ΤΟ ΚΟΥΚΟΠΟΥΛΙ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΑΣΠΡΟΠΑΡΗΣ

Ενήλικος ασπροπάρης εν πτήσει στο Ισραήλ. Φωτογραφία: Вых Пыхманн  (wiki pedia)

Ήταν κάποια χρόνια πριν στα Άγραφα που μιλούσαμε για τα όρνια και τους αετούς που δεν πετούν πια στις κορυφές τους και στην κουβέντα ακούστηκε και το κουκοπούλι! Τι είναι αυτό ρώτησα και μου απάντησαν πως ήταν ένα μεγάλο πουλί, άσπρο και μαύρο σαν τον πελαργό που κάθε άνοιξη έφερνε στην πλάτη του έναν κούκο και γι’ αυτό το έλεγαν κουκοπούλι. Ήταν ωραία η αφήγηση από κάποιους που έλεγαν πως το είχαν δει τα παλιότερα χρόνια, για τους γύρους που έκανε πάνω από τις κορυφές, τις φωλιές που έφτιαχνε. Είχαν χρόνια να το δούνε, πίστευαν πως χάθηκε μαζί με τα όρνια και τους αετούς και έλεγαν πως αλλά για το πώς έρχονται πια οι κούκοι δεν είχαν εξήγηση.

Φυσικά δεν επρόκειτο για κανένα κουκοπούλι, το είχε φτιάξει η φαντασία των ανθρώπων των βουνών και επί αιώνες το πίστευαν πως ήταν έτσι. Το κουκοπούλι ήταν ο ασπροπάρης, (Neophron percnopterus) «ένα από τα πλέον αινιγματικά και παράξενα πουλιά του πλανήτη μας» όπως σημειώνουν οι Ρήγας Τσιακίρης και Λαυρέντης Σιδηρόπουλος στο περιοδικό  (Οιωνός, τεύχος 25 σελ.12-13) «το οποίο βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης. Είναι το πρώτο πουλί στον κόσμο που προστατεύτηκε με νόμο από τους Φαραώ, με ποινή θανάτου, αναγνωρίζοντας έτσι την σημαντική του συμβολή στην καθαριότητα των οικισμών από τα σκουπίδια και τα υπολείμματα της τροφής των ανθρώπων. Αποτελώντας το πρώτο γράμμα της αιγυπτιακής αλφάβητου, το ιερογλυφικό που προφέρεται "ah", το πουλί ονομάστηκε και «κοτόπουλο του Φαραώ». Κανένα άλλο είδος δεν έχει τόσο πολύ συνδεθεί με μύθους, θρύλους, παραδόσεις και μαντικές πράξεις στις ορεινές κοινότητες της χώρας μας. Είναι ο μόνος γύπας στο κόσμο που μεταναστεύει και οι χωρικοί πιστεύουν ότι κουβαλάει στην πλάτη του τον κούκο φέρνοντας την άνοιξη και την καλοτυχία καθορίζοντας με τη μαγική του παρουσία την υγεία και την προκοπή των κτηνοτρόφων, το πήξιμο του γιαουρτιού, την παραγωγή του τυριού, ενώ συμμετέχει σε γάμους, ακόμη και «τσουράπια» φέρνει στα παιδιά. Συνδέεται πολύ με τον άνθρωπο και τις δραστηριότητές του, σχεδόν πάντοτε φώλιαζε σε βράχια δίπλα σε κωμοπόλεις, χωριά, και οικισμούς, ακόμη και δίπλα στις στάνες, ενώ σπανιότερα σε κτίρια, σκεπές, δέντρα, στο χώμα ακόμη και στην κορυφή τερμιτοφωλιών!!! (Η συνέχεια http://www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2657&aID=1111).

Για αυτόν τον υπέροχο λοιπόν γύπα που κινδυνεύει, έχει δημιουργηθεί συμμαχία 14 χωρών από τα Βαλκάνια, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή για την προστασία του. Από την Ελλάδα και την Τουρκία, μέχρι τη Νιγηρία και το Τσαντ, η προστασία του παγκοσμίως απειλούμενου γύπα Ασπροπάρη ενώνει 14 χώρες από τα Βαλκάνια, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή με ένα νέο διασυνοριακό Πρόγραμμα LIFE. Στη χώρα μας, τις σχετικές δράσεις έχουν αναλάβει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το WWF Ελλάς.

Ο Ασπροπάρης είναι παγκοσμίως απειλούμενο είδος και ο πληθυσμός του στα Βαλκάνια έχει υποστεί μείωση μεγαλύτερη από 80% κατά τα τελευταία 30 χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν απομείνει λιγότερα από 70 ζευγάρια. Ειδικότερα, στην Ελλάδα έχουν απομείνει μόλις 5 ζευγάρια Ασπροπάρη, γεγονός που επιβάλει την άμεση υλοποίηση δράσεων προστασίας και ενδυνάμωσης του πληθυσμού του. Οι λόγοι της ραγδαίας αυτής μείωσης δεν βρίσκονται μόνο στους τόπους αναπαραγωγής του είδους στα Βαλκάνια, αλλά και κατά μήκος της μακριάς και δύσκολης μεταναστευτικής διαδρομής που πρέπει να καλύπτει κάθε φθινόπωρο, διανύοντας περισσότερα από 5.000 χλμ. προκειμένου να φτάσει στους τόπους όπου ξεχειμωνιάζει στην Αφρική.

Δεδομένης της μεγάλης γεωγραφικής κάλυψης των σχεδιαζόμενων δράσεων, το συγκεκριμένο Πρόγραμμα LIFE για την προστασία του Ασπροπάρη είναι από τα πιο φιλόδοξα και ολοκληρωμένα προγράμματα διατήρησης που έχουν υλοποιηθεί ποτέ για την προστασία γυπών. Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η ενίσχυση του ανατολικότερου πληθυσμού Ασπροπάρη της Ευρώπης, λαμβάνοντας επείγοντα μέτρα διατήρησης για την αντιμετώπιση των κυριότερων απειλών στους τόπους αναπαραγωγής, αλλά και κατά μήκος της μεταναστευτικής του διαδρομής. Το Πρόγραμμα βασίζεται σε δύο άξονες: Επίτευξη σταθερής αύξησης του πληθυσμού στους τόπους αναπαραγωγής στα Βαλκάνια, και βελτίωση των συνθηκών για τη διατήρηση του είδους κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής και στους τόπους διαχείμασης, ελαχιστοποιώντας ιδιαίτερα τις απώλειες των ενήλικων ατόμων.

Όσον αφορά στις δράσεις που θα υλοποιηθούν στην Ελλάδα, αυτές επικεντρώνονται στις τελευταίες περιοχές αναπαραγωγής και έντονης παρουσίας του είδους. Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία θα εστιάσει σε περιοχές της Ηπείρου, στην ευρύτερη περιοχή των Μετεώρων και της Κρήτης και το WWF Ελλάς σε περιοχές της Θράκης. Οι περιοχές αυτές εκτείνονται σε 11 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (Special Protected Areas-SPAs) του δικτύου Natura 2000. Βασικός στόχος θα είναι η καταπολέμηση της παράνομης χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων με τη συνδρομή και τη δικτύωση δημόσιων υπηρεσιών, ακαδημαϊκών φορέων, χρηστών γης και πολιτών, τη διεξαγωγή σεμιναρίων διαχείρισης περιστατικών δηλητηριασμένων δολωμάτων και τη λειτουργία των ειδικών Ομάδων Ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων από την Ορνιθολογική και το WWF σε περιοχές της Ηπείρου, των Μετεώρων και της Θράκης.

Φωτογραφία: Norbert Potensky  στην Αυστρία.

Παράλληλα, στη χώρα μας θα υλοποιηθούν και δράσεις που σχετίζονται με την εκπαίδευση και τη δικτύωση κτηνοτρόφων για την αποφυγή επιθέσεων από λύκους και αρκούδες και την παροχή σχετικής υποδομής, την αύξηση της διαθεσιμότητας ασφαλούς τροφής για τους γύπες μέσω λειτουργίας ταϊστρών, την ετήσια απογραφή του πληθυσμού του Ασπροπάρη, καθώς και επικοινωνιακές δράσεις σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και σχολεία για την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση των πολιτών. (Πηγή δημοσίευσης: http://www.xronos.gr, 10/1/2018).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο αποτελεί συρραφή διαφόρων ανακοινώσεων και δημοσιευμάτων για τον ασπροπάρη καθώς και οι φωτογραφίες (για τις οποίες πραγματικά θαυμάζω αυτούς που τις τράβηξαν και για όσες υπάρχουν στοιχεία τα παραθέτω) προέρχονται από διάφορες ιστοσελίδες και συνοδεύει την εκστρατεία για την προστασία. Μπείτε στο  http://natura2000award-application.eu/finalist/3520

ΑΘΗΝΑ, 31032018

ΤΑ ΣΤΡΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ

Είναι συνηθισμένο φαινόμενο τα στρώματα στα πεζοδρόμια τα οποία βγάζουν και παρατάνε οι άνθρωποι άμα έχουν παλιώσει ή θέλουν να τα αντικαταστήσουν γιατί σίγουρα κάποιες άλλες αλλαγές έχουν γίνει στη ζωή τους ή στην κρεβατοκάμαρά τους. Οι ώρες δε που συνηθίζεται να τα βγάζουν στο δρόμο είναι οι νυχτερινές και τούτο έχει να κάνει με την περιέργεια των γειτόνων η οποία έτσι υποτίθεται ότι περιορίζεται. Τα βγάζουν λοιπόν είτε σέρνοντας τα μόνοι τους στις σκάλες ή με τη βοήθεια άλλων όταν πρόκειται για διπλά και τα αφήνουν όπου τους βολεύει για να περάσει κάποια στιγμή το ειδικό αυτοκίνητο του Δήμου να τα μαζέψει μαζί με άλλα ογκώδη αντικείμενα και να τα πάει στη χωματερή.

Φυσικά αν προλάβει, γιατί στο μεταξύ, από την ώρα που ένα στρώμα θα βρεθεί στο πεζοδρόμιο μέχρι να περάσει το αυτοκίνητο του Δήμου δεν το εντοπίσουν οι ασιάτες «ανακυκλωτές» με τα καροτσάκια που τα ξεσκίζουν για να βγάλουν τον μεταλλικό σκελετό τους και τα παρατάνε κουβάρια από βρώμικα υλικά που ανακατεύουν κατόπιν οι γάτες της γειτονιάς μη και βρουν τίποτα που να τις ενδιαφέρει η απλά να κουρνιάσουν το χειμώνα που κάνει κρύο.  Έτσι γίνεται με τα στρώματα που λήγει η υπηρεσία τους και μαζί τους χάνονται και ένα σωρό ιστορίες, αγάπης, έρωτα και πόνου που έχουν γραφτεί πάνω τους ενώ δεν προκαλούν κανένα ενδιαφέρον σε όποιον περπατάει τις γειτονιές της πόλης.  

Με την εικοτολογία όμως που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια, σχετικά με τα χρήματα που έχουν οι άνθρωποι, κάθε στρώμα αποτελούσε ένα εν δυνάμει μικρό κρυψώνα στον οποίο ο νοικοκύρης για λόγους ασφάλειας και για προληπτικούς, στην περίπτωση που του βάλουν φραγμούς στην διαχείριση των οικονομιών του τα έχει χωμένα. Το πρόσφατο γεγονός της επιβολής των capital controls ενίσχυσε αυτή την άποψη και τις φήμες ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιστρέφουν στον κλασσικό τρόπο αποταμίευσης.

Τούτο επισφραγίζει με θαυμαστό τρόπο ένα στρώμα που φάνηκε προχθές κάπου στα Πατήσια καθώς δείχνει ότι πριν βγει στο δρόμο για τη χωματερή, το σώμα του ανοίχτηκε με τέτοιο τρόπο για να βγει από το εσωτερικό του κάτι πολύτιμο για τον κάτοχό του, είτε σε χρήμα είτε σε κάτι άλλο τιμαλφές ενώ δεν αποκλείεται ο θησαυρός να ήταν κάτι άλλο, όπως μια ερωτική αλληλογραφία για παράδειγμα ή ένα μικρό αντικείμενο που είχε μόνο συναισθηματική αξία. Τούτο γνωρίζει μόνο ο ιδιοκτήτης του που το πέταξε στο δρόμο και πιθανόν ο άλλος άνθρωπος που το μοιράζονταν στον ύπνο και στο ξύπνιο τους…

Ακτήμων ο Αθηναίος

ΑΘΗΝΑ, 30032018

Ο ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΠΑΔΙ ΤΟΥ

Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, τούτες τις ημέρες, κατά κόρον μάς απασχολεί το ζήτημα της καταγωγής των αμνοεριφίων που θα καταναλωθούν το Πάσχα. Ακούγεται πως η ελληνική παραδοσιακή κτηνοτροφία κάθε χρόνο φθίνει, αλλά εκπρόσωπός της πουθενά δεν φαίνεται να πει τι ακριβώς συμβαίνει. 

Τούτο θα το εξηγούσε κάλλιστα ο Νικόλας Βαζαίος από την Αμοργό, ο οποίος εγκατέλειψε πριν από χρόνια μια σίγουρη και προσοδοφόρα καριέρα μουσικού (αδελφός του Λευτέρη, δημιουργού τής διάσημης «Πιτσιρίκας») και ανέλαβε και ανέστησε τα κοπάδια από αιγοπρόβατα που διατηρούσε ο πατέρας του στην περιοχή της Αιγιάλης.

Ο Νικόλας, όταν αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στην πατρίδα του, συνειδητά ασχολήθηκε με τα κοπάδια γνωρίζοντας πως αυτά απαιτούν πολύ κόπο και δεν επιτρέπουν ούτε μία ημέρα τον χρόνο να λείψει από κοντά τους.

Ανάλογα δε με τη φροντίδα που τους δείχνει ο νοικοκύρης τους και τον τόπο βεβαίως που βόσκουν, του ανταποδίδουν, χωρίς θαύματα, όσα πρέπει. Ετσι δεν ήταν θαύμα αυτό που είδα ένα απόγευμα πριν από λίγες ημέρες στις πλαγιές κάτω από τον Ασφοντυλίτη, αλλά ήταν μια στιγμή που θύμιζε έντονα την ακμή της κτηνοτροφίας παλιότερα στο Αρχιπέλαγος. Δεκάδες κατσίκες και τραγιά συγκεντρώθηκαν στο σημείο όπου είχε σκορπίσει τροφή ο Νικόλας, ενώ γύρω τους, ως οι θεατές σε ένα τεράστιο φυσικό θέατρο, διπλάσια σχεδόν σε αριθμό, στάθηκαν τα φετινά κατσικάκια και με παιχνιδίσματα και βελάσματα περίμεναν τις μανάδες τους σαν αποφάνε να έρθουν να τα μαζέψουν.

Πόσα ήταν; Μόνον ο νοικοκύρης γνωρίζει και κανένας δεν πρέπει να ρωτάει. Αυτός μόνο ξέρει ένα ένα ζωντανό του και με μια ματιά σε ολόκληρο το κοπάδι μπορεί να πει αν η χρονιά του πήγε καλά ή όχι. Τα υπόλοιπα γι' αυτόν αφορούν μόνο την τηλεόραση...

Ηλί/30032010

ΤΑ «ΤΡΑΓΙΑ» ΤΟΥ ΠΑΒΛΟΥ ΧΑΜΠΙΔΗ

Πήγα χθες στα εγκαίνια της έκθεσης του Πάβλου Χαμπίδη με τον τίτλο «Τραγιά» και ένιωσα σαν βρίσκομαι σε έναν τόπο που αυτό το υπέροχο ζωντανό δεν αμφισβητείται από κανένα άλλο του είδους του τουλάχιστον και στέκει ακόμη στην κορυφή των οικόσιτων ζώων, όπως άλλωστε το θέλει και η μακριά παράδοση των λαών της Μεσογείου.

 Ήταν ένα ολόκληρο κοπάδι τα τραγιά του Πάβλου απλωμένα στις τοίχους της γκαλερί ως να ήταν σε πλαγιά στ’ Άγραφα ή στην Αμοργό και κάθε ένα ήταν ξεχωριστό, όπως στην πραγματικότητα είναι αυτά τα υπέροχα ζώα και μου έρχονταν, ομολογώ, να τα φωνάξω ένα το ένα στα ονόματα που ήξερα: Μπέλλος, Κάλεσιος, Γκιόσος, Μούρκος, Κανούτος, Ζάννος κι ένα σωρό άλλα που άκουγαν τα τραγιά του χωριού όταν απ’ αυτά ήταν γεμάτο. Κι έκατσα και τα χάζευα, με τα κέρατα, τα μούσια, τα σκουλαρίκια κι έμοιαζαν τα αστραφτερά τους μάτια σαν να ψάχνουν τον αντίπαλο να μετρηθούν στο διάσελο για να κερδίσουν το κοπάδι...

Ένα κοπάδι από τραγιά χάρη στον Πάβλο ήρθε χθες σε μια αίθουσα τέχνης στην Αθήνα, και μας θύμισε πόσο κοντά ήταν η εποχή που αυτά τα όμορφα ζώα ήταν η κορωνίδα του κάθε νοικοκυριού και τα οποία ζωντάνευαν την ύπαιθρο χώρα χωρίς να έχουν τις απαιτήσεις και την ευαισθησία των σύγχρονων κοπαδιών. Μόνο την αγάπη των ανθρώπων ήθελαν και την πίστη τους και αυτά ανταπέδιδαν στο πολλαπλάσιο τα αγαθά που στήριξαν ατέλειωτους αιώνες τη ζωή στα άγονα μέρη των βουνών και των νησιών. 

Δεν μας θύμισε μόνο αυτά ο Πάβλος με τα τραγιά του αλλά και ένα σωρό άλλα που αξίζει να πάτε να τα ανακαλύψετε οι ίδιοι στην έκθεση  στη γκαλερί Genesis (Χάρητος 35, Κολωνάκι). Τηλ: +30 211 7100566. Τρίτη – Πέμπτη – Παρασκευή 11:30 – 21:30, Τετάρτη – Σάββατο 11:30 – 15:30. www.gallerygenesisathens.com

 ΤΡΑΓΙΑ

Καταλαβαίνει κανείς ότι ένα έργο τέχνης είναι καλό όταν όχι μόνο το βλέπει, αλλά επιπλέον το ακούει. Τα τραγιά του Πάβλου Χαμπίδη κάνουν φασαρία! Μασουλάνε και βελάζουν. Τρέχουν αγέρωχα, σκαρφαλώνουν και πηδούν ενώ ακούς τις κουδούνες τους να ηχούν!

Τραγιά απεικονίζονται σε προϊστορικές απεικονίσεις σπηλαίων στη Γαλλία και την Νότιο Ινδία, και φαίνεται ότι σαγήνευαν τους καλλιτέχνες εδώ και χιλιετίες. Ο Χαμπίδης ζωγραφίζει κατσίκια εδώ και δεκαετίες, αλλά μερικά από αυτά ( κυρίως στα έργα μικρών διαστάσεων ), τον τελευταίο καιρό πέρασαν σε άλλο επίπεδο. Έγιναν, σταδιακά, όλο και πιο αληθινά, και συγχρόνως πιο απολαυστικά και συμπαθητικά. Από απλές αιγοειδείς εκδοχές έγιναν συγκεκριμένα όντα. Οι χαρακτήρες τους είναι ισχυρότεροι από κάθε άλλη φορά. Οι λάτρεις του είδους μπορούν να διακρίνουν όχι μόνο το φύλο και το είδος, αλλά και την ράτσα τους. Η διάσταση στον τρόπο απόδοσης της μορφής του ζώου κι αυτής του ανθρώπου είναι πιο έντονη από κάθε άλλη φορά ( δεν έχουμε σε καμιά περίπτωση ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή πορτραίτο ), γι’ αυτό και εκπλήσσει το γεγονός ότι «δένουν» μεταξύ τους πάνω στον ίδιο καμβά με τόση αρμονία.

Τα τραγιά – τα οποία ήταν από τα πρώτα οικόσιτα ζώα στη γη – συνυπάρχουν ειρηνικά με τους ανθρώπους και αποτελούν ένα ουσιώδες μέρος της συλλογικής συνειδήσεώς μας. Συνυπάρχουμε εδώ και 10.000 χρόνια περίπου. Είναι προφανές ότι ένα έργο της αρχαϊκής περιόδου, ένα από τα πιο δυνατά και αξιόλογα αρχαία ελληνικά γλυπτά, ο Μοσχοφόρος, έχει εμπνεύσει τον Χαμπίδη. Με αποτέλεσμα  η τρυφερότητα και η αμεσότητα του έργου με τον νέο άνδρα που κουβαλάει το κατσίκι στους ώμους του, να είναι εξίσου οικείες – ιδιαίτερα στους Έλληνες – όσο και πρωτότυπες.

 Υπάρχει κάτι το μαγικό, σχεδόν ανησυχητικό, γύρω από τις οριζόντιες κόρες στα μάτια των τράγων και, επειδή οι ίριδές τους είναι χλωμές, τις βλέπουμε καλύτερα από αυτές των άλλων ζώων. Κάποια από τα έργα πιάνουν τέλεια αυτή τη διαφορετικότητα. Γι αυτό το λόγο τα λατρεύω όλα. Από  αυτό με το κατσίκι που μεταφέρεται στους ώμους έως εκείνο το μικρό με το τραγί που βελάζει με ανασηκωμένο το κεφάλι και το άνω χείλος.

Υπέροχα τραγιά από έναν υπέροχο Χαμπίδη!

Clark Lawrence

Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελητής του Reading Retreat in Rural Italy

ΑΘΗΝΑ, 30032018

Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΝΤΡΑ ΤΟΥ

Διαλεγμένα καρύδια μπήκαν φέτος στο φυτώριο και  θα περιμένουμε να δούμε
 τι καρπό θα κάνουν για μπορέσουν τα δέντρα να συνεχίσουν να μείνουν
στο χωράφι για πολλά - πολλά χρόνια. (Φωτογραφία από τον Νίκο Σαρόγλου)

O Γιάννης Μουσχούτης υπήρξε ένα μυθικό πρόσωπο για τη μικρή πατρίδα στη νεαρή ηλικία της, τις πρώτες δεκαετίες της δηλαδή ως τμήμα της ελεύθερης Ελλάδας. Γεννημένος περί τα μέσα του 19^ου αιώνα αυτός και η αδερφή του Χρύσω είδαν τον πατέρα τους σφαγμένο από τους ληστές που λυμαίνονταν τότε τις παραμεθόριες περιοχές της Ρούμελης με την Θεσσαλία η οποία παρέμεινε στον τουρκικό ζυγό και από τότε τα δυο αδέρφια σάλεψαν και για να τα προστατεύσει ένας θείος τους τα κράτησε στην οικογένειά του και όσοι τους έζησαν είχαν να λένε τα κατοπινά χρόνια για την αγαθότητα που είχαν.

Η παραμονή τους στο σπίτι του θείου τους δεν ήταν παθητική· ο Γιάννης και η Χρύσω αφοσιώθηκαν στα χωράφια και χάρη σε αυτούς αυξήθηκε και βελτιώθηκε η παραγωγή αγαθών ιδιαίτερα σε καρποφόρα δέντρα. Τότε το χωριό μου, η Μεγάλη Κάψη Φθιώτιδας και όλη η περιοχή του ανατολικού Τυμφρηστού ήταν ένας παράδεισος των φρούτων. Μήλα, κεράσια, καρύδια και κάστανα ήταν τα κυριότερα προϊόντα που έβγαζαν και τα εμπορεύονταν, με ανταλλαγή άλλων αγαθών και κυρίως σιτάρι, καλαμπόκι και καπνό και σπανίως με χρήματα με όλο τον κάμπο του Σπερχειού ακόμη και μέρη της Θεσσαλίας.

Ο Γιάννης, άκουγα να λένε οι παλιότεροι στο χωριό που τον πρόλαβαν στη ζωή, είχε το χάρισμα να προκόβουν τα δέντρα που φύτευε και τα οποία είχαν εξαιρετικής ποιότητας καρπό, ειδικά οι καρυδιές και ορισμένες απ’ αυτές που κοντεύουν τα διακόσια χρόνια ζωής ξεχωρίζουν ακόμη για τα ωραία τους καρύδια. Δεν το έκανε με κανένα μαγικό τρόπο, υπομονή είχε και πίστη. Διάλεγε τα καρύδια που προόριζε για φύτεμα, έχωνε τρία – τέσσερα στο σημείο που διάλεγε και τα άφηνε τις μικρές καρυδιές να μεγαλώσουν μέχρι να δώσουν καρπό. Τότε έβλεπε τι καρύδια κάνει κάθε νέα καρυδιά και άφηνε εκείνη που έκανε τα καλύτερα. Το ίδιο έκανε και με τις καστανιές, μπόλιασε όλες τις άγριες με την ποικιλία κρητικά που εκτιμούσε πολύ. Έτσι είχε καταφέρει να φτιάξει ένα από τα καλύτερα κτήματα με καρυδιές και καστανιές στο χωριό, το λεγόμενο Μουσχουτέϊκο το οποίο, επί τέσσερις γενιές προσέφερε μια μεγάλη παραγωγή και έζησε πολύ κόσμο.

Από αυτά τα δέντρα σήμερα δεν σώζονται παρά ελάχιστες καστανιές γιατί ξεράθηκαν από μια αρρώστια που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν οι γεωπόνοι καθώς και λίγες από τις καρυδιές που είχε φυτέψει ο Γιάννης Μοσχούτης γιατί κι αυτές μεγάλωσαν, αρρώστησαν, ξεράθηκαν και δυστυχώς η ανανέωσή τους δεν έγινε με τον παλιό τρόπο. Το Δασαρχείο μοίρασε πριν από τέσσερις – πέντε δεκαετίες δενδρύλλια καρυδιάς που είχαν προκύψει από καρύδια άλλων περιοχών τάχα για βελτίωση αλλά αποδείχθηκε πως αυτά έγιναν χωρίς να ληφθεί τίποτα υπ’ όψιν από την σοφία που είχε ο Γιάννης Μοσχούτης, σοφία και εμπειρία γενεών. Σοφία που είχε να κάνει με την διαρκή και επί γενεών παρατήρηση τόσο της συμπεριφοράς των δέντρων αλλά και της ποιότητας της γης που τα φιλοξενεί στον κύκλο της ζωής τους, από το φύτεμα ως την καρποφορία και το τέλος τους.

Σήμερα αυτά τα πράγματα έχουν ξεχαστεί, γιατί ο παραγωγός βιάζεται να έχει καρπό όσο πιο γρήγορα γίνεται και με τη βοήθεια της γεωπονικής επιστήμης καταφεύγει σε ποικιλίες που δεν είναι πάντα βέβαιο ότι θα προσαρμοστούν στο ένα ή το άλλο μικροκλίμα. Μπορεί αυτές όπως λένε, και συμβαίνει, να αποδίδουν αρκετό καρπό σε λίγα χρόνια από το φύτεμά τους αλλά είναι αμφίβολο αν αυτές έχουν τη δύναμη να τη διατηρήσουν ώστε να έχει κάρπωση και η επόμενες γενιές, όπως αυτές που είχε φυτέψει ο Γιάννης Μοσχούτης.  

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αφορμή για την μνήμη του Γιάννη Μοσχούτη υπήρξε μια είδηση που έτρεξε τις προηγούμενες ημέρες και επρόκειτο για την καταγγελία  στην ηλεκτρονική εφημερίδα «Ύπαιθρος» του καθηγητής Δενδροκομίας του ΤΕΙ Θεσσαλίας Αλέκου Παπαχατζή, ο οποίος καταγγέλλει πλημμελείς  φυτουγειονομικούς ελέγχους για υποχρεωτική καραντίνα στα σημεία εισόδου της χώρας μας δενδυλλίων που εισάγονται από την Τουρκία και αλλού.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 12032018

ΕΝΑ ΜΝΗΜΕΙΩΔΕΣ ΛΕΥΚΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Από αριστερά: Θάνος Βερέμης, Ιωάννης Κ. Μαζαράκης – Αινιάν, Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, Αντώνης Σατρατζάνης, Ελένη Χρυσίδου και Πάνος Θεοδωρίδης χθες στην Παλαιά Βουλή. 

Ένα εξαιρετικό λεύκωμα που εξέδωσε η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος με τον τίτλο «Θεσσαλονίκη – Στιγμές Ιστορίας παρουσιάστηκε χθες στην Παλαιά Βουλή. Μίλησαν οι: Θάνος Βερέμης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, βουλευτής Θεσσαλονίκης, Πάνος Θεοδωρίδης, συγγραφέας και Αντώνης Δ. Σατραζάνης, Προϊστάμενος Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης ενώ χαιρετισμό απηύθυναν η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Τεχνών Δήμου Θεσσαλονίκης Έλλη Χρυσίδου και ο Γενικός Γραμματέας της ΙΕΕΕ Ιωάννης Κ. Μαζαράκης-Αινιάν. Η έκδοση περιλαμβάνει 432 φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης από τις αρχές του 20ού αι. έως και τη δεκαετία του 1950. Οι φωτογραφίες προέρχονται από: το Φωτογραφικό Αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος-Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Φωτογραφικό Αρχείο του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, το Αρχείο του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης και τα προσωπικά αρχεία των Δρ Αντώνη Δ. Σατραζάνη και Γιάννη Μέγα. 

ΥΓ. Θα ακολουθήσει σύντομα παρουσίαση της έκδοσης.

ΑΘΗΝΑ, 29032018

ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΣΤΑ ΔΙΔΥΜΑ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ

Μέχρι προχθές ήξερα πως τα κόκκινα λουλούδια στα χωράφια την άνοιξη είναι παπαρούνες αλλά μετά από μια σύντομη επίσκεψη στο χωριό Δίδυμα της Ερμιονίδας έμαθα πως σε κάποιες περιπτώσεις αυτά είναι τουλίπες, αυτοφυείς και μοναδικές στο είδος τους.

Αυτό συμβαίνει στα χωράφια έξω από τα Δίδυμα και αποτελούν ένα όμορφο ανοιξιάτικο φαινόμενο για τους ντόπιους και τους επισκέπτες αυτού του ωραίου τόπου. Οι τουλίπες, οι επονομαζόμενες βοιωτικές (Tulipa boeotica) φύτρωναν πάντα εκεί και συνεχίζουν να φυτρώνουν μόνο σε κάποια παρατημένα χωράφια γιατί στη γη τους κάποια χρόνια φυτεύτηκαν πατάτες και το βαθύ όργωμα σε συνδυασμό με τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα τις περιόρισαν. Σε τέτοια χωράφια τις απολαύσαμε προχθές μια παρέα καλών φίλων και συζητήσαμε το θέμα ρίχνοντας ιδέες για το πώς θα συνεχίσουν οι μοναδικές αυτές παπαρούνες να ανθίζουν κάθε χρόνο στα Δίδυμα και να προστατευτούν, από τις ανταγωνιστικές καλλιέργειες και την ασύδοτη συλλογή τους. Στη γιορτή της τουλίπας που θα γίνει σύντομα εκεί, πιστεύω πως το θέμα θα είναι σε προτεραιότητα ώστε να τις βλέπουν και να τις απολαμβάνουν στη γη τους και οι επόμενες γενιές…

ΑΘΗΝΑ, 28032018

ΤΑ ΦΙΛΙΑ ΔΥΟ ΤΣΟΠΑΝΟΣΚΥΛΩΝ

Είδηση μας έλεγαν παλιότερα οι δάσκαλοί μας στη δημοσιογραφία, δεν είναι το δάγκωμα ενός ανθρώπου από σκύλο αλλά το αντίθετο. Είδηση έλεγαν είναι να δαγκώσει ένας άνθρωπος κάποιο σκύλο και εμείς το κρατούσαμε σαν αξίωμα, αξίωμα που δεν μας έβλαψε – αντιθέτως βοήθησε πολλούς από τη σειρά μου να προχωρήσουν καλά στη δουλειά…

Είδηση κατά συνέπεια δεν είναι να φιλιούνται δυο άνθρωποι, ανεξαρτήτου ηλικίας και ακόμα και του ίδιου φύλλου γιατί πάνω κάτω όλοι ξέρουμε τι σημαίνει ένα φιλί. Από την περίπτωση βεβαίως εξαιρούνται κάποια φιλιά που γίνονται για να προκαλέσουν μια συζήτηση ή έχουν ένα στόχο. Έτσι πέρασαν στην ιστορία φιλιά όπως του Μπρέζνιεφ με τον Χόνεκερ ή της Μαντόνα με την Μπρίτνεϊ Σπίαρς (δείτε τις χθεσινές εφημερίδες για περισσότερα) τα οποία έγιναν διάσημα γιατί πίσω από το φιλί, έκρυβαν ένα σωρό πράγματα που δεν μπορούσαν να ειπωθούν αλλιώς στον κόσμο και χρειάζονταν ένας τρόπος να μεταδώσουν την πληροφορία.

Είδηση τέλος δεν είναι να φιλιούνται δυο σκύλοι, όπως αυτά τα νεαρά τσοπανόσκυλα του Τάκη Φασούλη (Καραμπίνα) από το Κεφαλοχώρι της Κόνιτσας γιατί αυτά συνηθίζουν να γλείφονται όταν παίζουν και καμιά φορά το ένα επιχειρεί να αρπάξει από το στόμα του άλλου λίγη τροφή ή να μοιραστεί με τη γλώσσα του μια νοστιμιά από τα ξένα δόντια.

Τέτοια παιχνίδια συνηθίζονται πολύ μεταξύ των νεαρών σκύλων και δεν τα παρεξηγεί κανένας, αλλά σαν έρθει η ώρα της ενηλικίωσης και αναλάβουν τις ευθύνες τους στο κοπάδι και το μαντρί, τότε τα δόντια τους τα έχουν μόνο για το λαιμό των λύκων και της γλώσσα μόνο για το αίμα των αιωνίων αντιπάλων τους σαν αυτοί πέσουν στα νύχια τους.

ΑΘΗΝΑ, 05022012

ΜΙΑ ΣΗΜΑΙΑ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ

Το θεόκλειστο σπίτι βρίσκεται στο ορεινό χωριό Θερινό (πρώην Γλογοβίτσα) του Δήμου Αργιθέας Καρδίτσας (1000 μ. υψόμετρο) και την ημέρα που βρεθήκαμε εκεί, τέλη Νοεμβρίου του 2009 δεν βρήκαμε κανέναν εκεί να ρωτήσουμε σε ποιόν ανήκει. Φυσικά η απάντηση δεν θα είχε καμιά σημασία, μπορεί να δημιουργούσε μάλιστα και τίποτα περίεργες εντυπώσεις κι έτσι έκρινα πως αυτή η πληροφορία θα ήταν κάπως περιττή. 

Γιατί όντως ο συνδυασμός των τεσσάρων παραθύρων και του χρώματος που είναι βαμμένα ευθέως οδηγεί σε παρωχημένους εθνικούς συνειρμούς και τούτο έχει τη βάση του στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου. Αν και το γεγονός έχει περάσει στα ψιλά της ιστορίας, σας θυμίζουμε πως μετά τη μεγάλη αυτή εθνική τραγωδία το βάψιμο των πορτοπαράθυρων ήταν υποχρεωτικά γαλάζιο για να δηλώνει τις «υγιείς» πολιτικές πεποιθήσεις του κάθε νοικοκύρη και ανεξάρτητα αν αυτός συμφωνούσε ή όχι με την αισθητική παρέμβαση που του επέβαλλαν οι Αρχές. Σε περίπτωση δε ανυπακοής με την επιλογή άλλου χρώματος, το λόγο είχε ο χωροφύλακας που ενημέρωνε ανελλιπώς ο τοπικός ρουφιάνος ή η παρέα του. Χώρια που στις περισσότερες φορές τα κουφώματα που ήταν μέρος του προγράμματος αποκατάστασης της υπαίθρου (το περιβόητο Σχέδιο Μάρσαλ που καρπώθηκαν αποκλειστικά οι "νικητές" και πήγαιναν στα χωριά έτοιμα, συνοδεύονταν και με ντενεκέδες γαλάζιας λαδομπογιάς και το ανάλογο νέφτι και τα πινέλα για τα παρεταίρω ενώ στα μαγαζιά όλης της επικρατείας τότε τα σχετικά υλικά υπήρχαν σε αφθονία. 

Την εικόνα συμπλήρωνε πολλές φορές το ασβέστωμα γύρω – γύρω από τα παράθυρα για να τονίζεται το γαλάζιο των κουφωμάτων που η αποκατάσταση πολλές φορές ενός σπασμένου τζαμιού από την ανέχεια του κόσμου καθυστερούσε ακόμα και μήνες. Το άσπρισμα γύρω από τα παράθυρα ήταν μια συνήθεια που άρχισε να επιβάλλεται τον μεσοπόλεμο, επί δικτατορίας Μεταξά, σε όλη την επικράτεια και παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιοχές ο ασβέστης έφτανε συνήθως πανάκριβος, τούτο επικράτησε και έγινε θεσμός που ενισχύθηκε με την άποψη των σχετικών υπηρεσιών περί της υγιεινής και της απολύμανσης χώρων και επιφανειών. Έτσι, ακόμα και στις πολύ ορεινές περιοχές που ο ασβέστης ήταν σχεδόν άγνωστος όλα τα παράθυρα απόκτησαν ένα λευκό περίγραμμα και το οποίο αργότερα, με πολύ κόπο και έξοδα για την αμμοβολή κατάφεραν να το σβήσουν οι κληρονόμοι ώστε να αποκατασταθεί στοιχειωδώς το ύφος κάποιου σημαντικού κτιρίου.
Στο ίδιο πνεύμα υγιεινής και απολύμανσης εξάλλου, εξαιρετικές τοιχοποιίες σε εκκλησίες και άλλα παραδοσιακά οικοδομήματα παστώθηκαν από στρώματα ασβέστη και πολλές φορές σοβαντίστηκαν κρύβοντας έτσι την τέχνη και τις λεπτομέρειες του τοίχου. Κι εδώ χρειάστηκε κάποια στιγμή να γίνει απόξεση των σοβάδων για να αποκαλυφθούν αριστουργήματα των παλιών τεχνητών που ήξεραν να δουλεύουν την πέτρα έτσι ώστε ο τοίχος σε κάθε οικοδόμημα να ευφραίνει όχι μόνο τα μάτια αλλά και την ψυχή… 

ΑΘΗΝΑ, 25102018

Η ΣΗΜΑΙΑ ΠΟΥ ΣΗΚΩΝΕΙ ΨΗΛΑ Ο ΓΕΡΑΝΟΣ

Δεν αξιώθηκα σήμερα, ούτε και χθες να παρακολουθήσω καμιά παρέλαση γιατί προτίμησα να πάω με καλούς φίλους στο Κρανίδι, συγκεκριμένα στο χωριό Δίδυμα όπου το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα λιβάδια με τις ωραίες τουλίπες που φυτρώνουν εκεί και αποτελούν μοναδικό φαινόμενο για το οποίο θα γράψω αργότερα και τα σπήλαια.

Μας έμεινε όμως αρκετός χρόνος και παρά την σκόνη που είχε γεμίσει τον αέρα του τόπου πήγαμε να περπατήσουμε λίγο στις Σπέτσες και στην Κοιλάδα όπου στον κεντρικό δρόμο, στο λιμάνι μια μεγάλη σημαία κρεμασμένη στην ακίδα ενός ανυψωτικού γερανού μας εντυπωσίασε, καθώς η μεγάλη γαλανόλευκη φαίνεται πως επιστρατεύτηκε να ενισχύσει και να εμπνεύσει περισσότερο τον εορτασμό της 25^ης Μαρτίου. Δεν ήμασταν εκεί τη ώρα της παρέλασης αλλά φαντάζομαι πως το θέαμα θα απασχόλησε αρκετά ντόπιους και επισκέπτες που βρέθηκαν εκεί και δεν μονοπώλησε το ενδιαφέρον τους η κρεμασμένη στο γερανό σημαία και είδαν και τα παιδιά που παρέλασαν μπροστά τους. Γιατί, καλό είναι να σηκώνουμε όσο πιο ψηλά μπορούμε τις σημαίες αλλά αυτές για να κυματίσουν όπως πρέπει και να μεταγγίσουν την ιδέα που εκφράζουν θέλουν να χτυπάει δυνατά και μια φλέβα από μέσα από το χέρι που τις κρατάει, αρκεί μια φλέβα της καρδιάς μόνο…

ΑΘΗΝΑ, 25032018

ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΥΤΙΣΜΟ

Η Μαρία Ηλιοπούλου,  Αντιδήμαρχος για το Παιδί στο Δήμο Αθηναίων,  η ψυχίατρος 

Άννα Πίγκου, η Πρόεδρος του Myrtillo Γεωργία Βαμβουνάκη – Ράφαν και η Χριστίνα Ζήση, εκδόσεις «Εκκρεμές» στην παρουσίαση του βιβλίου «Ο αυτιστικός και η φωνή του».  

Την παρουσίαση ενός σημαντικού βιβλίου, την οποία μάλιστα συμμετείχε πολύς κόσμος, παρακολουθήσαμε χθες το απόγευμα στο Μύρτιλλο (Τριφυλλίας και Λάμψα, Πάρκο ΚΑΠΑΨ, Αμπελόκηποι). Πρόκειται για το βιβλίο του Ζαν – Κλωντ Μαλβάλ «Ο αυτιστικός και η φωνή του» (Εκδόσεις Εκκρεμές). Για το βιβλίο μίλησε η Άννα Πίγκου, ψυχίατρος – ψυχαναλύτρια, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας της νέας Λακανικής Σχολής και επιμελήτρια της έκδοσης και ακολούθησε συζήτηση με τους παρευρισκομένους που παρακολούθησαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα όσα ακούστηκαν από την Άννα Πίγκου και την Πρόεδρο της Κοιν.Σ. Επ. Ένταξης Myrtillo Γεωργία Βαμβουνάκη – Ραφάν για τις νέες εκπαιδευτικές και θεραπευτικές αρχές και πρακτικές σχετικά με την τόσο διαδομένη διαταραχή του Αυτισμού, τις οποίες προτίθενται να δοκιμάσουν στο Myrtillo Cafe.

Το Myrtillo είναι μια Κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση που έχει ως στόχο την εκπαίδευση και την έμμισθη απασχόληση ατόμων ευπαθών ομάδων, κυρίως νέων με μέτριες μαθησιακές δυσκολίες. Οι στόχοι του για τους εκπαιδευόμενους είναι: Η ψυχική τους ενδυνάμωση, ωρίμανση και αυτοπεποίθηση, η ανεξαρτητοποίηση και η ικανότητα για πρωτοβουλίες, προσωπικές επιλογές και αποφάσεις, η δημιουργικότητα, η φαντασία και η αξιοποίηση ατομικών ικανοτήτων και η συνεργατικότητα, η κοινωνικοποίηση και η έξοδος στον κόσμο.

ΑΘΗΝΑ 22032018

ΤΙΜΗ ΣΕ ΔΥΟ ΛΑΜΠΡΟΥΣ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ

Η Ηλίας και η Νάνσυ Ντζιώρα 

Την οφειλόμενη τιμή προς έναν λαμπρό επιστήμονα και μια γυναίκα με μεγάλη προσφορά στον πολιτιστικό και κοινωνικό χώρο, απέτισαν προχθές οι Ευρυτάνες σε μια ωραία εκδήλωση που διοργάνωσε η Εταιρεία Ευρυτάνων Επιστημόνων στο ξενοδοχείο «Τιτάνια». Τα πρόσωπα που τιμήθηκαν ήταν ο Ηλίας Ντζιώρας μαθηματικός με πλούσιο επιστημονικό, διδακτικό και κοινωνικό έργο και η σύζυγός του Αθανασία (Νάνσυ) Θεοφιλοπούλου – Ντζιώρα για την προσφορά της στη Δημόσια Διοίκηση. Για το έργο του Ηλία Ντζιώρα μίλησε ο πολιτικός επιστήμονας και συγγραφέας Κωνσταντίνος Χολέβας και της Νάνσυ Ντζιώρα η ομότιμη καθηγήτρια της Νομικής Σχολής Αθηνών και τέως υπουργός Κέλλυ Μπουρδάρα και η τέως διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών Αικατερίνη Καμηλάκη. Την αναγνώριση του έργου και της προσφοράς του ζεύγους Ντζιώρα στο επιστημονικό χώρο αλλά και για την γενέτειρα Ευρυτανία τίμησαν με την παρουσία τους στην εκδήλωση δεκάδες Ευρυτάνες και φίλοι της Ευρυτανίας. 

ΑΘΗΝΑ, 21032018

ΟΤΑΝ ΜΑΣ ΕΚΑΨΑΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ…

Οι φωτογραφίες από τον ξεριζωμό στο Αφρίν όπου η βία έχει την υπογραφή της Τουρκίας με την ανοχή των ισχυρών και των πονηρών όλης της γης  τρέχουν στο δίκτυο αλλά η τραγωδία είναι μακριά μας. Μας αγγίζει, μας εξοργίζει, μας λυπεί το δράμα των ανθρώπων εκεί· μόνο νοερά μπορούμε να τους συμπαρασταθούμε και ευχόμαστε να τελειώσει ο πόλεμος εκεί και να επιστρέψουν σύντομα στα σπίτια τους…

Έβλεπα τις ειδήσεις στο χωριό με τη μάνα μου, 87 χρονών σήμερα, με ισχυρή τη μνήμη της ακόμη και κάποια στιγμή μου λέει. Τα ζήσαμε κι εμείς όταν μας έκαψαν οι Γερμανοί και άρχισε να μου αφηγείται για μια ακόμη φορά την φοβερή ημέρα για το χωριό μας. Μια ιστορία που έχω ξανακούσει κι από άλλους που την έζησαν, τις 15 Αυγούστου το 1944 αλλά οι περισσότεροι είναι στον ουρανό και δεν βρίσκονται κοντά μας να συμπληρώσουν με λεπτομέρειες και αναμνήσεις την έξοδο του χωριού να σωθεί προς τα Άγραφα.

«Δεν είχε δρόμο τότε το χωριό, οι Γερμανοί πέρασαν από τη δημοσιά κάτω στο ποτάμι και ανέβηκαν τον Τυμφρηστό και πήγαν κι έκαψαν το Καρπενήσι και τα άλλα χωριά. Μας έπιασε φόβος, δεν ξέραμε τι να κάνουμε, βλέπαμε τους καπνούς να ανεβαίνουν στον ουρανό και να μυρίζει όλος ο αέρας κάπνα. Αρχίσαμε να μαζεύουμε και να κρύβουμε τα πράγματα στο λόγγο, όσοι είχαν και ότι μπορούσαν να σηκώσουν. Πήραμε ότι ψωμί είχαμε ζυμωμένο, κάτι τσιόλια στην πλάτη και βάλαμε μπροστά τα πράματα και σαλαγώντας γείραμε από τη Λελούδα προς το Μαυρίλο. Γελάδια, μουλάρια, γιδοπρόβατα, ακόμα και γουρούνια. Τις κότες τις αφήσαμε, ανοίξαμε μόνο τα κοτέτσια να βγουν έξω. Ένας από τους Τιταίους, ο Μήτσιος, πήρε δυο τρεις, τις έδεσε από τα ποδάρια και τις κρέμασε σε ένα σαμάρι. Κόπηκαν τα ποδάρια από το τράνταγμα κι έπεσαν, τις πέταξε ζωντανές στο ρέμα και τις έφαγαν τα σκυλιά. Ήταν ανήμερα της Παναγίας, Δεκαπενταύγουστος και έκανε φοβερή ζέστη, δεν περπάταγαν τα πράματα, μας έπνιξε ο κουρνιαχτός, στέγνωσε το στόμα μας. Φύγαμε χωρίς να ξέρουμε αν θα ζήσουμε. Οι γερόντοι (ο παππούς Ηλίας Παπαδόπουλος και η γιαγιά Μαρούλα με τους οποίους ζούσε η μάνα) πήγαιναν πίσω – πίσω γιατί δεν τους βάσταγαν τα ποδάρια, αργούσαμε αλλά καταφέραμε να βγούμε στον Αϊ – Λιά τον Νεχωρίτικο. Εκεί άρχισε να μας βάζει το Πυροβολικό των Γερμανών. Σκορπίσαμε στα έλατα, δεν μας πέτυχαν και γείραμε προς την Αγία Τριάδα. Κάποιοι πήγαν στην Αγία Τριάδα κι εμείς στην Έλοβα, είχε ο παππούς κάποιον Καρτέρη εκεί γνωστό. Δεν χωράγαμε στο σπίτι, μείναμε στην αυλή μαζί με τα πράματα. Κάτσαμε μερικές μέρες να περάσει το κακό. Μαθεύτηκε πως έκαψαν το χωριό και μας έπιασε απελπισία. Σαν γυρίσαμε είδαμε τα σπίτια και τα νοικοκυριά μας στάχτη και δυο χωριανούς που δεν μπόρεσαν να φύγουν σκοτωμένους. Μόνο τρία – τέσσερα σπίτια δεν έκαψαν, τα Σιδερέικα, του Ηλία Δεδούση,  του Σεραφείμ Πασσή κι άλλο ένα στο Λάκκο μαχαλά. Όλα τα άλλα ήταν στάχτη. Βρήκαμε κάτι τσίγκια και φτιάξαμε παράγκες να βάλουμε το κεφάλι μας από κάτω. Εκεί βγάλαμε όλο το χειμώνα μέσα στο κρύο και την πείνα. Με λάχανα και γάλα από τα λίγα πραματάκια που γλιτώσαμε ζήσαμε και με καρύδια και κάστανα που εκείνη την χρονιά ήταν γεμάτα τα δέντρα. Την άνοιξη αρχίσαμε να φτιάχνουμε τα σπίτια  αλλά δεν προλάβαμε να τα χαρούμε. Πλάκωσαν πάλι οι αντάρτες, ανακάτεψαν τον κόσμο και μας έδιωξαν. Από το φθινόπωρο του ’47 γυρίσαμε στο χωριό την άνοιξη του ’50. Τι προκοπή να κάνουμε και πώς να ξεχάσουμε δέκα χρόνια που ζήσαμε, κατοχή, πόλεμο και αντάρτικα…».

- Η μάνα μου είναι από τους τελευταίους στο χωριό που θυμούνται τις τραγικές ημέρες που πέρασαν στην περίοδο της Κατοχής, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και τα κατοπινά χρόνια. Μέχρι τώρα όσα άκουγα απ’ αυτή αλλά και από άλλους συγχωριανούς μεγαλύτερους της καταγράφονταν απλά, σαν σελίδες ιστορίας και δυστυχώς δεν κρατούσα σημειώσεις, ούτε εγώ αλλά ούτε και κανένας άλλος. Τώρα όμως που τα γεγονότα εκείνης της εποχής τα βλέπουμε με μια πιο ψύχραιμη ματιά τελειώνει αυτή η γενιά των αφηγητών, οι πηγές των πληροφοριών σβήνουν και οι γνώσεις μας για κάποια πράγματα θα μείνουν στην επιφάνεια. Ίσως όμως αυτό να ήταν μια συμφωνία μεταξύ αυτών που τα έζησαν για να μην δοθεί συνέχεια ανάμεσα στις δυο πλευρές, αλλά φοβάμαι πια πως δεν ισχύει…

ΥΓ. Οι φωτογραφίες από τα διεθνή πρακτορεία και πιστεύω πως είναι από το Αφρίν ή από κάποιο άλλο μέρος όπου τα βάσανα των ανθρώπων δεν έχουν τελειωμό.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 19032018

ΤΑ ΨΥΧΟΣΑΒΒΑΤΑ ΤΩΝ ΑΝΘΙΣΜΕΝΩΝ ΚΟΡΟΜΗΛΙΩΝ

Το πλάι κάτω από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας γεμάτο ανθισμένες κορομηλιές.

Έτσι έρχεται κάθε χρόνο η άνοιξη στη μικρή πατρίδα. Πρώτες στις εξοχές ανθίζουν οι κρανιές, εκείνα τα σεμνά δεντράκια που τον περισσότερο χρόνο βρίσκονται κάτω από τη σκιά των μεγάλων δέντρων και βγάζουν μικρά κίτρινα ανθάκια που τολμούν να αμφισβητήσουν ακόμη και τον πάγο και τα οποία δεν ενθουσιάζουν τις μέλισσες· έτσι κι αλλιώς είναι ακόμη μουδιασμένες μέσα στις κυψέλες και περιμένουν υπομονετικά να μεγαλώσει η μέρα και να αρχίσουν τα ρεύματα της ζέστης να κινούνται στον αέρα να μπορέσουν να πετάξουν και να αρχίσουν το μέγα έργο της επικονίασης των φυτών.

Μετά έρχονται οι κορομηλιές, ένα ημιάγριο είδος δέντρων που όμως διακρίνεται από μια ιδιαίτερη κοινωνικότητα καθώς αυτές  ζουν στις παρυφές των παρατημένων χωραφιών και στους κήπους και σπάνια ξεμοναχιασμένες στις εξοχές και στα δάση. Είναι όντως τα πιο κοινωνικά δέντρα οι κορομηλιές και προτιμούν να μεγαλώνουν μέσα στα χωριά, κοντά στους ανθρώπους ενώ είναι αυτές πάλι που θυμίζουν, αυτές τις ημέρες με την πυκνή και λαμπερή ανθοφορία τους ότι εκεί που βρίσκονται κάποτε υπήρχε ένας κήπος, μια καλύβα ή ακόμα και ένα σπίτι που έχει λιώσει ο καιρός και κανείς εκτός απ’ αυτές δεν το θυμάται. 

Σαν να κάνουν Ψυχοσάββατο σε όλους όσους φύτρωσαν και έσβησαν στη μικρή πατρίδα· κοντινές γενιές προγόνων που ακόμη μνημονεύονται ή άλλες παλιές που ξεχάστηκαν και αφιέρωσαν τη ζωή τους στο σκάψιμο, στο όργωμα, το πότισμα, τον θέρο και τον τρύγο μοιάζουν οι ανθισμένες κορομηλιές πάνω από παρατημένα χωράφια τούτες τις μέρες Σαρακοστής, της διαρκούς Σαρακοστής που ζουν όλο το χρόνο οι μικρές πατρίδες σε όλη την επικράτεια. Αψηφούν κι αυτές το κρύο, ακόμη και το χιόνι που πολλές φορές και τον πάγο για να ανθίσουν και δεν τις νοιάζει αν φτάσουν (που παρόλα αυτά το καταφέρνουν) στην καρποφορία  που γι’ αυτές και άλλα κλαριά του κόσμου είναι μια διαρκής ευθύνη και ανεξάρτητα αν γλυκάνουν το στόμα του ανθρώπου ή των πουλιών πια μόνο...   

ΑΘΗΝΑ, 19032018

ΑΝΤΙΟ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΠΑΣΑΛΑΡΗ

Με τον Χρήστο Πασαλάρη, ένα μεγάλο δημοσιογράφο που έφυγε προχθές πλήρης ημερών και άφησε πίσω του ένα σπουδαίο έργο, δεν έτυχε να εργαστώ ποτέ, στα 35 χρόνια που βρίσκομαι στη Δημοσιογραφία. Δούλεψα όμως με άλλους σπουδαίους της γενιάς του και ομολογώ πως οι γνώσεις και οι εμπειρίες που μου μετέφεραν ήταν μαθήματα, πολύτιμα για την μετέπειτα πορεία μου. Από τους άλλους λοιπόν διευθυντές και αρχισυντάκτες που έτυχε ήμουν κοντά τους έχω την εικόνα για τον Χρήστο Πασαλάρη και θυμάμαι πως όλοι πάντα αναφέρονταν με ιδιαίτερη εκτίμηση στο πρόσωπο, την πορεία και το έργο του.  

Η τελευταία συνάντηση που είχα μαζί του ήταν στις εκλογές του ΕΔΟΕΑΠ πριν από 3 μήνες και χαρήκαμε πολύ όταν αυτός, αλλά και αρκετοί άλλοι της γενιάς του, ήρθαν να ψηφίσουν για ένα θέμα που καίει τον κλάδο μας. Το γεγονός έδειξε για μια ακόμη φορά το ενδιαφέρον που είχε για τους δημοσιογράφους και τούτο αποτυπώθηκε σε μια φωτογραφία με αρκετές συναδέλφους που έτυχε να είναι εκείνη τη στιγμή δίπλα στην κάλπη και τον τριγύρισαν με αγάπη και σεβασμό. Έτσι θα τον θυμόμαστε και θα τον μνημονεύουμε σε μια εποχή που Δημοσιογράφοι σαν αυτόν μετριούνται στα δάχτυλα…   

ΑΘΗΝΑ, 12032018