στην κοίτη του καθώς και στο κάστρο της Άρτας που μετά από μια σειρά επεμβάσεων και καθαρισμών αρχίζει να γίνεται επισκέψιμο.  

ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΑΖΑΡΙ ΤΗΣ ΣΠΕΡΧΕΙΑΔΑΣ

‘Ηταν και παρά τις τρομακτικές αλλαγές στη ζωή μας και την οικονομία, παραμένει, ο μεγαλύτερος ετήσιος εμπορικός θεσμός στη Δυτική Φθιώτιδα και την Κεντρική Ρούμελη, το παζάρι της Σπερχειάδας. Μπορεί να μην φαίνονται σήμερα οι παραδοσιακοί έμποροι και παραγωγοί στην κλίμακα που ήταν κάποτε, αλλά ανιχνεύονται πίσω από την πληθώρα των φθηνών πλαστικών εμπορευμάτων, εικόνες από το παρελθόν που συγκινούν αλλά και καινούργιες που ενθουσιάζουν, όπως αυτές των νέων, δυναμικών παραγωγών με τον τρόπο τους και τη στάση τους, καλλιεργούν και προβάλλουν τη νέα εποχή που έρχεται για την μικρή πατρίδα μας. Θα τους βρείτε και θα τους γνωρίσετε στην έκθεση «Κοιλάδα Σπερχειού» με αντιπροσωπευτικά προϊόντα και νέες αντιλήψεις για την παραγωγή. 

ΣΠΕΡΧΕΙΑΔΑ, 21102015

«…ΕΠΙ ΤΩΝ ΟΡΕΩΝ ΩΡΑΙΟΤΗΣ»

Ο καλός φίλος Σπύρος Νεραϊδιώτης τιμά επί σειρά ετών την παράδοση, με τις βαθιές γνώσεις του, τη διδασκαλία της και τη συμμετοχή του σε πάμπολλες εκδηλώσεις, τόσο στη μικρή ορεινή πατρίδα του, τη Νεράιδα (Γρεβενοσέλι) Τρικάλων όσο και στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων και της Άρτας αλλά και όλης της Ελλάδας και στον κόσμο.

Αύριο, Παρασκευή 23 Οκτωβρίου, είναι η σειρά μας να τιμήσουμε τον ακάματο στο χορό, το τραγούδι, την έρευνα και την καταγραφή Σπύρο στο κατεύδιο του νέου του βιβλίου «Εν χορώ και οργάνοις (Επί των ορέων ωραιότης)». Η εκδήλωση θα γίνει στις 7.30 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Μουσικοφιλολογικού Συλλόγου «Σκουφάς» στην Άρτα και συνδιοργανώνεται από τον Μουσικοφιλολογικό Σύλλογο «ΣΚΟΥΦΑΣ», το ΤΕΙ Ηπείρου και τον Λαογραφικό Όμιλο «Τα Τζουμέρκα».

Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι συντοπίτες του δικηγόροι: Έφη Δήμου, Ευάγγελος Σακέλλιος, Παναγιώτης Καραγιώργος  και εγώ. Αποσπάσματα θα διαβάσουν οι: Έλλη Μάνθα (υπεύθυνη παιδικής θεατρικής ομάδας του Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ»), Ζωή Μπαρτζώκα (μέλος της θεατρικής ομάδας του Συλλόγου «ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»), Σωτήρης Σαρλής (μέλος ΑΘΟΑ) ενώ τον συντονισμό θα κάνει ο Δημήτρης Βλαχοπάνος, φιλόλογος και συγγραφέας.

Σχετικά με το βιβλίο που θα παρουσιάσουμε αύριο, ο Σπύρος σημειώνει: «Το βιβλίο αυτό είναι μια καταγραφή με κάθε λεπτομέρεια των γάμων, των πανηγυριών και γενικότερα της Τζουμερκιώτικης λαϊκής παράδοσης, που οι παλιότεροι την αποθήκευσαν στην ψυχή τους ως ένα από τα πολυτιμότερα κομμάτια της συλλογικής τους ζωής και συνείδησης.
Η καταγραφή τους δεν συνιστά μόνο ένα αίτημα του καιρού μας με τις τόσες και τόσες συγκλονιστικές αλλαγές του, οι οποίες μας αποσπούν και μας απομακρύνουν διαρκώς από την παράδοσή μας. Είναι και μια ακαταμάχητη προσωπική μου ανάγκη, που με κρατά πάντοτε άγρυπνο και με γυρίζει συχνά πίσω σ’ εκείνα τα ακούσματα και τις εικόνες εκείνες που φύσηξαν στο βαθύτερο είναι μας την απερίγραπτη ομορφιά της ορεινής μας πατρίδας».

ΑΡΤΑ, 22102015

ΔΥΟ ΚΟΛΟΚΥΘΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΑΡΕΣΑΝ…

Με τα κολοκύθια που φύτεψα φέτος στο χωριό, ομολογώ πως εισέπραξα μια τεράστια απογοήτευση καθώς τα έβαλα κοντά το ένα με το άλλο είδος και όλα βγήκαν, χάρη στο θαυμαστό κόσμο των εντόμων – επικονιαστών, κολοκύθια! Δηλαδή, ένα είδος που έμοιαζε σε κάτι ανάμεσα κολοκυθιού και αγγουριού και τούτο χάρηκε πολύ η μάνα μου γιατί δεν άκουσα τις συμβουλές της. 

Γι’ αυτό και όπου βλέπω κολοκύθια, ενθουσιάζομαι και ζητώ από τους παραγωγούς να μου κρατήσουν λίγο σπόρο υποσχόμενος πως θα προσέξω και τα φυτέψω μακριά το ένα είδος από το άλλο. Όπως για παράδειγμα, τα κολοκύθια του Κώστα Ντελέζου από τον Αϊ – Σώστη Φθιώτιδας που είδα προχθές στο παζάρι της Σπερχειάδας και ζήλεψα, τόσο που ζήτησα να έχω μια φωτογραφία με αυτά τα οποία μοιάζουν είτε με μεγάλα φίδια που πνίγω ως άλλος Ηρακλής, είτε με υπερμεγέθη σπεραματοζωάρια. Σε ότι να μοιάζουν πάντως, του χρόνου που θα έχω δικά μου θα είμαι διπλά υπερήφανος…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 21102015

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΔΟΜΟΥΝ ΤΑ ΞΥΛΑ

Καλησπέρα σας από τη μικρή πατρίδα όπου μεταξύ των άλλων θαυμάτων του φθινοπώρου μπορούμε να παρατηρήσουμε στο δάσος και ωραία, μικρά και χρήσιμα μανιτάρια…

Μου αρέσει που βλέπω πολλές φίλες και φίλους να ασχολούνται με τα μανιτάρια και γνωρίζουν τα πάντα γύρω από αυτά και ξέρουν μάλιστα να τα μαγειρεύουν με πολύ ωραίο τρόπο και ελπίζω κάποια στιγμή να δοκιμάσω κι εγώ τις σπεσιαλιτέ τους. Ως τότε αρκούμαι να βλέπω από μακριά (γιατί δεν τα γνωρίζω) τα μανιτάρια της μικρής πατρίδας και να χαίρομαι την ομορφιά τους αλλά και το ρόλο τους – όπως αυτή η πυκνή αποικία που βάζει τις ισχνές δυνάμεις της να αποδομήσει ένα ξερό κούτσουρο καστανιάς και το καταφέρνει. 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 18102015

ΤΑ ΑΓΚΑΘΙΑ ΠΟΥ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΚΑΤΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟ…

Καλημέρα και καλή, γόνιμη Κυριακή να έχουμε όλοι, είτε στα χωράφια με τα κάστανα, είτε στα δάση με τα μανιτάρια, είτε στα καζάνια των τσίπουρων που πολλοί φίλοι έχουν ήδη στήσει και όπου αλλού θριαμβεύει το φθινόπωρο. Έρχεται χειμώνας και ετοιμαζόμαστε...

Από τη μικρή πατρίδα ο σημερινός μας χαιρετισμός, με μια φωτογραφία της τζούνας ή ζήνας όπως λένε σε άλλα μέρη, ήτοι του ακανθώδους περιβλήματος των κάστανων εντός του οποίου μεγαλώνουν με ασφάλεια και σαν έρθει ο καιρός της ωρίμανσής τους, αυτό ανοίγει με μια έκρηξη πληρότητας και ο καρπός πέφτει στη γη - αν προλάβει να το μαζέψει ο άνθρωπος γιατί στο μεταξύ, ένα σωρό άλλα είδη περιμένουν με αυτό να χορτάσουν… 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 18102015

Η ΣΚΙΑ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΠΕΡΙΕΡΓΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

Η καλησπέρα μου με μια εικόνα από τους δρόμους της πόλης και τη σκιά ενός ανθρώπου που καμιά φορά παίρνει από τη γωνία που πέφτει το φως και το πιο ανεπιθύμητο σχήμα.

Κάτω από μια συγκεκριμένη γωνία του φωτός και εφ’ όσον υπάρχει μια επιφάνεια πίσω, μπροστά ή δίπλα να μη χυθεί στο έδαφος, φανερώνεται συνήθως ο πιο πιστός και ακούραστος συνοδοιπόρος της ζωής όλων -η σκιά μας- η οποία παίρνοντας διάφορα σχήματα μας ακολουθεί σιωπηλά και ακούραστα μέχρι να περάσει η μέρα τα σύνορα με τη νύχτα όπου και αποσύρεται και σβήνει μαζί μας στο σκοτάδι ή την ανυπαρξία… (Η φωτογραφία στην λεωφόρο Αμαλίας σήμερα)

ΑΘΗΝΑ, 14102015

«ΟΡΕΑ ΑΝΘΗ» ΑΠΟ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟ «ΠΡΟΔΟΡΠΙΟ»

Από σήμερα και όσο διαρκέσει το απόθεμα της ανθισμένης ρίγανης, τα «Ορέα Άνθη», από την ανατολική πλαγιά του Τυμφρηστού στη Μεγάλη Κάψη Φθιώτιδας, την οποία μαζέψαμε το καλοκαίρι με κάθε προσοχή στη συλλογή, την ξήρανση, το τρίψιμο και τη συσκευασία, θα δίνουν μια άλλη γεύση στα προϊόντα του πιο φιλικού σουβλατζίδικου της Αθήνας, το «Προδόρπιο» στη γωνία Ακαδημίας και Ασκληπιού το οποίο διευθύνουν και εργάζονται φίλοι από τα χωριά της Ευρυτανίας και συγκεκριμένα την Καστανιά Προυσού. 

Το εγχείρημα εκτός από την επιθυμία να γνωρίσουν οι πελάτες του «Προδορπίου» και οι φίλοι που θα περάσουν από το κατάστημα τη ρίγανη μας, αποτελεί και το πρώτο βήμα της διάθεσης ενός εξαιρετικού προϊόντος από την μικρή πατρίδα και για εξέλιξη του οποίου τρέφω αρκετές φιλοδοξίες και ελπίζω ότι με την προεργασία και την φροντίδα των χωραφιών, τα επόμενα χρόνια θα έχω μεγαλύτερη παραγωγή. Σας περιμένουμε να την δοκιμάσετε και να μας πείτε τη γνώμη σας. 

ΑΘΗΝΑ, 13102015

ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΠΑΘΗ ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Γράφω για μια σημερινή εμπειρία μου στις μετακινήσεις μου στην πόλη, πιστεύω πως δεν είμαι ο μόνος που την εκφράζω αλλά φοβάμαι, πως όπως και άλλων πολλών συμπολιτών μου ο λόγος πρωτύτερα, θα πέσει στον τοίχο της αδιαφορίας, της αριστερής τούτη φορά κυβέρνησης…  

Νόμιζα, πριν από καιρό, πως ήταν ένα πρόσκαιρο μέτρο αλλά σήμερα κατάλαβα πως τίποτα δεν άλλαξε μέσα σε τρεις μήνες που λείπω από την πόλη και δεν άλλαξε, επειδή η δεύτερη φορά αριστερή(;) κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ δεν θέλει να σπάσει τα αυγά και αφήνει να ταλαιπωρούνται όσοι μετακινούνται με τρόλει και λεωφορεία στην Πατησίων, μπροστά στο «μνημείο» της μεταπολίτευσης, το πολύπαθο Πολυτεχνείο. Ξαναθυμίζω πως στην Ιουλιανού το τρόλει σταματάει, ο οδηγός κατεβάζει τις κεραίες και συνεχίζει με τη μηχανή καυσίμων προς την πλατεία Βάθης και από μέσω της Χαλκοκονδύλη ως την Κάνιγγος, όπου ξανακατεβαίνει, ανεβάζει τις κεραίες και ακολουθεί πια με αυτό τον τρόπο το δρομολόγιο προς το τέρμα, στους Αμπελοκήπους. Τούτο σημαίνει τουλάχιστον ένα τέταρτο της ώρας καθυστέρηση για τον επιβάτη και αλλά είναι αδιάφορο και για την Αστυνομία και για το Υπουργείο Παιδείας το οποία εμπλέκεται λόγω ιδρύματος καθώς για τους γνωστούς – αγνώστους λόγους αμφότεροι θεωρούν, ότι είναι πιο ασφαλές τα τρόλει τις απογευματινές να μην περνάνε μπροστά από το Πολυτεχνείο. Από το πρωί ως το μεσημέρι που οι «επαναστάτες» κοιμούνται η συγκοινωνία σε αυτό το σημείο της πόλης, γίνεται κανονικά… 

ΑΘΗΝΑ, 12102015

ΤΑ ΠΕΤΑΜΕΝΑ, Τ’ ΑΣΧΗΜΑ, ΤΑ ΠΑΡΑΠΕΤΑΜΕΝΑ…

Τα τραπέζια ή καλύτερα τα καζάνια που στήνονται στις πλατείες για να μοιραστεί δωρεάν φαγητό για τους αναξιοπαθούντες μπήκαν στη ζωή της πόλης από τα πρώτα χρόνια της κρίσης, καθιερώθηκαν και ένας θεός ξέρει πότε θα πάψουν να γίνονται καθώς φαίνεται ότι θα περάσουν πολλά χρόνια να μπούμε πάλι (και αν μπούμε) σε κανονικούς ρυθμούς ζωής και οικονομίας. Ο στόχος τους ήταν να ελαφρώσουν την ανάγκη των βαριά πληττόμενων πολιτών από την ανεργία πολιτών καθώς και πολλών μεταναστών από την ανέχεια και το φάσμα της πείνας και συνεχίζουν να ανακουφίζουν ένα μεγάλο αριθμό συμπολιτών μας. 

Χθες όμως στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης (πρώην Κοτζιά) απέναντι στο Δημαρχείο, στρώθηκε ένα άλλο τραπέζι ή πιο σωστά μάλλον, προσφέρθηκε φαγητό με κύρια συστατικά φρούτα & λαχανικά που δεν έφτασαν στην αγορά λόγω εμφάνισης ή περισσεύματος σε χιλιάδες ανθρώπους το οποίο ετοιμάστηκε από τη Λέσχη Αρχιμαγείρων Βόρειας Ελλάδας με τη βοήθεια δεκάδων εθελοντών. Τούτο αποτελεί και το καινούργιο, στον αγώνα της επιβίωσης κατά της κρίσης και αποτέλεσε και ένα από τα βασικά συνθήματα της εκδήλωσης και της μικρής διαδήλωσης που ήταν «του στραβού το δίκιο»! 

Της αξιοποίησης δηλαδή των στραβών καρότων, των άσχημων ντομάτων και τις περίεργες πατάτες στην κουζίνα, πράγμα που δεν δίναμε και τόση σημασία ούτε εμείς αλλά ούτε και οι προμηθευτές κι έτσι, ένας τεράστιος όγκος από λαχανικά και φρούτα κατέληγε στα σκουπίδια και στην χωματερή – το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής υπολογίζεται πως έχει αυτή την κατάληξη. Αυτές ακριβώς τις καταναλωτικές συνήθειες ήθελαν να αμφισβητήσουν οι διοργανωτές και να προτείνουν μέσα από μια σειρά δράσεις και εργαστήρια μαγειρικής στα οποία έλαβαν μέρος διακεκριμένοι σεφ που στήθηκαν χθες στην πλατεία και ευτυχώς πρόλαβαν να τελειώσουν πριν πλακώσει η μεγάλη 

απογευματινή μπόρα.  

H εκδήλωση Αθήνα διοργανώθηκε από την περιβαλλοντική οργάνωση Feedback σε συνεργασία με το Μπορούμε, την WWF – Καλύτερη Ζωή, το Βack to Commons, το British Council και το πρόγραμμα EU Fusions και ήταν υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και το πρόγραμμα «ΣυνΑθηνά».

Περισσότερα, στο Εργαστήρι Διατροφικής Πολιτικής Δήμου Αθηναίων - Athens Food Policy Lab και στο www.cityofathens.gr

ΑΘΗΝΑ, 12102015

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΗΛΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ

Ο Μιχάλης Παπασωτηρίου στον Τόπακα, στο σημείο όπου οι Γερμανοί σκότωσαν τους τέσσερις άγγλους πεζοναύτες στην επιχείρηση κατάληψης του ραντάρ. 

Ασχολούμαι τον τελευταίο καιρό με την επανέκδοση ενός σπουδαίου βιβλίου, του στρατηγού Γιάννη Χαλκουτσάκη με τίτλο «Η Μήλος στην Κατοχή» που εκδόθηκε το 1995 και περιέχει σημαντικά στοιχεία από εκείνη την εποχή καθώς τα έζησε ο ίδιος και βεβαίως πρωταγωνίστησε στον αντιστασιακό αγώνα των Μηλίων κατά των Γερμανών κατακτητών. Γι’ αυτό το λόγο βρέθηκα για μια ακόμη φορά τις ημέρες που μας πέρασαν στη Μήλο, να επισκεφτώ τα κάποια σημεία όπου οι Γερμανοί  είχαν φτιάξει διάφορες εγκαταστάσεις και να σημειώσω τι από αυτές έχει απομείνει να θυμίζει την  μακρά παρουσία τους εκεί. 

Στο Ακρωτήρι του Προβατά, μπροστά στα λείψανα του γερμανικού ραντάρ.

Έτσι, με συντροφιά τον καλό φίλο Μιχάλη Παπασωτηρίου ανεβήκαμε χθες στον υπέροχο Τόπακα όπου είχαν εγκατάσταση ραντάρ και είδαμε τα σκουριασμένα λείψανά του καθώς και τα ερείπια των εγκαταστάσεων ενώ περάσαμε και από το ακρωτήρι του Προβατά για να φωτογραφήσουμε ότι απόμεινε από το εκεί εγκαταστημένο ραντάρ. Τα υπόλοιπα σημεία της Μήλου όπου υπάρχουν ακόμη σημάδια από την παρουσία των Γερμανών στο νησί, τα είχαμε επισκεφθεί και καταγράψαμε πριν από λίγο καιρό και τώρα που συμπληρώσαμε την έρευνα, προχωράμε στην επανέκδοση του βιβλίου στο οποίο θα εντάξουμε το νέο υλικό ώστε να έχει περισσότερο ενδιαφέρον και να αποτελέσει και ένα οδηγό επισκέψεων σε αυτά τα σημεία όπου γράφτηκαν κάποιες από τις σελίδες της νεώτερης ιστορίας μας. 

ΜΗΛΟΣ, 09102015