Η ΤΗΝΙΑΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ

 

Στο πανεπιστήμιο του VALLADOLID στην Ισπανία, όπου γίνεται το τριήμερο, "10^ο Συνέδριο για την Αρχιτεκτονική και τη Γη" θα μιλήσει αύριο η αρχιτέκτονας Κατερίνα Μαλέκα. Για την περίπτωση, ο actimon διέθεσε από το αρχείο του, μια σειρά από φρέσκιες φωτογραφίες από την Τήνο οι οποίες θα συνοδεύσουν την εισήγηση της οποίας σήμερα δημοσιεύουμε την εισαγωγή και ολόκληρη, όταν περάσει στα Πρακτικά του συνεδρίου.

«Η παρούσα εισήγηση προσπαθεί να διακρίνει τις βασικές αρχές που διέπουν την ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική. Η Ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική έχει τις ρίζες της στην φύση. Στα πλαίσια μιας προσπάθειας επανακαθορισμού των αξιών και των αρχών που κυριαρχούν στη ζωή μας, η ελληνική λαϊκή αρχιτεκτονική αποτελεί μία πηγή έμπνευσης από όπου μπορούμε ν’ αντλήσουμε πολύτιμες πληροφορίες.

 

Η αγνότητα και η αλήθεια που αναγνωρίζουμε στην λαϊκή τέχνη, στην τέχνη του χωριού προϋποθέτει ένα σύνολο ζωής  αγνής και φυσικής.  Αν κάποιος παρατηρήσει τη ζωή του ανθρώπου του χωριού, θα δει ότι η φύση έβαλε τις βάσεις και του έχει καθορίσει τη ζωή. Το αναγκαίο και το χρήσιμο τη γεμίζουν τόσο ώστε να μην αφήνουν περιθώριο για το αυθαίρετο και το περιττό.

Από τη στιγμή που ο χωρικός έχει προετοιμάσει τα υλικά, αυτός ο ίδιος  θα χαράξει στη γη το χώρο για την κατοικία χωρίς να σκεφτεί τίποτα περισσότερο, το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να είναι γερή η κατασκευή και η φύση  θα κανονίσει όλα τα υπόλοιπα. Τις αναλογίες τις καθορίζουν οι φυσικές ανάγκες σε σχέση με τη φύση του υλικού που χρησιμοποιεί.

Αυτή η κατασκευή φτιαγμένη με υλικά από τη φύση παίρνει κάτι από κείνη στη μορφή και στα χρώματα. Η ζωή η ίδια σε συνεργασία με το χρόνο θα πλάσει το σπίτι, το τυχαίο, οι διαφορετικές ανάγκες και καταστάσεις της όπως η φτώχια και ο πλούτος, το τυχαίο και το επιθυμητό, το όμοιο και το ανόμοιο θα δημιουργήσουν τη γειτονιά, θα τοποθετήσουν την πλατεία, την αγορά, την εκκλησία.
Η διάταξη κτισμάτων είτε είναι ένα η πολλά περιέχουν πάντα αρμονία. Την ίδια αρμονία που υπάρχει στη λαϊκή αρχιτεκτονική σ’ ένα πρώτο στάδιο, τη συναντούμε στην αρχαιότητα και στο Μεσαίωνα. Επίσης πολύ σημαντικό ρόλο παίζει το ελάχιστο γιατί αυτό προσδίδει το χαρακτήρα και τη γραφικότητα στο σύνολο.

Πολλές μελέτες σε συνδυασμό με γραπτές πηγές και  αρχαιολογικές ανασκαφές αποκαλύπτουν την ύπαρξη προδιαγραφών εντός ενός οικιστικού πλαισίου διαχρονικού που διατηρείται ζωντανό από την αρχαιότητα μέχρι την τελευταία φάση της παραδοσιακής  δημιουργίας.

Ο Αριστοτέλης ο Μακεδόνας τον 5ο π.χ. αιώνα είναι από τους πρώτους που καθιέρωσαν γραπτές προδιαγραφές για την σωστή οργάνωση των τόπων διαβίωσης και της κατοικίας που έχουν σχέση με την χωροθέτηση, τον προσανατολισμό, τον ηλιασμό, τον αερισμό, την προστασία από τον άνεμο, την υγρασία, την ποιότητα του νερού και την επιλογή της τοποθεσίας. Όλα τα παραπάνω δεδομένα αποτελούν τις βασικές φυσικές παραμέτρους οι οποίες τελικά ανάγονται σε τέσσερα βασικά στοιχεία: τη γή, τον ήλιο, τον αέρα και το νερό. Αλλά το πιο σημαντικό είναι οι μεταξύ τους σχέσεις, έτσι όταν υπάρχει ισορροπία μεταξύ τους έχουμε την έννοια της υγείας και όταν κυριαρχεί ένα από αυτά έχουμε την έννοια της ασθένειας.

Η λαϊκή κατοικία της Τήνου είναι μία από τις πιο όμορφες και έξυπνες δημιουργίες της ελληνικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Η απλότητα, η αναγκαιότητα και η ειλικρίνεια είναι από τις πρώτες εντυπώσεις που σχηματίζει κανείς όταν τα βλέπει για πρώτη φορά».