Η ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΤΡΟΠΟ

 

Πότε άρχισε ο άνθρωπος να συγκεντρώνει στην εποχή της καρποφορίας περισσευούμενα αγαθά, να τα αποθηκεύει και να τα προφυλάσσει σε ένα ασφαλές μέρος ώστε να τα καταναλώσει όταν δεν τα βρίσκει, θεωρούμε πως έγινε στα πολύ – πολύ παλιά χρόνια. Σε κάποια φάση της μακράς ιστορίας του πάνω στον πλανήτη, κάποιος άνθρωπος έκανε το πρώτο βήμα και καθώς είδε πως αυτό ήταν καλό και ωφέλιμο για την ίδιο και την ομάδα του, το επανέλαβε την επόμενη χρονιά και στο τέλος έγινε συνήθεια την οποία ακολούθησαν περισσότεροι και στις μέρες την συνήθεια αυτή φτάσαμε αυτό να τη λέμε αποταμίευση. Σήμερα δε η ημέρα είναι αφιερωμένη σε αυτή και τις καλές συνέπειες της.

Η πρακτική αυτή βέβαια δεν είναι ανακάλυψη μόνο των ανθρώπων. Πολλά ζώα την εφάρμοζαν και δεν είναι απίθανο να το διδάχθηκε παρατηρώντας κάποια απ’ αυτά. Οι σκίουροι για παράδειγμα συγκεντρώνουν καρπούς και τους αποθηκεύουν σε κουφάλες δέντρων ή σε άλλα στεγανά σημεία της γης για να πορεύονται τον χειμώνα. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μέλισσες που διανύουν απίστευτες αποστάσεις όλο το καλοκαίρι πετώντας από άνθος σε άνθος να φτιάξουν μέλι για να τρέφονται όταν παύει η ανθοφορία και στεγνώνει η πλάση από χυμούς. Αντιγράφοντας ή ακολουθώντας την πρακτική των ζώων ο άνθρωπος με την αποταμίευση κατάφερε να ξεπεράσει πολλές δύσκολες περιόδους ή χάρη σε αυτή πάλι να καταφέρει να αποκτήσει κι άλλα αγαθά, ορισμένοι δε να αποκτήσουν πλούτο και να εξασφαλίσουν μια διαρκή ευημερία. 

Το μυστικό στην αποταμίευση είναι το μάζεμα σπυρί το σπυρί που λένε των αγαθών και φυσικά η μη στέρησή τους από τις τρέχουσες ανάγκες. Είναι μια μέθοδος που ήξεραν καλά οι παλαιότεροι καθώς ζούσαν μέσα στην φύση η οποία καθημερινά τους δίδασκε πως να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους. Ο δε τρόπος συλλογής των καρπών, μια – μια η ελιά και ένα – ένα το καρύδι είναι αυτά που γεμίζουν το σακούλι και όσοι το κάνουν ακόμη, μοιάζει να σκύβουν σαν να προσκυνάνε τη γη και τα δέντρα που τους τα χαρίζουν. Το μάζεμά τους με εργαλεία, σαφώς και μειώνει πολύ το χρόνο της συλλογής αλλά υπολείπεται της μαγείας που έχει το πιάσιμο κάθε καρπού με το χέρι και την αίσθηση που προκαλεί αυτός για την ωριμότητά του και την ποιότητά του. Στο αμπάρι τέλος ή την αποθήκη κρίνονταν αυτή η προσπάθεια κι εκείνο καθόριζε την ευκολία που είχε στην επιβίωσή του ένα νοικοκυριό.

Έτσι, όσοι κινούμαστε ακόμη στην ύπαιθρο βλέπουμε κάποια άτομα, μεγάλης ηλικίας συνήθως να περπατούν σιωπηλά στα έρημα χωράφια για να μαζέψουν τους καρπούς που έχουν ξεχαστεί ανάμεσα στα φύλλα ή δεν τους πήραν είδηση τα τρωκτικά. Η ποδιά που γεμίζουν είναι η ικανοποίηση που τους προσφέρει η φύση όταν ακόμη αυτοί διατηρούν μια άδολη σχέση μαζί της. Οι σκηνές αυτές είναι οι τελευταίες που μας θυμίζουν έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που για να συνεχίσει να υπάρχει, αρκούσε το αυτονόητο.   

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 31102022 

ΜΙΑ ΒΑΡΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΑΡΑΝΤΟ

 

Τα προηγούμενα χρόνια που περπατούσα την Ελλάδα γνώρισα πολλούς ανθρώπους που ζούσαν στο λυκόφως της παραδοσιακής αγροτοποιμενικής ζωής, μου άνοιξαν το σπίτι τους, κάτσαμε στο τραπέζι, μίλησα για ώρες μαζί τους, είπαμε ιστορίες, γράψαμε μαζί ωραία κείμενα που αναφέρονται σε ένα τρόπο ζωής που έχει σχεδόν σβήσει. Κάθε φορά όμως που έφευγα από ένα σπίτι ή από ένα καλύβι, ένιωθα πως πολύ σύντομα δεν θα τους ξανάβλεπα είτε γιατί λόγω ηλικίας θα πέταγαν στον ουρανό, είτε γιατί θα είχε έρθει και αυτών η ώρα να παρατήσουν χωριό και τις ασχολίες τους και να πάνε να ζήσουν στην πόλη…

Το ίδιο πίστευα πως θα έκαναν ο Οδυσσέας και η Γρηγορία Γρηγοράκου οι οποίοι ζούσαν στα Κουμάσια, μια εξοχή του χωριού Αμάραντος Καρδίτσας, στις υπώρειες των Αγράφων αλλά κάθε χρόνο το ανέβαλλαν. Τα Κουμάσια είναι ένας ήμερος, ζεστός τόπος σε χαμηλό υψόμετρο ιδανικός για ξεχειμώνιασμα κι εκεί ζούσαν, όπως μια ατέλειωτη σειρά προγόνων ασχολούμενοι με την κτηνοτροφία. Ήταν δε αυτοί και κάποιοι γείτονες, οι τελευταίοι που διατηρούσαν ένα μεγάλο κοπάδι και τα μαντριά ήταν δίπλα από το παλιό σπίτι που γεννήθηκε η Γρηγορία. Σε αυτό το σπίτι με τις ελάχιστες ανέσεις γεννήθηκαν και μεγάλωσαν τα παιδιά τους. Στο χωριό πήγαιναν τακτικά αλλά πάντα επέστρεφαν στα Κουμάσια γιατί δεν άφηναν ποτέ το κοπάδι μόνο του. Τα παιδιά μεγάλωσαν, έφυγαν αλλά πάντα γύριζαν να βοηθήσουν τους γονείς τους στις δουλειές του κοπαδιού.

Φέτος όμως είπαν δεν πάει άλλο, μεγάλωσαν, κουράστηκαν και από το κοπάδι και από την ερημιά που έχει πια ο τόπος και αποφάσισαν να μεταφερθούν στο χωριό. Ήδη είχαν ξεκινήσει να λιγοστεύουν τα ζωντανά και σε λίγες ημέρες θα έφευγαν από τα Κουμάσια. Δεν ήταν όμως γραφτό να το ζήσει αυτό η Γρηγορία. Ένα ατύχημα στο παλιό σπίτι, την έστειλε στο νοσοκομείο όπου παρά τις προσπάθειες των γιατρών ξεψύχησε. Ο θάνατός της συγκλόνισε το χωριό και στην κηδεία της που έγινε χθες περίσσεψαν τα δάκρυα.

Η Γρηγορία (1946 – 2022) ήταν μια δυνατή γυναίκα η οποία δούλεψε πολύ σκληρά στη ζωή της, δεν έλειψε ούτε μια μέρα σχεδόν από τα Κουμάσια και ήταν αυτή που ζωντάνευε τον τόπο. Στη ζωή της δεν της ήρθαν όλα εύκολα, πόνεσε πολύ αλλά στάθηκε όρθια και συνέχισε. Δεν χάρηκε τη ζωή ούτε καν του χωριού αλλά δεν παραπονέθηκε ποτέ, κάθε πρωί έφευγε με το κοπάδι στο δάσος και γυρνούσε το βράδυ να κάνει τις υπόλοιπες δουλειές. Να αρμέξει, να τυροκομήσει, να φτιάξει βούτυρο. Τα καλοκαίρια έφτιαχνε και κήπους γύρω από το σπίτι. Στο χωριό που έμειναν οι συγγενείς ανέβαινε τις Κυριακές ή σε καμιά γιορτή.

Με τον θάνατο της Γρηγορίας κλείνει ένας κύκλος ζωής στα Κουμάσια και ο απόηχος του στον Αμάραντο είναι πολύ βαρύς καθώς αδειάζει το χωριό από τους μόνιμους κατοίκους ενώ νέοι δεν φαίνονται να επιστρέφουν. Όχι για να ζήσουν όπως η Γρηγορία, αλλά έστω να κινούνται στον τόπο να δείχνει ζωντανός και να μη νιώθουν μοναξιά οι γέροντες που έχουν απομείνει στα χωριά. Η σιωπή που αφήνει πίσω της η Γρηγορία αλλά και όσοι της γενιάς φεύγουν είναι ασήκωτη στον Αμάραντο και σε κάθε χωριό της Ελλάδας…

Δεν θα την ξεχάσουμε…

 ΥΓ. Οι αφηγήσεις της Γρηγορίας αλλά και άλλων συγχωριανών ήταν η πρώτη ύλη να φτιάξω πριν από 12 χρόνια ένα ωραίο κείμενο για τα γουμαρόξυλα της Καρδίτσας. Δηλαδή τα ξύλα που πήγαιναν άλλοτε νόμιμα και πιο πολύ παράνομα οι Αμαραντιώτες στην Καρδίτσα τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και με αυτά ζούσαν. Θα δημοσιευτεί αύριο…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 26102022

ΤΟ ΣΤΕΓΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

 

Δεν είναι παράδοξο ο Οκτώβριος να είναι ένας στεγνός μήνας αλλά φέτος ο καιρός στη μικρή πατρίδα μας πέρασε φειδωλός στις βροχές και αυτό ταλαιπώρησε ιδιαίτερα τα δέντρα, τα καρπερά αλλά και του δάσους καθώς φυσικά τα χωράφια, τις βοσκές, τα δάση. Ο τόπος έχει να δει βροχή από τις αρχές του καλοκαιριού, λίγες σταγόνες που έπεσαν στα μέσα του Σεπτεμβρίου δεν βοήθησαν να ανατραπεί αυτή η κατάσταση κι έτσι στέγνωσαν πάνω στα δέντρα φύλλα και καρποί ενώ στα χωράφια δεν βγήκε ούτε ένα χορταράκι…

Το γεγονός σχολιάζεται από τους ντόπιους αλλά ελάχιστα επηρεάζει τη ζωή τους καθώς η ζωή τους δεν εξαρτάται πλέον από την παραγωγή των χωραφιών και των κήπων, ούτε έχουν ζωντανά που θα γυρίσουν στο μαντρί πεινασμένα και διψασμένα. Αντιθέτως, βλέπουν πως αυτή η κατάσταση τους διευκολύνει στην οικονομία των καυσίμων, είτε πρόκειται για πετρέλαιο, είτε για καυσόξυλα. Ακούγοντας συνέχεια πως θα δυσκολευτούμε τον χειμώνα στην θέρμανση αλλά και σε άλλα πράγματα λόγω της ακρίβειας μετράνε τα κέρδη της… καλοκαιρίας και απολαμβάνουν αμέριμνοι τον ωραίο καιρό του Οκτωβρίου.

Το ότι στέγνωσαν τα ρέματα και στέρεψαν οι πηγές ουδόλως απασχολεί κανέναν καθώς οι περισσότερες «πιάστηκαν» για να γεμίζουν τις δεξαμενές των χωριών χωρίς να ληφθεί μέριμνα να κυλάει λίγο νερό στον φυσικό του δρόμο ενώ πολλές άλλες εγκαταλείφθηκαν και τις κατάπιε το δάσος. Ούτε καν σημαδεύουν που ήταν αυτές κάποτε, όπως και τα χωράφια που πότιζαν έχουν χαθεί κι αυτά μέσα σε στην πυκνή, ασύδοτη βλάστηση. Οι λίγες πηγές που φαίνονται και είναι σε χρήση, βγάζουν με το ζόρι μετρημένες σταγόνες και μόνο εκεί γύρω τους βλέπουμε λίγα φρέσκα χορταράκια. Εκεί πηγαίνουν να πιούν νερό και ότι ζωντανά έχει απομείνει στο ύπαιθρο. Ερπετά, έντομα, πουλιά και το γεγονός κάνει τον γάτο να έχει στήσει εκεί γιατάκι και να παραμονεύει το απρόσεκτο θύμα του. Απ’ όλους τους γάτους του σπιτιού, τρείς – τέσσερις, αυτός είναι πιο αυτόνομος και δεν περιμένει πότε θα του δώσει φαγητό η μάνα μου αλλά συνεχίζει να βγαίνει στα χωράφια και να φροντίζει μόνος του την τροφή του και ξέρει ότι στη βρύση όλο και κάτι θα βρει κι έτσι χορταίνει.

Η εμπειρία του γάτου αυτά λέει για την επιβίωσή του. Η εμπειρία των ανθρώπων απέναντι σε τέτοια φαινόμενα όλο και αδυνατίζει και για κάθε ερμηνεία καταφεύγει στα λογής ιερατεία που τα προσεγγίζουν και τα προβάλουν  όπως τους συμφέρει. Έτσι μια δυσαρμονία του καιρού, κάτι που συχνά παρατηρείται βαφτίζεται καλοκαιρία γιατί εξυπηρετεί πλείστα όσα συμφέροντα και επιδιώξεις. Ένας εκφωνητής μάλιστα σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό ακούστηκε να λέει αφελώς ότι «διανύουμε Αλκυονίδες του φθινοπώρου» και φυσικά δεν το είπε «ποιητικῇ ἀδείᾳ» αλλά λόγω της βαθιάς αποξένωσης από την λειτουργία του καιρού που έχει αποδεχθεί ο πολύς κόσμος και απ’ όσα πραγματικά συμβαίνουν γύρω μας και την διάχυτη πλέον αδυναμία να κατανοήσει τα φαινόμενα…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 24102022

"ΚΑΛΑ ΠΑΖΑΡΙΑ" ΣΤΗ ΣΠΕΡXΕΙΑΔΑ

 

Ξεκίνησε από χθες και θα διαρκέσει άλλες τέσσερις ημέρες το παζάρι της Σπερχειάδας, ένα παζάρι το οποίο από τον 19^ο αιώνα αποτελεί έναν παραδοσιακό θεσμό για την κεντρική Ρούμελη καθώς σε αυτό συγκεντρώνονταν πολύς κόσμος απ’ όλες τις όμορες περιοχές και ακόμη και την Θεσσαλία να πουλήσουν διάφορα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και παράλληλα να εφοδιαστούν άλλα είδη, βιοτεχνικά κυρίως και φυσικά να χαρούν τις όποιες διασκεδάσεις εξελίσσονταν εκεί και να απολαύσουν μεζέδες στις ξακουστές ψησταριές.

Βέβαια τις τελευταίες δεκαετίες το παζάρι της Σπερχειάδας, όπως και τα ανάλογα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας έπαψαν σχεδόν να είναι εκείνες οι μεγάλες συγκεντρώσεις που γνώρισαν οι προηγούμενες γενιές και έχουν εξελιχθεί σε εμποροπανηγύρεις που επιτελούν επίσης σημαντικό ρόλο για τις τοπικές κοινωνίες. Σε αυτές όμως ελάχιστοι είναι πλέον οι παραδοσιακοί παραγωγοί ενώ αυξάνονται συνεχώς εκείνοι που ακολουθούν νέους δρόμους με επιτυχία μάλιστα, οι οποίοι μεταποιούν, συσκευάζουν και προβάλλουν με διάφορους άλλους τρόπους τα αγαθά της περιοχής. Αυτό είναι μια τάση που δίνει σε πολλούς ελπίδες και για το ζωντάνεμα του πρωτογενούς τομέα της υπαίθρου. Αυτοί μάλιστα συγκροτούν μια διαφορετική έκθεση στο παζάρι που κάθε χρόνο προσελκύει περισσότερους επισκέπτες και φυσικά, ανθρώπους που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

Από την άλλη το παζάρι συγκεντρώνει ένα πλήθος εμπορευόμενων διάφορων προϊόντων, βιομηχανικής και βιοτεχνικής προέλευσης. Ρούχα και παπούτσια της δουλειάς κυρίως, που παράδοση τα προμηθεύονται από εκεί οι ντόπιοι, παιδικά και εσώρουχα, παιχνίδια, ηλεκτρονικά και ένα σωρό άλλα χρήσιμα για το νοικοκυριό αντικείμενα. Ακόμη δε αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ντόπιους και ξένους για μια επίσκεψη στην Σπερχειάδα η οποία φημίζεται για τα ψητά σούβλας και τα κοκορέτσια της, πράγμα που αποτελεί και ξεχωριστό κεφάλαιο για το παζάρι αλλά και γευστικό προορισμό όλο τον χρόνο.

Παρά τις αλλαγές όμως που υφίσταται κάθε χρόνο το παζάρι, αυτό συνεχίζει να λειτουργεί σαν ένας κόμβο επικοινωνίας των ντόπιων αλλά παίζει κι έναν άλλο μεγάλο ρόλο αντίθετα σε αυτό που καλλιεργείται κυρίως μετά την επιδημία στην αγορά, την παραγγελία δηλαδή και των παράδοση στο σπίτι των όποιων αγαθών. Στο παζάρι αντιθέτως ο πωλητής έχει να αντιμετωπίσει απ’ ευθείας τον πελάτη κι έτσι αναπτύσσεται διάλογος για το προϊόν, για την ποιότητα, την τιμή και άλλα που δίνουν νόημα στην αγοραπωλησία. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που διατηρούνται ακόμη τα παζάρια και σαν τέτοια, δύσκολα θα εκλείψουν και θα συνεχίζουν να λειτουργούν με τον δικό τους τρόπο. ‘Ένα τέτοιο είναι της Σπερχειάδας και ευχόμαστε κάθε χρόνο να πηγαίνει καλύτερα και σε αυτό να γνωρίζουμε τους νέους παραγωγούς και να απολαμβάνουμε τα αγαθά τους και τις ιδέες τους…

ΑΘΗΝΑ, 21102022 

ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ «ΑΡΑΡΙΣΚΟΝΤΑΣ»

 

Τέτοιες ημέρες πριν από δυο χρόνια ξεκίνησε η συνεργασία μου με την ειδική για τις ασφαλιστική αγορά και τους συναφείς χώρους ιστοσελίδα NEXTDEAL που εκδίδει ο καλός φίλος Βαγγέλης Σπύρου, η οποία, στη στήλη «αραρίσκοντας*» φιλοξενεί κείμενά μου και φωτογραφίες από την πόλη και την ύπαιθρο με την γνωστή από τον «Ακτήμονα» και από τις εφημερίδες παλαιότερα και τα περιοδικά θεματογραφία μου. Δεν κατάλαβα ομολογώ πως πέρασε τόσος καιρός (στο χωριό κυρίως λόγω της επιδημίας) και τώρα που κοιτάζω τις δεκάδες δημοσιεύσεις και την ανταπόκριση που έχω από μέρους σας, παίρνω θάρρος να συνεχίσω βλέποντας τον κόσμο με άλλο μάτι…  

(*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω).

 ΥΓ. Η φωτογραφία από την Σταθμό της Ξεχασμένης, πριν από δυο χρόνια που ήταν η αφορμή για το πρώτο κείμενο…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 19102022

ΤΑ ΑΣΧΗΜΑ ΜΗΛΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΓΛΥΚΑ

 

Τελειώνει και η εποχή του μαζέματος των μήλων και όσοι παραγωγοί κατάφεραν να διατηρήσουν τις προδιαγραφές που ζητεί η αγορά, ήτοι εμφάνιση, ίδιο μέγεθος και άλλα, μπορούν να δηλώνουν ικανοποιημένοι αφού δεν πήγαν χαμένοι οι κόποι τους.

Είναι η μοίρα των φρούτων να ακολουθήσουν αυτή των αυγών φαίνεται, όλα ίδια, εύθραυστα και ευαίσθητα για να μπορέσουν να κινηθούν με καλή τιμή στην αγορά και να μην πάνε για αποχύμωση και μαρμελάδες όπου καταλήγουν όσα άσχημα και κυριολεκτικά δεν βλέπονται επειδή δεν έτυχαν τις φροντίδας αυτών που ζουν στα περιβόλια που σιγά – σιγά έχουν αρχίσει να μοιάζουν με θερμοκήπια μέσα στα οποία τα πάντα ελέγχονται.

Δεν είναι της στιγμής να αναφερθούμε στην βιομηχανοποίηση της δενδροκαλλιέργειας, τα πράγματα σε αυτή έχουν πάρει το δρόμο τους και το μέλλον θα δείξει αν οι φόβοι και οι ενδοιασμοί ορισμένων ανθρώπων έχουν βάση. Το θέμα μας είναι πόση ομορφιά μπορεί να έχει ένα άσχημο μήλο και τι γευστικές εκπλήξεις μπορεί να κρύβει αυτό.

Πρόκειται συνήθως για καρπούς από μηλιές που μπορεί να ξεκίνησαν τη ζωή τους βασισμένες στην αγάπη και την φροντίδα αυτών που τις φύτεψαν ή τις μπόλιασαν σε τίποτα άγρια υποκείμενα που φύτρωσαν σε κάποιο χωράφι, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν. Όχι γιατί έπαψαν να τις αγαπούν αλλά γιατί οι ανάγκες της ζωής οδήγησαν τους καλλιεργητές τους σε άλλους δρόμους αναζητώντας καλύτερη τύχη.

Αν δε τις αγαπούσαν θα την έκοβαν και θα τις έκαναν καυσόξυλα αλλά τις άφησαν εκεί να υπάρχουν και αν θέλει ο θεός ή καιρός να καρπίζουν. Φυσικά στην αρχή, στα πρώτα χρόνια είχαν το νου τους σε αυτές κι όταν είχαν καρποφορία μάζευαν λίγα μήλα και τα υπόλοιπα τα άφηναν στα πουλιά ή να πέσουν και να σαπίσουν στο έδαφος. Με τα χρόνια και παγιώνοντας την εγκατάσταση μακριά από το χωριό, τις ξέχασαν αλλά τα δέντρα δεν έπαψαν να καρπίζουν, από συνήθεια ή επίτηδες να δουν πόσο αυτά έχουν σημασία για κάποιον που τα φύτεψε ή ακόμη και για τους εναπομείναντες συγχωριανούς.

Αυτά έχουν ένα δικαίωμα που δεν έχουν άλλα δέντρα…   

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 17102022

ΤΑ «ΚΡΗΤΙΚΑ» ΚΑΣΤΑΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ

 

H βροχή που άρχισε να πέφτει αργά χθες το βράδυ δηλώνει και τυπικά τον ερχομό του φθινόπωρου και από την άλλη, κλείνει τον κύκλο της καρποφορίας των κάστανων καθώς θα ρίξει τις τελευταίες ζίνες (το αγκάθινο καβούκι που περικλείει τους καρπούς) και ως το απόγευμα, αν προλάβουμε τα αγριογούρουνα θα μαζέψουμε τα τελευταία…

Η βροχή άργησε πολύ και είναι πια αργά για τις καστανιές που την περίμεναν πως και πως όλο το καλοκαίρι και στην ξηρασία που επικράτησε οφείλεται και μια μεγάλη μείωση της παραγωγής στην περιοχή του Ανατολικού Τυμφρηστού. Ένα άλλο ποσοστό, αρκετά μεγάλο της μειωμένης παραγωγής οφείλεται σε μια άλλη βροχή που έπεσε περί τα μέσα του Αυγούστου και εξαιτίας της αναπτύχθηκε ένας μύκητας που επέφερε την καταστροφή. Έτσι υπολογίζουμε φέτος μια μείωση της παραγωγής γύρω στα 80% πράγμα που αν συνέβαινε σε άλλες εποχές, όσοι ασχολούνταν αποκλειστικά με τα κάστανα θα πεινούσαν.

Αρκετοί από τους χωριανούς μου μέχρι πριν από τριάντα περίπου χρόνια στήριζαν το εισόδημά τους στις καστανιές. Οι καστανιές αυτές έβγαζαν τα λεγόμενα «κρητικά» κάστανα, μια ποικιλία που προήλθε όπως έλεγαν από τον εμβολιασμό των άγριων καστανιών που ευδοκιμούσαν στην περιοχή πριν από πολλούς αιώνες από κάποιον καλόγερο που έφερε μπόλια από την Κρήτη και ως φαίνεται βρήκαν τον τόπο τους. Υπήρχαν μέσα στο χωριό και σε μέρη που είχαν νερό μεγάλες καστανιές, ύψους 15 και 20 μέτρων ακόμη ενώ και οι άγριες ήταν επίσης τεράστια και εντυπωσιακά δέντρα.

Οι περισσότερες όμως απ’ αυτές ξεράθηκαν από μια αρρώστια που τις χτύπησε κι έμειναν ελάχιστες να τις θυμίζουν. Οι χωριανοί τις αντικατέστησαν με δεντρύλλια άλλων ποικιλιών που πήραν από τα φυτώρια τα οποία μεγάλωσαν και απέδωσαν γρήγορα, ορισμένα έφτασαν τα 6 – 7 μέτρα αλλά εκεί καθηλώθηκαν και άρχισε να μειώνεται τόσο σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα η παραγωγή τους. Αρκετά απ’ αυτά ξεράθηκαν ενώ πριν από δυο χρόνια τα χτύπησε η σφήκα και πολλά απ’ αυτά μαράζωσαν. Φέτος που φάνηκε πως πέρασε η σφήκα, έδειξαν πως συνέρχονται αλλά από τα μέσα του Αυγούστου και κατόπιν οι ζίνες τους έπαψαν να μεγαλώνουν και τελευταία στέγνωσαν πάνω στα κλαδιά. Όταν έφτασε η ώρα να αρχίσουν να πέφτουν τα κάστανα διαπιστώσαμε πως ήταν πολύ μικρά, άνοστα και τα μισά απ’ αυτά σάπια! Το γεγονός αποδόθηκε στον μύκητα που εμφανίστηκε τον Αύγουστο και όσοι ασχολούνται με τα κάστανα, ανησυχούν τώρα μήπως το κακό επαναληφθεί τον επόμενο χρόνο.

Αντιθέτως, οι άλλες καστανιές, με τα «κρητικά» παρά την έλλειψη νερού έδειξαν μια ιδιαίτερη αντοχή και παρά του ότι πέρασαν ένα δύσκολο κύκλο καρποφορίας έκαναν έναν καλό καρπό. Αντοχή έδειξαν επίσης και στον μύκητα που χτύπησε τις άλλες κι έτσι κράτησαν την παραγωγή τους σε ικανοποιητικό ποσοστό και μέγεθος. Έτσι αυτές πήραν πάνω τους την τιμή της φετινής παραγωγής και το γεγονός σχολιάστηκε έντονα. Πολλοί πήραν την απόφαση να κόψουν τις καστανιές με τις άλλες ποικιλίες και να φυτέψουν ντόπιες και να μετά να τις μπολιάσουν με «κρητικά» πράγμα που πιστεύουν πως θα πετύχει και σε κάποια χρόνια θα έχουμε αρκετά περιβόλια με τέτοια παραγωγικά δέντρα.

 

ΥΓ. Τα «κρητικά» κάστανα έχουν καφέ ξανθό περίβλημα, λεπτή υπόλευκη εσωτερική μεμβράνη και είναι γλυκά, είτε χλωρά, είτε διατηρημένα στο ψυγείο. Ακόμη πιο εύγεστα γίνονται όταν ξεραθούν.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 14102022

Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΑΓΡΙΟΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΙΑ

 

Δεν είναι μόνο τα καρύδια και τα κάστανα που προσφέρει το χωράφι και ο κήπος τους περισσότερους μήνες του χρόνου αλλά και ένα σωρό άλλα πράγματα που ενώ οι παλιότεροι ήξεραν το ρόλο τους και τη χρήση τους, οι σημερινοί τα αγνοούμε ή το χειρότερο τα εκτιμούμε μόνο όταν αυτά διατίθενται στην αγορά από άλλους και πολλές φορές με υπερβολική προβολή ως υπερτροφές ή θαυματουργά φάρμακα. 

Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι θάμνοι και χόρτα που μπορούν να καλύψουν διατροφικές ανάγκες αλλά και κάποια που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Είναι πολλά και το καθένα εμφανίζεται διάφορες εποχές του χρόνου και αναλόγως τις γνώσεις που έχει κάποιος άνθρωπος, το συλλέγει, το αποθηκεύει και το χρησιμοποιεί όταν το χρειαστεί για τροφή η φάρμακο. Τα πως τα χρησιμοποιούσαν οι παλιότεροι για τους πολλούς επέζησε στις αφηγήσεις για τους «πρακτικούς γιατρούς» αλλά κυρίως σε σημειώσεις φυσιοδιφών, βοτανολόγων, φαρμακοποιών και φυσικά γιατρών, από την αρχαιότητα μέχρι τον περασμένο αιώνα που η φαρμακευτική δημιούργησε διάφορα τεχνητά σκευάσματα που αντικατέστησαν τα φυσικά φάρμακα. Η φύση εξάλλου ήταν αυτή που έδωσε τις περισσότερες ιδέες για την εξέλιξη του ανθρώπου.

Είναι πολλά αυτά τα φυτά αλλά ας σταθούμε σε ένα, την αγριοτριανταφυλλιά (rosa canina) που λόγω τη απουσίας των κατσικιών κυρίως γιατί σε αυτά άρεσαν περισσότερο τα φύλλα της, γέμισε τις εξοχές. Πρόκειται για έναν ακανθώδη θάμνο (φτάνει μέχρι τα 3 μέτρα καμιά φορά αν βρει υποστήριγμα) που μετά την όμορφη ανθοφορία του παράγει μικρούς κόκκινους ωοειδείς καρπούς που στο τριχωτό εσωτερικό τους κρύβουν τους σπόρους τους.

Αυτοί οι σπόροι λοιπόν κρύβουν μια σειρά σπουδαία πράγματα για την υγεία μας. περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης και γι΄αυτό είναι πρώτης τάξεως αντισκορβουτικό και φάρμακο για το ραχιτισμό. Το αφέψημα θεωρείται ιδανικό τονωτικό σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, στο συνάχι, την ατονία, την ανορεξία και τη δυσπεψία. Έχει στυπτικές ιδιότητες και βοηθά στην καταπολέμηση της διάρροιας και των κολικών των εντέρων. Επίσης θεωρείται πολύ αποτελεσματικό αντισηπτικό για μολύνσεις και ερεθισμούς των βλεφάρων και των οφθαλμών. Το αιθέριο έλαιο θεωρείται πολύ αγνό και ασφαλές για χρήση αλλά σπάνια κυκλοφορεί ανόθευτο. Συμβάλλει στην ανάπλαση του δέρματος (κυτταρική αναπαραγωγή). Συμβάλλει στην ελάττωση φλεγμονών και φαγούρας, ενυδατώνει την επιδερμίδα.

Ο καρπός είναι μία από τις πλουσιότερες πηγές βιταμίνης c. Περιέχει επίσης και άλλες βιταμίνες σε μικρότερη ποσότητα: α, β1, β2, ε, κ και φλαβονοειδή. Παραδοσιακά χρησιμοποιούταν για την καταπολέμηση της κόπωσης, των γαστρεντερικών προβλημάτων, ως μαλακτικό, ως στυπτικό, ως διουρητικό, ως γαργάρα για το στόμα και το λαιμό, για την υγεία των οφθαλμών, για τη θεραπεία από κρυολογήματα, γρίπη και ως αντισκορβουτικό, ιδιότητες που οφείλει στις ιδιότητες των βιταμινών και αντιοξειδωτικών φλαβονοειδών που περιέχει. Ο καρπός μπορεί να γίνει σιρόπι, γλυκό του κουταλιού ή μαρμελάδα, τα οποία αποτελούν άριστα διατροφικά συμπληρώματα ή να αποξηρανθεί και να γίνει τσάι. Πιο σπάνια τρώγεται ωμός. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο καθάρισμα του καρπού για οποιαδήποτε χρήση, αφού κάτω από το σαρκώδες μέρος βρίσκονται οι σκληρές τρίχες που είναι ερεθιστικές για το πεπτικό και αναπνευστικό σύστημα και πρέπει να αφαιρεθούν. Ο καρπός δεν είναι τοξικός. Σε παλαιότερες εποχές η αγριοτριανταφυλλιά είχε χρησιμοποιηθεί ως διατροφικό τσάι. Στην παραδοσιακή ιατρική του χθες και του σήμερα, είναι γνωστό ότι το τσάι αγριοτριανταφυλλιάς αυξάνει την ανοσία του σώματος. Συνιστάται σε περιπτώσεις κρυολογήματος, ουλίτιδας και πονόδοντους. Οι σπόροι των καρπών της αγριοτριανταφυλλιάς έχουν διουρητική δράση. Το τσάι που γίνεται από αυτούς τους σπόρους βοηθά στη θεραπεία των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Η τονωτική δράση του τσαγιού δείχνει ότι είναι ένα φάρμακο για την αναιμία και επιπλέον συνιστάται για την απώλεια βάρους, δεδομένου ότι δρα ενάντια του ουρικού οξέος και των τοξινών. Τα άνθη και οι καρποί της αγριοτριανταφυλλιάς χρησιμοποιούνται για γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, σιρόπια και ζεστά ροφήματα με έξοχη γεύση.

Από πέρσι που ξεκίνησα να καθαρίζω το μεγάλο χωράφι, άρχισα να δίνω προσοχή στις αγριοντριανταφυλιές και τις περιποιήθηκα όπως σχεδόν και τις ημέρες. Αυτές πήραν επάνω τους και φέτος είχαν μια εξαιρετική ανθοφορία που εξελίχθηκε σε μια πρωτοφανή επίσης καρποφορία. Μάζεψα αρκετά και θα τα χρησιμοποιήσω αναλόγως ακολουθώντας κυρίως τις ιδέες που διαβάζω στον δικτυακό χώρο στον οποίο πολλές φορές η προβολή και η διαφήμιση ανάλογων προϊόντων υπερβάλει και για τούτο απαιτείται κάποια προσοχή.  Πιστεύω πως με λίγη προσοχή στη χρήση τους θα έχω κάποια θετικά αποτελέσματα και τότε θα μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία. Προς το παρών μπορώ να πω ότι έχω ομορφήνει  το χωράφι με αγριοτριανταφυλιές που τους καρπούς τους μοιράζομαι με τα πουλιά.       

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι πληροφορίες για την αγριοντριανταφυλιά από διάφορες πηγές στο διαδίκτυο.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 13102022

ΤΟ ΑΜΠΕΛΑΚΙ ΦΕΤΟΣ ΜΑΣ ΧΑΡΙΣΕ ΜΌΝΟ ΖΩΧΟΥΣ

 

Τα άγρια χόρτα ήταν ανέκαθεν το καταφύγιο των ανθρώπων καθώς αυτά φύτρωναν στις εξοχές και τα λιβάδια χωρίς νοικοκύρη και αν τα προλάβαιναν από τα ζώα γέμιζαν με αυτά το στομάχι τους στις δύσκολες εποχές και στις περιόδους που λιγόστευαν τα τρόφιμα. Πολλά δε απ’ αυτά έχουν και ευεργετικές ιδιότητες, πράγμα που τα κάνει περιζήτητα όταν αυτά μάλιστα προέρχονται από σημεία όπου δεν χρησιμοποιούνται φάρμακα και λιπάσματα και οι τιμή τους στην αγορά, όταν φτάνουν βέβαια, είναι αρκετά αλμυρή.

Φυσικά πριν από κάποια χρόνια δεν υπήρχαν τέτοια προβλήματα, όσοι τα μάζευαν πρόσεχαν μόνο να μην είναι μαγαρισμένα από διάφορα ζώα, όπως τα σκυλιά. Τα άλλα ζώα, πρόβατα και κατσίκες δεν τους πείραζαν καθώς αυτά με την κοπριά τους τα βοηθούσαν στην ανάπτυξη ενώ με το πέρασμά τους μέσα από τα χωράφια, «ζύμωναν» τη γη με τα πόδια τους και αυτό έμοιαζε με όργωμα. Εκτιμούσαν δε πολύ περισσότερο εκείνα που φύτρωναν μέσα στους κήπους μετά την καλλιεργητική περίοδο και τέτοια ήταν κυρίως τα ραδίκια και οι ζοχοί. Αυτά βλάσταιναν κάθε άνοιξη, μόλις ζέσταινε ο καιρός στο ίδιο σημείο από τους σπόρους που έπεφταν στη γη και ξαναβλάσταιναν αμέσως μετά τις πρώτες βροχές το φθινόπωρο. Και στις δυο εποχές, ήταν γευστικότατα και εκτιμούνταν απ’ όλους.

Με την απομάκρυνση όμως του κόσμου από την ύπαιθρο και την εξυπηρέτησή τους πλέον από συστηματικές καλλιέργειες τέτοιων λαχανικών και σε διάφορα είδη και ποικιλίες η παραγωγή των αυτοφυών μειώθηκε μέχρι που σε ορισμένα σημεία να έχουν εξαφανιστεί. Τούτο οφείλεται κυρίως στην εγκατάλειψη που έχει ως συνέπεια το αγρίεμα της υπαίθρου η οποία σιγά – σιγά γίνεται δάσος που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της χαμηλής χλωρίδας κάτω από τα κλαδιά. Ένας άλλος λόγος είναι η μείωση της βοσκής καθώς έχουν περιοριστεί κατά πολύ τα ζωντανά ή αυτά είναι κλεισμένα σε μαντριά και ειδικές εγκαταστάσεις χωρίς να έχουν καμιά επαφή πλέον με την ύπαιθρο. Από την άλλη πάλι, τα τελευταία χρόνια όταν ακόμη βοσκούσαν στα χωράφια, τα πρόβατα και οι αγελάδες μέσω της τροφής τους και της κοπριάς της γέμισαν την ύπαιθρο από ξενικά είδη, ορισμένα από τα οποία κυριάρχησαν και παραμέρισαν την ντόπια χλωρίδα. Κραυγαλέο παράδειγμα είναι η εξαφάνιση από πολλές περιοχές του άγριου τριφυλιού και άλλων ειδών που δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό. Τα άγρια λαχανικά πάλι ευδοκιμούσαν σε σιτοχώραφα και σε άλλα που είχαν καλλιεργηθεί με καλαμπόκι αλλά και αυτό έχει σταματήσει να γίνεται εδώ και πολλά χρόνια και γη σκλήραινε πολύ κι έτσι και να πέσει κάπου ο σπόρος τους δεν μπορεί να βλαστήσει.  

Έτσι το είδαμε σαν θαύμα φέτος, μετά από τις πρώτες βροχές τον Σεπτέμβριο να γεμίζει το φραγμένο μικρό αμπέλι που έφτιαξα πέρσι σε μια άκρη του μεγάλου χωραφιού και πάει καλά, από ζοχούς και ραδίκια. Από που ήρθε ο σπόρος τους δεν ξέρω αλλά βρήκαν αφράτο χώμα ανάμεσα στα κλήματα και φύτρωσαν χωρίς τον φόβο της βοσκής. Τα άφησα να μεγαλώσουν λιγάκι και μάζεψα προχθές μερικά αφήνοντας κάποια άλλα να μεγαλώσουν αργότερα για να έχουμε μέχρι να πιάσουν τα κρύα και έρθουν τα χιόνια. Από εκεί, από το αμπέλι την πιστεύω πως θα αρχίσουν να πέφτουν σπόροι και να γεμίσει, όπως παλιά το χωράφι απ’ αυτά τα υπέροχα δώρα της φύσης.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 12102022 

ΠΩΣ ΘΑ ΦΥΓΕΙ ΤΟ ΑΓΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΛΩΝΟ;

 

Καινούργιος στον Κολωνό, δεν πρόλαβα να γνωρίσω τους γείτονες και νιώθω αρκετά ενοχλημένος από το γεγονός ότι κάποιους, τον παλιάνθρωπο Ηλία Μίχο που το κατάστημά του είναι 70 μέτρα, στον ίδιο δρόμο με το δικό μου και το άλλο κάθαρμα τον  Ιωάννη Σοφιανίδη από την Νίκαια τους γνώρισα από φωτογραφίες «τρέχουν» στο διαδίκτυο και στα ΜΜΕ. Φυσικά περιμένω να δω και τους υπόλοιπους, και τους 213 αν είναι δυνατόν που ενδιαφέρθηκαν να συνευρεθούν, επί πληρωμή στο άθλιο βιαστή - μαστρωπό με το δύστυχο 12χρονο κορίτσι και θα πρότεινα αντί άλλης ποινής την δια βίου εξορία σε μια ερημόνησο αφημμένους στην τύχη τους να φάνε ο ένας τον άλλο. Μόνο έτσι δεν θα κυκλοφορούν ανάμεσά μας και θα φύγει το άγος από την γειτονιά μας και κάθε άλλη στον κόσμο…

Κύροι δικαστές δείξτε θάρρος και επιβάλετε την ποινή που τους ταιριάζει…

ΑΘΗΝΑ, 11102022 

ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΛΕΙΠΑΝ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΧΕΡΙΑ

 

Καθώς φτάνει ο καιρός για το μάζεμα της ελιάς που είναι και η πιο εκτεταμένη καλλιέργεια στην Ελλάδα  αρχίζουμε να ακούμε και να διαβάζουμε ότι λείπουν εργατικά χέρια και μπορεί ο καρπός να μείνει στα χωράφια. Με αφορμή τις ελιές ξεκινάει ένας άλλος διάλογος για την έλλειψη εργαζομένων σε κάθε πτυχή σχεδόν της οικονομίας μας, ακόμη και του Δημοσίου που παραδοσιακά είναι και ο μεγαλύτερος εργοδότης στη χώρα μας!

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος ακούγονται ένα σωρό γνώμες, από ειδικούς και άσχετους, όλοι επισημαίνουν πως οι ντόπιοι δεν φτάνουμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε εργατικά χέρια και μάλιστα τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα λιγοστέψουμε. Φυσικά σαν λύση αναφέρονται οι μετανάστες αλλά κι εδώ υπάρχουν ένα σωρό ζητήματα που έχουν να κάνουν με το άσυλο, τον χρόνο παραμονής, τις ειδικότητες, πράγματα που θα μπορούσαν να λυθούν εύκολα αλλά ένα πλήθος ετερόκλητων δυνάμεων εμποδίζουν την δημιουργία ενός πλαισίου που θα μπορούν να κινηθούν εργαζόμενοι και εργοδότες.

Στον διάλογο επίσης συχνά αναφέρεται η απροθυμία των νέων (ηλικίας 20 – 30) οι οποίοι συγκροτούν και τον μεγαλύτερο δείκτη ανεργίας στην Ευρώπη να εργαστούν στα χωράφια και σε άλλα χειρωνακτικά επαγγέλματα προφασιζόμενοι τις σπουδές και την απειρία. Δικαιολογημένα, αφού η πλειονότητά τους θεωρούσε το πτυχίο ως κλειδί που ανοίγουν οι πόρτες της εργασίας ενώ ο τρόπος που σπούδασαν τους απομάκρυνε από την πραγματική αγορά της εργασίας που ακόμη ο κάθε ανειδίκευτος μπορούσε να βρει ένα μεροκάματο. 

Είναι ένα σωρό ζητήματα που στην ταχύτητα της εξέλιξής της τις τελευταίες δεκαετίες η ελληνική κοινωνία ούτε καν ασχολήθηκε, όπως δεν ενδιαφέρθηκε για την ερήμωση της υπαίθρου η οποία και αντιμετωπίζει φανερά πλέον την έλλειψη όχι μόνο εργατικών χεριών για το μάζεμα των καρπών αλλά και για μια σειρά άλλων επαγγελματιών τους οποίους μπορούν να αναζητήσουν πλέον μόνο στις μεγάλες πόλεις και σε κάποια κεφαλοχώρια.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια την ανάγκη αυτή κάλυψαν με επιτυχία οι γείτονες Αλβανοί καθώς και άλλοι από τα Βαλκάνια αλλά καθώς άλλαξαν τα πράγματα στις χώρες τους, όσοι επένδυσαν σε αυτές επέστρεψαν να κάνουν νοικοκυριό εκεί. Όσοι δε φτιάχτηκαν στην Ελλάδα, άλλαξαν σιγά – σιγά τρόπο ζωής και εξομοιώθηκαν με τους Έλληνες στις αντιλήψεις περί εργασίας και ποιος τις κάνει. Από την άλλη μεριά, οι Ασιάτες και οι Αφρικανοί μετανάστες στην Ελλάδα, ελάχιστα ενδιαφέρονται για τέτοιες δουλειές και μάλιστα όταν αυτές βρίσκονται έξω από την Αθήνα ή άλλα αστικά κέντρα. Έτσι, και με μεγαλύτερο μεροκάματο αν διαθέσουν οι παραγωγοί ελιάς, δύσκολα θα βρουν εργάτες.

Το θέμα πάντως δεν είναι καινούργιο. Πάντα στο μάζεμα της ελιάς χρειάζονταν πολλά χέρια και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες που η ύπαιθρος ήταν γεμάτη κόσμο, οι νέοι από τα ορεινά χωριά κυρίως μετανάστευαν για δυο – τρεις μήνες στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές. Απ’ αυτές επέστρεφαν στα χωριά τους με κάποια χρήματα γιατί δεν ήταν και τίποτα σπουδαία τα μεροκάματα τότε και κανένα ντενεκέ λάδι που ήταν πιο πολύτιμο. Δεν πήγαιναν ψάχνοντας αλλά ακολουθούσαν κάποιους που γνώριζαν τους ελαιοπαραγωγούς και αυτοί φρόντιζαν για την διαμονή τους και την διατροφή τους. Σε αναλογία δε αντρών και γυναικών, περισσότερα ήταν τα κορίτσια και αυτό ήταν και ένα ταξίδι χειραφέτησής τους καθώς αρκετά παντρεύονταν εκεί που πήγαιναν. Το ίδιο συνέβαινε και με το μάζεμα του βαμβακιού στη Θεσσαλία στη μέχρι που εμφανίστηκαν οι μηχανές. Άδειαζαν τα ορεινά χωριά από τα κορίτσια που πήγαιναν να μαζέψουν βαμβάκι ή άλλα προϊόντα στον κάμπο.

Η δεξαμενή αυτή των ντόπιων εργατικών χωριών άδειασε μετά την δεκαετία του ΄80, όπως άδειασε και ολόκληρη η ύπαιθρος και το φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί όταν υπάρξει ανάγκη που δεν θα βάζει μπροστά τα πτυχία ή την απειρία. Πότε θα γίνει αυτό κανένας δεν γνωρίζει αλλά η ιστορία δεν γράφεται όπως τη θέλουμε εμείς αλλά όπως αυτή κυλάει…

 Στη φωτογραφία, νέοι και νέες από το χωριό Νεράϊδα (Σπινάσα) Καρδίτσας σε κάποιο ελαιοπαραγωγικό χωριό της Λοκρίδας, στις αρχές της δεκαετίας του ’60.

ΑΘΗΝΑ, 11102022

Η LALIBELLA ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΑΡΤΙΚΟΥ

 

Ήταν η τελευταία ημέρα χθες της μεγάλης έκθεσης του Βασίλη Αρτίκου «Εν τυμπάνω και χορώ- στις λαξευτές εκκλησίες της lalibella» της Αιθιοπίας, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Μια μοναδική έκθεση που με λύπησε γιατί δεν είχα την δυνατότητα να την δω και να την απολαύσω νωρίτερα. Να είσαι καλά Βασίλη και να μας χαρίζεις ωραίες εικόνες του κόσμου.

ΑΘΗΝΑ, 10102022

ΜΙΑ ΚΑΡΥΔΙΑ ΜΕ ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

 

Οι καρυδιές που αυτές τις ημέρες χαρίζουν στους ανθρώπους τους πολύτιμους καρπούς τους δεν ήταν αποκλειστική απασχόληση για τις ορεινές κοινότητες αλλά συμπλήρωναν με την παραγωγή τους το εισόδημα των νοικοκυριών. Οι περισσότερες είχαν φυτρώσει μόνες τους, στις άκρες των χωραφιών και μέσα στα ρέματα και όποιες είχαν και λιγάκι νερό κοντά τους αποτελούσαν πραγματική πηγή πλούτου καθώς τα καρύδια είχαν πάντα μια καλή τιμή στο εμπόριο ενώ παράλληλα κάλυπτε και πολλές υποχρεώσεις του νοικοκυριού. 

Παρ’ όλο που ήταν εύκολο να φυτρώσει μια καρυδιά οπουδήποτε, εντούτοις δεν είχαν όλοι στο χωριό και αυτό οφείλονταν είτε στα χωράφια γιατί δεν ευδοκιμεί σε όλα τα χώματα αλλά και στην αμέλεια αρκετών σε ότι αφορά την προστασία της από τα ζωντανά όταν είναι μικρή. Έτσι το μισό χωριό περίμενε από το άλλο λίγα καρύδια, για τη νοστιμιά τους αλλά κυρίως για τα μνημόσυνα που ήταν απαραίτητο στα κόλυβα και πιο πολύ για τους κουραμπιέδες και τους εορταστικούς μπακλαβάδες. Γι’ αυτό και όταν άρχιζε η συλλογή των καρυδιών βοηθούσαν όλοι να φύγουν από το χωράφι πριν τα φάνε τα ποντίκια. 

Οι καρυδιές ζουν πολλά χρόνια - πρόλαβα πριν τις κόψουν για να γίνουν έπιπλα κάποιες που πρέπει να ήταν 200 χρονών, μπορεί και παραπάνω. Απ’ αυτές δεν έχουν μείνει παρά ελάχιστες και οι οποίες συνεχίζουν να καρπίζουν, όχι βέβαια όπως παλιότερα αλλά κάθε χρόνο βάζουν τα δυνατά τους να βγάλουν κάποια καρύδια και άμα τα βοηθήσει ο καιρός είναι ευχαριστημένες και οι άνθρωποι θυμούνται που είναι και τα μαζεύουν.

Μια από τις πιο παλιές καρυδιές που έχουμε στο χωράφι είναι η λεγόμενη «ανταμική». Αυτή την θυμάμαι όπως είναι, κουφαλιασμένη αλλά με δυο τρία μεγάλα κλωνάρια που καρπίζουν ωραία καρύδια και με βάση την σημερινή εικόνα υπολογίζω πως πρέπει να είναι τουλάχιστον 300 ετών. Την λέμε δε «ανταμική» γιατί είναι στο σύνορο με γειτονικά χωράφια και τα καρύδια της μοιράζονταν σε τέσσερα μερίδια. Δυο δικά μας και από ένα μερίδιο οι γείτονες Ακρίβος και Πασής και έπρεπε να είναι όλοι εκεί όταν την τίναζαν. Πριν από 50 χρόνια θυμάμαι πως μάζευαν απ’ αυτή δυο τσουβάλια καρύδια ενώ φέτος δεν θα έχει στα κλαδιά της όλα κι όλα τριάντα καρύδια κι απ’ αυτά δεν θα γλιτώσει κανένα από τα ποντίκια γιατί κανένας δεν πρόκειται να πάει να την καθαρίσει από τα βάτα.  

Η «ανταμική» καρυδιά στα Παυλέϊκα (έτσι λένε αυτό το σημείο όπου υπάρχει και η ομώνυμη πηγή) είναι μια σελίδα της ιστορίας του χωριού και εκτός από αυτά που ξέρουμε, την μοιρασιά των καρπών δηλαδή μεταξύ τριών οικογενειών, σίγουρα υπάρχουν και άλλα που αγνοούμε. Πράγματα δηλαδή που έγιναν πολύ παλιά, όταν άρχισε να κατοικείται για πρώτη φορά το χωριό ή να επανακατοικείται μετά από κάποια καταστροφή και εκείνοι οι παλιοί πρόγονοι μοιράζονταν τα χωράφια που κέρδιζαν από το δάσος.

Αυτό την καρυδιά που άφησαν να μεγαλώσει σε ένα σύνορο τους έδενε με τον καρπό της αλλά δεν αποκλείεται, αυτή ή κάποια άλλη να ήταν και η αφορμή για ένα σωρό διενέξεις που κράτησαν χρόνια και στο τέλος βαρέθηκαν και συμφώνησαν αντί να σπαταλιούνται σε καυγάδες καλύτερα θα ήταν να μοιράζονται τον ίσκιο της και από ένα σακουλάκι καρύδια… 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 04102022

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΜΗΝΑ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ…

 

Έφτασε κι εφέτος ο κύκλος της καρποφορίας των ορεινών δέντρων στο τέλος του και οι πρώτες εκτιμήσεις δεν είναι καθόλου καλές. Η ανομβρία, οι αρρώστιες, η εγκατάλειψη και η επιδρομή των τρωκτικών είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την φετινή παραγωγή. Δεν χάνουμε όμως την αισιοδοξία μας και πιστεύουμε πως η επόμενη χρονιά θα δικαιώσει τους κόπους μας και θα δώσει και λίγη χαρά στα δέντρα που κι αυτά ελπίζουν στο καλύτερο…

Καλό μήνα να έχουμε όλοι…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 01102022