ΟΛΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΝΑ ΣΩΣΟΥΜΕ ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ

Το δίκτυο Φορέων και Πολιτών για την προστασία των Αγράφων διοργανώνει δυο συναντήσεις ενημέρωσης και διαλόγου με θέμα: Άγραφα – αειφόρος ανάπτυξη Αλήθειες και ψέμματα για τα αιολικά πάρκα.

Το Σάββατο 2 Ιουνίου στις 11.00 στο Παυσίλυπο στην Καρδίτσα, μετά την ενημέρωση για το Δίκτυο και τους στόχους του αγώνα και τις παρεμβάσεις των συλλογικοτήτων θα ακολουθήσουν ομιλίες από μηχανολόγο – μηχανικό ειδικό στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό έργων υποδομής Μανώλη Κοπανάκη με θέμα «Πλησιάζοντας την καρδιά του ζητήματος των ανεμογεννητριών» και από τον τοπογράφο- μηχανικό Μιχάλη Γκαραγκάνη με θέμα «Πτυχές της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων», θα ακολουθήσει ενημέρωση για την δικαστική και αγωνιστική πορεία ενάντια στις λεγόμενες ΑΠΕ στα Άγραφα και η συνάντηση θα κλείσει με ερωτήσεις και τοποθετήσεις των παρευρισκομένων.

Το Σάββατο 2 Ιουνίου στις 18.30 στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων – Αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης (Ακαδημίας 50) μετά την ενημέρωση για το Δίκτυο και τους στόχους του αγώνα και την ενημέρωση από την κίνηση πολιτών για την προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος και τον πρόεδρο του Συλλόγου Κρικελιωτών και τις παρεμβάσεις συλλογικοτήτων από τα Άγραφα και τον Απεράντιο θα μιλήσουν: η Ιωάννα Χατζοπούλου, δικηγόρος Dr Νομικής Σχολής της Βέρνης στο Δίκαιο Περιβάλλοντος και δασικής προστασίας με θέμα «Βιομηχανικές Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Αειφόρος διαχείριση ορεινών όγκων» και ο Δημήτρης Παυλάκης, οικονομολόγος – πολιτικός μηχανικός με θέμα «Οικονομική απάτη των λεγόμενων ΑΠΕ, αναπτυξιακή τροχοπέδη» ενώ ο δικηγόρος Τρύφων Κόλλιας θα ενημερώσει τους παρευρισκόμενους για την πορεία της προσφυγής στο ΣτΕ. Η εκδήλωση θα κλείσει με ερωτήσεις και τοποθετήσεις των παρευρισκομένων.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Συντονιστικό για την Προστασία των Αγράφων diktyoagrafa@gmail.com και xfasoulas@yahoo.gr (Χρήστος Φασούλας)

Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος, Μανώλης Κοπανάκης emkopanakis@gmail.com και Φώνη Τσιμάκη pertsimaki@yahoo.gr

και fb: https://www.facebook.com/kinisi.politon.evrytania

ΑΘΗΝΑ, 30052018

ΠΩΣ ΚΟΥΡΕΥΟΥΝ ΤΟΝ… ΚΑΣΙΔΙΑΡΗ

Φωτογραφίες: epirusin.blogspot.com

Είναι δικαίωμά τους να καμαρώνουν για το έργο που κάνουν και μάλιστα να το προβάλουν οι εταιρείες που πήραν άδεια να στήσουν αιολικά πάρκα στα ελληνικά βουνά. Στην περίπτωση, ο ΕΛΤΕΧ Άνεμος πήρε άδεια από την Περιφέρεια Ηπείρου και τους Δήμους Πωγωνίου και Ζίτσας να φτιάξει δυο αιολικά πάρκα στο όρος Κασιδιάρης σε υψόμετρο 1329 μέτρα και ήδη άρχισαν με την διάνοιξη των δρόμων να φτάσουν στην κορυφή!

Είναι όμως κι εμάς δικαίωμα καθώς βλέπουμε τι τραβάει ο Κασιδιάρης να αρχίσουμε να ανησυχούμε για το τι μέλλει γενέσθαι στ’ Άγραφα και κατόπιν στην Αργιθέα. Η εταιρεία ΕΛΤΕΧ Άνεμος η οποία θα προμηθευτεί από την δανέζικη VESTAS τις ανεμογεννήτριες για τις οποίες ισχυρίζεται ότι θα είναι της τελευταίας τεχνολογίας κόβει φέτες τις κορυφές του βουνού που όπως βλέπουμε στις φωτογραφίες που δημοσίευσε το epirousin.blogspot.com

απ’ όπου τις δανειζόμαστε και ευχαριστούμε πολύ τους συναδέλφους από την Ήπειρο.

Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν τηρούνται οι στοιχειώδεις όροι που επιτάσσει η περιβαλλοντική ευθύνη και με βασικό τον αποκεφαλισμό του βουνού! Δεν ξέρω ποιος μελετητής έδωσε την άδεια να συμβεί αυτό το έγκλημα όπως και ποιος πάλι δεν προέβλεψε ότι τα μπάζα θα ρίχνονταν στην πλαγιά; Ασφαλώς και το ήξεραν ότι έτσι θα γίνει αλλά θα έβαζαν μπροστά την ευαισθησία για να χάσουν το έργο; Όσο τώρα για τους τοπικούς άρχοντες από την Περιφέρεια της Ηπείρου και τους Δήμους Πωγωνίου και Ζίτσας δεν φαντάζομαι πως είδαν μακέτα. Ήξεραν και καλά μάλιστα τι πρόκειται να γίνει αλλά τα ανταποδοτικά ήταν ιδιαίτερα δελεαστικά κι έτσι έβαλαν την υπογραφή τους στην καταστροφή του τόπου τους.

Βλέπουμε τη γίνεται στις κορυφές του Κασιδιάρη ο οποίος  είναι σχετικά χαμηλός σε σχέση με τα Άγραφα όπου θέλουν να εγκαταστήσουν αιολικά πάρκα και σε υψόμετρο από 1600 έως 2000 μέτρα κατά παράβαση των διεθνών κανονισμών και η ιδέα μας ξεσηκώνει περισσότερο. Βλέπουμε επίσης ότι το σώμα του Κασιδιάρη είναι κυρίως ασβεστολιθικά πετρώματα τα οποία είναι σταθερά και διαχειρίσιμα και φανταζόμαστε τι έχει να γίνει με τον φλύσχη και τα αργιλικά πετρώματα των Αγράφων που αλλάζουν θέση με κάθε φούσκωμα του υπεδάφους από το νερό. Τόσα βουλιάγματα στην περιοχή δεν βάζουν σε υποψία τους γεωλόγους των εταιρειών ή δεν τους ενδιαφέρει αν σε ένα – δυο χρόνια κατέβει η πλαγιά και κάνει κουβάρι από παλιοσίδερα τις ανεμογεννήτριες;

Όλοι αυτοί κάνουν τη δουλειά τους που στόχο έχουν το κέρδος, το εύκολο μάλιστα κέρδος και πρέπει να σταθούμε απέναντί τους και να τους διώξουμε από τα Άγραφα και από κάθε κορυφή των βουνών μας  και φυσικά να πληρώσουν και για το… κούρεμα του Κασιδιάρη!

ΑΘΗΝΑ, 29052018

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ

Το τι θα προκύψει με την εγκατάσταση των αιολικών πάρκων στα Άγραφα που είναι και το πρώτο βήμα για την άλωση κατόπιν ολόκληρης της Πίνδου από τους «εθνικούς εργολάβους» μόνο με λόγια μπορεί προς το παρόν να περιγραφεί και είναι λογικό, πολλοί να μην καταλαβαίνουν πως θα είναι το τοπίο την επόμενη ημέρα και πιο πολύ όταν σε λίγα χρόνια θα παρατήσουν στα βουνά τις εγκαταστάσεις της ήδη ξεπερασμένης τεχνολογίας.

Το αντίστοιχο όμως το έχουν βιώσει στην περιοχή με τη δημιουργία πριν από εξήντα χρόνια του ταμιευτήρα των Κρεμαστών, μια εποχή μάλιστα που ήταν αδιανόητη η όποια αντίδραση. Ούτε σαν ψίθυρος, ούτε σαν σκέψη καν πέρασε από το μυαλό κάποιου να σταθεί απέναντι στην ανάπτυξη ενώ τα νερά που σκέπασαν την περιοχή υποτίθεται πως δεν θα άφηναν περιθώριο σε ορισμένα εμβληματικά στοιχεία του τόπου να προκαλούν οδυνηρά κατόπιν τη μνήμη και τη νοσταλγία.

Ένα απ’ αυτά είναι η γέφυρα του Μανώλη η οποία βρέθηκε μαζί με την γέφυρα στα Σίδερα, την άλλη της Τέμπλας και φυσικά τη μοναδική Παναγία της Επισκοπής στο βυθό του ταμιευτήρα και αναφέρομαι σε αυτή γιατί είναι το μόνο από τα προαναφερόμενα μνημεία που δεν διαλύθηκε και εμφανίζεται ακέραιο σαν φάντασμα σε περιόδους ξηρασίας και υπερβολικής άντλησης των νερών. Τότε είναι που όλοι θυμούνται τον πνιγμένο τόπο και την κοιλάδα της Επισκοπής που θυσιάστηκε για τον εξηλεκτρισμό της Ελλάδας και αναδρομικά σκέφτονται πως θα ήταν τα πράγματα αν αυτά γίνονταν σήμερα.

Στην περίπτωση ούτε καν ετέθη θέμα σωτηρίας της γέφυρας, ούτε των άλλων μνημείων. Ούτε η πανίσχυρη πάντα Εκκλησία έθεσε θέμα σωτηρίας της Παναγίας της Επισκοπής καθώς η ανάπτυξη ήταν ένα άλλο ζητούμενο για την ταλαιπωρημένη από μια δεκαετία πολέμου χώρα και η κατασκευή του ταμιευτήρα των Κρεμαστών και η λειτουργία των υδροηλεκτρικών εργοστασίων χαιρετίστηκαν ως θαύματα που θα έσωζαν την Ελλάδα.

Θα ήταν αδιανόητο εκείνη την εποχή να μη γίνει ο ταμιευτήρας εξαιτίας των μνημείων αλλά σήμερα τα πράγματα με τα αιολικά πάρκα στ’ Άγραφα είναι εντελώς διαφορετικά και ο διάλογος πάνω στο ζήτημα έχει άλλες βάσεις. Η τεχνολογία  πάνω σε αυτή τη μέθοδο παραγωγής ενέργειας αμφισβητείται από την ίδια την κοινότητα των τεχνικών και των επιστημόνων και είναι πολλά τα παραδείγματα της ανεπάρκειας της αλλά κυρίως αυτό που την κάνει εχθρική είναι η καταστροφή του φυσικού τοπίου, όποιο και αν είναι αυτό και δυστυχώς δεν θα είναι σαν τον ταμιευτήρα των Κρεμαστών που θα θυμόμαστε πως ήταν πριν μόνο όταν αποσύρονται τα νερά και βγαίνει στην επιφάνεια ο βυθός ενός κόσμου.

Τα γδαρμένα βουνά και τις κομμένες κορυφές γεμάτες παλιοσίδερα και τσιμέντα θα τις βλέπουμε κάθε μέρα και θα μας θυμίζουν πόσο απερίσκεπτα είδαμε το θέμα και συμφωνήσαμε, δυστυχώς οι πιο πολλοί σιωπηλά να γίνουν όλα αυτά σε βάρος ενός μοναδικού και ανεπανάληπτου τόπου, θα τον νοσταλγούμε αλλά τότε θα είναι αργά…   

ΑΘΗΝΑ, 29052018     

ΠΟΙΟΙ ΘΕΛΟΥΝ ΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ;

Το Βελούχι, το Πικροβούνι και η Γραμμένη Οξιά γλίτωσαν από τις 

ανεμογεννήτριες και το ίδιο ευχόμαστε να συμβεί και με τα Άγραφα!

Δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν με τούτο το περίεργο πράγμα που έντονα συζητιέται τους τελευταίους μήνες ένθεν και ένθεν της οροσειράς του Τυμφρηστού και αφορά την εγκατάσταση στις κορυφογραμμές του θείου βουνού εκατοντάδων ανεμογεννητριών παραγωγής ηλεκτρισμού:

Ή, ότι οι άνθρωποι που προωθούν αυτό το απαράδεκτο έργο ποτέ δεν έχουν σηκώσει το κεφάλι τους ψηλά να καμαρώσουν τις πιο αισθαντικές κορυφογραμμές της Άνω Ελλάδας, τις χιλιοτραγουδισμένες, τις γεμάτες ιστορία, μύθους και ποτισμένες με αίμα σε όλους τους αγώνες του έθνους και ποτάμια ιδρώτα για μια φέτα ψωμί, ή, το χειρότερο, ότι στο μέλλον, αυτοί δεν πρόκειται ποτέ να σηκώσουν το κεφάλι τους ψηλότερα από το χώμα που πατάνε και βλέπουν μόνο τις μύτες των παπουτσιών τους να τους οδηγούν παρά να αφήνουν την καρδιά τους να χαράζει το μονοπάτι!

Η πρώτη εκδοχή, αποκλείεται, δεν ταιριάζει σε κανένα από τους συμπατριώτες μας. Λέμε δεν ταιριάζει, αλλά τον κανόνα πάντα μια εξαίρεση τον δημιουργεί! Έτσι η δεύτερη εκδοχή, είναι η πλέον πιθανή. Υπάρχουν κάποιοι που δεν σήκωσαν ποτέ το σβέρκο τους πάνω από την κοιλιά τους για να αγναντέψουν με καθάριο μάτι τις Ράχες Τυμφρηστού, η τα Κοκάλια!

Συμβαίνει πολλές φορές και η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιες περιπτώσεις κατά τις οποίες, ο ενδοτισμός, η υποτέλεια και τα συμφέροντα να υπερισχύουν κάθε άλλης προθέσεως και συνήθως το αποτέλεσμα ήταν οικτρό. Ως πιο πρόσφατη περίπτωση μπορεί να αναφερθεί η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας πριν από σαράντα χρόνια. Όλοι χειροκρότησαν την ενέργεια αυτή, οι εμπνευστές και οι εργολάβοι έκαναν τη δουλειά τους, οι αγρότες έμειναν ικανοποιημένοι από την παραγωγή της γης αλλά όλα κάποια μέρα τέλειωσαν. Η λίμνη δια της απουσίας της εκδικήθηκε τους ανθρώπους και μετανιωμένοι όλοι αποφάσισαν την επαναδημιουργία της…

Κάπως έτσι μοιάζει και εγκατάσταση των αιολικών γεννητριών στις κορυφογραμμές του Τυμφρηστού. Οι λόγοι που επικαλούνται για την τοποθέτησή τους, είναι οι γνωστοί κούφιοι περί την ανάπτυξη λόγοι που εκπορεύονται από τους γνωστούς κύκλους συμφερόντων. Οι εμπνευστές έχουν το σκοπό τους, αυτοί οι «κύριοι» δεν φαίνονται πουθενά. Ιθαγενείς δουλεύουν για λογαριασμό τους και μοιραία εκτίθενται. Με το αζημίωτο βέβαια κινούνται δια της τεθλασμένης για να μη δίνουν στόχο και μεθοδικά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την καταστροφή του τόπου μας. Οι οικονομικοί παράγοντες, τις επενδύσεις τους κάνουν και την ψίχα της υπόθεσης θα κερδίσουν αλλά οι άλλοι, οι τοπικοί παράγοντες με μια κόρα θα τη βγάλουν, άντε και κανένα κοκαλάκι να γλείψουν μπορεί να τους αφήσουν. Οι αφελείς δεν παίρνουν είδηση πως χρεώνονται αιωνίως με την καταισχύνη της καταστροφής ενός μοναδικού τόπου.  

Ψιλά γράμματα που πνίγονται στη σούπα των συμφερόντων που ανακατεύεται γύρω από τον Τυμφρηστό καθώς όλοι έχουν πάρει τα χλιαρά και ετοιμάζονται να ορμήσουν. Ο Τουρισμός, όπως ως μονοκαλλιέργεια προτάσσεται θέλει αρκετή ενέργεια και η οποία δεν περισσεύει από πουθενά, ιδίως όταν αυτή ζητείται τους χειμερινούς μήνες. Επί πλέον, αυτός ο Τουρισμός που αναπτύσσεται γύρω από το Βελούχι, έχει προ πολλού ξεπεράσει τα ευχολόγια και τις αγαθές προθέσεις του «αγροτοτουρισμού» και της ήπιας σχέσης με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και έχει γίνει βαριά και ρυπογόνα για τις ψυχές βιομηχανία.

Οι πλέον συνετοί καταλαβαίνουν πως τα προς πώληση κοιτάσματα του φυσικού περιβάλλοντος έχουν ήδη εξαντληθεί και βεβαίως ότι δεν υπάρχουν εφεδρείες για την άμυνα. Που να προλάβουν αυτοί οι λίγοι να στήσουν τις γραμμές τους. Δυστυχώς κανένας από αυτούς που θα πάρουν την απόφαση για τα αιολικά πάρκα δεν θα πάρει και την ευθύνη για την καταστροφή του μεγαλύτερου φυσικού, του πλέον αισθαντικού ορεινού πάρκου στην Ελλάδα. Μπορεί οι άνθρωποι να μη γνωρίζουν τις επιπτώσεις μιας τέτοιας ενέργειας. Δεν ρώτησαν; Δεν έμαθαν; Η απόφασή τους όμως θα έχει τις ανάλογες συνέπειες με την κατασκευή των φραγμάτων, Μέγδοβα και Κρεμαστών. Αμφιβάλλω αν κάποιος θυμάται την διαρκή αθέτηση των υποσχέσεων από τους κρατούντες εκείνης της εποχής για τα ανταποδοτικά οφέλη. Ποιος πάλι θα μπορούσε να βάλει στη ζυγαριά και να κρίνει ψύχραιμα την εξέλιξη στη λίμνη Πλαστήρα και το βάλτωμα της όποιας προσπάθειας πέριξ της Λίμνης Κρεμαστών; Ποιος, τι και τα λοιπά, αλλά, οι προτεραιότητες για τον Φθιωτικό Τυμφρηστό και το Βελούχι είναι άλλες και αυτοί που τις επιβάλλουν αρκούνται στα επιτίμια της απαξίωσης προς την πατρώα γη.

Κάπως έτσι θα εξελιχθεί το θέμα με τις ανεμογεννήτριες. Τα συμφέροντα θα τις εγκαταστήσουν όπως εγκαθιστούν ένα εργοστάσιο επεξεργασίας επικινδύνων αποβλήτων σε κάποια εξαρτημένη χώρα του τέταρτου κόσμου. Δεν ρωτάνε κανέναν αν τις θέλει ή ρωτάνε μόνο αυτούς που τους βολεύει. Το κακό είναι ότι αυτοί οι λίγοι, οχυρωμένοι πίσω από το δικαίωμα που τους δίνει ο αριθμός των ψήφων που μέτρησαν κάποτε σε μια κάλπη, θα πάρουν την απόφαση και γεμίσουν σιδερένια παλούκια με φτερωτές όλη την κορυφογραμμή του Τυμφρηστού. Ότι και να πουν μετά οι πολλοί, θα τα πουν κατόπιν εορτής, τότε που θα μαζεύουν τα τραπέζια και θα σκουπίζουν μετά τη γιορτή των 

εγκαινίων...

ΥΓ. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ευρυτανικός Παλμός" πριν από δέκα χρόνια που είχε προκύψει με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στο Βελούχι και στη Γραμμένη Οξιά και αποδείχτηκε γούρικο καθώς οι εταιρείες τα μάζεψαν κι έφυγαν αλλά ξαναγύρισαν και τώρα έβαλαν στόχο τις κορυφές των Αγράφων. 

ΑΘΗΝΑ, 28052018

ΚΙΒΩΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΖΩΗΣ ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ

Το χωριό Άγραφα στο βυθό των κορυφών που το περιβάλλουν και οι οποίες σχεδιάζεται να γεμίσουν με αιολικά πάρκα . (Φωτογραφία από την κορυφή του Κουκουρούντζου, Οκτώβριος 2003). 

Στο ζήτημα με τα αιολικά πάρκα που προέκυψε στ’ Άγραφα, σε ότι αφορά τα τεχνικά ομολογώ πως δεν είμαι και ο ειδικός. Λίγα γνωρίζω αλλά προσπαθώ να μαθαίνω περισσότερα διαβάζοντας τις θέσεις άλλων που ασχολούνται λόγω ιδιότητας ή επαγγέλματος χρόνια με το θέμα και έχουν εμπειρία εθνική ή εκτός συνόρων και φυσικά τους εμπιστεύομαι καθώς οι θέσεις τους συγγενεύουν ως προς τον στόχο που δεν είναι άλλος να μείνουν τ’ Άγραφα  αυτό που ήταν πάντα: Μια κιβωτός της ελληνικής φύσης…

Τα λέω αυτά γιατί βλέπω να διαμορφώνονται δυο στρατόπεδα: αυτών που βλέπουν το θέμα με επιφυλάξεις και από τη στιγμή που δεν υπάρχουν εγγυήσεις από τους εργολάβους για την τήρηση των απαιτούμενων όρων ενώ από πλευράς Πολιτείας και Δήμων επικρατεί μια θολή κατάσταση ζητούν την ακύρωση των έργων και εκείνων που στοιχίζονται πίσω από το άρμα των αναπτυξιολόγων που ευαγγελίζονται την άνευ όρων ανάπτυξη. Ο διάλογος που θα μπορούσε να αμβλύνει τουλάχιστον τις αντιθέσεις, στην περίπτωση δεν μπορεί να αναπτυχθεί γιατί και από τις δυο πλευρές οι απόψεις είναι ως μπετόν παγιωμένες και λείπει η απαιτούμενη ψυχραιμία που θα έπρεπε να υπάρχει καθώς ο λαϊκισμός είναι αυτός που δίνει τον τόνο και δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις.

Δεν θα επαναλάβω τις δικές μου θέσεις αν και με τρώει η γλώσσα μου να το πάω παραπέρα και να προτείνω την κήρυξη των Αγράφων από το Βελούχι ως την Αργιθέα όπως τα έχει καταγράψει ο αείμνηστος Σεραφείμ Τσιτσάς ως ένα μεγάλο εθνικό πάρκο και να κλείσει άπαξ και διαπαντός το θέμα. Εθνικό Πάρκο με αυστηρές προδιαγραφές και λογισμένες παρεμβάσεις που να το κρατάνε ζωντανό, όπως: κανονικά χωριά και όχι μαχαλάδες στην ερημιά, ελεγχόμενη κτηνοτροφία κατά τους θερινούς μήνες, περιορισμένη χρήση οχημάτων και διάνοιξη δρόμων, προσεγμένη καλλιέργεια κήπων με σωστή διαχείριση των νερών, αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον και άλλα πολλά που θα κάνουν τα’ Άγραφα πραγματικά μια Κιβωτό της φύσης και της ελληνικής ιστορίας και δεν πρόκειται να κινδυνεύσουν από καμιά ρηχή και επιπόλαια ανάπτυξη όπως την ευαγγελίζονται για μια ακόμη φορά, οι λογής – λογής εμπνευστές και θιασώτες του είδους

Τέλος, μια τέτοια λύση θα περιόριζε κατά πολύ τις διαθέσεις των αναπτυξιολόγων που εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες της τοπικής κοινωνίας και των εκάστοτε εκλεγμένων. Η Άγραφα ανήκουν σε όλους τους Έλληνες κι έτσι πρέπει να λογίζονται, ως Κιβωτός της φύσης και της ελληνικής Ιστορίας και βεβαίως, το μοναδικό καταφύγιο του Γένους.

ΑΘΗΝΑ, 27052018

ΤΑ ΚΑΜΑΡΙΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ

Ο συνοικισμός των Καμαρίων μέσα στα χιόνια

Όλα σχεδόν τα ελληνικά βουνά για κάποιους ιδιαίτερους λόγους το καθένα έχουν περάσει στη συνείδηση μας ως εμβληματικοί, ιδανικοί τόποι. Ένας απ’ αυτούς είναι τα Καμάρια, η μητρόπολη των τσελιγκάτων στα Άγραφα που αυτές τις ημέρες κοιμάται ακόμα κάτω από το βαρύ χιόνι και περιμένει να φθάσει την άνοιξη που ήδη ακροπερπατάει στον Μέγδοβα και τον Μπεσιώτη

Τα Καμάρια είναι ένας μεγάλος, ιστορικός συνοικισμός των Αγράφων, ό οποίος, ενώ έσφιζε από ζωή κάθε καλοκαίρι, τον χειμώνα ήταν πάντα εντελώς ακατοίκητος, λόγω  του υψομέτρου -1550 μέτρα- αλλά και από το γεγονός, ότι εκατοικείτο αποκλειστικά από κτηνοτρόφους οι οποίοι ξεχείμαζαν στην Κωπαίδα, στο Ξηρόμερο και στον Αλμυρό. Όλοι δε οι Καμαριώτες, από την χρυσή εποχή των τσελιγκάτων του 19^ου αιώνα μέχρι σήμερα, καθώς είναι απόγονοι του περίφημου Θανασούλα σε ένα όνομα ακούν: Τσιγαρίδας. Παντού σε κάθε πόρτα, όπως και στον τηλεφωνικό κατάλογο που αναφέρεται στη συγκεκριμένη περιοχή, αυτό το όνομα θα βρείτε!

Πως φθάνουμε στα Καμάρια; Τη μια περίπτωση αποτελεί ο χωματόδρομος που ξεκινά από το χωριό Άγραφα, κατεβαίνει μέχρι τη γέφυρα του τρανού και ορμητικού ρέματος που λέγεται Καρνόπι και η αρχή του είναι το μεγάλο καφαλόβρυσο Σμπόρ, προχωράει κατόπιν προς το συνοικισμό Μεράντζες αλλά σε ένα σημείο στρίβει δεξιά και αρχίζει να ανεβαίνει την απότομη πλαγιά Μουμζέλι. Η αίσθηση της οδήγησης σε αυτό το δρόμο, μπορεί να προκαλεί κάποιο φόβο, καθώς η ανηφορική διαδρομή μοιάζει με απογείωση αεροπλάνου, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Με προσοχή λοιπόν, ο χωματόδρομος ανεβαίνει μέχρι το διάσελο όπου διακρίνεται ένα παρατημένο αλώνι, το αλώνι του Τσιλογιάννη και ευθεία προχωρά προς τα Καμάρια. Απ’ αυτό το σημείο αρχίζει ένας άλλος χωματόδρομος που οδηγεί στους συνοικισμούς Γαβρολισιάδα και Μίκρα, η πρόσβαση όμως μέχρι εκεί είναι εφικτή μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Στο διάσελο μια στάση είναι υποχρεωτική για ένα αγνάντεμα στα Άγραφα, την αντικρινή Παραμερίτα, τον παρατημένο συνοικισμό Βάρσοι, τα άγρια βουνά των Επινιανών και βεβαίως τον επιβλητικό Κουκουρούντζο που σκεπάζει με τον ιδιαίτερο όγκο του το χωριό και αποτελεί το σημείο αναφοράς του. Aπό την δεξιά πλευρά του  

αρχίζουν να ανεβαίνουν στον ουρανό οι κορυφές που καλούνται όλες μαζί Καμάρια και είναι ο τελικός μας προορισμός.

Μέχρι να φθάσουμε εκεί, θα περάσουμε μπροστά από το ανακαινισμένο εικόνισμα της Αγίας Κυριακής, δίπλα στο παλιό μονοπάτι που οδηγούσε από τα Άγραφα στα Καμάρια κι απ’ εκεί στον κάμπο της Καρδίτσας. Ο σημερινός χωματόδρομος που ακολουθεί ακριβώς αυτό το μονοπάτι, με μια – δυο στροφές ανεβαίνει μέχρι την πλαγιά της Αρέντας και καταλήγει στο Σταυρό. Πριν φθάσουμε εκεί, άλλη μια στάση στη στροφή που διακρίνεται μια εγκατάσταση, άλλη μια στάση είναι υποχρεωτική για ένα αγνάντεμα στη μεγάλη λεκάνη που σχηματίζουν οι πλαγιές της Αρέντας και του Προσηλιάκου. Απ’ εκεί διακρίνοντα τα παρατημένα παλιά δίπατα σπίτια της Γαβρολισιάδας και η Μίκρα, και στο βάθος της απότομης κοιλάδας ο συνοικισμός Χοντέικα. Ψηλά, πάνω από τη ζώνη των ελάτων λάμπει η πλαγιά του Προσηλιάκου που είχε τα λημέρια του στους προεπαναστατικούς χρόνους ο ήρωας Κατσαντώνης. Η προαναφερόμενη λεκάνη, διατηρεί στο σύνολό της σχεδόν ακέραιο το ύφος του αγραφιώτικου χώρου, με τα δάση, τα ρέματα, τα μονοπάτια, τους συνοικισμούς, τις βρύσες, τα παρατημένα χωράφια, τα αλώνια και τα μαντριά.

Από την άλλη μεριά, της Καρδίτσας η πρόσβαση στα Καμάρια γίνεται μέσω του δρόμου που οδηγεί στα χωριά του Δήμου Ιτάμου Αγράφων, Καστανιά, Καροπλέσι, Ανθηρό. Από κει και πέρα αρχίζουν τα όρια του Δήμου Αγράφων και το πρώτο χωριό, συνοικισμός μάλλον των Αγράφων είναι η Σάϊκα όπου σχεδόν τελειώνει και η άσφαλτος και αρχίζει να ανεβαίνει ένας καλοδιατηρημένος χωματόδρομος που οδηγεί στα ουράνια. Λίγο μετά τη Σάϊκα ένας άλλος χωματόδρομος οδηγεί στις περίφημες Νιάλες, αλλά ούτε προς τα εκεί είναι ο προορισμός μας. Αριστερά λοιπόν, ο δρόμος με μια γλυκειά ανηφόρα διασχίζει την μεσημβρινή πλαγιά του ωραίου βουνού που καλείται, παράξενο πως, Σβων. Ετυμολογικά το όνομα αυτό δεν έχει καμμία ρίζα, αποτελεί όμως το καμάρι των Αγράφων και όλοι αναφέρονται με σεβασμό στο εμβληματικό αυτό βουνό. Σημειωτέον, ότι απ’ όποια πλευρά ξεκινήσουμε να φθάσουμε στα Άγραφα, είτε από την Ευρυτανία, είτε από την Καρδίτσα η απόσταση είναι σχεδόν η ίδια και το από πού θα ξεκινήσετε είναι απλά θέμα ενδιαφέροντος. Το καλύτερο πάντως είναι να κάνετε μια πλήρη διάσχιση, να ανεβείτε δηλαδή από την μια πλευρά και να κατεβείτε από την άλλη. 

Τις τελευταίες ημέρες του φετινού Μαρτίου που βρεθήκαμε στα Άγραφα, τα Καμάρια ήταν εντελώς άδεια και τα περισσότερα σπίτια τους καλυμμένα από το χιόνι. Μόνο οι κορυφές και οι προσήλιες πλαγιές γύρω τους ήταν ακάλυπτες, ενώ σε πολλά σημεία εξαιτίας της σκόνης που ήρθε τον περασμένο μήνα από την Αφρική, το χιόνι ήταν κίτρινο ενώ κάποιες πλαγιές, έμοιαζαν από τις εναλλαγές χιονισμένου και γυμνού

με πλάτη γιγαντιαίας ζέβρας.

Από τον «κεντρικό» δρόμο μέχρι τον συνοικισμό η απόσταση δεν είναι μεγαλύτερη από 500 μέτρα, βεβαίως με τα πόδια γιατί σε ορισμένα σημεία το ύψος του χιονιού ξεπερνά τα τρία μέτρα. Όποιος θελήσει λοιπόν να κατέβει μέχρι τα σπίτια να δει πως είναι ένα ολόκληρο χωριό χωμένο στο χιόνι, πρέπει να κατέβει τη ράχη που έχει ξεχιονίσει ο αέρας και να διαβεί με προσοχή το καλυμένο με βαρύ χιόνι ρέμα και αμέσως θα βρεθεί στο κέντρο του χωριού όπου το κυρίαρχο είναι η σιωπή. Τίποτα δεν ακούγεται εκεί πέρα, μεταφορικά και πραγματικά όλα μοιάζουν παγωμένα και μυρίζουν κρύο αέρα και χιονισμένες κορυφές. Ο μόνος θόρυβος που ακούγεται μέσα στο συνοικισμό προέρχεται από τις βρύσες που αφήνουν οι κάτοικοι επίτηδες ανοιχτές όλο το χειμώνα να μην σπάσουν από τον πάγο.

Κάτω από το χιόνι που σκεπάζει ολόκληρο το συνοικισμό κοιμούνται οι βρύσες. Πουθενά δεν διακρίνονται εκτός από τις περιπτώσεις που ο αέρας έχει πάρει το χιόνι από πάνω τους και το έχει στοιβάξει στις λαγκάδες. Το βέβαιο είναι ότι φαίνεται η κεντρική βρύση του οικισμού στις ρίζες της μεγάλης καστανιάςς, η βρύση «Απ’ Κείθε» όπως την αποκαλούσαν. Τα πλούσια νερά της δεν αφήνουν το χιόνι να στρωθεί γύρω της και η μουρμουριστή πορεία τους προς το ρέμα δηλώνεται με μια βαθειά χαρακιά ως το σημείο όπου τα νερά της χάνονται κάτω από το χιόνι.

Οι άλλες βρύσες, όπως η βρύση στην Αρέντα, η περίφημη βρύση της Γκούρας κοντά στο σκελετό του τυροκομείου, στην Στρουγγούλα, στην Κορομπλούλα, η βρύση στο Χατζιάτικο και η σπουδαία βρύση κάτω από το Σβων, κάτω από το δρόμο όπως φεύγουμε, μπορεί να μην διακρίνονται κάτω από το χιόνι, δεν παύουν όμως τρέχουν τα νερά τους κάτω από το χιόνι δημιουργώντας κρυφούς δρόμους και σπήλαια που μπορεί να γίνουν επικίνδυνα για τον διαβάτη. Σε πολλά σημεία, μέσα στις λαγκάδες που το χιόνι μπορεί να ξεπερνάει τα πέντε μέτρα, τα σπήλαια αυτά μπορεί να υποχωρήσουν από το βάρος και το χιόνι να καταπεί τον διαβάτη. Γι’ αυτό όποιος επισκεφθεί τέτιοιο καιρό τα Καμάρια πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός που βαδίζει και να μην έχει εμπιστοσύνη στο χιόνι, όσο κι αυτό δείχνει σκληρό. Το ίδιο ισχύει και για τα ρέματα που ζώνουν τον οικισμό. Το ρέμα που ξεκινάει σχεδόν από τα σπίτια του χωριού και καλείται Σταλάκια, από τους στάλους των προβάτων που ήταν παλαιότερα δίπλα του και το άλλο μεγάλο ρέμα πίσω από τον αυχένα του φυλάει από βορρά τον οικισμό και καλείται, Ματραγκώνας.

Ο περίπατος μέσα στο χωριό, δεν είναι και εύκολο πράγμα καθώς στα σκιερά μέρη, το χιόνι ξεπερνάει φθάνει στο ύψος των σπιτιών και μπορεί κάποιος να βαδίσει μέχρι τις τυλιγμένες με πλαστικό καμινάδες και την ολισθηρή επιφάνεια των μεταλλικών στεγών που διώχνουν πολύ εύκολα το χιόνι από πάνω τους. Χάρη σε αυτούς τον ακαλαίσθητους κόκκινους τσίγκους που η ασυλλόγιστη σε πολλά άλλα χωριά χρήση τους καταστρέφει κάθε έννοια αισθητικής, κρατιούνται τα σπίτια στα Καμάρια όρθια και παραδόξως, οι αιχμηρές κόκκινες στέγες τους μαζί με τις χιονισμένες επιφάνειες συνθέτουν μια σπάνια εικόνα όταν βλέπουμς τον οικισμό από ψηλά. Στα περισσότερα επίσης σπίτια, οι πόρτες και τα παράθυρα ούτε καν που διακρίνονται, το ίδιο και οι φράχτες.

Τα περισσότερα από τα σπίτια στα Καμάρια είναι καινούργια, ελάχιστα είναι αυτά που θυμίζουν την παλαιά εποχή των τσελιγκάτων κι αυτά είναι που είναι κυριολεκτικά θαμμένα κάτω από το χιόνι. Παλαιότερα όλα ήταν πέτρινα και σκεπασμένα με πλάκες. Ήταν σπίτια που φιλοξενούσαν ανθρώπους από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο, εξαιρετικά απλά και λειτουργικά για τις ανάγκες των νομάδων. Αυτά ήταν και τα κύρια σπίτια τους αφού στα χειμαδιά ζούσαν κάτω σχεδόν από άθλιες συνθήκες σε καλύβες από χόρτο παλαιότερα και σε υποτυπώδεις κατασκευές κατόπιν. Σε αυτά τα σπίτια στα Καμάρια είχαν τις ρίζες τους, σ’ αυτά ένοιωθαν σπιτικό τους κι αυτά έπρεπε αμέσως μόλις έφταναν, να φροντίσουν γιατί ο χειμώνας εκεί πάνω δεν αστειεύονταν. Ο αέρας πολλές φορές μετακινούσε τις πλάκες της στέγης και το νερό που έμπαινε μέσα στο σπίτι κατέστρεφε τα πατώματα.

Στα Καμάρια όπως είπαμε ήταν τα κύρια σπίτια των και τον καιρό που κατοικούνταν ήταν γεμάτα από έπιπλα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης και οικονομίας. Το κυριότερο, σ’ αυτά τα σπίτια είχαν όλα τα κορίτσια τα προικιά τους. Όλα αυτά, τα λεγόμενα «αλαφρώματα» δεν τα έπαιρναν μαζί τους στις μετακινήσεις αλλά τα συγκέντρωναν κάθε φθινόπωρο και τα άφηναν σε διάφορα σπίτια στα Άγραφα, τη Γαβρολισιάδα, τη Σάϊκα και την Καστανιά. Τη μόνη χρονιά που πήγαν και πήραν τα «αλαφρώματα» ήταν το δίσεκτο για την Ελλάδα 1947 όταν ο στρατός εκκένωσε όλα τα βουνά για να μην βρίσκουν υποστήριξη οι αντάρτες του ΔΣΕ.

Όπως και να’χει το ζήτημα, μετά από λίγες ημέρες, τα Καμάρια θα αρχίσουν να ζούνε. Σιγά – σιγά θα αρχίσουν να ανεβαίνουν άνθρωποι, θα επισκευάσουν όποιες ζημιές έχουν προκύψει από τον φετεινό χειμώνα αλλά καμιά σκηνή, απ’ αυτές που χαρακτήριζαν τη ζωή αυτού του συνοικισμού στην εποχή των τσελιγκάτων δεν θα επαναληφθεί. Και περισσότερο από πουθενά δεν θα έρθουν τα «αλαφρώματα» να ζωντανέψουν τα κρύα σπίτια που δεν στεγάζουν πια τσελιγάδες αλλά παραθεριστές.

Το κύρος των Καμαρίων, ευτυχώς διασώζουν δύο άνθρωποι, ο Μήτσος του Τάκου Μητσόβα Τσιγαρίδας με τα 400 πρόβατά του και ο Χρήστος Νικολάου Τσιγαρίδας με τα 500 γίδια του. Αυτοί οι δυο είναι που κρατάνε ακόμα την παράδοση της κτηνοτροφίας στα Καμάρια και διασώζουν μέχρι στιγμής ένα ίχνος από το μεγάλο τσελιγκάτο των Τσιγαριδαίων που περπάτησε στην περιοχή σχεδόν 170 χρόνια. Τόσα μπορούν σύμφωνα με τις πηγές να μετρήσουν οι νεότεροι αλλά δεν αποκλείεται να υπήρχε και παλιότερα. Από τα χρόνια του Όθωνα, όταν ο περίφημος Θανασούλας Τσιγαρίδας ο οποίος είχε καταφύγει λόγω μιας επιδημίας από τα Καμάρια στο Ξηρόμερο, ζήτησε από τον βασιλιά που είχε επισκεφθεί κάποτε την Αμφιλοχία, την άδεια να επιστρέψει με τους τρεις γυιούς του Χρήστο, Νικόλαο και Παναγιώτη στα Άγραφα. Στην επιστροφή λοιπόν, βρήκαν μέσα στα λιβάδια τους έναν άλλο τσέλιγκα, τον Μπόμπη και μέχρι να τον διώξουν είδαν και έπαθαν.

Για τις ενέργειές τους, συνελήφθησαν τότε οι Χρήστος και Νικόλαος Τσιγαρίδας από τους χωροφύλακες και δέσμιοι οδηγήθηκαν από τον Φουρνά που ήταν το κεφαλοχώρι της περιοχής, όπου έδρευε και η Χωροφυλακή στο Μεσολόγγι. Δαιμόνιοι όμως άνθρωποι και οι δυο, κατάφεραν στο μοναστήρι του Προυσού όπου στάθμευσαν και εξαπάτησαν με ένα ψητό αρνί τον αποσπασματάρχη και έφυγαν κάνοντας ένα τάμα στην Παναγία την Προυσιώτισσα. Το τάμα τους που ήταν η ανέγερση μιας εκκλησίας στα Καμάρια αφιερωμένης στην Παναγία την Προυσσιώτισα το εκπλήρωσαν οι απόγονοί τους στα 1934 και έκτοτε αυτή η εκκλησία έγινε το κέντρο της λατρείας της και στο προαυλιό της γίνεται ένα από τα πιο ονομαστά παραδοσιακά πανηγύρια των Αγράφων στις 23 Αυγούστου κάθε χρόνου.  Ένα πανηγύρι που μπορεί να μη γίνεται από τσελιγκάδες, διατηρεί όμως κάτι από την παλαιά εποχή, τότε που όλες οι πλαγιές γύρω από τα Καμάρια αντηχούσαν από τα κυπροκούδουνα και τις φωνές των τσοπάνηδων. Αυτή η εκκλησία είναι και το μόνο κτίριο που θα βρείτε ανοιχτό οποιαδήποτε ημέρα, ακόμα και αυτές με τα πολλά χιόνια. Όλα τα άλλα είναι θεόκλειστα και περιμένουν να λυώσουν τα χιόνια για να ζωντανέψουν πάλι.  

ΥΓ. Το κείμενο και οι φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό "Γεωτρόπιο" της αείμνηστης Ελευθεροτυπίας τον Μάρτιο του 2010 και πρόκειται να συμπερεληφθεί στον τόμο "Τ' Άγραφα των χρωμάτων" που χρόνια τώρα ωριμάζει στα συρτάρια...

ΑΘΗΝΑ, 27052018 

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΑΧΕΛΩΟ ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ

Ο ξεριζωμός στην κοιλάδα της Επισκοπής δεν δίδαξε κανέναν τίποτα...

Όταν σχεδίασαν να βουλιάξουν κάτω από το ταμιευτήρα των Κρεμαστών την ευφορότερη γη της Ευρυτανίας, την κοιλάδα της Επισκοπής και του Μέγδοβα μπήκαν μπροστά οι κουμπάροι των εργολάβων και άπλωσαν χάντρες και καθρεφτάκια μπροστά στα μάτια των ιθαγενών και κουβέντα στην κουβέντα πείστηκαν ότι αυτό θα ήταν καλό για την Πατρίδα.

Ήταν τόσο ισχυρή η προπαγάνδα που πείστηκαν· κάποια μεροκάματα ανειδίκευτου εργάτη που έκαναν στα έργα τους ζέσταναν την τσέπη αρκετών αλλά καθώς προχωρούσε το έργο κι έβλεπαν πως δεν θα έχουν πια πατρίδα, ένα κόμπος άρχισε να τους σφίγγει την καρδιά. Όταν έφτασε η ώρα να κλείσει το φράγμα και να πλημμυρίζει ο τόπος από τα νερά του Αχελώου και του Μέγδοβα τότε συνηδειτοποίησαν πως η δική τους μικρή πατρίδα δεν θα υπάρχει παρά μόνο στη μνήμη και με βαριά καρδιά έβγαλαν τα κόκκαλα των προγόνων από τα νεκροταφεία, να μην τα αφήσουν στο βυθό της λίμνης και τα πήραν μαζί τους στην καινούργια πατρίδα όπου με τις γλίσχρες αποζημιώσεις κουτσά – στραβά εγκαταστάθηκαν.  

Η πιο τραγική στιγμή του ξεριζωμού των κατοίκων από την κοιλάδα της Επισκοπής ήταν όταν έβαλαν μπροστά οι μπουλντόζες με τη συνοδεία των χωροφυλάκων βεβαίως για να αντιμετωπιστούν τίποτα αταξίες από μεριάς ορισμένων που αρνούνταν να φύγουν, γκρέμισαν τα σπίτια και ισοπέδωσαν τα χωριά δίνοντας έτσι με αυτή τη χαριστική και κατάκαρδα βολή, την εντύπωση της δύναμης που κανένας δεν θα αμφισβητούσε. Από εκείνη την επιχείρηση λίγες, για ευνόητους λόγους είναι οι φωτογραφίες που υπάρχουν αλλά εκφράζουν με τον καλύτερο τρόπο βία του κράτους απέναντι στους ανέστιους.

Οι περισσότεροι από τους ξεριζωμένους βολεύτηκαν εδώ κι εκεί αλλά κανείς δεν ενδιαφέρθηκε όμως για τους κατοίκους που ναι μεν δεν θυσίασαν τη μικρή πατρίδα τους για την ανάπτυξη αλλά με την πλήρωση του ταμιευτήρα είδαν πως άλλαξαν τα πάντα γύρω τους και έπρεπε να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση ή να πάρουν τα μάτια τους και να φύγουν. Τους υποσχέθηκαν ότι θα είχαν αντισταθμιστικά οφέλη αν έμεναν στον τόπο τους αλλά αυτά ήταν τέτοια που τους έκαναν να φύγουν μια ώρα νωρίτερα. Το πιο χαρακτηριστικό απ’ όλα ήταν ότι τους είχαν απαγορεύσει να ψαρεύουν στη λίμνη!

Στο ίδιο σκηνικό παίζεται στις μέρες μας, εξήντα χρόνια μετά το πνίξιμο της κοιλάδας της Επισκοπής με τα λεγόμενα αιολικά πάρκα με τις τερατώδεις ανεμογεννήτριες που θέλουν να φυτέψουν στ’ Άγραφα. Δεν τους έταξαν ανταποδοτικά οφέλη, είναι εκτός μόδας αυτά λόγω των μνημονίων αλλά καθώς το μεροκάματο είναι σπάνιο είδος τους υποσχέθηκαν 80 θέσεις εργασίας και επίδομα κάποια εκατομμύρια στο Δήμο Αγράφων. Τι εργασία όμως και πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτή δεν είπαν. Ούτε τι ειδικότητες θέλουν τους είπαν να ετοιμάζονται οι ενδιαφερόμενοι. Έτσι, αόριστα θέσεις εργασίας είπαν και άρχισαν να σκέφτονται που θα επενδύσουν το τίμημα του ξεπουλήματος μιας ακόμη πατρίδας. Το παράδειγμα των αντισταθμιστικών για τα Κρεμαστά κανένας δεν θέλει να θυμάται… 

ΑΘΗΝΑ, 26052018    

ZE SUIS… ΑΓΡΑΦΑ ΚΑΙ ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ!

Συμβαίνει συχνά, ειδικά όταν το θέμα είναι κάπως μακριά να παίρνει κάποιος θέση και με τον τρόπο του να ζητά προστασία, δικαιοσύνη ή οτιδήποτε άλλο αποτρέπει μια δυσάρεστη κατάσταση για ανθρώπους, πράγματα και ιδέες. Ακόμα και πορείες διοργανώνονται, συγκεντρώσεις και παίρνονται πρωτοβουλίες υπέρ η κατά, ανάλογα με την περίπτωση…   

Έτσι γίνονται πορείες και συγκεντρώσεις κατά της επιβολής των ισχυρών της γης πάνω σε αδυνάτους, μαζεύονται υπογραφές για τη σωτηρία μοναδικών τόπων της γης από την εκμετάλλευση αλλά και την αλόγιστη ανάπτυξη, ανοίγονται συζητήσεις, γίνονται πράγματα, ενημερώνεται ο κόσμος και αναλόγως παίρνει θέση. Φυσικά πίσω από αυτές τις πρωτοβουλίες συχνά διακρίνεται το νήμα που κινούν ΜΜΕ και ειδικά συμφέροντα αλλά όπως και να έχει, κάποιος θόρυβος δημιουργείται, κάποιο αποτέλεσμα δικαιώνει για τον αγώνα που έκαναν αυτούς που τον ξεκίνησαν αλλά κυρίως αυτούς που πλήτονται.

Δεν θα μακρηγορήσω, αναφέρομαι στην περίπτωση της δήωσης (αυτή είναι κατά τη γνώμη μου η σωστή λέξη) των Αγράφων με την εγκατάσταση αιολικών πάρκων σε εκπληκτικής ομορφιάς μέρη και μοναδικά οικοσυστήματα με στόχο την παραγωγή… καθαρής ενέργειας! Οι αδειοδότηση της δήωσης είναι γεγονός και μάλιστα με υπογραφές ντόπιων εκλεγμένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση οι οποίοι υπηρετούν ακριβώς τις διαθέσεις του αδίστακτου κράτους και τώρα καλούνται όλοι οι Αγραφιώτες και οι φίλοι των Αγράφων και όχι μόνο, να εμποδίσουν την έναρξη οποιοδήποτε έργου που θα αλλοιώσει την φύση και την μορφή των Αγράφων και θα αποτελέσει βήμα για την δήωση όλων των ελληνικών βουνών.

ΑΘΗΝΑ, 26052018

Ο ΜΟΥΣΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ

Τέτοια εκδήλωση για την Ευρυτανία και τον πολιτισμό της δεν θυμάμαι εγώ τουλάχιστον να έχει γίνει στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια. Και ήταν σαν γιορτή, σαν παλιό πανηγύρι μάλιστα η διάθεση των δεκάδων συμπατριωτών και φίλων της Ευρυτανίας που προσήλθαν προχθές το απόγευμα στην ανατολική αίθουσα της Ακαδημίας Αθηνών να απολαύσουν την παρουσίαση της μοναδικής έκδοσης «Δημοτικά τραγούδια Ευρυτανίας. Συλλογή Σπυρ. Δ. Περιστέρη 1959, 1962», ένα ογκώδη τόμο και 12 δίσκους πυκνής έγγραφής που αποτελούν τον μουσικό θησαυρό της όπως τον συγκέντρωσε ο Σπύρος Περιστέρης εκείνα τα δύσκολα απ’ όλες τις πλευρές χρόνια και πραγματοποιήθηκε χάρη στην συνεργασία της «Πανευρυτανικής Ένωσης» και του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της 

Ακαδημίας Αθηνών.

Χαιρετισμούς απηύθυναν οι:  Στέφανος Δ. Ήμελλος, ακαδημαϊκός, Επόπτης του Κέντρου Λαογραφίας, Κώστας Παπαδόπουλος, γραμματέας της Πανευρυτανικής Ένωσης και Μαρία Παναγιωτοπούλου - Μποτονάκη, προϊσταμένη των Γ.Α.Κ. νομού Ευρυτανίας,

Μίλησαν οι: Σεβ. Μητροπολίτης Καρπενησίου κ. Γεώργιος, Λάμπρος Λιάβας, καθηγητής Εθνομουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννης Πλεμμένος, μουσικολόγος-ερευνητής του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, τέως διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών και Αναστάσιος Ηλιόπουλος, επιμελητής της έκδοσης. Τραγούδια της συλλογής θα ερμηνεύσουν οι Πολυτίμη Τόλη και Νικόλαος Μπάκας (τραγούδι), Αγγελική Παρδάλη (σαντούρι), Αθανάσιος Καρακώστας (βιολί) καθώς και ο Νίκος Μπάκας και η Μαρία Μαντή. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο Ευάγγελος Καραμανές, διευθύνων το Κέντρο Λαογραφίας.

ΥΓ. Θα ακολουθήσει εκτενές αφιέρωμα για το έργο και την παρουσίαση.

Περισσότερες φωτογραφίες στο https://web.facebook.com/ilias.p.ii/media_set?set=a.10212099747316654&type=3

ΑΘΗΝΑ, 26052018

ΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΘΕΣΗ ΣΤ' ΑΓΡΑΦΑ

Η κορυφογραμμή πάνω από τα Καμάρια που απειλείται από την εγκατάσταση αιολικών πάρκων

Είναι τ’  Άγραφα ένας μοναδικός τόπος, τόσο για το ανεπανάληπτο φυσικό τους περιβάλλον όσο και για τη συμμετοχή τους στην ιστορία καθώς σε όλες τις φάσεις της και ιδιαίτερα τους τελευταίους αιώνες αποτέλεσαν την κιβωτό του Έθνους. Κάστρα ελευθερίας ήταν οι κορυφές τους και κοιτίδα ηρώων κάθε επαναστατημένης γενιάς η σκληρή γη τους αλλά ήρθε κι αυτών η ώρα να πληρώσουν βαρύ το τίμημα μιας ανάπτυξης που δεν τα αφορά καθώς οι φορείς της έβαλαν μετά τα νερά των ποταμών στο μάτι τώρα και τον αέρα τους…

 Ήταν και είναι τ’ Άγραφα ένας πονεμένος, άγονος και φτωχός τόπος που οι άνθρωποί του αναγκάστηκαν να φύγουν αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και προκοπής σε άλλα μέρη αλλά δεν τον παράτησαν. Έχουν πάντα το νου τους στα πατρικά χώματα και όσοι μπορούν τα τιμούν με την παρουσία τους συχνά και δεν είναι λίγοι που επιστρέφουν να ζήσουν στα σπίτια των προγόνων τους και ζωντανεύουν πολλούς μήνες το χρόνο τα χωριά, πράγμα που ενθαρρύνει κι όσους κρατάνε ανοιχτά τα σπίτια τους όλο το χρόνο.

Ο πλούτος των Αγράφων είναι η φύση τους και μόνο. Χάρη δε σε αυτή έζησαν και πρόκοψαν όσο τους επέτρεπαν οι συνθήκες και οι καιροί, οι λιτοδίαιτοι Αγραφιώτες. Με τα μικρά χωραφάκια τους, με τα κοπαδάκια τους κατάφερναν έτσι απομονωμένοι να επιβιώνουν επιδιώκοντας να καλύπτουν τις ανάγκες τους με όσα τους πρόσφερε ο τόπος και με λίγα συμπληρώματα αγαθών από τον κάμπο. Το πιο δυναμικό κομμάτι της οικονομίας τους ήταν η κτηνοτροφία και τους θερινούς μήνες τα κοπάδια των μεγάλων κτηνοτρόφων και των Σαρακατσαναίων πλημμύριζαν τις κορυφές τους αλλά κι αυτά σιγά – σιγά μειώθηκαν όχι γιατί τέλειωσε το χορτάρι αλλά γιατί άλλαξαν τα πράγματα στην αγορά και στις συνθήκες διατήρησης και διαμονής των κοπαδιών ειδικά στον κάμπο.

Αποτέλεσμα της εγκατάλειψης των Αγράφων η οποία υπήρξε ραγδαία από τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα ήταν η αναδιοργάνωση της φύσης σε κάθε σημείο τους η οποία ανενόχλητη πλέον από οτιδήποτε εδραιώθηκε και χάρις σε αυτό θεωρούνται από τις πιο καθαρές περιοχές όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Τα δάση ξεκίνησαν πάλι να κατακτήσουν τις αβόσκητες κορυφές, η βλάστηση επουλώνει συστηματικά τις πληγές που άνοιξαν κάποτε επιπόλαια στις πλαγιές, άρχισαν να πληθαίνουν και άγρια ζώα που φωλιάζουν στα βουνά και τα ποτάμια και δικαίως η περιοχή χαρακτηρίστηκε ως προστατευόμενη και τμήματά της εντάχθηκαν στα δίκτυο Natura.  

Τούτο όμως φαίνεται κέντρισε το ενδιαφέρον της πράσινης λεγόμενης ανάπτυξης η οποία με τον τρόπο που προωθείται και πολλές φορές επιβάλλεται, πρόχειρα και επιπόλαια φέρνει τον αντίθετο αποτέλεσμα και ξεσηκώνει τους ντόπιους πληθυσμούς οι οποίοι έχουν καταλάβει το ύπουλο παιχνίδι που γίνεται σε βάρος τους και αντιδρούν. Έχει παρατηρηθεί δε ότι όσο νωρίτερα αντιδράσουν, τότε μόνο μπορούν να επιβάλλουν το δίκιο τους που δεν είναι άλλο από την προστασία του τόπου τους από την …ανάπτυξη. Έτσι κατάφεραν να απομακρύνουν τους επενδυτές του αέρα από το Βελούχι και την Γραμμένη Οξιά αλλά τους έκαναν να στρέψουν τα μάτια τους στ’ ‘Αγραφα και στη μεριά της Αργιθέας.

Η αιχμή της ανάπτυξης εδώ είναι η αιολική ενέργεια η οποία για να παραχθεί, απαιτείται η εγκατάσταση γιγαντιαίων ανεμογεννητριών σε μέρη που τα πιάνει ο αέρας. Σε πρώτη ανάγνωση κάτι τέτοιο δεν φαίνεται και άσχημο τη στιγμή μάλιστα που υπόσχονται και ανταποδοτικά οφέλη, η περίπτωση μοιάζει με λαχείο. Δεν έχουν όμως έτσι τα πράγματα και οι προπαγανδιστές της αιολικής ενέργειας κρύβουν μέχρι να πάρουν την άδεια, ορισμένα πράγματα που είναι καταστροφικά για τον τόπο που οι εταιρείες θα εγκαταστήσουν τις θηριώδεις ανεμογεννήτριες και τα δίκτυα μεταφοράς του ηλεκτρικού ρεύματος.  

Έτσι δεν είπαν στους Αγραφιώτες ότι πρέπει να σκάψουν μέχρι είκοσι μέτρα βάθος για να δημιουργήσουν τις βάσεις πάνω στις οποίες θα μπουν οι ανεμογεννήτριες. Δεν είπαν που θα πάει αυτό το χώμα και πως θα έρθει το τσιμέντο που θα χύσουν μέσα στο σώμα του βουνού. Δεν είπαν πως για να έρθουν τα κομμάτια που θα συνθέσουν τις ανεμογεννήτριες θα πρέπει να ανοίξουν δρόμους με πλάτος όσο σχεδόν μια λεωφόρος για να περάσουν τα τερατώδη φορτηγά. Τους είπαν όμως ότι θα κάνουν θέσεις εργασίας! Ογδόντα στον αριθμό μάλιστα αλλά δεν μπήκαν σε λεπτομέρειες τι ειδικότητες θέλουν και από ποιες τεχνικές σχολές και πανεπιστήμια θα πρέπει να προσκομίσουν χαρτιά και πτυχία!

Φυσικά όλα αυτά τα έχουν εγκρίνει κάποιοι οι οποίοι μάλλον δεν  γνωρίζουν τον τόπο που θα γίνουν αυτά τα έργα ή δεν τους νοιάζει για τις όποιες συνέπειες στο περιβάλλον, όπως τη χλωρίδα της περιοχής και μάλιστα όταν πρόκειται για την αλπική ζώνη  που δύσκολα επανέρχεται στην προτεραία κατάσταση, την διευθέτηση των ρεμάτων και την διατάραξη των υπογείων νερών, το κόψιμο δεκάδων δέντρων προκειμένου να γίνουν δρόμοι για να πάνε τα μηχανήματα να βάλουν πυλώνες για τη μεταφορά του ρεύματος και ένα σωρό άλλα που δεν τους ενδιαφέρει, αλλά δηλώνουν όμως οπαδοί της πράσινης ανάπτυξης. Ούτε τους νοιάζει επίσης αν θα μπορούν να βοσκήσουν τα λιγοστά κοπάδια κάτω από τις ανεμογεννήτριες ή τι βλάβη θα επέλθει στην άγρια πανίδα, απολύτως τίποτα.  

Είναι πολλά που δεν λένε αλλά αυτή τη φορά δεν πρόκειται να επιβληθούν εύκολα. Μπορεί να υπογράφτηκαν με εντολή του ΥΠΕΚΑ Γιώργο Σταθάκη στον προϊστάμενο της Διεύθυνσης ΑΠΕ και Εναλλακτικών Καυσίμων Δ. Αλεξόπουλου οι αποφάσεις για την εγκατάσταση αιολικού πάρκου ισχύος 40 MW στη θέση «Μίχος – Βοϊδολίβαδο – Απελίνα» του Δήμου Αγράφων και άλλου ενός ισχύος 46 MW στη θέση «Γραμμένη – Τούρλα – Καρνόπι» πάλι του Δήμου Αγράφων αλλά βρίσκουν απέναντί τους ένα μπλοκ από κινήσεις πολιτών, τοπικών φορέων  και οργανώσεων που συγκροτούν το «Συντονιστικό για την Προστασία των Αγράφων» και την «Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος» αντιτίθενται και ετοιμάζουν μια σειρά δράσεων ως προς την ενημέρωση του κόσμου στην Καρδίτσα, στην Ευρυτανία αλλά και σε όλη την Ελλάδα.

Στόχος τους είναι να ακυρωθούν οι εγκαταστάσεις των ανεμογεννητριών στις απάτητες κορυφές των Αγράφων στο μεγαλύτερο ως τώρα υψόμετρο της Ελλάδας και παγκοσμίως σε 1600 με 2000 μέτρα σε μια ανόθευτη και προστατευόμενη περιοχή Natura με ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες. Θεωρούν δε πως η πραγματοποίηση αυτού του έργου είναι η απαρχή της ισοπέδωσης της Νότιας Πίνδου καθώς είναι οι πρώτες μιας σειράς αιολικών εγκαταστάσεων που καλύπτουν τις περισσότερες κορυφογραμμές από την Ευρυτανία μέχρι και την Αργιθέα.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Συντονιστικό για την Προστασία των Αγράφων diktyoagrafa@gmail.com και xfasoulas@yahoo.gr (κος Χρήστος Φασούλας)

Κίνηση Πολιτών για την Προστασία του Ευρυτανικού Περιβάλλοντος, Μανώλη Κοπανάκη emkopanakis@gmail.com και Φώνη Τσιμάκη pertsimaki@yahoo.gr

και fb: https://www.facebook.com/kinisi.politon.evrytania

ΥΓ. Κείμενο και φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν στο ένθετο περιοδικό της εφημερίδας "Δημοκρατία" για τη φύση, το κυνήγι και το ψάρεμα στις 230523052018.

ΑΘΗΝΑ, 25052018