ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

 

Η Καρδίτσα και τ’  Άγραφα ήταν και θα είναι σαν η δεύτερη πατρίδα μου και είναι οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή από το πέρασμα του Ιανού. Οι εικόνες που βλέπουμε, όσοι είμαστε μακριά από αυτόν τον πληγωμένο τόπο, είναι αποκαρδιωτικές και προβληματίζουν για το πώς και πότε θα συνέλθει η περιοχή. Για τους ντόπιους είναι ένας εφιάλτης που στο μέλλον θα τους τρομάζει και κάθε σταγόνα βροχής.

Στην Καρδίτσα, στ’ Άγραφα, στην Λίμνη Πλαστήρα και στην Αργιθέα είναι όλοι φίλοι μου και τους νοιάζομαι πολύ αυτές τις δύσκολες ώρες που περνάνε. Δεν έχω τρόπο να τους βοηθήσω αλλά η σκέψη είναι διαρκώς κοντά τους, στον αγώνα που κάνουν σήμερα να συμμαζέψουν τα ρημαγμένα νοικοκυριά τους μα πιο πολύ μοιράζομαι μαζί τους την αγωνία για τις επόμενες ημέρες που θα ακολουθήσουν και το πώς θα σταθούν πάλι όρθιοι.

Ξεχωρίζω από τις εικόνες της καταστροφής, αυτή με τον μπάρμπα Λάμπρο Εγγλέζο, έναν άνθρωπο που αγαπώ πολύ να περπατά μέσα στο λασπωμένο σπιτικό του, στην Καστανιά και μ’ αυτή θέλω να στείλω την συμπαράστασή μου σε όλους τους δοκιμαζόμενος φίλους σημειώνοντας ότι αυτός και η γυναίκα του δεν έφυγαν ούτε μια μέρα από τον τόπο τους.

Συμβολική η φωτογραφία, αλλά μέσα απ’ αυτή έρχομαι στην θέση του σπουδαίου αυτού γέροντα του οποίου τώρα στο γέρμα της ζωής, έμελλε να ζήσει μια από τις πιο μεγάλες καταστροφές που γνώρισε σε περίοδο ειρήνης μάλιστα, ο τόπος του. Τέτοια συμφορά φαντάζομαι ότι ούτε ο ίδιος αλλά και κανένας άλλος δεν φαντάζομαι ότι έχουν ζήσει αλλά η πείρα της ζωής που μας έχει καταθέσει πολλές φορές ο ίδιος, μας επιτρέπει να βλέπουμε από μια χαραμάδα την ελπίδα ότι με την δύναμη που έχουν ο καθένας ξεχωριστά κι όλοι μαζί κατόπιν, να ξαναφτιάξουν πάλι τον τόπο τους πιθανόν και καλύτερο απ’ ότι ήταν.

Καλή δύναμη μπάρμπα Λάμπρο, καλή δύναμη σε όλους…. 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 26092020

ΕΝΑΣ ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ

 

Κοντεύω να κλείσω δέκα μήνες στο χωράφι και στους κήπους και μπορώ με σιγουριά πια  να πω πως αυτή την περίοδο, από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα, τα έντομα που είδα ήταν ελάχιστα. Φυσικά εννοώ αυτά που ζούσαν στο χωράφι και με την παρουσία τους συμμετέχουν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά στις καλλιέργειες. Για να είμαι πιο σαφής αναφέρομαι πρώτα στις ακρίδες, που δεν είχα σχεδόν καμία, τις πασχαλίτσες που κι απ’ αυτές είδα ελάχιστες, τα σκαθάρια και άλλα πολλά που κάποτε πλημμύριζαν τον αέρα και το έδαφος. Μέλισσες είδα αρκετές, ειδικά την άνοιξη και την περίοδο που ήταν ανθισμένες οι καστανιές αλλά τώρα πετάνε λίγες, όπως και μπάμπουρες. Σφήκες επίσης είδα ελάχιστες αλλά φέτος ήταν κάπως περισσότερα τα σερσένια (σερσέκια ή σκούρτοι αλλού).

Τα περισσότερα απ’ αυτά εννοείται πως συμβάλλουν στην επικονίαση, μεταφέροντας γύρη από το ένα λουλούδι στο άλλο κι αν βοηθήσει και ο καιρός, τότε η παραγωγή θα είναι καλή ενώ άλλα υπάρχουν απλά για την ομορφιά τους, όπως οι πεταλούδες για παράδειγμα που κοσμούν τον αέρα κατά την διάρκεια της ημέρας και οι γρύλοι που ομορφαίνουν τα βράδια με τη μουσική τους.  Πέρα απ’ αυτά όμως υπάρχουν και ένα σωρό άλλα έντομα, τα οποία τα οποία μπορεί να είναι και αυτά όμορφα και φυσικά πλάσματα του θεού που έχουν το δικαίωμα στην ύπαρξη αλλά η ζωή τους συνδέεται με την καταστροφή, σε όλα τα στάδιά της, της σοδειάς για την οποία τόσο έχει παλέψει ο καλλιεργητής και ο αγρότης και με αυτή περιμένει να συντηρήσει την οικογένειά του ή να την εμπορευτεί και να βγάλει χρήματα. 

Όλα αυτά τα έντομα, βρωμούσες κυρίως, αλλά και άλλα μικρότερα και σχεδόν αόρατα  αποτελούν εχθρό μόνο για τις καλλιέργειες αλλά και για τα δέντρα και τα φυτά που είναι γύρω τους, τα λεγόμενα άγρια που δεν έχουν να προσφέρουν στον άνθρωπο βρώσιμους απ’ αυτόν καρπούς αλλά άλλους καθώς και το φύλλωμά τους που είναι πολύτιμοι για τα ζώα, ήμερα και άγρια. Έτσι πολλές φορές βλέπουμε τα επιβλαβή λεγόμενα έντομα να πλήττουν με τον ίδιο τρόπο και αυτή τη χλωρίδα και να δημιουργούν κενά στην ετήσια ή την πολυετή βλάστησή τους. Αυτά τα έντομα είναι πρακτικά απρόσβλητα από τις παρεμβάσεις του ανθρώπου ακόμη και με χημικά παρασκευάσματα ή άλλα εντομοκτόνα και απειλούνται μόνο από φυσικούς εχθρούς, ήτοι άλλα έντομα που αποτελούν την τροφή τους ή τα πουλιά. Η εντύπωση όμως που έχει δημιουργηθεί σε πολλούς καλλιεργητές είναι ότι στην αλυσίδα της βιοποικιλότητας έχουν προκληθεί διάφορα κενά που δεν καλύπτονται από τα διαθέσιμα έντομα και πουλιά κι έτσι κατά καιρούς βλέπουμε ότι τα επιβλαβή έντομα δρουν ανεξέλεγκτα με αποτέλεσμα να θρηνούμε μικρές ή μεγάλες καταστροφές

Από τους εχθρούς αυτών των εντόμων, είναι ένα περίεργο πλάσμα, το λεγόμενο αλογάκι της Παναγίας (Mantis religiosa). Η ονοματοδοσία του σχετίζεται με τη χαρακτηριστική μορφή του σώματός του και τη στάση που παίρνει έχοντας το πρόσθιο ζεύγος των ποδιών του απλωμένο θυμίζοντας στάση προσευχής και συγκεκριμένα έναν προσευχόμενο άνθρωπο μιας θρησκείας, έναν μάντη, όπως μαρτυρά και το κοινό αγγλικό όνομα του ζώου είναι praying mantis. Όλη η τάξη των εντόμων με τα ίδια χαρακτηριστικά (περισσότερα από 2.000 είδη) ονομάστηκαν «Μαντώδη» (μάντης + είδος) από τον γερμανό εντομολόγο  Χέρμαν Μπούρμαϊστερ το 1838. Το γιατί όμως στην Ελλάδα το λέμε αλογάκι της Παναγίας, είναι άγνωστο και οι απαρχές της ντόπιας ονοματοδοσίας κρύβονται βαθιά στο χρόνο.

Αυτό το πλάσμα λοιπόν που είναι σύμμαχος στον κήπο καθώς η τροφή του είναι διάφορα άλλα έντομα και αυτό μας ενδιαφέρει. Το άλλο χαρακτηριστικό του επίσης είναι ότι το θηλυκό είναι κανίβαλος, τρώει δηλαδή το αρσενικό την ώρα μάλιστα που ζευγαρώνουν. Οι λόγοι που το κάνει ασφαλώς και εμπίπτουν στην φυσιολογία του αλλά επ’ ουδενί δεν αποτελεί και παράδειγμα για τον άνθρωπο. Όσοι δε παίρνουν είδηση αυτή την πρακτική, καλό είναι να μην επεμβαίνουν γιατί η φύση που το έφτιαξε ξέρει καλύτερα απ’ όλους τον λόγο. Ας ελπίζουμε πως μετά το αρσενικό, θα ασχοληθεί και με τις βρωμούσες του κήπου!

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 10092020

Η ΜΑΣΚΑ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΗΠΟ

Θεωρώ πως διάφορα σχόλια που διάβασα εδώ κι εκεί για τις φωτογραφίες μου με μάσκα στον κήπο, ξεκινούν από ειλικρινές ενδιαφέρον για μένα και όχι τόσο να με στιγματίσουν ως άνθρωπο της υποταγής (ναι το έγραψε κάποιος επιπόλαιος) ή ως φερέφωνο της τάδε ή της δείνα εξουσίας. Μέχρι σήμερα στη ζωή μου, πληροφορώ κάποιους άλλους που δεν τα καταφέρνουν και τόσο καλά ούτε με τα υπονοούμενα, ότι ουδέποτε και σε καμιά εξουσία δεν προσκολλήθηκα αποζητώντας κάποιο όφελος, ούτε καν από το Δημόσιο έχω πληρωθεί ένα μεροκάματο. Αυτό για όσους δεν με ξέρουν, μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει.  

Τέλος πάντων, έγινε ένας μικρός θόρυβος γιατί φοράω τη μάσκα στον κήπο και εξήγησα πως δεν έχω άλλο τρόπο να δηλώσω πως συντάσσομαι με τον πολύ κόσμο που δεν βλέπει επιπόλαια την περίπτωση της επιδημίας και προσπαθεί να μην βρεθεί στη δίνη της νόσου και των συνεπειών της. Μπορεί η μάσκα να μην αποτελεί την τέλεια ασπίδα αλλά είναι το μόνο μέσον προς το παρόν που μειώνει τις πιθανότητες της μετάδοσης. Αυτό πιστεύουν και  οι περισσότεροι που την φοράνε αλλά στην περίπτωση δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχουν και πολλοί που θεωρούν τον εαυτό τους άτρωτο ή βλέπουν πίσω απ’ αυτή συνομωσίες.

Για όσους όμως γνωρίζουν αληθινά από κήπους και χωράφια δεν είναι όμως συνομωσία να φοράει κάποιος μάσκα ή ένα μαντήλι στο πρόσωπό του όταν κάνει κάποια δουλειά σε αυτά και ειδικά σε κάποιες στιγμές που οι κλιματολογικές συνθήκες δεν είναι και οι πλέον ευνοϊκές για κάτι τέτοιο. Γιατί, ακόμη και αν σε μια καλλιέργεια δεν έχει πέσει ούτε μια σταγόνα χημικό, λίπασμα ή εντομοκτόνο, είναι πολύ επιπόλαια κίνηση να πάει κάποιος χωρίς προφυλάξεις και να αρχίσει να δουλεύει. Εννοείται πως είναι αυτοκτονικό να γίνει αυτό σε θερμοκήπια όπου όλο το περίκλειστο και ελεγχόμενο από μηχανήματα περιβάλλον είναι αφιλόξενοπολλές φορές και για τα είδη που καλλιεργούνται εκεί μέσα. Ακόμη και στις καλλιέργειες σε ανοιχτά χωράφια που βομβαρδίζονται από χημικά βλέπουμε τους ανθρώπους που εργάζονται εκεί να φοράνε όχι μάσκα αλλά ολόκληρο σκάφανδρο!

Είναι αφελές ξαναλέω να κάνουμε δουλειές στα χωράφια και ειδικά στους κήπους χωρίς προφυλάξεις. Οι παλιότεροι, ασφαλώς και γνώριζαν τους κινδύνους και προσπαθούσαν με ότι μέσα και δυνάμεις να προστατεύονται. Περισσότερο δε οι γυναίκες που πάντα φρόντιζαν να φοράνε ένα μαντήλι, υπήρχε μάλιστα ένα συγκεκριμένο φθηνό βαμβακερό, η λεγόμενη άσπρη μπαμπακιέρα ή μπαμπακιέλα που με αυτό κάλυπταν όλο το πρόσωπο και το κεφάλι αφήνοντας μόνο τα μάτια έξω για να προστατεύονται από τις σκόνες που προκαλούσαν αλλεργίες και πολλά εξανθήματα. Ειδικά όταν επρόκειτο για καπνά ή καλαμπόκια, γυναίκες και άντρες ποτέ δεν έμπαιναν μέσα στα χωράφια χωρίς μαντήλι γιατί ήξεραν πως τρελαθούν κατόπιν στη φαγούρα και το φτάρνισμα.

Όχι όμως πως δεν απαιτείται προσοχή και σε άλλες καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα τα κλαρωτά φασόλια που τα φύλλα τους, τα οποία δεν τρώνε ούτε τα ζώα αν δεν είναι τρυφερά, έχουν ένα χνούδι που προκαλεί φαγούρα ενώ ανάμεσά τους, έτσι πυκνά που είναι δημιουργούν ένα μικροκλίμα γεμάτο αναθυμιάσεις από την θερμοκρασία, την αποσύνθεση και τις ζυμώσεις και καλό είναι να μην βάζει κανένας ακάλυπτο το κεφάλι του στις συστάδες τους. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ντομάτες, τα φύλλα κι αυτών και τα βλαστάρια είναι γεμάτα μικρές τρίχες που όποιος τις αγγίξει τον πιάνει αμέσως φαγούρα. Το ίδιο συμβαίνει με τις μελιτζάνες, τις κολοκυθιές και ένα σωρό άλλα κηπευτικά.

Έτσι λοιπόν δεν είναι παράδοξο να φοράει κάποιος μάσκα στον κήπο και βεβαίως ούτε καν αποτελεί μέσο προπαγάνδας όπως λένε μερικοί της καταστολής που επιχειρείται προβάλλοντας  τα προληπτικά μέτρα για την πανδημία. Οι άνθρωποι που έχουν διαφορετική άποψη, ούτε φαντάζομαι πως υπηρετούν το αντίθετο και πρέπει να σέβονται την στάση των πολλών, και να μην τους πιάνουν εγωιστικοί παροξυσμοί και αλλεργίες για την δημοκρατία που τάχα υπερασπίζονται όπως  βολεύει τον καθένα ή όπως του λένε…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 03092020

Η ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΠΟΦΟΡΙΑΣ

Η αρχή του Σεπτέμβρη ήταν κάποτε και η αρχή νέας χρονιάς·   πριν επικρατήσουν άλλες αντιλήψεις για το εορτολόγιο και την μέτρηση του χρόνο και φυσικά, επειδή ο άνθρωπος δεν είχε ξεμακρύνει καθόλου από τη φύση και βεβαίως ζούσε αποκλειστικά και μόνο από τους καρπούς της, πράγμα που καθόριζε και την επιβίωσή του και την συνέχειά του στους δύσκολους μήνες του χειμώνα που ακολουθούσαν και χαρακτηρίζονταν από την έλλειψη τροφής και ανεκτής διαβίωσης  οπουδήποτε κι αν αυτός ζούσε στον πλανήτη.

Η εμπειρία δε που έχει ο άνθρωπος τόσες χιλιάδες χρόνια πάνω στη γη, ως τροφοσυλλέκτης κυρίως και κυνηγός και πριν γίνει αγρότης, ψαράς ή κτηνοτρόφος, αυτά αποδεικνύει. Τέτοιες ημέρες πάντα έκανε την αποτίμηση των αγαθών που το πρόσφερε άκοπα η φύση στους πολύ παλιούς χρόνους και της προκοπής που είχε το χωράφι του και το κοπάδι του στους πιο κοντινούς. Κάποτε αυτός δεν χρειάζονταν να μαζέψει και να αποθηκεύσει ότι εύρισκε γεννημένο στη φύση για να έχει να πορεύεται τον χειμώνα και διαρκώς μετακινούνταν προς αναζήτηση τροφής. Αργότερα βρήκε τρόπο να μαζεύει τους καρπούς, να τους αποθηκεύει, να τους συντηρεί και να τους καλλιεργεί μάλιστα, σταμάτησε τις περιπλανήσεις, έτσι έκατσε μόνιμα σε ένα μέρος, έχτισε μια καλύβα κι από τότε μπλέχτηκε και στην περιπέτεια που του τρώει τη ζωή και λέγεται και ιδιοκτησία…

Να μην μακρηγορούμε, οι πρώτες ημέρες του Σεπτέμβρη συμπυκνώνουν όλη την λαχτάρα που είχε ο άνθρωπος από τότε που περπάτησε στη γη και προσπάθησε να μειώσει τον κίνδυνο να εξαφανιστεί από την πείνα ή γενικότερα από την έλλειψη πόρων και καλών συνθηκών διαβίωσης.  Κι αυτό γιατί οι περισσότεροι καρποί με τους οποίους τρέφονταν είχαν ήδη ωριμάσει και μετά το μοίρασμα που γίνονταν με τα άλλα πλάσματα του κόσμου που συμβίωνε, έκανε την δική του αποτίμηση. Αν είχε τραφεί καλά αυτός και η ομάδα του, τότε είχε περισσότερες πιθανότητες να τα βγάλει πέρα μέχρι να αρχίσει πάλι η νέα περίοδος της καρποφορίας την άνοιξη. Στην περίπτωση, το ίδιο έπρεπε να γίνει και με τα ζώα και τα πουλιά, να έχουν δηλαδή τραφεί και αυτά καλά γιατί στο μεταξύ ο άνθρωπος είχε αρχίσει να εξειδικεύεται και στο κυνήγι και με αυτά θα χόρταινε τον χειμώνα.

Αν είχαν περάσει, άνθρωποι και ζώα ένα στενάχωρο καλοκαίρι με κακό καιρό και άλλα απρόοπτα που τους δυσκόλευαν, τότε στην επόμενη περίοδο ήταν καταδικασμένοι να υποφέρουν, σε βαθμό μάλιστα που κάποιες φορές απειλούνταν η συνέχειά τους.       

Τέτοιες καταστάσεις ο άνθρωπος στην μακρά του πορεία πάνω στη γη έζησε πολλές και αφού μπορούμε και το συζητάμε σήμερα στην σχετική ασφάλεια που μας παρέχει η εποχή μας, πάει να πει πως τα κατάφερε. Έτσι όταν τέτοιες ημέρες μαζεύουμε τα σταφύλια και αρχίζουμε να συγκεντρώνουμε  τα κολοκύθια, τα φασόλια και ότι άλλο έχει βγάλει ο κήπος μας και το χωράφι, ασυναίσθητα μνημονεύουμε μια ατέλειωτης σειρά προγόνων που έκαναν κάθε χρόνο τα ίδια πράγματα και κράτησαν στη ζωή τις γενιές τους.

 Μπορεί να μην το εκτιμούμε με το μυαλό μας, μπορεί να μοιάζει ουτοπία αλλά η ψυχή μας και προ πάντων τα μάτια μας και τα χέρια μας το γνωρίζουν όταν αγγίζουν ένα ώριμο κολοκύθι ή βλέπουν τους ξηρούς λοβούς των φασολιών γεμάτους από τον πολύτιμο σπόρο, έτοιμους για μάζεμα. Από τα μάτια μας δεν θα σβήσουν ποτέ, όσο βαθιά κι αν είναι χωμένες οι εικόνες της πορείας του ανθρώπου στη γη και από τα χέρια μας η αίσθηση της απόκτησης από τη φύση κάποιου αγαθού που θα μας κρατήσει στη ζωή και θα μας δώσει συνέχεια. Ανεξάρτητα αν γι’ αυτό διαθέσαμε λίγο κόπο ή το βρήκαμε ώριμο από μόνο του…  

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 01092020