Η «ΔΙΕΘΝΗΣ» ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΡΑΒΙΔΕΣ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ

O πρόεδρος του Συλλόγου Κώστας Λύτης, διαβάζει τα λόγια των τραγουδιών
σε μια κυρία που φοράει το στέμμα των Βίκινγκ, όπως το απαιτεί η γιορτή.

Δεν μου φτάνουν, ομολογώ,  τα τρεξίματα ανά την Ελλάδα και τα περπατήματα στην Αθήνα, απλώνω τώρα τις δραστηριότητές μου και πέρα από τα σύνορα και γι’ αυτό βρέθηκα προχθές σε μια ωραία εκδήλωση που είχε διοργανώσει ο δραστήριος «Ελληνοσουηδικός Σύνδεσμος» στην Πλάκα, όπου η έδρα τους και η εκκλησία τους.

 

Η Έλενα Χαλκουτσάκη (αριστερά), ο Κώστας Φριτζήλας (δεξιά) με δυο μέλη της ελληνοσουηδικής
παροικίας και η Vana Inglessi στο κέντρο, κάτω από το φαναράκι της γιορτής. 



Η αφορμή ήταν η «Γιορτή της Καραβίδας» (δείτε παρακάτω το σχετικό  σημείωμα της Έλενας Χαλκουτσάκη, β’ γραμματέως του Συλλόγου) στην οποία πέρασα πολύ καλά και γνώρισα ανθρώπους που ζουν στην Ελλάδα, Έλληνες και Σουηδούς. Χώρια δε που γνώρισα και την εξαιρετική ταράτσα του κτιρίου τους (Δαιδάλου 18) στολισμένη με φαναράκια και με θέα στους Στύλους του Ολυμπίου Διός και τη φωτισμένη Ακρόπολη. Εκεί λοιπόν φάγαμε, όπως θέλει το έθιμο βραστές καραβίδες και ήπιαμε κάμποσες βοτκίτσες για να έρθουμε στο κέφι. Εκτός από τις καραβίδες, οι οποίες ήρθαν από τη Σουηδία γι’ αυτό το λόγο, η γιορτή προυποθέτει και να πουν οι παρόντες και ορισμένα εύθυμα τραγουδάκια, γραμμένα για αυτή τη γιορτή, στα σουηδικά βεβαίως τα όποια είχαν φροντίσει να κυκλοφορούν σε φωτοτυπίες για να μη πει κανένας πως δεν τα ξέρει.  Όταν δε «ανάψει", λόγω βότκας βεβαίως το κέφι, δεν είναι καθόλου παράξενο να ακουστούν και κάποια χριστουγεννιάτικα τραγούδια, αλλά εκείνο το τραγούδι που έκλεψε την παράσταση και μου άρεσε περισσότερο απ’ όλα ήταν μια παραλλαγή της επαναστατικής «Διεθνούς» για τη σουηδική ρακή. Σας το μεταφέρω, όπως το μετέφρασε στα ελληνικά η αρχιτέκτων Έλενα Χαλκουτσάκη για να το μάθουμε όλοι. Να σημειώσουμε, πως για τη γιορτή που έγινε φέτος στην ωραία ταράτσα του Συλλόγου, βοήθησαν όλοι και κυρίως, τα μέλη του προεδρείου Σέρστιν Βεντελίν, α' γραμματέας και Μαρίνα Περδίκη, ταμίας.  

Στιγμιότυπο από τη "Γιορτή της Καραβίδας" στον Ελληνοσουηδικό Σύλλογο

Στιγμιότυπο από τη "Γιορτή της Καραβίδας" στον Ελληνοσουηδικό Σύλλογο

Σημειώνουμε, πως αυτός που άρχιζε το τραγούδι, φορά ένα παραδοσιακό καπέλο των βίκινγκ και μιας και ήταν λίγο σκοτεινά, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κώστας Λύτης, είχε προσαρμόσει και ένα φακό κεφαλής, σαν αυτό που φοράνε για να διαβάζουν στα λεωφορεία, για να βλέπουν τους στίχους. Από πλευράς μου εύχομαι και του χρόνου στο Σύλλογο και για την αφεντιά μου, να γιορτάσω τις καραβίδες στη Σουηδία.

 Η «Διεθνής» σε παραλλαγή για τη ρακή

(με βάση το φυλλάδιο με τραγουδάκια της «Γιορτής της Καραβίδας» του Ελληνο-Σουηδικού 28.9.13):

«Κι’ άλλο ποτό στο ποτήρι

  κι’ άλλα ποτήρια στο τραπέζι μας

  κι’ άλλα τραπέζια στη γιορτή

  κι’ άλλες γιορτές στη γη

  κι’ άλλες γαίες με φεγγάρι

  κι’ άλλα φεγγάρια στον Άρη

  κι’ άλλες παρελάσεις στη Σκόνε*

  κι’ άλλη Σκόνε και Θεός φυλάξει»

 *Σκόνε, η νοτιώτερη επαρχία της Σουηδίας με ιδιαίτερη νοοτροπία και κυρίως διάλεκτο.

Η Έλενα Χαλκουτσάκη, μου εξηγεί τι λέει η "Διεθνής" για τη ρακή.

 

   «Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ»  

   

ΜΙΑ ΚΕΦΑΤΗ ΣΟΥΗΔΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΓΙΟΡΤΗ

 

H Norea Samuelson βρίσκεται στην Ελλάδα για διακοπές και βρέθηκε κι αυτή
και ομόρφηνε τη "Γιορτή της Καραβίδας" με τον αέρα μιας νεαρής Σουηδέζας.

 

Η σουηδική καραβίδα του γλυκού νερού έχει χρώμα καφε-πράσινο  και ένας τύπος της, μάλιστα, έχει δαγκάνες που φωσφορίζουν.  Μετά το βρασμό γίνεται κατακόκκινη. Ο γιορτασμός της γιορτής της καραβίδας του γλυκού νερού, που αφθονούσε στις άπειρες λίμνες και ποτάμια της Σουηδίας, (κυρίως της κεντρικής και νότιας) ανάγεται στην εποχή πριν την βιομηχανική επανάσταση και γινόταν πάντα τον Αύγουστο.

Πως προέκυψε το έθιμο αυτό;  Οι χωρικοί, μετά την κουραστική εποχή της σοδειάς, όταν τελείωναν οι «σκυλίσιες μέρες»,  ένοιωθαν την ανάγκη να ξεδώσουν με απλές γιορτές στο ύπαιθρο κάτω από το αυγουστιάτικο φεγγάρι. Αργότερα, συνεχίστηκαν οι λαϊκές αυτές γιορτές, γιατί, μετά την πρώτη εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, κυρίως οι εργατικές τάξεις, παρόμοια με αυτές της αριστοκρατίας, ήθελαν  τις δικές τους παράλληλες γιορτές, χωρίς τους τύπους και τις επισημότητες της φεουδαρχίας. Κατά τα τέλη του 1800, οι γιορτές της καραβίδας προορίζονταν κυρίως για τις αντροπαρέες, στις αρχές όμως του 1900 αρχίζει όλη η οικογένεια να συμμετέχει.

Μία κυριολεκτική ιεροτελεστία, που βασίζεται στη λατρεία των παραδόσεων, διέπει το ψάρεμα και την προπαρασκευή της καραβίδας, που στο τραπέζι συνοδευόταν πάντα με σναπς και μπύρα στα πολύχρωμα και διακοσμημένα με φαναράκια τραπέζια.

Με το λυκόφως, έβγαιναν στις λίμνες και τα ποτάμια οι μικρές ψαράδικες βάρκες με φαναράκια και οι ψαράδες τοποθετούσαν τις ειδικές παγίδες στο βυθό για να πιάσουν τις καραβίδες. Με το χάραμα ήταν πάλι εκεί και  τις μάζευαν σε κουβάδες. Έβραζαν τις καραβίδες  σε αλατισμένο νερό με μάραθο αλλά και άλλα μυρωδικά, σύμφωνα με παμπάλαιες συνταγές. Το βράδυ στο τραπέζι, πίνοντας, τραγουδούσαν ειδικά χιουμοριστικά τραγουδάκια, που ανέβαζαν το κέφι της παρέας.                        

Από τα παλιά χρόνια οι καραβίδες αποτελούσαν συστατικό για βραστά και πατέ, ενώ ήδη από το 1755 ένα ειδικό λουκάνικο με ψωμί, καραβίδες, βασιλικό και θυμάρι αναφέρεται σε βιβλία συνταγών. Μαρτυρίες περιγράφουν ότι ακόμη και στον βασιλιά Gustav Vasa άρεσαν οι βρασμένες καραβίδες, μέσα σε παχύ και μυρωδάτο ζωμό. Κατά το 1800 ήταν η χρυσή εποχή της καραβίδας, που αφθονούσε στα ποτάμια και τις λίμνες της Σουηδίας και θεωρούνταν φθηνή τροφή. Τη χρονιά έβγαζαν 700.000 ως 800.000  κουβάδες κυρίως στη λίμνη Γιέλμαρεν.  Όταν, όμως,  ήρθε η πανώλη της καραβίδας στα τέλη του 1870, αναφερόταν σημαντική μείωση της σοδειάς της καραβίδας.

Ως και τη δεκαετία του 1970 στη Σουηδία ίσχυε αυστηρά ο κανόνας της «πρεμιέρας της καραβίδας», που γινόταν μία συγκεκριμένη ημερομηνία στα μέσα περίπου του Αυγούστου, οπότε άρχιζαν τα μαγαζιά να τη διαθέτουν ακριβώς μετά τα μεσάνυχτα της μέρας εκείνης, ενώ κόσμος έκανε εναγωνίως απ΄έξω ουρά. Σήμερα η αυστηρότητα αυτoύ του εθίμου δεν ισχύει.

Δυστυχώς όμως η υπεραλίευση στις ημέρες μας, έκανε τη σουηδική καραβίδα κάτι σπάνιο και ακριβό. Οι περισσότερες καραβίδες που καταναλώνονται στη Σουηδία προέρχονται από την Κίνα, την Τουρκία, την Ισπανία, την Αμερική και άλλες χώρες, που τις καλλιεργούν και τις συσκευάζουν ήδη βρασμένες μέσα σε ζωμό με μάραθο και, ως κατεψυγμένες, τις εξάγουν στη Σουηδία και τις διαθέτουν σε πολύχρωμα κουτιά.

Στο εμπόριο υπάρχουν άπειρα συνοδευτικά μπιχλιμπίδια, κυρίως χάρτινα αξεσουάρ με πολύχρωμες εικόνες με ήλιους, καραβίδες κλπ καθώς και φαναράκια. Όλα τα παραπάνω πρέπει απαραίτητα να κοσμούν το χαρούμενο τραπέζι της γιορτής της καραβίδας!

ΕΛΕΝΑ ΧΑΛΚΟΥΤΣΑΚΗ


ΑΘΗΝΑ, 29092013