Ο ΗΛΙΑΣ Κ. ΚΟΥΣΑΝΑΣ ΕΦΥΓΕ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ!

Όση αγάπη είχε για τα κοπάδι ο Ηλίας Κουσάνας, τόση και περισσότερη είχε για τα σκυλιά 

και ήταν από εκείνους που ήθελε να τον ακούει το καλύτερο και το πιο έξυπνο…

Αποχαιρετώντας χθες για πάντα τον Ηλία Κ. Κουσάνα (1930 – 2017) στο κοιμητήριο των Αγίων Ταξιαρχών στη Νεράιδα (Σπινάσα) Δολόπων Καρδίτσας νοιώσαμε σαν να πέφτει ένας ακόμη τρανός έλατος και να αφήνει ένα μεγάλο κενό στο δάσος της Μάρτσας ή σαν να έπεσε και την πήραν τα νερά του Μέγδοβα, μια τραβέρσα από το παλιό ξύλινο γεφύρι…

Ο Ηλίας Κ. Κουσάνας, με την εξαιρετική μνήμη και τον μετρημένο, ακριβοδίκαιο λόγο του ήταν από τους αγαπημένους μου συνομιλητές κατά την περίοδο 2010 – 2014 που συγκέντρωνα υλικό για το βιβλίο «Ελεύθεροι στα δεσμά των Αγράφων». Χαιρόμασταν ιδιαίτερα τις συναντήσεις μας  στις οποίες ήμασταν ικανοί να μιλάμε με τις ώρες και για τα πράγματα που είδε κι έζησε ειδικά στην τρομερή δεκαετία 1940 – 1950, αλλά πιο πολύ στα χρόνια που ακολούθησαν και όλοι μαζί οι Νεραϊδιώτες αγωνίστηκαν να αναστήσουν το χωριό τους και τα κατάφεραν όσο λίγες κοινότητες στην διαλυμένη ορεινή Ελλάδα.

Ο Ηλίας Κ. Κουσάνας γεννήθηκε και μεγάλωσε τα χρόνια πριν από τον πόλεμο του ’40 ανάμεσα σε μεγάλους τσελιγάδες, και σε όλη  τη δεκαετία που ακολούθησε, έζησε και συμμετείχε ο ίδιος και τα αδέρφια του σε ένα τιτάνιο αγώνα να μην χάσουν την ελευθερία τους και κατά συνέπεια και το κουμάντο στο νοικοκυριό τους, βάση του οποίου κυρίως ήταν το κοπάδι με τα γιδοπρόβατα και εν μέρει τα χωραφάκια τους. Γι’ αυτό για όλους τα πιο δύσκολα, τα πιο οδυνηρά, ήταν τα χρόνια του Εμφυλίου που υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό και να ζήσουν ως πρόσφυγες στον κάμπο και στις πόλεις. Γι’ αυτά τα χρόνια που σημάδεψαν τον Ηλία και όλους τους συγχωριανούς του μιλήσαμε ώρες πολλές, διασταυρώσαμε και με άλλους τα γεγονότα, τα κουβεντιάσαμε, τα καταγράψαμε κι έμειναν σαν ένα ντοκουμέντο της νεότερης ιστορίας μας σε ένα χωριό στ’ Άγραφα.

Ο Ηλίας Κ. Κουσάνας ήταν και παρέμεινε ως την τελευταία ημέρα της ζωής του τσέλιγκας, άξιος απόγονος του μεγάλου τσέλιγκα μπάρμπα του Μήτσου Κατσούλη και από το 1958 που παντρεύτηκε την Μερόπη Μητσάκη, έπαψε να πηγαίνει στα χειμαδιά και έμεινε μόνιμα στο χωριό διατηρώντας ένα αξιόλογο κοπάδι με το οποίο έζησε την οικογένειά του. Ως γνήσιος τσέλιγκας δεν δελεάστηκε να πάει να δουλέψει σε καμιά άλλη εργασία εκτός από το δάσος που έβγαζε μερικά μεροκάματα στην υλοτομία και την ξύλευση. Προτίμησε να περάσει τη ζωή του κοντά στο κοπάδι και ομολογουμένως ήταν από τους καλύτερους τσελιγκάδες. Όλοι ζητούσαν την γνώμη του, από τις αρρώστιες των ζωντανών μέχρι την τυροκόμηση και κάθε λεπτομέρεια ο Ηλίας ήταν ο άνθρωπος που θα έδινε απαντήσεις, συμβουλές αλλά δεν φείδονταν και παρατηρήσεων σε κάποιους αμελείς και επιπόλαιους.

Αναφορά του κοπαδιού στον Ηλία Κουσάνα, στη Λεκάνη.

 

Ο ίδιος αναγκάστηκε πριν από λίγα χρόνια, λόγω ηλικίας να πουλήσει το κοπάδι του αλλά γρήγορα μετάνιωσε και μάζεψε λίγα πρόβατα και γίδια με τα οποία ασχολούνταν μέχρι πέρσι και ήταν πολύ ευχαριστημένος που πήγαινε στις άκρες του χωριού και τα βόσκαγε.

Ήταν μια ωραία ανοιξιάτικη ημέρα που τον συνάντησα σε ένα χωράφι κάτω στη Λεκάνη και ώρα που έπρεπε να μαζέψει το κοπάδι στο μαντρί. Όπως μιλούσαμε, είπε πάμε και σηκώθηκε. Αμέσως τα πρόβατα που τον παρακολουθούσαν κινήθηκαν, ήρθαν και στοιχήθηκαν μπροστά του σαν να περίμεναν εντολή. Ο Ηλίας με μια ωραία κίνηση, σαν να απευθύνθηκε με το δάχτυλό του σε ένα – ένα ξεχωριστά σαν να τα ρωτούσε πως πέρασαν την ημέρα, αυτά με σηκωμένο κεφάλι τον κοίταγαν στα μάτια και σαν γύρισε, τον ακολούθησαν ήσυχα αφήνοντάς τον να προπορεύεται… Έτσι τα είχε μαθημένα και θα τους λείψει, όπως θα λείψει στο χωριό και σε όλα τ’ Άγραφα, ένας νοικοκύρης τσέλιγκας!

Φεύγοντας και ο Ηλίας Κουσάνας, ο οποίος με την παρουσία του και τον λόγο του γεφύρωνε πέντε γενεών μνήμες από τα Άγραφα, κόβεται ο δρόμος προς τις πηγές της Ιστορίας και μειώνεται η εμπειρία του ανθρώπου σε αυτόν τον μοναδικό Τόπο. Θα μας λείψει και στη μνήμη του θα αναφερόμαστε τακτικά και θα παίρνουμε παραδείγματα.