ΜΝΗΜΗ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΟΝΤΟΓΟΥΝΗ, ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ

 

Χθες έκλεισαν 11 χρόνια από τον θάνατο του μπάρμπα Λάμπρου Κοντογούνη, του ο οποίος υπήρξε για πολλές δεκαετίες ο άνθρωπος που από το χάνι του στην Βαρβαριάδα καλωσόριζε και κατευόδωνε όσους πήγαιναν και έρχονταν από τα Άγραφα.

 Η απουσία του χρόνο με το χρόνο αν και γίνεται πιο απόμακρη, όπως άλλωστε και η εποχή του,  όσοι τον γνωρίσαμε συνεχίζουμε να ανάβουμε ένα κεράκι στη μνήμη του και τον επαναφέρουμε τα του βίου του και τον ρόλο του στα σύνορα της μέσα Ελλάδας για να μάθουν γι’ αυτόν και οι νεώτεροι. Γι’ αυτό και επιστρατεύουμε ένα παλαιότερο κείμενο που τον αφορά, σαν μνημόσυνο και σαν υπενθύμιση για το πέρασμά του στον κόσμο.

 «Το καλοκαίρι που έρχεται ο μπάρμπα Λάμπρος Κοντογούνης, το σύμβολο των Αγράφων όπως έχει εξελιχθεί ο πλέον φωτογραφημένος άνθρωπος όλης της περιοχής, θα μετρήσει εξήντα συναπτά έτη λειτουργίας του περίφημου χανιού, που πρωτολειτούργησε ο πατέρας του Γιώργος με τη μάνα του Σάββα το 1937 στον παραποτάμιο οικισμό του Μαράθου, Βαρβαριάδα.

Το καλοκαίρι του 1950 που η οικογένεια επέστρεψε από το Αγρίνιο όπου τους υποχρέωσαν να καταφύγουν ως ανταρτόπληκτοι, ο Γιώργος Κοντογούνης έβαλε για πρώτη φορά μπρίκι στη φωτιά και έτσι εγκαινίασε μια εποχή στην οποία το χάνι έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στην επικοινωνία των Αγραφιωτών με τον έξω κόσμο. Αφορμή για το τεράστιο αυτό γεγονός στην τοπική ιστορία, υπήρξε η κατασκευή της σιδερένιας γέφυρας στον ποταμό και η κάλυψη των αναγκών του συνεργείου.

Μέχρι το 1980 που πέρασε ο δρόμος για τα απομακρυσμένα χωριά, το χάνι όντως υπήρξε το σημείο όπου πέρασαν έστω μια νύχτα της ζωής τους όλοι οι Αγραφιώτες, έφαγαν ένα πιάτο ζεστό φαί, ήπιαν ένα τσίπουρο, στέγνωσαν στη σόμπα και χόρεψαν ολόκληρες νύχτες με το βιολί του Γυφταντρέα.  Κατόπιν άλλαξαν τα πράγματα, σταμάτησαν οι διανυκτερεύσεις αλλά όλοι οι περαστικοί σταματούσαν για λίγο και έκαναν κίνηση στο μαγαζί το οποίο λειτούργησε υποδειγματικά μέχρι το θάνατο της γυναίκας του Μαρίας πριν από επτά χρόνια, ο μπάρμπα Λάμπρος.

Η απουσία της όμως από εκεί και πέρα, τον σημάδεψε βαθιά και σιγά – σιγά παραιτήθηκε από την εξυπηρέτηση των περαστικών και περιορίστηκε στα απολύτως αναγκαία, όσο φτάνει δηλαδή για να δικαιολογεί την παρουσία του εκεί και να ανοίγει την πόρτα του ένδοξου μαγαζιού που τα σημάδια του χρόνου και της εγκατάλειψης είναι πλέον εμφανή. Το γεγονός δεν απασχολεί κανέναν, καθώς το ζητούμενο για όλους είναι μια καλημέρα στο γέροντα που οι αφηγήσεις του για πρόσωπα, πράγματα και γεγονότα των Αγράφων αποτελούν θησαυρό ιστορίας.

Έτσι λοιπόν, δεν υπάρχει κανένας που να μη κάνει στάση μπροστά στο χάνι και σαν δει κλειστή την πόρτα, θα πατήσει την κόρνα μήπως και ξεμυτίσει από πουθενά ο μπάρμπα Λάμπρος να τον χαιρετήσει. Το κόλπο το έμαθαν και οι καινούργιοι κι έτσι δεν περνάει στιγμή που να μην είναι σταματημένο ένα αυτοκίνητο μπροστά στο χάνι και σήμερα ειδικά, που λόγω Πάσχα θα περάσουν όλοι οι Αγραφιώτες να πάνε στα χωριά τους να γιορτάσουν την Ανάσταση, ο μπάρμπα Λάμπρος θα μετρήσει άλλη μια φορά το ψυχομάνι που κάποτε θεωρούσε τη Βαρβαριάδα τα σύνορα ενός άλλου κόσμου τον οποίο, αφού τον γνώρισαν και το γεύτηκαν, τότε μπόρεσαν να εκτιμήσουν τον τόπο που παράτησαν και τον ανακαλύπτουν τώρα που έσβησε…»   

- Το μικρό αυτό αφιέρωμα στον μπάρμπα Λάμπρο, δημοσιεύτηκε στον ένθετο περιοδικό της εφημερίδας “Έθνος”, EXPLORE NATURE τον Μάρτιο του 2008.

ΑΘΗΝΑ, 28022022

ΜΙΑ… ΑΓΓΑΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΙΝΑΡΟ

 

Η Ειρήνη Θηραίου και ο Μικές Κατσοτούρχης το 2000 έριξαν άγκυρα ζωής στη μέση του Αιγαίου Πελάγους και ζωντάνεψαν ένα ξεχασμένο νησί. O Μικές πέθανε το 2013 και έκτοτε η Ειρήνη είναι η μόνη κάτοικος σε αυτό το ξεχασμένο νησί στη μέση του Αιγαίου. 

Όποιος έχει πάει στην Κίναρο θα είχε δει τα παλιά, αχρονολόγητα κτίρια που λες ότι τα γέννησε ο ίδιος ο τόπος να δίνουν το πρέπον νόημα στο τοπίο και να αφηγούνται με τον τρόπο τους ιστορίες από γενιές ανθρώπων που έζησαν εκεί. Σε ένα απ’ αυτά έμεινε η Ρηνιώ Θηραίου με τον άντρα της Μικέ Κατσοτούρχη (+2013) που γνώρισα σε ένα προσκύνημα εκεί το 2008 και το οποίο ασφαλώς και ήθελε κάποια συντήρηση.  Μια γυναίκα μόνη εκεί δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα ενώ ή μεταφορά των υλικών είναι πολύ δύσκολη και δαπανηρή. Γι’ αυτό και οι παλιοί ότι έχτισαν το έκαναν με πέτρες, ασβέστη και χώμα από το νησί, πράγμα που εξυπηρετούσε και άλλους λόγους της επιβίωσης τους στην Κίναρο.

 Κάποια χρόνια πριν με πρωτοβουλία του το Επαρχείου Καλύμνου (από εκεί κατάγονταν ο άντρας της Ειρήνης Μικές Κατσοτούρχης) φρόντισε και με προσεγμένες παρεμβάσεις βελτίωσε τις συνθήκες διαβίωσης του ζευγαριού σε αυτό το απομονωμένο νησί. Όποιος πήγαινε εκεί πράγματι χαίρονταν τα έργα. Τώρα διαβάζουμε, πήγε μονάδα του στρατού να κάνει κάποια έργα συντήρησης και άφησε πίσω της ένα παράπηγμα σαν αυτά που φτιάχνουν για να στεγάσουν πληγέντες καταστροφών και πρόσφυγες. Σαν αγγαρεία…

 Δεν λέω ότι δεν θα έπρεπε να υπάρξει μέριμνα για το σπίτι της Ρηνιώς, αλλά αυτό είναι το τελευταίο και γίνεται με την ευκολία και το θάρρος που τους έδωσαν διάφορα γεγονότα που σχετίζονται με την άμυνα του Αιγαίου να θυμούνται αυτή τη γενναία γυναίκα που ζει μόνη στη μέση στο Αιγαίο πέλαγος. Όλη η Κίναρος χρειάζεται φροντίδα και αυτό ας γίνει συνείδηση σε όλους  και ότι γίνεται, ας μην φαίνεται σαν αγγαρεία αλλά σαν μια τιμή στην τελευταία κάτοικο αυτού ακριτικού βράχου και των προγόνων της που το κράτησαν ζωντανό επί αιώνες. Όσοι προλάβαμε και γνωρίσαμε τον πατέρα της, τον αείμνηστο Γιώργη Θηραίο (+ 1997) και άλλους της γενιάς του, υποστηρίζουμε και προτείνουμε μια εκστρατεία για να μείνει κατοικημένη η Κίναρος και κάτι τέτοιο δεν θέλει μπαλώματα…

 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες από την αγγαρεία του στρατού, από διάφορες ιστοσελίδες και η πηγή τους μάλλον είναι από το ίδιο το συνεργείο που πήγε να κάνει έργα στην Κίναρο.

ΑΘΗΝΑ, 25022022

Ο ΠΑΓΚΟΣ ΜΑΣ ΘΥΜΙΖΕΙ ΠΟΥ ΜΕΙΝΑΜΕ…

 

«Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια συστηματική υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδανικών… Είμαι σίγουρος πως μόνο έτσι η Δύση θα μπορέσει ν’ αναγνωρίσει τη φύση της κοινωνίας μας και πως αυτός ο αγώνας θα γίνει μέρος ενός παγκόσμιου κινήματος για τη σωτηρία ολόκληρης της ανθρωπότητας… Αυτό  που έχει σημασία είναι να μην κρύβουμε με τον ενθουσιασμό ή την πλαστική ευημερία την αληθινή εικόνα των πραγμάτων. Η εμπειρία μας δεν πρέπει να πάει χαμένη».

 Από την εισαγωγή του βιβλίου «Ο Ζαχάρωφ αποκαλύπτει» (Εκδόσεις Μπουκουμάνη, 1975).

ΑΘΗΝΑ, 24022022

 

ΕΝΑ ΔΕΝΤΡΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙ

 

Τα δέντρα έλεγαν ότι πεθαίνουν όρθια κι έτσι γίνονταν μέχρι που οι άνθρωποι κατάφεραν να ανοίξουν δρόμους στα πιο απίθανα σημεία των δασών σε όλο τον πλανήτη και να μην αφήσουν κανένα να σβήσει πάνω από τις ρίζες που το μεγάλωσαν. Μέχρι στιγμής γλιτώνουν όσα είναι σε προστατευόμενα και αυτά που δεν είναι σε προσβάσιμα μέρη κι έτσι ακούμε καμιά  φορά την φράση η οποία όταν αναφέρεται για τους ανθρώπους σημαίνει ότι αυτοί δεν θα βασανιστούν πολύ από αρρώστιες πριν αφήσουν τον κόσμο.  

Ο λόγος που κόβουν τα δέντρα οι άνθρωποι είναι  να χρησιμοποιήσουν το ξύλο τους για διάφορα πράγματα. Αυτό συμβαίνει από την αυγή της ιστορίας και συνεχίζεται γιατί τα δέντρα έχουν την ικανότητα να σπέρνουν πολλούς απογόνους και αν τα αφήσουν ήσυχα καταφέρουν να γίνουν δέντρα που είτε παράγουν καρπούς, είτε προορίζονται για ξυλεία. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας περιορίστηκε το κόψιμο των δέντρων που προορίζονταν για παραγωγή ενέργειας αλλά από την άλλη, τεράστια δάση αποψιλώθηκαν προκειμένου να γίνουν χωράφια, βοσκές και οικόπεδα. Το φαινόμενο έχει προξενήσει πολλές αρνητικές συνέπειες στη φύση και γι’ αυτό προβάλλονται ως λύση οι αναδασώσεις αλλ’ αυτές μέχρι να γίνουν πάλι δάσος περνάει πολύς χρόνος και συχνά καταλήγουν στην ματαιότητα.

Σε γενικές γραμμές η αγάπη των ανθρώπων προς τα δέντρα δεν έχει μειωθεί και πολλοί νοιάζονται γι’ αυτά αλλά είναι πολύ λίγοι εκείνοι που ξέρουν πώς να τους συμπεριφερθούν γιατί κακά τα ψέματα, τα περισσότερα δέντρα έχουν καταντήσει οικόσιτα  καθώς αυτά προορίζονται για την παραγωγή και άλλα για καλλωπιστικούς λόγους. Αυτά που είναι ελεύθερα είναι ελάχιστα και αυτό χάρη στο σημείο που είναι φυτρωμένα και κανένας δεν μπορεί να τα φτάσει και να δείξει το ενδιαφέρον του με όποιον τρόπο αυτός νομίζει.

Ορισμένα δέντρα τώρα εμποδίζουν την πρόοδο κάποιων έργων, το άνοιγμα των δρόμων, το χτίσιμο των σπιτιών και ανάλογα με το είδος και κυρίως την αντοχή του αντί αυτό να κοπεί και να γίνει καυσόξυλα, επιλέγεται η μεταφύτευσή του. Τούτο ξεκίνησε πριν από λίγα χρόνια για να σωθούν κάποιες πανάρχαιες ελιές που ήταν σε διάφορα σημεία της χώρας και απειλούνταν με αφανισμό, καθώς οι πόλεις δεν γνωρίζουν πια περιορισμό στην ανάπτυξή τους ή τα μεγάλα έργα, εμπόδια για την πραγματοποίησή τους. Έτσι, χάρη στην ιστορία τους περισσότερο που ήταν δεμένη και με το περιβάλλον κάθε τόπου, αυτά τα δέντρα ξεριζώθηκαν με όσο πιο πρακτικό τρόπο θα μπορούσε να το κάνει κάποιο συνεργείο, φορτώθηκαν σε μεγάλα φορτηγά και τοποθετήθηκαν σε μεγάλες τρύπες στα σημεία που είχαν επιλεχθεί για διάφορους πάλι λόγους. Εκεί αυτά τα δέντρα θα παραμείνουν μεγάλο διάστημα, μπορεί και χρόνια για να δείξουν αν προσαρμόστηκαν.

Η προσαρμογή ενός δέντρο σε ένα σημείο μεταφύτευσης είναι κάτι συνηθισμένο  όταν πρόκειται για νεαρά φυτά και γίνεται με ειδικές συνθήκες προκειμένου αυτά να προκόψουν. Όπως και να’ χει όμως η μεταφύτευση είναι ένα τραύμα για κάθε δέντρο και αυτό θα φανεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Το ζήτημα είναι προκύπτει όταν πρόκειται για ηλικιωμένα δέντρα που για να ξεριζωθούν έχουν κοπεί οι περισσότερες ρίζες τους και από τη φύση τους δεν είναι εύκολο να τις αποκτήσουν πάλι σε ένα έδαφος που ελάχιστα θα μοιάζει ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τον αέρα. Αλλιώς είναι μαθημένη για παράδειγμα η ελιά στην Τήνο (η φωτογραφία από το λιμάνι της Τήνου της Ιωάννας Παπασταθοπούλου ), με άλλο χώμα στις ρίζες, άλλη υγρασία, άλλο ήλιο και αέρα. Αυτές τις συνθήκες δεν πρόκειται να τις βρει σε καμιά από τις πλατείες που θα την ξαναφυτέψουν ή στην αυλή κάποιου ακριβού σπιτιού που θα την τοποθετήσουν και αργά ή γρήγορα, θα πεθάνει στον τόπο της εξορίας που το προόριζαν.

Είναι ένας ωραίος τρόπος να ξεφορτωνόμαστε αυτά τα δέντρα που έτυχε να φυτρώσουν εκεί που μετά από αιώνες μάλιστα κάποιοι άνθρωποι θέλησαν να κάνουν ένα έργο αλλά η βία που ασκείται προκειμένου αυτά να σωθούν ή το χειρότερο να στολίσουν κάποιο άλλο σημείο, μόνο αυτά την καταλαβαίνουν. Όσο για εκείνους που προτείνουν αυτό τον τρόπο σωτηρίας τους ας σκεφτούν και να βρουν τρόπο, τα ήδη υπάρχοντα στις πόλεις, να ζήσουν τόσο που να τα καμαρώνουν για πολλούς αιώνες οι επερχόμενες γενιές. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για το ύπαιθρο που όλο και λιγοστεύει…

ΑΘΗΝΑ, 23022022

ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟ 1821

 

«Μάχου υπέρ πίστεως και Πατρίδος – Ιστορίες και αφηγήσεις για το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων το 1821» είναι το νέο βιβλίο του φίλου μας παραμυθά Δημήτρη Β. Προύσαλη (Εκδόσεις «Αρμός») την παρουσίαση του οποίου χαρήκαμε χθες βράδυ στο καφενείο «Ο κήπος του Μουσείου». Την παρουσίαση προλόγισε ο Βασίλης Χατζηϊακώβου και μίλησαν οι Δημήτρης Μπαλτάς, Δρ. Φιλοσοφίας, Χρίστος Γ. Ρώμας, φιλόλογος και ο Γιώργος Καραμπελιάς, συγγραφέας. Στην παρουσίαση η οποία μεταδόθηκε και δικτυακά ακούστηκαν εξαιρετικά και σπάνια πράγματα και για τα οποία έχω αναλάβει, να σας μεταφέρω ορισμένα με μια συνέντευξη από τον Δημήτρη Β. Προύσαλη.   

ΑΘΗΝΑ, 22022022

ΟΤΑΝ ΕΧΕΙΣ ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ…

 

Στην κορυφή της Φτέρης

Αν είχα να διαλέξω ανάμεσα στις φωτογραφίες που ανέβασαν χθες οι φίλοι από την Ευρυτανία που όχι μόνο ανέβηκαν την χιονισμένη κορυφή της Φτέρης αλλά και «κατέβηκαν» με σχοινιά από την γέφυρα της Τατάρνας στη λίμνη Κρεμαστών και έκοψαν και την πίτα του «Ορειβατικού Συλλόγου Αγράφων» (ΟΣΑ) στο φαράγγι του Γρανιτσιώτη ή του Εύρυτου όπως το έχουν ονομάσει, θα διάλεγα αυτή που αιωρούνται πάνω από τα νερά. Γιατί, είναι κάτι που θα ήθελα να το κάνω κι εγώ κάποια στιγμή αλλά δεν το τολμώ, οι δυνάμεις μου μειώθηκαν πολύ. Για να μην αδικήσω όμως και την κατάκτηση της κορυφής της Φτέρης, συμπληρώνω το άλμπουμ του τριήμερου προσκυνήματος στα Άγραφα του ΟΣΑ με λίγες ακόμη από την διαδρομή και τις στάσεις τους σε αυτό τον μοναδικό τόπο. Τους ζήλεψα ομολογώ που περπάτησαν στα μοναδικά Άγραφα, που είδαν τόσες ομορφιές, που στάθηκαν να αγναντέψουν το πανόραμα των βουνών της Κεντρικής Ελλάδας από την κορφή της Φτέρης, που βάδισαν την κοίτη του Αγραφιώτη και ακούμπησαν το παραπονεμένο γεφύρι του Μανώλη που στέκει σαν φάντασμα γεφυριού στην ακτή της λίμνης.

Κρεμασμένοι στη γέφυρα της Τατάρνας

Το γεφύρι του Μανώλη

 

Θωμά Νταβαρίνο, Παναγιώτη Παλιούρα, Μάκη Θεοδώρου και σε όλους τους φίλους του ΟΣΑ και των Αγράφων, καλή δύναμη να ανεβαίνετε ψηλά.  Σας θαυμάζουμε και σας καμαρώνουμε  που με τον τρόπο σας μοιράζεστε μαζί μας τις εικόνες των Αγράφων και με την παρουσία σας εκεί δίνεται ζωή στις κορυφές…   

Η πίτα του ΟΣΑ στο φαράγγι

ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

 

Με την εξάπλωση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και την καθιέρωσή τους ως βασική πηγή επικοινωνίας και αμφίδρομης ενημέρωσης, ένα από τα ενδιαφέροντα φαινόμενα είναι και η δημοσίευση φωτογραφιών που εμπεριέχουν αναμνήσεις οικογενειακών στιγμών αλλά και πολλές που αναφέρονται στον κοινωνικό και κοινοτικό βίο των Ελλήνων. Με τον τρόπο αυτό ορισμένοι χρήστες των ΜΚΔ τιμούν προγόνους και αγαπημένα πρόσωπα ενώ παράλληλα με τον τρόπο της δημοσιοποίησης  συμβάλλουν στην συμπλήρωση των τοπικών ιστοριών και όσο πιο βαθιά πάνε στο χρόνο αυτές οι φωτογραφίες είναι γι’ αυτό πολύτιμες.

Είναι δε ορισμένες φωτογραφίες που από μόνες τους περιέχουν πλήθος πληροφοριών ενώ άλλες, αν δεν τις συνοδεύουν κάποιες σημειώσεις από αυτούς που τις δημοσιοποίησαν χάνονται στον ψηφιακό ωκεανό που έχουν εξελιχθεί τα ΜΚΔ. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις, και μάλιστα πολύ συχνές που κάποια απ’ αυτές από την στιγμή που προβάλλεται σε άπειρες οθόνες υπολογιστών και άλλων εργαλείων γίνεται αντικείμενο διαλόγου, έρευνας στα περασμένα  και πεδίο πολλών αναγνώσεων, κάτι που με τον παραδοσιακό τρόπο επικοινωνίας θα ήταν πολύ δύσκολο κι έτσι με την συμβολή του ενός και του άλλου αναγνώστη βγαίνουν συμπεράσματα που αγγίζουν την αλήθεια για πράγματα και γεγονότα. Προσωπικά θεωρώ μεγάλη συμβολή στην ανάπτυξη της τοπικής ιστορίας αυτές τις περιπτώσεις, τις αναζητώ και συχνά γι’ αυτό τον σκοπό επιχειρώ την ανάδειξή τους.

Μια τέτοια περίπτωση είναι η φωτογραφία που ανέβασε ο συντοπίτης μου, καθηγητής των ΤΕΙ και καλός φίλος Βασίλης Καραγιάννης από τον Λυχνό Υπάτης και η οποία δείχνει μια ομάδα εργατών και εργατριών από το χωριό του, το 1956 στο φυτώριο που λειτουργούσε στην Ιερά Μονή Αγάθωνος, στην Φθιώτιδα. Ανάμεσα στις εργάτριες είναι και η αείμνηστη μητέρα του Δήμητρα Καραγιάνη (πρώτη αριστερά στη φωτογραφία), η Ελένη Παλιούρα, η Δροσιά Κουκούμπα και η Χρυσαυγή Καραγιάννη. Από τους άνδρες, όρθιοι είναι ο Δημήτρης Καραγιάννης και ο Γιώργος Σκάνδαλος και ξαπλωμένοι οι Θύμιος Κουκούμπας και ο δασοφύλακας από την Σπερχειάδα, Φούντας.    

Το  Φυτώριο ίδρυσε ο ηγούμενος Γερμανός Δημάκος, (1912 – 2004) ένας σπουδαίος κληρικός και σπάνιος άνθρωπος, ο καπετάν Ανυπόμονος που συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση δίπλα στον Άρη Βελουχιώτη και κατόπιν,  με κέντρο την Μονή Αγάθωνος κατάφερε να κάνει τέτοια πράγματα για την περιοχή της Φθιώτιδας που τον έκαναν αλησμόνητο. Το 1950 σε συνεργασία με τον επίσης αείμνηστο δασολόγο –Δασάρχη Φθιώτιδας τότε Σεραφείμ Τσιτσά, ο οποίος μας άφησε και μια εξαιρετική σειρά βιβλίων για τα δάση και τα Άγραφα, ίδρυσαν το Δασικό Φυτώριο της Μονής Αγάθωνος και το οποίο στάθηκε η αφετηρία μιας πολιτιστικής δημιουργίας για όλη την περιοχή. Αυτό έγινε υποδειγματικό με τη συμβολή της δασικής υπηρεσίας και την προσοχή του Ηγούμενου, ίσως το πιο αξιόλογο και ονομαστό σε όλη τη χώρας. Ένα υποδειγματικό δασικό Φυτώριο ορεινών δασικών καρποφόρων, καλλωπιστικών δέντρων και φυτών πολλών ποικιλιών. Μόνο οι μηλιές ανέρχονταν σε 800.000 και οι καρυδιές αμέτρητες. Παράλληλα, με το πρότυπο αυτό Φυτώριο στο οποίο, εκτός των άλλων μέσων και τρόπων παραγωγής δασικών, καρποφόρων και καλλωπιστικών δένδρων, ειδικεύονταν οι εργάτες στη σπορά, καλλιέργεια, περιποίηση και μεταφύτευση δενδρυλλίων καθώς και στους διαφόρους τρόπους εμβολιασμού των αγρίων σε καρποφόρα.

Πέρα από την αναγέννηση του δάσους και των καρποφόρων δέντρων  που έγινε χάρη στο Φυτώριο, στη Φθιώτιδα αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, σε αυτό εργάστηκαν πολλοί άνθρωποι της περιοχής, άνδρες και γυναίκες. Ειδικά οι γυναίκες, που για πρώτη φορά έβγαιναν από το σπίτι και δούλευαν μαζί με άντρες (με 10 δραχμές λιγότερες βέβαια στο μεροκάματο των 50 δραχμών) αλλά αυτό δεν είχε σημασία. Το πρώτο μεγάλο βήμα είχε γίνει και κάποιες γυναίκες από την περιοχή, άρχισαν να συμβάλλουν οικονομικά στα φτωχικά νοικοκυριά της περιοχής. Φυσικά εκείνα τα χρόνια που η Ελλάδα ήταν γεμάτη ερείπια από την τραγική δεκαετία 1940 – 1950 δεν προβλέπονταν  ασφάλιση – άρχισε το 1965 και όσοι εργάζονταν ακόμη στις δημιουργίες που ηγούμενου που ακολούθησαν το Φυτώριο στη Μονή Αγάθωνα, άθροισαν τα μεροκάματά τους στη σύνταξη.

Παράλληλα με το Φυτώριο την ίδια χρονιά στη Μονή Αγάθωνος ιδρύθηκε και λειτούργησε μέχρι το 1959 και η «Πρότυπη Γεωργοτεχνική και Κτηνοτροφική Σχολή» υπό την αιγίδα του τότε Βασιλικού Εθνικού Ιδρύματος. Πολλοί νέοι απέκτησαν γνώσεις σχετικές με τις γεωργικές καλλιέργειες και την κτηνοτροφία και μπόρεσαν να σταδιοδρομήσουν επιτυχώς επαγγελματικά στη ζωή τους. Τα αγροτόπαιδα που σπούδασαν στη Σχολή αυτή γίνονταν καλοί και προοδευτικοί γεωργοί, γίνονταν παραγωγικοί για τον εαυτό τους, την οικογένειά τους, την πολιτεία και η Σχολή έγινε φυτώριο γεωργοτεχνιτών που εξασφάλισαν δια βίου την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Αυτοί που αποφοιτούσαν διασπείρονταν σε όλη τη χώρα για να γίνουν εστίες προόδου, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και ο Ζάχος Ν. Ξηροτύρης στο βιβλίο του «Η Μονή Αγάθωνος και ο Ηγούμενος Γερμανός ∆ημάκος». Το Υπουργείο Γεωργίας με τις δασικές του Υπηρεσίες επιδότησε όλη αυτή την αναπτυξιακή προσπάθεια.

Ύστερα από την κατάργηση, μετά από επτά έτη λειτουργίας, της Γεωργοκτηνοτροφικής σχολής από την πολιτεία, η οποία κατάργησε όλες τις παρόμοιες Σχολές για οικονομικούς λόγους, στον ίδιο μοναστικό χώρο ιδρύθηκε μια νέα Σχολή, η Σχολή ∆ασικής Εκπαίδευσης ή Σχολή Θηροφυλάκων. Άλλωστε, επειδή το Μοναστήρι διέθετε ένα μεγάλο αριθμό ζώων και πτηνών αδήριτη ανάγκη ήταν να συσταθεί ένα σώμα ειδικών ανθρώπων, για να τα  προστατεύουν. Επομένως, χρειαζόταν το Σώμα Θηροφυλάκων για την ίδια τη Μονή Αγάθωνος. Η Σχολή αυτή λειτούργησε από το 1970 μέχρι το 1981. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Καρπενήσι, παρά τις διαμαρτυρίες του Ηγούμενου και των προέδρων των γειτονικών κοινοτήτων.

Ο διορατικός και φιλόζωος Ηγούμενος Γερμανός ∆ημάκος αποφάσισε το 1953 να δημιουργήσει και ένα Εκτροφείο Ευγενών Θηραμάτων στη Μονή. Μέχρι το 1960 δεν υπήρχε παρόμοιο εκτροφείο. Το Υπουργείο Γεωργίας θέλησε να ικανοποιήσει αυτήν την ανάγκη. Και ως πιο κατάλληλος χώρος κρίθηκε η γύρω από το Μοναστήρι περιοχή. Πληρούσε τους πιο απαραίτητους όρους. Η έκταση ήταν ικανοποιητική, γιατί ήταν γύρω στα 1.400 στρέμματα. το Εκτροφείο της Μονής Αγάθωνος έγινε πρότυπο φυσικό καταφύγιο και εκτροφείο και έγινε εφάμιλλο με τα ευρωπαϊκά. Παράλληλα με το Εκτροφείο των ζώων ο Ηγούμενος Γερμανός ∆ημάκος συνέλαβε την ιδέα δημιουργίας και Εκτροφείου Παραδείσιων Πτηνών, όπως είναι οι φασιανοί, τα ορτύκια και οι πέρδικες. Η ιδέα του πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και τελικά πέτυχε στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της Μονής ο πολλαπλασιασμός των πουλιών να γίνεται με ένα μεγάλο αριθμό εκκολαπτικών μηχανών. Κάθε χρόνο ένας μεγάλος αριθμός πουλιών διοχετευόταν σε όλα σχεδόν τα δάση της πατρίδας μας.

Ο ακάματος νους του τότε Ηγούμενου Γερμανού ∆ημάκου αλλά και το προοδευτικό του πνεύμα και η εργατικότητά του έδωσαν νέα πνοή στη Μονή, αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή. Αφού δημιούργησε Φυτώριο, Γεωργική Σχολή, Σχολή ∆ασικής Εκπαίδευσης και Εκτροφεία Ευγενών Ζώων και Παραδείσιων Πτηνών, συνέλαβε την ιδέα της ίδρυσης στη Μονή ενός Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Οίτης. Πραγματικά, το βουνό της Οίτης ενδεικνυόταν για μία τέτοια προσπάθεια, αφού ήδη ένα μέρος του είχε κηρυχθεί ως Εθνικός ∆ρυμός Η προσπάθεια δημιουργίας Μουσείων Εθνικών ∆ρυμών στην
Ελλάδα ξεκίνησε από το Υπουργείο Γεωργίας (∆ιεύθυνση ∆ασών) από το
1985. Έτσι αποφασίστηκε να δημιουργηθούν συνολικά δέκα Μουσεία.

‘Ετσι, χάρη στη φωτογραφία που ανέβασε ο Παναγιώτης Καραγιάννης στα ΜΚΔ, κάποιοι θυμήθηκαν το Φυτώριο και όλες τις φιλοπρόοδες δράσεις που αναπτύχθηκαν με κέντρο την Μονή Αγάθωνος, προέκυψε διάλογος και με παρεμβάσεις και σημειώσεις, συμπληρώθηκε εν μέρει η εικόνα της εποχής. Μιας εποχής που σίγουρα νοσταλγούμε και φοβάμαι πως είμαστε πια πολύ λίγοι και μέτριοι για να την επαναλάβουμε...    

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 21022022 

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ ΣΤΟΝ «ΚΗΠΟ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ»

 

Θανάσης Γαλανάκης, Χάρης Βρόντος, Γιώργος Αριστηνός

Καθώς επιστρέφουμε, λέμε τώρα, στην κανονικότητα που ξέραμε, χαιρόμαστε που οι φίλοι μας εκδότες και συγγραφείς αρχίζουν τις παρουσιάσεις των βιβλίων που εκδόθηκαν μέσα στην περίοδο της επιδημίας και μας αρέσει πολύ που αυτές γίνονται σε καινούργιους χώρους και βλέπουμε αρκετό κόσμο να έρχεται να τις παρακολουθήσει. Βέβαια απέχουμε πολύ από αυτά που ξέραμε όλοι πριν από λίγα χρόνια και όσο βλέπουμε τον Βασίλη Χατζηϊακώβου να οργανώνει τέτοιες εκδηλώσεις, γινόμαστε περισσότερο αισιόδοξοι.

Βασίλης Χατζηϊακώβου

Τα γράφω αυτά με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Χάρη Βρόντου «Στοιχεία Πολιτιστικής Πατριδογνωσίας» (Εκδόσεις «Αρμός) χθες στον «Κήπο του Μουσείου» του Αρχαιολογικού Μουσείου στην Πατησίων 44. Το βιβλίο περιέχει μια συζήτηση του συνθέτη με τους Γιώργο Αριστηνό, Τάσο Γουδέλη, Γιώργο Ζερβό, Γιάννη Πατίλη, Κώστα Σοφιανό, Νίκο Χριστοδούλου και παρουσιάζει τον Νίκο Σκαλκώτα στην παρέα του «Καπετάν Μιχάλη». Για το βιβλίο μίλησαν οι Γιώργος Αριστηνός, λογοτέχνης, κριτικός, ο φιλόλογος – ποιητής Θανάσης Γαλανάκης και ο συγγραφέας ενώ ακολούθησαν σύντομες παρεμβάσεις.

Η αίθουσα του "Κήπου του Μουσείου"

Ήξερα από την αρχή ότι όσα θα άκουγα δεν θα μου ήταν άγνωστα αλλά θα με προκαλούσαν να εξοικειωθώ κάποια στιγμή σε αυτά τα κείμενα και την μουσική κυρίως που έγινε η συζήτηση . Γι’ αυτό και δεν γράφω τίποτα, υπάρχουν άλλοι πιο ειδικοί από μένα να σας πουν για το βιβλίο. Προκαλούμαι όμως, και γι’ αυτό ανέφερα από την αρχή τον χώρο της εκδήλωσης γιατί πραγματικά χάρηκα που ανακάλυψα κι εγώ έναν τέτοιο ωραίο χώρο και με εξαιρετική θέα στο Αρχαιολογικό Μουσείο όπου μπορούν να γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Την στιγμή μάλιστα που από τους χώρους που ξέραμε, άλλοι έκλεισαν λόγω επιδημίας και άλλοι κλείνουν τον κύκλο τους μέσα στην παρακμή, ο «Κήπος του Μουσείου» έρχεται να καλύψει αυτή την ανάγκη της πόλης και τώρα που σιγά – σιγά μπαίνει και η άνοιξη, θα είναι μια πραγματική πολιτιστική όαση στο κέντρο της πόλης.

ΑΘΗΝΑ, 1702022

ΤΟ ΚΑΛΟ ΞΥΛΟΥΡΓΕΙΟ ΦΤΙΑΧΝΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ

 

Είναι εργαστήρια που όταν διαβαίνεις την πόρτα τους αμέσως αντιλαμβάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον όπου η ύλη δεν είναι κάτι που επιβάλλεται σε αυτόν που θα την πιάσει στα χέρια του να την επεξεργαστεί αλλά αντιθέτως, πράα και υπομονετική,  περιμένει τον μάστορα και να της δώσει με τέχνη και σεβασμό μορφή και σχήμα. 

Ένα απ’ αυτά τα εργαστήρια είναι το ξυλουργείο «Ξυλουργική Δυτικής Φθιώτιδας» του Κώστα Μαστρογιάννη στο Κλωνί, ένα μικρό χωριό κοντά στην Σπερχειάδα. Ένα ξυλουργείο γεμάτο λογής – λογής ξύλα, πριόνια, πλάνες και άλλα ποικίλα εργαλεία για την επεξεργασία του ξύλου, κουτιά με κόλλες, χρώματα και φυσικά με πολύ μεράκι για τη δουλειά που γίνεται εκεί μέσα. Ένα μεράκι που ξεκινάει από τον πατέρα του Χρήστο, με καταγωγή από την Γραμμένη Οξιά που έμαθε πολύ νέος την τέχνη του ξυλουργού στο Αγρίνιο και στις αρχές της δεκαετίας του ’70, μετά από ένα πέρασμα στο ξυλουργείο των Αδελφών Καραγιάννη  στη Μακρακώμη έστησε το δικό του ξυλουργείο στο Κλωνί και έφτιαχνε έπιπλα, κουφώματα  και άλλα πράγματα από ξύλο που του παρήγγειλλαν στην περιοχή. Με την επιμονή που τον διακρίνει, την προσοχή στη δουλειά του και το φύσημα ζωής που έδινε στα ξύλα, τον έκαναν ένα σπουδαίο ξυλουργό. Αυτή την τέχνη επέλεξε να συνεχίσει ο γιός του Κώστας ο οποίος μέσα στο ξυλουργείο μεγάλωσε και έμαθε στιγμή τη στιγμή  την τέχνη του ξυλουργού. Εδώ και πέντε χρόνια μάλιστα ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση και ακολουθώντας τον τρόπο και τα χνάρια του πατέρα του έγινε κι αυτός καλός μάστορας.

Ο Κώστας είχε επιλογές να φύγει να εργαστεί αλλού, με άλλες συνθήκες και απολαβές αλλά προτίμησε να μείνει στο Κλωνί και να συνεχίσει την δουλειά του πατέρα του, ο οποίος σημειωτέον όλα τα χρόνια βελτίωνε τον εξοπλισμό του ξυλουργείου αλλά ποτέ δεν εγκατέλειψε τον παραδοσιακό τρόπο επεξεργασίας του ξύλου και η πείρα που πέρασε στον γιό του είναι πολύ σημαντική. Για πατέρα και γιο, η καλή γνώση του ξύλου ήταν η προϋπόθεση για την επεξεργασία του και γι’ αυτό τα έργα τους διακρίθηκαν και στολίζουν πολλά σπίτια στη περιοχή αλλά ακόμη και πολύ πιο πέρα. Κάθε ξύλο θέλει διαφορετική προσέγγιση και φυσικά προορισμό. Άλλα κάνουν για κουφώματα, άλλα για επενδύσεις, άλλα για έπιπλα. Στα καλύτερα ο Κώστας βάζει την καρυδιά, το ξύλο της οποίας ακόμη χρησιμοποιείται σε πολλές εφαρμογές αλλά εκείνο που θεωρεί πιο δυνατό είναι της καστανιάς και χαίρεται πολύ όταν δουλεύει με τέτοια γιατί τα έργα του θα είναι αθάνατα.

Η επίσκεψη στο  ξυλουργείο των Μαστρογιανναίων  στο Κλωνί προκλήθηκε και έγινε από μια ωραία φωτογραφία που έδειχνε πατέρα και γιο να κατασκευάζουν ένα παχνί για αιγοπρόβατα. Δεν είχε τίποτα περίεργο, ένα απλό παχνί έφτιαχναν αλλά πίσω από την εικόνα αποκαλύπτονταν η ύπαρξη ακόμη κτηνοτρόφων που ταΐζουν τα ζωντανά τους με αυτό τον τρόπο και όχι με αυτόν που επιβάλλει η βιομηχανική κτηνοτροφία. Ένα τέτοιο ξύλινο παχνί και μάλιστα φτιαγμένο από ξυλουργό και με καλά ξύλα δηλώνει από πλευράς του κτηνοτρόφου πρώτα – πρώτα σεβασμό στο ζωντανό του και φυσικά τροφή η οποία είναι ποιοτικά ελεγμένη και το κυριότερο, μοιρασμένη ισόποσα σε καθένα.

Παλιότερα ανάλογα παχνιά έφτιαχνε ο καθένας με κλαδιά αλλά οι μερακλήδες κτηνοτρόφοι που δεν έπιαναν τα χέρια τους παράγγελναν στους ξυλουργούς και όσο υπήρχε οικόσιτη κτηνοτροφία στα χωριά, εξυπηρετούσαν αυτή την ανάγκη. Τελευταία στη Δυτική Φθιώτιδα και σίγουρα στις όμορες περιοχές με την Ευρυτανία και την Φωκίδα, η κτηνοτροφία έσβησε και έτσι όταν βλέπει κάποιος να φτιάχνουν ένα παχνί σε ξυλουργείο, τρίβει τα μάτια του και νομίζει πως ζει ένα θαύμα ή την επιστροφή σε μια άλλη εποχή.

Αυτό προκάλεσε η φωτογραφία με το παχνί στο ξυλουργείο του Μπακογιάννη και ευχόμαστε να βλέπουμε συχνότερα τέτοιες… Για όποιον τώρα ενδιαφέρεται να παραγγείλει κάποιο έπιπλο ή και παχνί ακόμα ή απλά να γνωρίσει τον Χρήστο και τον Κώστα στο ξυλουργείο τους στο Κλωνί, τα τηλέφωνα είναι 2236043863 και 6972012670.    

ΑΘΗΝΑ, 17022022        

ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΓΕΛΑΔΕΣ ΠΑΡΗΓΑΓΑΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

 

Το θέμα που απασχολεί τον τελευταίο καιρό τους πάντες, στην Ελλάδα αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο είναι το ενεργειακό, η αφθονία δηλαδή της ενέργειας που απαιτείται να κινηθεί ο πολιτισμός μας και πάνω απ’ όλα η τιμή της, στο οικιακό τιμολόγιο ή σε όλες τις εκφράσεις της οικονομίας. Η περίπτωση μάλιστα της Ουκρανίας, δεν έδειξε παρά το πόσο σημαντική είναι σε αυτόν τον κόσμο, η κατοχή και ο έλεγχος των ενεργειακών πόρων.  

Ο πολύς κόσμος αν και καταλαβαίνει πως η ενέργεια γίνεται όλο και πιο ακριβή για λόγους που ποικίλουν και εξαρτώνται από ένα σωρό παράγοντες, μιλάει κυρίως για τις αυξήσεις στα καύσιμα, την ακρίβεια του ηλεκτρικού και όσο κρατάει ακόμη ο χειμώνας για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην θέρμανση. Τέτοιες εποχές είναι που πέφτουν στη συζήτηση και διάφορες εναλλακτικές μέθοδοι παραγωγής ενέργειας καθώς και η υλικά που στο παρελθόν χρησιμοποιούσαν ορισμένοι άνθρωποι και σήμερα έχουν ξεχαστεί. Το πιο διαδομένο στις πόλεις καύσιμο ήταν το κάρβουνο, ορυκτό ή από ξύλα σε σόμπες και μαγκάλια αλλά αυτό ούτε στις ψησταριές πια δεν χρησιμοποιείται καθώς έχει κατηγορηθεί για πολλά αρνητικά στην υγεία των ανθρώπων και στην καθαριότητα των σπιτιών, όπως και της ατμόσφαιρας.   

Στην ύπαιθρο, όπου υπήρχαν δάση και θάμνοι, οι άνθρωποι βολεύονταν με τα ξύλα που έπαιρναν από αυτά αλλά υπήρχαν και πολλές περιοχές που δεν είχαν δέντρα και γι’ αυτό εκεί επιστράτευαν ότι υλικό μπορούσε να παράγει θέρμανση. Έτσι στον θεσσαλικό κάμπο, όπου τα δέντρα είναι λίγα οι άνθρωποι κατέφευγαν στις σβουνιές τις οποίες σε αφθονία παρήγαγαν οι αγελάδες που τότε έτρωγαν πραγματικό χόρτο και δεν ήταν κλεισμένες σε αποστειρωμένους στάβλους όπου όλα γίνονται μηχανικά χωρίς να βλέπουν ποτέ ήλιο.     

Οι αγελάδες στη Θεσσαλία, όπως και στην Ινδία ήταν το ίδιο ιερές. Και τούτο γιατί απλά ήταν απαραίτητες στο όργωμα και στις μεταφορές και ακόμα περισσότερο, γιατί οι σβουνιές τους ήταν πολύτιμες ως καύσιμο. Έτσι όπως και στην Ινδία, το ίδιο και στα καμποχώρια οι καραγκούνηδες τις σέβονταν, τις κρατούσαν ζωντανές και τις πρόσεχαν πολύ μέχρι την τελευταία στιγμή που θα μπορούσαν να οργώσουν, να κουβαλήσουν το κάρο και φυσικά να κάνουν σβουνιές για το τζάκι. Έτσι πρέπει να γίνεται ακόμα στην Ινδία νομίζω αλλά εδώ, αγελάδα ούτε για δείγμα δεν έχει μείνει. Τα τρακτέρ και τα φορτηγά τις παραμέρισαν εντελώς ενώ για καύσιμα οι αγρότες προτιμούν βεβαίως αντί για σβουνιές πετρέλαιο και μαγειρεύουν πλέον με ηλεκτρισμό. Η εποχή εκείνη κοντεύει να ξεχαστεί και κανένας δεν πιστεύει πως μπορεί κάποια στιγμή να βρεθούν πάλι στην ανάγκη να ζυμώσουν με τα πόδια κομμάτια από κοπριά, να τα απλώσουν μετά στον ήλιο να στεγνώσουν (φωτογραφία) και να τα αποθηκεύσουν για καύσιμα στην κουζίνα και θέρμανση στο τζάκι το χειμώνα. Σημειώνεται πως το ζύμωμα της σβουνιάς γίνονταν τους ζεστούς μήνες για να στεγνώνουν πάντα μέσα σε ένα σύννεφο από κουνούπια και μύγες και η μυρωδιά δεν έφευγε με τίποτα από το δέρμα του ανθρώπου.

Να όμως που τα πράγματα στην οικονομία και ειδικά στη αγορά της ενέργειας δείχνουν πως όλα μπορεί να γίνουν ξαφνικά πάλι όπως παλιά και όπως λέγεται, θα σωθούμε μόνο αν γυρίσουμε πάλι στα χωριά μας και ζήσουμε όπως οι πρόγονοί μας οι οποίοι σαφώς και ήξεραν πολύ περισσότερα από κάποιους που προβάλλουν σήμερα την «πράσινη ανάπτυξη» χωρίς να έχουν τη στοιχειώδη εμπειρία για τα είδη, τον τόπο, τον καιρό και χωρίς βέβαια να λογαριάσουν ποιος πληρώνει στο τέλος τον λογαριασμό που παραείναι φουσκωμένος.

Θα γυρίσουμε λοιπόν αν χρειαστεί πάλι στα χωριά μας στα οποία σίγουρα δεν θα βρούμε ούτε για δείγμα αγελάδα να οργώσουμε να καλλιεργήσουμε και να κάνει σβουνιές, αλλά το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι δεν θα βρούμε εκείνους τους ανθρώπους που με τη σοφία τους και τον ιδρώτα τους μόνο, χωρίς να χρωστάνε σε κανένα ούτε δραχμή δημιούργησαν το μικρό θαύμα της επάρκειας των αγαθών για τη μεταπολεμική Ελλάδα. Ένα θαύμα που ήταν «καταπράσινο» και «αειφόρο» από τη φύση του και το μοντέλο του οποίου αγνοείται επιδεικτικά από τους νεόκοπους φωστήρες της αμφίβολης «πράσινης ανάπτυξης».

ΑΘΗΝΑ, 16022022

ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΠΡΙΝ ΓΙΝΕΙ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ ΤΟΥ ΧΙΟΝΙΟΥ!

 

Δεν είδα από τον Κολωνό τη νύχτα που πέρασε την Πανσέληνο του χιονιού, όπως αποκαλείται του Φεβρουαρίου  και θα φωτίζει τον ουρανό μας μέχρι την Πέμπτη, διαβάζω. Η ίδια Πανσέληνος αναφέρεται και ως πεινασμένη, από την σπανιότητα πλέον λόγω του χειμώνα των τροφών στις παραδοσιακές κοινωνίες. Είδα όμως στο χρονολόγιο της καλής φίλης από την Αγία Ευθυμία Φωκίδας, Γιούλας Δρόλαπα μια εξαιρετική φωτογραφία με το φεγγάρι να γεμίζει προχθές πάνω από τις ανθισμένες αμυγδαλιές του τόπου της και είμαι βέβαιος πως το ίδιο επιβλητικό θα είναι και απόψε και αύριο όχι μόνο στον όμορφο αυτόν τόπο αλλά και στα δικά μας μέρη και θα το χαρούμε και στον ουρανό της Αθήνας.     

ΑΘΗΝΑ, 16022022

Η ΚΟΠΗ ΤΗΣ ΠΙΤΑΣ ΣΤΟ ΠΕΤΡΙΛΟ

 

Ο Πρόεδρος του Μορφωτικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου Πετρίλου Στέλιος Καραμπάς, η Αργυρώ Τουραλιά, η τραγουδίστρια Ρούλα Τουραλιά και ο Γιώργος Αργυρός. 

Θεσμός στην αρχή κάθε νέας χρονιάς η κοπή της λεγόμενης πρωτοχρονιάτικης πίτας από κάθε σύλλογο, όμιλο, εταιρεία, ομάδα, σωματείο, γραφείο, ενορία και επειδή δεν έφταναν οι κατάλληλες μέρες για να συντονιστεί ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων για να παραβρίσκεται στην εκδήλωση, πολλές φορές έφτανε να γίνεται και την Σαρακοστή. 

Σαν θεσμός ο οποίος εξυπηρετούσε ποικίλες καταστάσεις και στόχους  παρά την όποια κριτική και τις ενστάσεις που προέβαλλαν ορισμένοι έμοιαζε να μην κλονίζεται από τίποτα.  Ήρθε όμως η επιδημία και σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση περιόρισε δραματικά τις παρουσίες ,μπήκε στο περιθώριο και είναι αμφίβολο αν μπορέσει να ξαναγίνει όπως παλιά. Αυτό παρατηρούμε φέτος, για δεύτερη χρονιά της επιδημίας στην Αθήνα όπως και στα άλλα αστικά κέντρα και όπου γίνεται μοιάζει με παρωδία των… παλιών καλών ημερών!

Η κατάσταση επηρέασε  αρκετά, σχεδόν διαλυτικά και τις πατριδοτοπικές οργανώσεις, τους συλλόγους και τα σωματεία που κάθε χρόνο η κοπή της πίτας η οποία συνοδεύονταν και με ένα γλέντι ήταν μια αφορμή να συναντηθούν οι συγχωριανοί και οι φίλοι του κάθε χωριού, να τα πούνε όσο προλάβαιναν διάφορα μεταξύ τους και να διασκεδάσουν.  Η κοπή δε της πίτας και το πανηγύρι το καλοκαίρι στο χωριό ήταν τα τελευταία στοιχεία που θύμιζαν την κοινότητα η οποία τον υπόλοιπο χρόνο καμιά άλλη ενέργεια δεν δήλωνε την ύπαρξή της.

Οι περισσότεροι σύλλογοι δέχθηκαν την κατάσταση σχεδόν μοιρολατρικά ενώ δεν έλειψαν και πολλοί που χάρηκαν την λόγω  επιδημίας ακύρωση αυτών των εκδηλώσεων είτε γιατί δεν ήθελαν σε συμμετάσχουν, είτε γιατί έβλεπαν το αδιέξοδο που έχουν περιέλθει οι Σύλλογοι καθώς η παλιά γενιά φεύγει και από τους νέους ελάχιστοι πια ενδιαφέρονται.

Δεν συμβαίνει όμως με όλους τι ίδιο. Ο Μορφωτικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Πετρίλου, του ιστορικού χωριού της Αργιθέας με τους πολλούς συνοικισμούς και την μεγάλη κτηνοτροφία, έκανε προχθές για πρώτη φορά στην 50χρονη ιστορία του την κοπή της πίτας στο χωριό και μάλιστα ανήμερα της εορτής του Αγίου Χαραλάμπους. Η απόφαση να γίνεται η κοπή της πίτας στο Πετρίλο, όπως μας είπε ο Πρόεδρος Στέλιος Στέλιος Καραμπάς είχε ληφθεί από πέρσι αλλά λόγω επιδημίας δεν έγινε πραγματικότητα. Έτσι φέτος, 48 Πετριλιώτες από διάφορα σημεία της Ελλάδας που ζουν, έχοντας τον νου τους περισσότερο στην κακοκαιρία και την παγωνιά παρά στην επιδημία γιατί τηρούσαν όλους τους κανόνες της προφύλαξης, ανηφόρισαν στο Πετρίλο. Μαζί με τους 17 μόνιμους κατοίκους  του χωριού τίμησαν τον Άγιο Χαράλαμπο στη λειτουργία που έκανε ο πάτερ Θεόκλητος, ιερομόναχος που κάθε Σάββατο πηγαίνει και λειτουργεί στο Πετρίλο και κατόπιν όλοι συγκεντρώθηκαν στην πλατεία έξω από καφενείο του Αποστόλη Σβεντζούρη στον συνοικισμό Αργυρέϊκα και έκοψαν την πίτα και μετά απόλαυσαν τσίπουρα και τοπικά εδέσματα. Στο μικρό αυτό προσκύνημα βοήθησε πολύ και ο καιρός. Οι ψηλές κορυφές, Καράβα, η ψηλότερη των Αγράφων, Ντελιδήμι, Βουτσικάκι πάνω από το Πετρίλο ήταν κάτασπρες από το χιόνι και παρά τον λαμπρό ήλιο η αίσθηση του χειμώνα ήταν έντονη.

Ο Δήμαρχος Αργιθέας Ανδρέας Στεργίου και μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου στο Πετρίλο.   

Η κίνηση αυτή του Μορφωτικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου Πετρίλου, πέρα από την συμβολική διάστασή της πραγματοποιήθηκε γιατί στηρίζεται στην αγάπη των Πετριλιωτών για το χωριό τους, αγάπη που τους οδηγεί και ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες να το επισκέπτονται συχνά. Μπορεί το Πετρίλο να άδειασε πριν από λίγες δεκαετίες από κόσμο, αλλά οι καρδιά όσων μεγάλωσαν εκεί αλλά και των νεώτερων που δεν έκοψαν τους δεσμούς τους με την μικρή τους πατρίδα, είναι εκεί και δεν το δείχνουν μόνο το καλοκαίρι που γεμίζει κόσμο, αλλά και τον χειμώνα που δυσκολεύουν τα πράγματα . Η εορτή του Αγίου Χαραλάμπους και η κοπή της πίτας (που λόγω επιδημίας θα ήταν δύσκολο να γίνει αλλού αλλά δεν μπορούσε να ακυρωθεί για δεύτερη χρονιά) ήταν η αφορμή και τέτοιες είναι γεμάτο το ημερολόγιο και το χωριό πάντα εκεί και τους περιμένει…   

Σημειώνουμε ότι με την παρουσία τους τίμησαν την εκδήλωση ο Δήμαρχος Στεργίου Ανδρέας, ο Αντιδήμαρχος Μπάμπης Πούλιος, ο πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Ηλίας Παπαδήμας, ο προεδρος της τοπικής κοινότητας Κίσσας Σωτήρης και οι σύμβουλοι Αργυρός Δημήτρης, Καψάλης Κώστας, Χόντζιας Γιώργος.    

ΑΘΗΝΑ, 15022022   

ΟΤΑΝ Η ΚΑΡΔΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑ ΧΤΥΠΑΓΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ

 

Του Αγίου Βαλεντίνου  το 2008  χιόνισε και στην Αθήνα. Το είπαν και στις συγκρίσεις με τις πρόσφατες χιονοπτώσεις και τα προβλήματα που ανέκυψαν. Αυτό που δεν είπαν ήταν ότι εκείνη τη χρονιά, την τελευταία της εποχής της πλαστής ευημερίας η Αθήνα ήταν γεμάτη καρδιές – κάποια έκθεση με την τίτλο «Αθήνα, έξω καρδιά» αν θυμάμαι καλά και όλα τότε φάνταζαν όμορφα και ονειρικά. Κανένας τότε δεν περίμενε να γίνουν αυτά θα ακολουθούσαν και τώρα, 14 χρόνια μετά κανείς δεν πιστεύει πως θα ξαναζήσουμε έστω για λίγο εκείνη την εποχή ακόμη κι αν η γιορτή των ερωτευμένων κρατήσει ένα χρόνο…

ΑΘΗΝΑ, 14022022 

Ο ΚΡΑΤΑΙΓΟΣ ΤΩΝ ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ

 

Δεν μπορούμε όλοι να ανεβαίνουμε στις κορυφές των βουνών και ευτυχώς, τολμώ να πω, γιατί όπως φερόμαστε σαν πλήθος θα τις κάναμε όπως την υπόλοιπη ύπαιθρο, τις πόλεις, τη θάλασσα και τα νησιά. Από την άλλη όμως, δεν είναι όμως και λίγοι αυτοί που τακτικά, μόνοι τους ή σε ομάδες παίρνουν συχνά – πυκνά τα μονοπάτια που οδηγούν ψηλά, εκεί που φωλιάζουν τα σύννεφα, γεννιούνται οι κεραυνοί και το χιόνι και τις προσκυνάνε…

Χάρη σε αυτούς, εμείς που δεν μπορούμε, για διάφορους λόγους ο καθένας και φυσικά δεν αποτελούν μειονεκτήματα, ακούμε ωραίες ιστορίες και περιπέτειες για τα βουνά και τα τελευταία χρόνια βλέπουμε και εξαιρετικές φωτογραφίες που δημοσιεύουν γνωστοί και άγνωστοι, στο διαδίκτυο. Έτσι μαθαίνουμε πολλά πράγματα που αφορούν τα βουνά, τον κόσμο τους, τις ομορφιές τους αλλά και τους πολλούς κινδύνους που περικλείουν για όσους αψηφούν τη δύναμή τους. Για τους περισσότερους πάντως, οι δημοσιεύσεις αυτές λειτουργούν ως γλυκιά παρηγοριά για την αδυναμία τους να μπορούν να ακολουθούν τις ομάδες των ορειβατών στα βουνά.        

Είναι άπειρες οι εικόνες που βλέπουμε από τα βουνά αυτές τις ημέρες που τα χιόνια τα κάνουν πιο θελκτικά για όσους μπορούν να τα ανεβαίνουν και μας μεταφέρουν νοερά στις κορυφές. Εικόνες μοναδικές που δείχνουν στο σύνολό τους την ομορφιά του τοπίου των χιονισμένων βουνών αλλά πολλές λεπτομέρειες που συνθέτουν τον μαγικό κόσμο τους.  

Μια απ’ αυτές που είναι που είδαμε στο χρονολόγιο της Γιούλας Δρόλαπα από την  Αγία Ευθυμία της Φωκίδας η οποία λόγω γειτονίας συμμετέχει συχνά σε ορειβατικές εξορμήσεις στα Βαρδούσια και στα άλλα βουνά του τόπου της. Από την προχθεσινή ανάβαση της ομάδας στα Βαρδούσια, εκτός από πολλές φωτογραφίες των υπέροχων βουνών εκείνη που έκανε αίσθηση ήταν μια που έδειχνε ένα μοναχικό δέντρο στο Πιτσιμάλικο, ένα μεγάλο λιβάδι σε υψόμετρο 1750, κάτω από τις μοναδικές αυτές κορυφές της Ρούμελης.

Το δέντρο είναι κράταιγος (τρικοκιά το λένε αλλού και απαντάται σε 200 είδη) γνωστό για την μακροζωία του και την αντοχή του να ζει σε μεγάλο υψόμετρο στην υποαλπική ζώνη, πιο πάνω από έλατα και τα άλλα είδη καθώς και για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του στην εναλλακτική ιατρική για καρδιολογικά και άλλα ζητήματα υγείας. Οι κράταιγοι είναι συνήθως θάμνοι με αγκάθια αλλά αν καταφέρουν να πάρουν μπόι, τότε εξελίσσονται σε ψηλά δέντρα και αποτελούν τοπόσημα σε πολλά βουνά. Ένας τέτοιος είναι και αυτός στο Πιτσιμάλικο, που τον σκεπάζουν  τα χιόνια, τον δέρνουν οι παγωμένοι αέρηδες όλο το χειμώνα και μοιάζει μυθικός μέσα στις ομίχλες που τυλίγουν το βουνό. Την άνοιξη όμως, αργά τον Μάιο και τον Ιούνιο που γεμίζει λουλούδια μοιάζει σαν λευκό σύννεφο στο λιβάδι και αργότερα, το φθινόπωρο που ωριμάζουν οι πολύτιμοι καρποί του γίνεται το αγαπημένο σημείο όλων των πουλιών του βουνού. Όταν τα τελειώσουν,  τον αποχαιρετούν και φεύγουν για τα χαμηλά μέρη σίγουρα ότι θα τον βρουν πάλι εκεί όταν καλοκαιριάσει και θα περιμένουν να ωριμάσει ο καρπός του να τον τρυγήσουν όπως αυτά ξέρουν.

Οι ορειβάτες και οι φίλοι των βουνών τον βρίσκουν εκεί, κάθονται λίγο στη σκιά του σαν ανεβαίνουν και κάνουν το ίδιο όταν επιστρέφουν από τις κορυφές. Αρκετές φορές βρίσκουν εκεί να την απολαμβάνει, το κοπάδι που βόσκει στο λιβάδι στο οποίο δεν υπάρχουν άλλα μεγάλα δέντρα σαν αυτόν παρά μόνο θάμνοι. Αυτός είναι επίσης ένας λόγος που τον προσέχουν και οι τσοπάνηδες της περιοχής και ως φαίνεται, η κοπριά που αφήνουν τα πρόβατα τον βοηθάει να είναι δυνατός και να αντέχει παγωνιές και καταιγίδες. 

Ο κράταιγος στο Πιτσιμάλικο είναι μοναδικός και χάρη στους ορειβάτες από τη Φωκίδα που αγαπούν ιδιαίτερα να ανεβαίνουν το χειμώνα στα βουνά, τον χαιρόμαστε όλοι και ευχόμαστε να μην πάθει κανένα κακό απ’ αυτά που βρίσκουν τα δέντρα που ξεχωρίζουν…       

 ΑΘΗΝΑ, 11022022

https://www.nextdeal.gr/epikairotita/politismos/125422/arariskontas-ilias-provopoylos-o-krataigos-ton-vardoysion

 

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΟΒΡΥΣΗ

 

Ο Ιερός Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου στον Άγιο Θεόδωρο της Κοινότητας Κοκκινόβρυσης του Δήμου Θέρμου, «Η Παναγία», όπως αποκαλείται από τους ντόπιους.

Από τους Αγίους που ο εορτασμός του που αν και τιμάται σε αρκετά μέρη δεν ακούγεται πολύ λόγω του χειμώνα, είναι του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη, στις 8 Φεβρουαρίου. Παλαιότερα που τα χωριά ήταν γεμάτα κόσμο, γέμιζαν οι εκκλησίες αυτή την ημέρα αλλά πλέον οι περισσότερες μένουν αλειτούργητες, ειδικά αν ο εορτασμός πέφτει καθημερινή.

 Δεν συνέβη όμως αυτό χθες στην Κοκκινόβρυση του Δήμου Θέρμου και στην ωραία είδηση μας οδήγησε η εξαιρετική φωτογραφία με την σημαία να κυματίζει μέσα στα χιόνια, σε μια ανάρτηση του Δημήτρη Ρίσβα στα ΜΚΔ και φυσικά του πολύ ωραίο κείμενο του Νίκου Σ. Κωστακόπουλου, ανθρώπου που πέρα από την προσφορά του στην εκπαίδευση, αξιοσημείωτη είναι και αυτή στον Δήμο Θέρμου και το οποίο αναδημοσιεύουμε να τιμήσουμε με αυτόν τον τρόπο τους όλους όσους την κρύα χθεσινή ημέρα ζωντάνεψαν την Κοκκινόβρυση.

 

ΤΙΜΩΝΤΑΣ, ΕΣΤΩ ΚΙ ΕΤΣΙ, ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΘΕΟΔΩΡΟ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΛΑΤΗ

 Τρίτη 8 Φεβρουαρίου 2022 σήμερα, ημέρα που τιμάται η Κοίμηση του Αγίου Θεοδώρου του Στρατηλάτη, και ο καθιερωμένος εκκλησιασμός για απότιση τιμής στον άγιο τη μέρα αυτή στο χωριό που φέρει το όνομα του εν λόγω αγίου, στον Άγιο Θεόδωρο της Κοινότητας Κοκκινόβρυσης του Δήμου Θέρμου, που κάθε χρόνο τέτοια μέρα πραγματοποιείται στον περικαλλή ναΐσκο που είναι αφιερωμένος στον άγιο, φέτος λόγω του ψύχους, πραγματοποιήθηκε στον ενοριακό ναό του χωριού, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Κι ήταν σαν ο παλιός αυτός ναός, «Η Παναγία του Μαχαλά», όπως αποκαλείται από τους ντόπιους, θέλοντας να ανταποδώσει την τιμή που του έκαναν οι επισκέπτες που μέσα στο καταχείμωνο τον τίμησαν με την παρουσία τους μια τέτοια μέρα, να τους υποδεχόταν ντυμένος με την πιο επίσημη στολή του, αυτή με το λευκό της αγνότητας, καθώς μόλις τα ξημερώματα το χιόνι τύλιξε την περιοχή και φυσικά τον ναό, παρέχοντας αυτή την υπέροχη αίσθηση του ανόθευτου φυσικού κάλλους.

Η ψύχρα του χειμώνα δεν στάθηκε ικανή να αντιπαλέψει της καρδιάς τη ζέση του αφιερωμένου «ψυχή τε και σώματι» στο καθήκον ιερέα, του αρχιμανδρίτη και ιερομόναχου πατέρα Αντωνίου Κ. Βαζούρα, του παπα-Αντώνη, όπως αρέσκονται να τον αποκαλούν οι συμπατριώτες του, ομοχώριοι και μη, δείχνοντας μ' αυτόν τον τρόπο την αγάπη και την οικειότητά τους προς εκείνον, αλλά και όσων άλλων, ιερωμένων και μη, τον ακολούθησαν στο ιερό αυτό καθήκον ακόμη και υπό τις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν γι' αυτό, όπως αυτές ορίζονται κυρίως από την πανδημία αλλά και από το δριμύ ψύχος, όπως και από το ότι πρόκειται για εργάσιμη ημέρα.

Ο αρχιμανδρίτης και ιερομόναχος πατέρας Αντώνιος Κ. Βαζούρας, ο παπα-Αντώνης της Αιτωλίας.

Από όλους εμάς που, για λόγους πέρα από τη θέλησή μας, δεν παραβρεθήκαμε αξίζει σίγουρα ο έπαινος στον παπα-Αντώνη καθώς και σε όλους όσοι έδωσαν το παρών στον εκκλησιασμό τιμώντας μ' αυτόν τον τρόπο τη μνήμη του Αγίου Θεοδώρου και τον τόπο.

Οι ιερωμένοι που από κοινού τίμησαν τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη στην Κοκκινόβρυση.

Με την ευχή να υποχωρήσει η πανδημία και να επανέλθουμε στην κανονικότητα, ώστε να δυνηθούμε να συμμετάσχουμε στον προσεχή εορτασμό στις 8 Ιουνίου προς τιμή της ανακομιδής των λειψάνων του αγίου στον ναΐσκο που είναι αφιερωμένος στη μνήμη του αυτή τη φορά, να ευχηθούμε Χρόνια Πολλά στους συμμετέχοντες στον σημερινό εορτασμό και σε όλους τους συμπατριώτες!!!

-          Ευχαριστίες για τις φωτογραφίες στον Δημήτρη Ρίσβα.

ΟΙ ΑΜΥΓΔΑΛΙΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΙΞΗ

Το σηκώνει χθεσινή η ημέρα· λαμπερή και καθαρή μας θυμίζει πως ο χειμώνας ετοιμάζεται να αφήσει τις επιδρομές του με διάφορα παραπλανητικά ονόματα και να πάρει το δρόμο της επιστροφής προς την πατρίδα του στο Βορά κι αυτό μας το δείχνει με μια κλασσική αττική αιθρία, μοναδική και σπάνια, όπως και οι ανθισμένες αμυγδαλιές που μπορεί να συναντήσετε πλέον σαν περπατήσετε μόνο σε κάποιες κρυφές γωνιές της Αθήνας… Το λέω τούτο γιατί αυτό το ευλογημένο δέντρο που με την ανθοφορία του δηλώνει ακριβώς την υποχώρηση του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τους δρόμους και τις πλατείες της Αθήνας και μόνο μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους, δίπλα στις γραμμές του ηλεκτρικού στην Αρχαία Αγορά και σε κάποια έρημα οικόπεδα στα προάστια μπορείτε ακόμη να δείτε κάποιες απ’ αυτές ανθισμένες. Μου είχε πει ένας φύλακας πως υπήρχαν μερικές αμυγδαλιές προς τη μεριά του Θόλου κοντά σε μια εγκατάσταση με εργαλεία και διάλεξα την είσοδο από την Αποστόλου Παύλου να φθάσω εκεί. Περπάτησα λίγο ανάμεσα στις νέες πρασινάδες του περιπάτου και έψαξα με το μάτι από το μικρό ξέφωτο να τις εντοπίσω αλλά μάταια. Δεν φαινόταν τίποτα ανθισμένο εκεί πέρα. Βαδίζοντας προς την αποθήκη πέρασα κάτω από μια μεγάλη βελανιδιά και εκεί δίπλα της είδα την πρώτη αμυγδαλιά. Ήταν ένα μικρό δεντράκι με ελάχιστα λουλούδια και κοντά στη ρίζα του υπήρχε μια μεταλλική πλάκα για όσους δεν την γνωρίζουν που λέει τι είναι! Τα λίγα ανθάκια της με φόντο την Ακρόπολη έδειχναν όμορφα αλλά δεν έφταναν να δημιουργήσουν μια εντύπωση ανθισμένου δέντρου. Λίγο πιο πέρα, προς την έξοδο της Αδριανού είδα πως κάποια άλλα γυμνά δέντρα ανάμεσα στις σπασμένες από το πρόσφατο χιόνι ελιές που έμοιαζαν με αμυγδαλιές είχαν κάτι λουλουδάκια στα κλαριά τους και βάδισα ως εκεί. Ήταν όντως αμυγδαλιές αλλά στο μαύρο τους το χάλι καθώς κατάλαβα πως έχουν πολλά χρόνια να τύχουν κάποιας φροντίδας από ανθρώπινο χέρι και τα κλαδιά τους τα περισσότερα ήταν ξερά. Χώρια δε που κάτι καρποί που είχαν κάνει πέρσι είχαν ξεραθεί και ήταν ακόμα κολλημένοι στα κλαδιά αφού κανένα χέρι πάλι δεν τα καθάρισε ώστε να βρουν χώρο τα νέα βλαστάρια και τα λουλούδια. Οι αμυγδαλιές είναι αφημένες στην τύχη τους και είναι θαύμα πως κατόρθωσαν να βγάλουν φέτος κάποια λίγα λουλουδάκια μέσα στο ξερό φύλλωμά τους. Παρά τα λίγα λουλουδάκια τους όμως κατάφερναν να δίνουν ένα άλλο τόνο στο τοπίο και ζωγράφιζαν ανοιξιάτικα μπροστά από τα σκούρα πεύκα και τις ελιές, την εικόνα της Ακρόπολης. Εκεί όμως που θριαμβεύουν οι αμυγδαλιές αυτές τις ημέρες είναι ορισμένα μέρη της Βοιωτίας και φυσικά κάτω από τον Παρνασσό, στα περίχωρα της Αμφίκλειας (φωτογραφία) όπου κατά ένα παράδοξο τρόπο επιζούν ακόμη ακέραιοι κάποιοι παλαιοί αμυγδαλεώνες. Φαίνεται πως η αξία της γης εκεί δεν ήταν τέτοια που τους μετέτρεπε σε πιο παραγωγικό ίσως κι έτσι ξεχάστηκαν εκεί και τους θυμούνται μόνο σαν ανθίζουν και από μακριά μοιάζουν όπως το χιονισμένο δάσος. Το ίδιο όμορφες είναι απ’ όσο γνωρίζω οι αμυγδαλιές δίπλα από τις γραμμές του τρένου σε όλη τη διαδρομή ως τη Φθιώτιδα και βεβαίως στα Λουτρά Υπάτης όπου κι εκεί υπάρχουν μεγάλοι παρατημένοι αμυγδαλεώνες που είναι χάρμα οφθαλμών αν τους δείτε ανθισμένους καθώς και στο δρόμο που οδηγεί από την Εθνική οδό προς το Βόλο. Μοναδική εικόνα είναι επίσης οι ανθισμένες αμυγδαλιές γύρω από το μοναστήρι του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία, περιοχή η οποία λόγω της εγκατάλειψης θυμίζει όσο καμιά άλλη το περίφημο ελληνικό τοπίο που κοντεύουμε να ξεχάσουμε πως ήταν… ΑΘΗΝΑ, 08022022

Η «ΛΙΛΙΠΟΥΠΟΛΗ» ΣΤΙΣ ΩΡΕΣ ΤΗΣ ΣΚΟΠΙΑΣ

 

Την Λιλιπούπολη την άκουσα για πρώτη φορά στο Μέγα Δέρειο, τον χειμώνα 1978 – 1979 όπου υπηρετούσα στον Δ΄Λόχο Διανομών. Πιο συγκεκριμένα, σε ένα φυλάκιο του Λόχου όπου μαζί με άλλους 7 στρατιώτες φυλάγαμε σκοπιά στα καύσιμα. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου και η τελευταία που είχα τόσο χρόνο – ατέλειωτες ήταν οι μέρες και οι νύχτες και περνούσαν συντροφιά με το τρανζίστορ. Τότε δεν υπήρχαν πολλές επιλογές σε σταθμούς και ακούγαμε συνήθως Δεύτερο και Τρίτο Πρόγραμμα. Δεύτερο ακούγαμε όταν ήμασταν στο φυλάκιο, δίπλα από τη σόμπα – βαρέλι που έκαιγε ασταμάτητα. Στη σκοπιά όμως κάποιοι ακούγαμε Τρίτο γιατί σε σχέση με τα άλλα είχε περισσότερη μουσική και λίγα λόγια.

 Η δική μου μουσική παιδεία ήταν περίπου νηπιώδης αλλά θυμάμαι πως άκουγα με τις ώρες και τότε άρχισα να μαθαίνω και να ξεχωρίζω συνθέτες, μουσικούς, ορχήστρες και έργα. Σε εκείνα που είχα ξεχωρίσει ήταν και η Λιλιπούπολη και προσπαθούσα να μην χάσω καμιά εκπομπή. Όταν με ρωτούσαν τι άκουγα δεν έλεγα για να μην παρεξηγηθώ κιόλας που άκουγα παιδικά. Μου άρεσε, έμαθα όλα τα τραγούδια και σταμάτησα να την ακούω όταν στα τέλη του Μαρτίου 1979 πήρα μετάθεση για τη Λαμία, στην 64 ΜΕ όπου δεν εύκολο πια να ακούω ραδιόφωνο το πρωί κι έτσι έχασα την εκπομπή αλλά δεν ξέχασα τα τραγούδια.

Αργότερα, όταν απολύθηκα και ήρθα στην Αθήνα, από τους πρώτους δίσκους που αγόρασα ήταν το «Σαμποτάζ» κι έτσι ξανασυνδέθηκα με την Μαριανίνα Κριεζή, τη Λένα Πλάτωνος και όλους τους σπουδαίους συντελεστές της εκπομπής. Στα χρόνια που ακολούθησαν παρακολουθούσε το έργο της Μαριανίνας Κριεζή και παρά τα όσα μπήκαν στο κεφάλι μου και άκουσαν τα αυτιά μου, θυμάμαι ακόμη ολόκληρα τα τραγούδια της Λιλιπούπολης και νιώθω τυχερό τον εαυτό μου που τα άκουσα ζωντανά τότε στις ατέλειωτες ώρες της σκοπιάς στα χιονισμένα βουνά του Έβρου. Δεν μπόρεσα να ευχαριστήσω την Μαριανίνα τόσα χρόνια που πέρασαν κι ελπίζω να με συγχωρέσει από εκεί ψηλά που πέταξε..  

 

https://www.youtube.com/watch?v=ddnt0Kkp2jg

ΑΘΗΝΑ, 07022022

ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΟΥ ΠΑΖΑΡΙΟΥ ΣΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΑΚΙ

 

Τρόποι για να γνωρίσει κάποιος μια πόλη είναι πολλοί και εξαρτώνται από ένα πλήθος παραγόντων. Κυρίως την προσωπικότητα που διαθέτει ο καθένας, τις ανάγκες, τις ανησυχίες του, τις επιδιώξεις του. Υπάρχουν άνθρωποι που αφιερώνουν αρκετό χρόνο να γνωρίσουν μια πόλη, περπατώντας της, ρωτώντας και διαβάζοντας γι’ αυτήν και υπάρχουν και πολλοί που εκτός από τα βασικά που αφορούν το σπίτι τους ή την δουλειά τους, δεν τους ενδιαφέρει καθόλου τι γίνεται στο παραδίπλα δρόμο, πόσο δε τι συμβαίνει σε μια μακρινή γειτονιά. Τούτο ισχύει τόσο για τους αυτόχθονες, όσο και για τους ξενοφερμένους κάθε στιγμή της ιστορίας κάθε πόλης και όσο μεγαλώνει σε έκταση τόσο περισσότερο γίνεται για μεγάλο αριθμό των κατοίκων της, μια άγνωστη και ανεξερεύνητος περιοχή.

Για την ιστορία κάθε πόλης, λίγο πολύ οι περισσότεροι μαθαίνουν κάτι από το σχολείο ή μαθαίνουν από τα ΜΜΕ που συχνά φροντίζουν  να δίνουν αρκετά στοιχεία για την περιοχή που συνέβη το ένα ή το άλλο γεγονός. Η περισσότερο γνωστή περιοχή κάθε πόλης, της Αθήνας ας πούμε είναι το λεγόμενο ιστορικό κέντρο με τα μνημεία της ιστορίας της που σε κάποιες άκρες του συμπίπτει με το διοικητικό και το εμπορικό. Αυτή η περιοχή είναι και η πιο γνωστή σε όλους και σε αυτή κυκλοφορούν οι τουρίστες ενώ στους Αθηναίους ή στους επισκέπτες των Αθηνών αρέσει η κυριακάτικη βόλτα στην περιοχή γύρω από την Ακρόπολη, την αρχαία αγορά, τον Κεραμεικό, την Πλάκα, το Μοναστηράκι και τα πολύβουα πέριξ.

Από τους κυριακάτικους επισκέπτες του κέντρου, οι περισσότεροι πάνε για περπάτημα για να ξεσκάσουν ή να διασκεδάσουν στα άπειρα καταστήματα που λειτουργούν σε αυτή την περιοχή, ένας σεβαστός όμως αριθμός ντόπιων και ξένων πηγαίνει να γνωρίσει τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους. Ένας άλλος αριθμός επισκεπτών, επίσης υπολογίσιμος, κατευθύνεται στο Μοναστηράκι, στην πλατεία Αβησσυνίας όπου λειτουργούν αρκετά παλαιοπωλεία αλλά και στους γύρω δρόμους όπου παλαιοπώλεις, αλλά και συστηματικοί ή πρόσκαιροι ρακοσυλέκτες και άλλοι επιτήδειοι απλώνουν την πραμάτεια τους. Όλοι περιμένουν τον πελάτη που ψάχνει να βρει κάτι παλιό για την τέχνη του ή την ομορφιά του συχνά αλλά πολύ περισσότερο για την διακόσμηση κάποιου χώρου αναζητώντας σε αυτό ποιος ξέρει τι χαμένο από την προσωπική ζωή του καθενός ή από την κοινή ιστορία.

Σε αυτή την πλατεία ανέκαθεν λειτουργούσε αυτή η αγορά, όλη την εβδομάδα αλλά περισσότερο την Κυριακή στο λεγόμενο παζάρι καθώς έφτανε σε αυτή όλη η σοδειά από αγορές παλαιών αντικειμένων από ιδιώτες αλλά και από εκείνους που τα μάζευαν από σπίτια που άδειαζαν, από τους δρόμους συχνά και από τα σκουπίδια και αφού γίνονταν μια πρώτη εκτίμηση, έβγαιναν κατόπιν στον πάγκο ή το τσόλι. Παλαιότερα εκεί εύρισκε όποιος ήθελε και πράγματα ανάγκης, όπως οικιακά σκεύη ή ρούχα από δεύτερο χέρι αλλά αυτή η εποχή ξεχάστηκε. Η φθήνια των εισαγομένων δεν αφήνει περιθώρια για κάτι τέτοιο.

 Έτσι στο παζάρι έχουν απομείνει τα λεγόμενα παλαιά, αντικείμενα κυρίως που έχουν την πατίνα του χρόνου, από άλλες εποχές και πιθανόν άχρηστα να εξυπηρετήσουν σημερινές ανάγκες. Όλα έχουν όμως μια γοητεία καθώς αυτά λειτουργούν ως οχήματα νοσταλγίας για κάποιες άλλες, όχι και πολύ μακρινές εποχές και οι ωριμότεροι σίγουρα θα τα θυμούνται να είναι σε χρήση ή να στολίζουν σαλόνια σε παλιά σπίτια ή μέσω αυτών να θυμούνται πρόσωπα αγαπημένα που δεν είναι πια στη ζωή και ήταν δεμένα με αυτά. Τα περισσότερα είναι έργα φτιαγμένα με τα χέρια ενώ αρκετά είναι βγαλμένα από εργαστήρια με μηχανήματα που απέχουν πολύ από τα σημερινά αυτόματα και την μαζική παραγωγή. Το τελευταίο, που ορίζει και την σπανιότητά τους είναι ένα βασικό στοιχείο για την εκτίμηση της τιμής τους. Φτιαγμένα από όλα σχεδόν τα υλικά, άλλα χαρακτηρίζονται συλλεκτικά και αποτελούν τον χαμένο θησαυρό που κρύβεται στο Μοναστηράκι και τους γύρω δρόμους και ο οποίος αναζητεί αυτόν που θα τον ανακαλύψει. 

Πέρα απ’ αυτό όμως όλα αυτά τα αντικείμενα, χρήσιμα ή άχρηστα, όμορφα ή άσχημα, αξιόλογα ή και για πέταμα ακόμη αποτελούν έναν θησαυρό πληροφοριών για την ζωή της πόλης επί αρκετές δεκαετίες και είναι η χαρά αυτών που δεν έχουν την μανία της συλλογής να τα βλέπουν και να τα χαίρονται στους πάγκους και τα τσόλια. Όσο υπάρχει το Μοναστηράκι με το παζάρι αυτή άσκηση της μνήμης και η ανίχνευση του παρελθόντος της πόλης μέσω των παλαιών αντικειμένων, θα συνεχίζεται για πολλές γενιές ακόμη.

 ΑΘΗΝΑ 07022022

 

ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΕ ΑΛΛΟ ΜΑΤΙ…

https://www.nextdeal.gr/epikairotita/politismos/125321/arariskontas-ilias-provopoylos-oi-thisayroi-toy-pazarioy-sto

ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΝ

Ο Σεραφείμ Γούλας εξετάζει το τοίχο του Γεφυριού του Γλαβά.

 Ο αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν από κορωναϊό μέσα στα δυο χρόνια της πανδημίας στη χώρα μας πλησιάζει τις 24.000. Κατά μέσο όρο 1.000 άνθρωποι τον μήνα ή περίπου 33 την ημέρα. Αριθμός που αν και παραπέμπει σε πόλεμο μοιάζει να τον συνηθίσαμε, όπως κοντεύουμε πια να συνηθίσουμε και την ίδια την επιδημία αφού ο ένα κύκλο έξαρσής της σίγουρα ακολουθεί ένας άλλος και κανείς δεν ξέρει πότε θα τελειώσει αυτό το γαϊτανάκι…

Έτσι μέσα σε αυτά τα δυο χρόνια όλοι μας πια έχουμε να πούμε για τον θάνατο κάποιου ανθρώπου που γνωρίζαμε από τον στενό οικογενειακό ή κοινωνικό κύκλο μας πράγμα που δημιουργεί φόβους και καλλιεργεί ανησυχίες στα σπίτια, στους χώρους δουλειάς, στη γειτονιά. Η επιφυλακτικότητα έχει γίνει πρώτο μέλημα για την αυτοπροστασία και οι αυτοπεριορισμοί συνήθεια, ειδικά για τον κόσμο που μετρά πολλά χρόνια στην πλάτη του.

Τα πράγματα δεν διαφέρουν στα χωριά όπου κι εκεί έχουν συνηθίσει την επιδημία και οι θάνατοι δεν ξαφνιάζουν. Κάθε τόσο ακούγεται ο θάνατος του ενός ή άλλου συγχωριανού και πέρα από την θλίψη που δημιουργεί το γεγονός στους οικείους, η απώλεια πλήττει σοβαρά την κοινότητα που βλέπει να αραιώνει με γοργότερους ρυθμούς απ’ ότι συνέβαινε σε κανονικές καταστάσεις. Τούτο είναι ένα γεγονός που συμβαίνει πολλά χρόνια τώρα και πολλές ορεινές κοινότητες έχουν πια σβήσει ενώ δεν υπάρχει περίπτωση αυτές να αναστηθούν καθώς για κάθε άνθρωπο που φεύγει δεν υπάρχει κάποιος να τον αντικαταστήσει και κάθε σπίτι που κλείνει, σπάνια βρίσκεται κάποιος να το ανοίξει.

Ο Σεραφείμ Γούλας στο τόξο του γεφυριού του Γλαβά

Κάθε απώλεια σε αυτές τις αποψιλωμένες κοινότητες είναι σημαντική, είτε πρόκειται για κάποιον νέο ή για έναν ηλικιωμένο, πράγμα που είναι συχνότερο αφού η επιδημία πλήττει περισσότερο τους μεγαλύτερους στην ηλικία που ο τρόπος ζωής τους απηχούσε μια άλλη εποχή και η παρουσία τους στα χωριά ήταν πολύτιμη και αναντικατάστατη. Εκτός του ότι αυτοί κρατούσαν πεισματικά ανοιχτά κάποια σπίτια με τον τρόπο τους δίδασκαν πράγματα που έχουν ξεχαστεί και η φυσική παρουσία τους ήταν σημαντική για την κοινότητα. Είτε άντρες, είτε γυναίκες οι άνθρωποι αυτοί απηχούσαν στις συνήθειές τους μια άλλη εποχή για την ύπαιθρο που μέσα σε λίγες δεκαετίες έχει γίνει παρελθόν.

Τα λέω αυτά για να αποχαιρετήσω τον Σεραφείμ Γούλα (1944 – 2022) από τον Αμάραντο (Μαστρογιάννη) Καρδίτσας που από χθες αναπαύεται στο κοιμητήριο του χωριού του. Τον Σεραφείμ γνώρισα πριν από πολλά χρόνια και ήταν για μένα αλλά και για τους χωριανούς του ο μάστορας. Μάστορας με όλη την έννοια της λέξης, όπως χαρακτηρίζαμε παλιότερα τους ανθρώπους που έκοβε το μυαλό τους, έπιαναν τα χέρια τους και με ένα απλό τρόπο κατασκεύαζαν ένα σωρό πράγματα. Μάστορας και τεχνίτης ο Σεραφείμ έφτιαχνε σπίτια, είχε λύσεις για όλα τα ζητήματα που αφορούσαν μια οικοδομή αλλά εκεί που διακρίνονταν ήταν οι στέγες που όσες πέρασαν από τα χέρια του είναι αθάνατες, όπως και οι πέτρινοι τοίχοι. Την τέχνη την έμαθε κοντά στους παλιότερους τεχνίτες του χωριού και υπήρξε, μαζί με άλλους βέβαια, άξιος συνεχιστής τους ακόμα και όταν άλλαξαν τα υλικά - αυτός κατάφερνε να βάζει την σφραγίδα της παράδοσης που άρμοζε στον τόπο και στο χωριό του.

Μαζί πήγαμε πριν από πολλά χρόνια να δούμε το ωραίο γεφύρι του Γλαβά, στον δυνατό ομώνυμο χείμαρρο που χωρίζει τις εξοχές του Αμαράντου στα δυο και διεκόλυνε την επικοινωνία του χωριού με τον κάμπο κατά τους χειμερινούς μήνες. Το γεφύρι, έργο των παλιών μαστόρων του Αμαράντου είχε εγκαταλειφθεί και έχριζε επείγουσας φροντίδας να μην καταρρεύσει. Ο Σεραφείμ που θυμόνταν τον τρόπο που έχτιζαν οι παλιότεροι, τόσο στην επεξεργασία της πέτρας, στην τοποθέτηση και άρμωσή της στον τοίχο, στα χαρμάνια, στα κλειδιά του τοίχου και του τόξου. Ο ίδιος δεν μπορούσε να αναλάβει ένα τέτοιο έργο, με τις συμβουλές του και την διακριτική επιτήρησή του όμως, μια ομάδα τεχνιτών κατάφερε να σώσει το γεφύρι και έτσι το καμαρώνουμε σήμερα. Ο Σεραφείμ ήταν πολύ ικανοποιημένος από την φροντίδα που δέχθηκε το γεφύρι και συχνά – πυκνά πήγαινε και το έβλεπε. Ο ίδιος ήταν που έδωσε σήμα πως ο «Ιανός» που έπληξε πέρσι την περιοχή ξέθαψε τα θεμέλιά του και χρήζει άμεσης επέμβασης γιατί αλλιώς θα καταρρεύσει.  

Πέρα από μάστορας ο Σεραφείμ ήταν ένας άνθρωπος που μέσα στην ημέρα του έκανε ένα σωρό πράγματα, στο σπίτι και στα χωράφια του τα οποία όσο κρατούσαν οι δυνάμεις του τα φρόντιζε υποδειγματικά. Εκεί όπως που διακρίνονταν ήταν η μελισσοκομία, τέχνη που συνεχίζει ο γιός του και το κυνήγι. Ο Σεραφείμ ήταν ένας πολύ καλός κυνηγός, τέχνη που είχε μάθει από τους παλιούς στις εξοχές που μεγάλωσε και την ακολουθούσε πιστά. Μέχρι και ένα όπλο με σωλήνες νερού μπορούσε να φτιάξει. Όπως πάλι με απλά υλικά έφτιαχνε και ένα σωρό άλλα πράγματα, χρήσιμα για τη ζωή της υπαίθρου. Το πλέον εντυπωσιακό ήταν ότι είχε φτιάξει ένα ζευγάρι χιονοπέδιλα να μπορεί να κινείται όταν έχει πολύ χιόνι!

Ο Σεραφείμ Γούλας δείχνει στον Αντώνη Παπαδάκο τα χιονοπέδιλα που είχε φτιάξει.  

Ο Σερεφείμ Γούλας θα μας λείψει, όπως και κάθε άλλος άνθρωπος σαν αυτόν που ήξερε και μπορούσε να μας διδάξει πράγματα χρήσιμα για την επιβίωση του κόσμου σε μια άλλη εποχή που την χαρακτήριζε η απλότητα και μέσω αυτής για όλα βρίσκονταν μια λύση. Ο Σεραφείμ  και κάθε άλλος άνθρωπος της γενιάς του θα έφευγε κάποια στιγμή απ’ αυτόν τον κόσμο και θα νιώθαμε ευλογημένοι αν είχαμε προλάβει να μάθουμε πράγματα απ’ αυτόν. Ανεξάρτητα όμως απ’ αυτό και την ευθύνη που έχουμε, η επιδημία επισπεύδει την αποψίλωση των κοινοτήτων και οι απώλειες σημειώνονται ως αναντικατάστατες…        

ΑΘΗΝΑ, 04022022