ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΜΠΑΝΙΑΣ: ΕΝΑΣ ΠΡΟΚΟΜΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

 

Το καλοκαίρι που μας πέρασε σε μια εκδήλωση για την αγροδιατροφή που έγινε στο Καρπενήσι, ο Ταξιάρχης Μπανιάς, μόνιμος κάτοικος του χωριού Στένωμα Ευρυτανίας βραβεύτηκε ως ο άνθρωπος ο οποίος με την δράση του, πράγμα που υποστηρίζεται και αλληλοεπιδρά από την οικογένειά του και την κοινότητα, αποτελεί ένα παράδειγμα προς μίμηση και όσοι τον ακολουθήσουν, θα σώσουν την Ευρυτανία από μαρασμό…

Ναι έτσι έχουν τα πράγματα με τον Ταξιάρχη (1975) o οποίος 13 ετών αποφάσισε να αποκτήσει το πρώτο του κοπάδι με κατσίκες και τις φρόντιζε μόνος μιας και οι γονείς του δεν είχαν και πολλές σχέσεις με την κτηνοτροφία. Ο πατέρας ήταν ηλεκτρολόγος στην περιοχή αλλά ο Ταξιάρχης επέλεξε να ασχοληθεί με την κτηνοτροφία από αγάπη στα ζώα και γιατί από μικρός, του άρεσε αυτή η δουλειά. Αφού έβγαλε το δημοτικό σχολείο στο Στένωμα και πήγε και μια εβδομάδα (!) στο Γυμνάσιο Καρπενησίου το οποίο παράτησε καθώς η καρδιά του και η ψυχή του ήταν στο χωριό και στον κόσμο του.

Με μαγιά κάτι λίγες κατσίκες που είχε η μάνα του η οποία όπως κάθε νοικοκυρά εκείνη την εποχή διατηρούσε λίγες κατσίκες, μια αγελάδα και ένα μουλάρι στο σπίτι, ξεκίνησε και αγοράζοντας κατσίκια από την Μαυρομάτα έφτιαξε ένα κοπάδι από 170 κεφάλια και σύντομα άρχισε να λογαριάζεται ως μεγάλος νοικοκύρης κι αυτός στην περιοχή. Τα έφτασε περισσότερα, κάποια στιγμή τα λιγόστεψε και στράφηκε προς τα πρόβατα και έφτιαξε και με αυτά πάλι ένα μεγάλο κοπάδι περί τα 350 κεφάλια. Με τα πρόβατα ασχολήθηκε αρκετά χρόνια και τελευταία, όπως οι περισσότεροι στην περιοχή στράφηκε στα γελάδια και σήμερα θεωρείται από τους μεγαλύτερους κτηνοτρόφους στο Στένωμα το οποίο παρεπιμπτόντως θεωρείται και η μητρόπολη της αγελαδοτροφίας στην Ευρυτανία.  

Η πορεία του δεν ήταν εύκολη, κυρίως γιατί δεν ήξερε πολλά από ζωντανά και κοπάδια και έτσι αναγκάστηκε να τα μάθει όλα μόνος του παρακολουθώντας τους συγχωριανούς του και εισάγοντας φυσικά και κάποιες καινοτομίες. Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι αγαπούσε την δουλειά που αποφάσισε να κάνει και βέβαια την βοήθεια που είχε από τον πατέρα του Χρήστο, ο οποίος πέθανε πριν από 7 μήνες, την μητέρα του Βασιλική προόδευσε πολύ σύντομα. Επί πλέον, αυτό που τον βοήθησε πολύ ήταν η πλήρης και εντελεχής γνωριμία με το ανάγλυφο της περιοχής του. Δεν υπήρχε μονοπάτι ή διαδρομή προς το βουνό και το ποτάμι, βοσκοτόπι και λιβάδι που να μην γνώριζε κι αυτό οφείλονταν στην επί αιώνες εκμετάλλευση του τόπου από τους προγόνους του κτηνοτρόφους. Οι γονείς του εκτός από την φύλαξη, τον βοήθησαν πολύ στο άρμεγμα τόσων ζώων. Το γάλα τον χειμώνα το έδιναν στα τυροκομεία ενώ από τον Ιούνιο και πέρα έπηζαν οι ίδιοι τυρί με τον μοναδικό, παραδοσιακό τρόπο που ξέρουν ακόμη στην Ευρυτανία.  

Ο Ταξιάρχης αποτέλεσε μια εξαίρεση για την γενιά του που οι περισσότεροι σκόρπισαν στους τέσσερις ανέμους και τους βλέπει το Στένωμα μόνο στις γιορτές και το καλοκαίρι αλλά είναι αρκετοί αυτοί που ακόμη συνεχίζουν με την κτηνοτροφία και διατηρούν μεγάλα κοπάδια στο Στένωμα. Μεταξύ αυτών και ο αδερφός τους Λάζαρος, οι Παπαδονικαίοι καθώς και λίγοι άλλοι νέοι που κάνουν την διαφορά στο χωριό που αριθμεί γύρω στους 50 μόνιμους κατοίκους. Παλιότερα ήταν ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του Δυτικού Τυμφρηστού και τα κοπάδια του ξεπερνούσαν τα 5.000 κεφάλια αλλά όπως όλα, έτσι κι αυτό λύγισε. Παρά ταύτα το Στένωμα καθώς και τα γειτονικά του, Άγιος Δημήτριος, Γάβραινα, και άλλα διατηρούν το μεγαλύτερο κεφάλαιο της κτηνοτροφίας στην Ευρυτανία.

Ο Ταξιάρχης όμως δεν περιορίστηκε στην κτηνοτροφία αλλά ανέστησε και διατηρεί κι ένα άλλο χρήσιμο και πολύτιμο επάγγελμα στην περιοχή. Του σύρτη ξυλείας και της μεταφοράς. Ξεκίνησε με δυο – τρία μουλάρια στην αρχή, όταν είδε πως είχε κάμψη στην παραγωγή του κοπαδιού των προβάτων, να σέρνει ξυλεία ελάτης από τα δάση που εκμεταλλεύονταν ο δασικός συνεταιρισμός των χωριανών του και σιγά – σιγά επεκτάθηκε και στη μεταφορά των καυσόξυλων. Καθώς το ανάγλυφο της περιοχής που απλώνονται τα δάση του Τυμφρηστού είναι δύσκολο, η δουλειά του εκτιμήθηκε και έτσι δόθηκε λύση και διέξοδος στο έργο των υλοτόμων. Τη δουλειά αυτή την κάνει το καλοκαίρι και με βοηθό τον Ηλία Ντζιώρα από τη Βράχα ενώ όταν υπάρχει πολύ δουλειά επιστρατεύει κι άλλους συγχωριανούς. Η φήμη του σαν καλό επαγγελματία στις μεταφορές ξυλείας ξεπέρασε τα στενά όρια της Ευρυτανίας και πήγε παραπέρα κι έτσι έχει πηγαίνει για δουλειά σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Το κοπάδι των αλογομούλαρων του αριθμεί περί τα 15 ζωντανά, διαλεγμένα ένα προς ένα και προσεγμένα. Τα φροντίζει ο ίδιος σε κάθε τους ανάγκη, έφτασε μάλιστα να μάθει και να τα πεταλώνει. Ξέρει τις συνήθειες του καθενός, του μιλά προσωπικά και έτσι έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και την αναγνώριση, πράγμα που βοηθάει πολύ στην δύσκολη αυτή δουλειά. Επί πλέον, η εμπειρία του τον καθιέρωσε και ως πρακτικό ιατρό των ζώων του, τόσο που τον ζηλεύουν ακόμη και οι κτηνίατροι.

Η περίοδος που ο Ταξιάρχης ασχολείται με τα ξύλα είναι οι θερινοί μήνες, τον χειμώνα μαζεύει τα ζωντανά και τα αφήνει να ξεκουραστούν. Με την αρχή της περιόδου ρίχνει στη δουλειά τα πιο δυνατά ενώ εκείνα που βγαίνουν στην αποστρατεία φροντίζει να τα αντικαθιστά με άλλα που η καταγωγή τους είναι από τη Γαλλία. Από εκεί φθάνουν στην Ελλάδα μέσω αντιπροσώπων, στα Τρίκαλα εδρεύουν οι περισσότεροι κι από εκεί τα προμηθεύεται. Φροντίζει να είναι γερά και πιο πολύ έξυπνα, πράγμα που βοηθάει να ξεπεράσουν και το ζήτημα της γλώσσας! Όσο για την εκπαίδευσή τους, χρησιμοποιεί τις ίδιες πανάρχαιες μεθόδους που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος όταν ημέρωσε για πρώτη φορά άλογα.  

Ο Ταξιάρχης, όπως και η οικογένειά του δεν στέκεται στιγμή! Όλοι βοηθούν, η γυναίκα του Βασιλική, οι κόρες του Ιωάννα που είναι μαθήτρια στο Γυμνάσιο Καρπενησίου και Γεωργία μαθήτρια δημοτικού όπως και ο γιός όταν δεν έχει μαθήματα στη σχολή του. Ακόμη και η σκύλα του, η Έλσα δεν λείπει ούτε στιγμή από τα κοπάδια και τα μουλάρια. Μόνο το χειμώνα που μαζεύει τα ζωντανά στους στάβλους παίρνει μια ανάσα αλλά κι εκεί χρειάζεται διαρκής προσοχή. Με το τάισμα, τα γεννητούρια αλλά και τους λύκους που πολιορκούν τους στάβλους. Προσέχει, δεν θέλει να πάνε χαμένα τα ζωντανά του, είναι κεφάλαιο γι’ αυτόν αλλά και ψυχές που χρειάζονται προστασία από τον καιρό και τα αρπακτικά. Από μέρους τους αυτά και προς ανταπόδοση, τον κάνουν με τον τρόπο τους τον πρώτο νοικοκύρη στο Στένωμα και από την φήμη αυτή προέκυψε και η βράβευση. Για τον Ταξιάρχη Μπανιά συζητάνε όλοι στην Ευρυτανία, τον επαινούν και τον καμαρώνουν και πολλοί θέλουν να του μοιάσουν. Άλλοι μπορούν, άλλοι θέλουν σπρώξιμο και αναζητείται εκείνος που θα το κάνει…

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ – ΚΥΝΗΓΙ (14/04/2024)

ΟΙ ΚΑΛΙΚΑΤΖΑΡΟΙ ΕΧΟΥΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ KAI ΣΤΙΣ ΓΛΑΣΤΡΕΣ

 

Δεν χάλασε μόνο ο καιρός φέτος που ξέχασε να κάνει χειμώνα και μας έβαλε νωρίς νωρίς στο καλοκαίρι, αλλά και άλλα πράγματα που κρατούσαν την παράδοση μοιάζει να έχουν χάσει το δρόμο τους και να δημιουργούν περίεργες καταστάσεις.

Όπως κάποιοι καλικάντζαροι που όπως δείχνει ξέμειναν φέτος στην επιφάνεια και συνεχίζουν να κάνουν τις γνωστές βρωμιές και τις αταξίες τους. Όχι όλοι οι καλικάντζαροι, αλλά κάποιοι για τους οποίους κι άλλη φορά έχω γράψει τα κατορθώματα. Για όσους δεν θυμούνται, αναφέρομαι στην παραβίαση κάποιων χώρων και αρπαγή διαφόρων ειδών από το σπίτι στο χωριό κατά την περίοδο των Χριστουγέννων, γεγονότα που έχουν καταγραφεί από κάμερα και θα χρησιμοποιηθούν (μαζί με άλλα) αναλόγως όταν έρθει η ώρα τους.

Το γεγονός όμως δεν πτόησε τους γνωστούς καλικάντζαρους της Κάτω Γειτονιάς να συνεχίσουν τις παραβιάσεις και τις αρπαγές από τις αποθήκες. Ένα σιδερένιο υνί, κειμήλιο της οικογένειας τους γυάλισε αυτή τη φορά και το άρπαξαν από την αποθήκη μαζί με κάτι κουτιά με μπογιές και διάφορα αντικείμενα και άλλα μικροεργαλεία. Τα εργαλεία φαντάζομαι να τους φανούν χρήσιμα, γλιτώνουν και κάτι ευρώ από το να τα αποκτήσουν οι ίδιοι αλλά το υνί; Τι να το κάνουν, θα φτιάξουν αλέτρι να το προσαρμόσουν και θα ζέψουν τις νταρλαΐνες να οργώσουν; Μπορεί, μέχρι εκεί τους φτάνει….

Εκείνο όμως που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, τόση που δεν μπορώ να το πιστέψω είναι ότι άρπαξαν κι όλες τις γλάστρες από την αυλή του σπιτιού - η μια μάλιστα ήταν ασήκωτη, πενήντα χρόνια την φρόντιζε η μάνα και ήθελε τουλάχιστον τρία άτομα να την μεταφέρουν ως το αυτοκίνητο για να «ταξιδέψει» μέχρι την παραλία που την πήγαν να παραθερίσει. Η ενέργεια αυτή των καλικάντζαρων που διάλεξαν μάλιστα νύχτα να δράσουν ώστε να μην τους γράφει η κάμερα έγινε ήδη ανέκδοτο στο χωριό και στην περιοχή αλλά τι να λέμε; Καλικάντζαροι ήταν, καλικάντζαροι θα μείνουν…

Στη φωτογραφία, η αυλή άδεια από τις γλάστρες της μάνας

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 31032024

ΠΩΣ ΜΑΘΑΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ’21

 

Ξημερώνει η μεγάλη μέρα και το πνεύμα της έχει κατακλύσει τα κοινωνικά δίκτυα, με ιδιαίτερες σημειώσεις προσαρμοσμένες στις αντιλήψεις του καθενός, αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα, αποσπάσματα από ιστορικά κείμενα, φωτογραφίες από παρελάσεις – πολλές από την εποχή του ασπρόμαυρου φιλμ που προκαλούν νοσταλγία, άλλες σύγχρονες με εκδηλώσεις των βλαστών κάθε οικογένειας, άλλες με μνημεία που σημαίνουν τον μεγάλο αγώνα που έδωσαν οι Έλληνες το 1821 να ελευθερωθούν.

Μέσα σε αυτό τον καταιγισμό ακόμα ένα σημείωμα θα ήταν περιττό αλλά δεν μπόρεσα να αντισταθώ σαν είδα στο Fb έναν καλό φίλο, τον εξ Αγράφων ορμώμενο Γιάννη Μάκκα ο οποίος μπορεί να θεωρηθεί ως ο κορυφαίος συλλέκτης στοιχείων του μεταπολεμικού λαϊκού πολιτισμού σε ότι αφορά τα έντυπα και την διαφήμιση, ο οποίος παρουσίασε μέρος της συλλογής του από τετράδια διακοσμημένα με εξώφυλλα από εικόνες της επανάστασης καθώς και μια σειρά από λαϊκά περιοδικά με ύλη από την ίδια περίοδο.

Με συγκίνησε όντως γιατί πρόλαβα κι εγώ αυτά τα τετράδια με τα εξώφυλλά τους γεμάτα από ήρωες και σκηνές από το 1821 καθώς και με ποικίλα θρησκευτικά θέματα. Μαθητής ακόμα του Δημοτικού, εκεί στη δεύτερη μεταπολεμική δεκαετία θαύμαζα τους ήρωες (Ο Διάκος και ο Ανδρούτσος) ήταν οι αγαπημένοι μου καθώς ήταν Ρουμελιώτες και τα τετράδια με αυτούς ποτέ δεν ήταν τα πρόχειρα, αλλά σοβαρών μαθημάτων, όπως η Ιστορία ενώ για τα Θρησκευτικά είχα τον Παπαφλέσσα και για την έκθεση, τον Ρήγα Φεραίο. Για κάθε μάθημα είχα έναν ήρωα κι έτσι πέρασαν τα χρόνια μέχρι που ήρθαν τα τετράδια με τα μπλέ εξώφυλλα και ισοπέδωσαν τα πάντα. Δυστυχώς δεν υπήρξε καμιά πρόνοια για αυτά και τα περισσότερα χάθηκαν, ένα των εκθέσεων από το Γυμνάσιο σώθηκε.

Έτσι ο Γιάννης με ταξίδεψε σε εκείνη την εποχή που το 1821 διατηρούσε μια επικαιρότητα για την παιδική ηλικία και οι αφηγήσεις γι’ αυτό από τους τρανότερους διαρκείς. Αν και στην περιοχή πέριξ του Τυμφρηστού, όπως και σε όλη την Ελλάδα εξάλλου κάπνιζαν ακόμη τα ερείπια της τραγικής δεκαετίας 1940 – 1950 για την οποία η σιωπή ήταν επιβεβλημένη, οι ήρωες και οι σκηνές του 1821 έρχονταν από την αιωνιότητά τους, σαν σκιές να καλύψουν άλλα φρέσκα γεγονότα για τα οποία έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια να μάθουμε την αλήθεια…

Χρόνια Πολλά σε όλους. Χρόνια Πολλά Ελλάδα!

ΑΘΗΝΑ, 25032024

ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΗ ΕΞΑΡΧΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 32 ΧΡΟΝΙΑ

 

Και μια ανάμνηση από της «Ελευθεροτυπία» της χρυσής εποχής

Τι σύμπτωση! Την ημέρα που ανακοινώθηκε πως οι τίτλοι της «Ελευθεροτυπίας» πέρασαν στα χέρια της Alter Ego (του Μαρινάκη) συναντήθηκα σε μια ωραία εκδήλωση που διοργάνωσε χθες η «Συντροφιά των Βλάχων της Αθήνας» στο ΕΤΕΡΟΝ για την Ημέρα της Γυναίκας και δη της Αρμάνας - που είχε πάντα ξεχωριστή θέση στην Κοινωνία των Βλάχων - μέσα από το έργο ενός σχεδόν άγνωστου ποιητή, του Αλέξανδρου Αγγέλου στην αρμάνικη γλώσσα και για έναν συγγραφέα, τον Γιώργη Έξαρχο με αναρίθμητα τα πονήματα της Ιστορίας, της Λαογραφίας και Λογοτεχνίας.

Τον Γιώργη Έξαρχο είχα γνωρίσει εκεί στο πέρασμα της δεκαετίας του ’80 με την δεκαετία του ’90 στην «Ελευθεροτυπία» όταν δημοσίευε σε μια ατέλειωτη σειρά σελίδων την περίφημη έρευνά του «Αυτοί είναι οι Βλάχοι» που συζητήθηκε (όπως και οι επόμενες που ακολούθησαν) όσο καμιά άλλη εκείνη την εποχή και άνοιξε ένα διάλογο που έριξε φως στο θέμα των Βλάχων της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Αν και δεν ήταν της ώρας, καταφέραμε να πούμε δυο λόγια για εκείνη την αλησμόνητη εποχή της Ελευθεροτυπίας και σταθήκαμε στην ελευθερία που παρείχε η εφημερίδα στους συντάκτες της να γράφουν τις απόψεις τους και να αντιμετωπίζουν ανοιχτά τον διάλογο απ’ όπου κι αν αυτό προέρχονταν. Δυο λόγια που μας γύρισαν πίσω 30 χρόνια και που η κατακλείδα τους ήταν ότι αυτές οι εποχές δεν γυρίζουν, όσα χρήματα και ιδέες έχει η νέα ιδιοκτησία της «Ελευθεροτυπίας»…

ΑΘΗΝΑ, 05032024

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΘΜΑΡΧΗ ΣΤΟΝ ΦΡΟΥΡΑΡΧΟ…

 

Ένα χρόνο τώρα ελάχιστοι από τους 300 της Βουλής αναρωτήθηκαν αν πίσω από τον περίφημο σταθμάρχη έχουν και άλλοι ευθύνη για την τραγωδία των Τεμπών. Χθες, την ημέρα της οργής οι περισσότεροι κρύφτηκαν στα γραφεία τους και σαν είδαν πως ο κόσμος  τους άφησε το μήνυμα στην αυλή τους, έβαλαν τον φρούραρχο τη νύχτα να… καθαρίσει. Τόσο λίγοι…   

ΑΘΗΝΑ, 29022024

ΟΙ «ΟΥΡΑΝΙΕΣ ΒΟΣΚΕΣ» ΤΟΥ ΤΖΟΝ ΣΤΑΙΝΜΠΕΚ

 

Στην μνήμη ενός σπουδαίου συγγραφέα (27/02/1902 – 20/12/1968)

Από τα πρώτα βιβλία που διάβασα στη ζωή μου ήταν οι «Ουράνιες βοσκές» του Τζων Στάινμπεκ. Πήγαινα ακόμη στην Τρίτη του Δημοτικού σχολείου αλλά διάβαζα ότι εύρισκα, είχα προλάβει θυμάμαι να διαβάσω όλα τα βιβλία στη φτωχή βιβλιοθήκη του χωριού, είχα ξεκοκκαλίσει τον «Θησαυρό των Γνώσεων» και λαχταρούσα να ρουφήξω όλα τα βιβλία του κόσμου. Τώρα στη βαθιά εφηβεία παραδέχομαι πως δεν θα προλάβω…

Τέλος πάντων, διάβαζα ότι βιβλίο εύρισκα και ένα απόγευμα ανακάλυψα έναν θησαυρό. Τέτοιος καιρός ήταν πάνω κάτω, είχε φύγει το χιόνι και με είχαν στείλει να βοσκήσω το μικρό κοπάδι του σπιτιού στον κήπο του Λεωνίδα Παπαγιάννη, ενός σπουδαίου συγχωριανού, απόστρατου της Χωροφυλακής που έμεινε αρκετό καιρό το καλοκαίρι στο χωριό. Ο κήπος που είχε πολλά δέντρα, φιρικιές, ήταν περιφραγμένος κι έτσι το κοπάδι (επτά κατσίκες και δέκα πρόβατα) δεν ήθελε ιδιαίτερη προσοχή και μιας και βρήκα ανοιχτή την πόρτα του κατωγιού, μπήκα από περιέργεια μέσα με σκοπό να δω τι υπάρχει.

Υπήρχαν διάφορα πράγματα, αυτά που συνήθως υπάρχουν σε αγροτικά σπίτια τα οποία δεν μου κινούσαν κανένα ενδιαφέρον αλλά τα μάτια μου έλαμψαν και με έπιασε κρύος ιδρώτας όταν ανακάλυψα πάνω σε ένα αμπάρι ένα σωρό βιβλία από τη σειρά «100 Αθάνατα Έργα» των εκδόσεων «Γεωργίου Παπαδημητρίου». Άρχισα αμέσως να τα ξεφυλλίζω, κάποια με ενθουσίασαν όπως του Καρόλου Ντίκενς που ήξερα ήδη, κάποια με άφησαν αδιάφορο. Δεν ήξερα συγγραφείς όπως ο Κόνραντ, Πόε, ο Μπέρξον και πολλοί άλλοι που έργα τους είχαν κυκλοφορήσει σε αυτή τη σειρά.

Καθώς ήμουν στη βοσκή του κοπαδιού, πράγμα που δεν δυσανασχετούσα καθόλου όταν με έστελναν (εκτός τις ημέρες που έκανε κρύο ή έβρεχε αλλά ούτε τότε γλίτωνα) γιατί έτσι εύρισκα χρόνο και ησυχία να διαβάσω. Κοντά στο κοπάδι μέχρι τα 16 χρόνια μου που με πήρε ο πατέρας στις οικοδομές είχα προλάβει και διαβάσει τη μισή ελληνική αλλά και ξένη λογοτεχνία χάρη στην πλούσια βιβλιοθήκη που είχε το Γυμνάσιο Αγίου Γεωργίου. Από το κατώι του Παπαγιάνη που το καθιέρωσα τότε σαν δανειστική βιβιοθήκη πήρα θυμάμαι τις «Ουράνιες βοσκές» και τα «Δύσκολα Χρόνια» του Ντίκενς με την υπόσχεση στον εαυτό μου να τα ξαναπάω εκεί που τα βρήκα. Όντως τα πήγα, τα ξαναπήρα όμως να τα κρατήσω αλλά κάπου μέσα σε τόσα χρόνια τα έχασα.

Έτσι λοιπόν οι «Ουράνιες Βοσκές» μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και έτσι γνώρισα τον Τζον Στάινμπεκ και έχω διαβάσει μέχρι σήμερα όλα τα βιβλία του, προτιμώ μάλιστα να τα διαβάζω σε παλιές εκδόσεις, με πολυτονικό και το χαρτί να μυρίζει χρόνο. Μου άρεσε, με συγκίνησε τότε τα όσα έγραφε για τους απόκληρους, τους ιδιαίτερους, τους κατατρεγμένους στις Ουράνιες Βοσκές της Καλιφόρνια. Μου άρεσε όμως περισσότερο όταν προχθές ανακάλυψα στον αγαπημένο μας «Ναυτίλο» (Χαριλάου Τρικούπη 28, 21 0361 6204) το βιβλίο, όχι βέβαια με το χοντρό εξώφυλλο αλλά αυτό δεν με πείραξε καθόλου. Το πήρα, και το διάβασα άλλη μια φορά, με περισσότερη προσοχή βέβαια και συγκινήθηκα περισσότερο τώρα με την τραγική μοίρα των χαρακτήρων που περιγράφει…

ΑΘΗΝΑ, 27022024

ΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ ΟΙ ΒΙΣΩΝΕΣ ΣΤΟ ΧΙΟΝΙ

 

Ακούω ότι ενόψει της αυριανής καθόδου (και όχι απόβασης όπως λένε κάποια ανεκδιήγητα ΜΜΕ) των αγροτών στην Αθήνα μεταξύ άλλων συζητιέται και ο αριθμός των τρακτέρ που θα επιτραπεί να μπει στο κέντρο της Αθήνας όπως επίσης και ρυθμίσεις που θυμίζουν εορταστική επίσκεψη εθνικοτοπικού συλλόγου στον Άγνωστο Στρατιώτη. Δεν θα μπω στον πειρασμό να σχολιάσω σήμερα τα πράγματα, έχουμε χρόνο μπροστά μας γι’ αυτά. Δεν μπορώ όμως να τα παρακάμψω και να τα συσχετίσω με μια ωραία φωτογραφία που πέρασε πριν από λίγο μπροστά από τα μάτια, της  Cyndi Peterson Hash από την σελίδα «Yellowstone Through The Lens» με βίσωνες να περπατούν ακάθεκτοι μέσα στο χιόνι.

Οι βίσωνες είναι ένα υπέροχο ζώο που κινδύνευσε να εξαφανιστεί λόγω της επέκτασης του «πολιτισμού» στην αμερικάνικη Δύση και ευτυχώς και χάρη σε πρωτοβουλίες και πολιτικές που προστάτευσαν το είδος κατάφεραν να διασωθούν και να αποτελούν ένα δυναμικό στοιχείο της εκεί υπαίθρου. Βλέποντας την ομάδα αυτών των δυνατών ζώων να προχωρά ακάθεκτη μέσα στο χιόνι σκέφτομαι ποια δύναμη θα μπορούσε να τους κόψει το δρόμο και μοιραία συσχετίζω  την κίνησή τους με τα μηχανοκίνητα σώματα και τις ομάδες των αγροτών που θα «πατήσουν» την Αθήνα αύριο. Ποιος και με ποιον τρόπο θα εμποδίσει τα τρακτέρ να παρελάσουν στους κεντρικούς δρόμους και ποιος παίρνει την ευθύνη να τους βάλει σε μια βάλει να περπατάνε στο μισό δρόμο; Και από την άλλη, ποιοι από τους αγρότες και βάσει ποιων συμφωνιών θα αποδεχτούν κάτι τέτοιο, από τη στιγμή που η μοίρα τους δεν έχει διαφορά με εκείνη των βισώνων πριν από λίγες δεκαετίες στην άγρια Δύση;

ΑΘΗΝΑ, 19022024

ΣΑΡΑΝΤΑ ΨΗΦΟΙ ΑΠΟ ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΑ!

 

Πέρασαν οι εκλογές στην ΕΣΗΕΑ χωρίς να σημειωθούν και τίποτα σοβαρές αλλαγές στο Προεδρείο και το Διοικητικό Συμβούλιο. Οι παρατάξεις πήραν τις ψήφους που πάνω – κάτω περίμεναν και οι συνάδελφοι που εκλέχθηκαν δεν αποτέλεσαν έκπληξη για κανέναν. Η αφεντιά μου τιμήθηκε με 40 ψήφους (εφημεριδάδες αλλά και νέοι διαδικτυακοί) ήταν οι ψηφοφόροι μου και τους ευχαριστώ πολύ. Έστω και με αυτές τις 40 ψήφους μου δίνουν το δικαίωμα να μιλάω για τις εφημερίδες αλλά και την ακτημοσύνη στην Δημοσιογραφία…

 

Καλή θητεία σε όλους στην ΕΣΗΕΑ… Και καλή δύναμη γιατί οι καιροί που ζούμε δεν είναι καθόλου εύκολοι για τα ΜΜΕ και την Δημοσιογραφία…    

ΑΘΗΝΑ, 12022024    

ΟΣΟ ΠΙΟ ΣΥΝΤΟΜΑ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

 

THE VALLEY OF BARNS

Morning has broken like the first morning ...

Mine is the sunlight

Mine is the morning

Born of the one light Eden saw play

Praise with elation, praise ev'ry morning

God's recreation of the new day

                                     Cat Stevens

ATHENS, 06022014

ΤΟ ΚΟΠΑΔΑΚΙ ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ

Είναι η καλύτερη συντροφιά το καλοκαίρι οι γάτες για τους εξοδούχους των πόλεων και του κάμπου στα νησιά ή τα ορεινά χωριά τους. Συντροφιά η οποία καμιά φορά μόλις πιάσουν τα κρύα, κυριολεκτικά αφήνεται στην τύχη της. Καθώς μάλιστα τα περισσότερα χωριά αδειάζουν από ανθρώπους, είναι βέβαιο πως κανένα από αυτά τα ζώα δεν θα βρεθεί να προϋπαντήσει στην πόρτα τον άσπλαχνο νοικοκύρη, σαν αυτός επιστρέψει πάλι την άνοιξη στο εξοχικό του. Ο χειμώνας είναι αμείλικτος και καθώς αυτά είναι άμαθα από κυνήγι, θα χαθούν από την πείνα. Μια συνηθισμένη επίσης κατάσταση σε πολλά νησιά και χωριά είναι ένα τσούρμο αδύναμες γάτες και σκύλοι να περιμένουν να ανοίξει η πόρτα κάποιου μαγαζιού να πετάξει κανένα κόκαλο ή τα αποφάγια για να ζήσουν μερικές ημέρες ακόμα μέχρι την άνοιξη.

Έτσι λοιπόν, η ωραία εικόνα από ένα κοπάδι ζωηρότατες γάτες – 13 τον αριθμό, που βγήκαν με βιασύνη μόλις πήραν είδηση το δικηγόρο – συγγραφέα Μενέλαο Παπαδημητρίου να φθάνει στο σπίτι του στο Ανθηρό Αργιθέας, από τον διπλανό αχυρώνα και να παρατάσσεται με υποδειγματική τάξη μπροστά στην αυλόπορτα, αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα της αδιαφορίας για τα ξεχασμένα ζωντανά. Το κοπάδι αυτών των γατιών, γνωρίζει πως δυο φορές κάθε μήνα ο Μενέλαος, ο οποίος ασχολείται συστηματικά πλέον με την καταγραφή της ιστορίας της Αργιθέας, θα καταφθάσει στο χωριό με ένα τσουβάλι κονσέρβες, θα τις ταίσει καλά, θα τις χαϊδέψει, θα κουβεντιάσει μαζί τους δυο – τρεις ημέρες και σαν φύγει, θα αφήσει στο θαλερό μπάρμπα Γεωργούλη Κωτή τις υπόλοιπες για το συσσίτιό τους μέχρι την άνοιξη, που αναλαμβάνει πλέον ο ίδιος την καθημερινή φροντίδα τους.

Δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2008 στην Ελευθεροτυπία. Τα επόμενα χρόνια το κοπαδάκι του Μενέλαου Παπαδημητρίου σχεδόν διπλασιάστηκε και σήμερα έχει γεμίσει το χωριό απογόνους…

ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ ΕΣΗΕΑ

 

Φέτος κλείνω 40 χρόνια στη Δημοσιογραφία. Μια Δημοσιογραφία των αφανών, γιατί ως συντάκτης ύλης έτσι θα έμεινα για τους περισσότερους αναγνώστες. Εφημεριδάς όπως λέμε ακόμη στο σινάφι μας και κάποιοι λίγοι αναγνωρίζουν ότι υπάρχουμε ακόμη και είμαστε χρήσιμοι στις εφημερίδες. Ήταν μια ενδιαφέρουσα δουλειά, έζησα την απόλυτη ακμή των εφημερίδων στη δεκαετία του ’80 και του ’90 αλλά δεν ήμουν εκεί όταν πήραν τον κατήφορο όταν άρχισε η κρίση που επέφερε βαθιές αλλαγές στις εφημερίδες και στα ΜΜΕ γενικώς. Δούλεψα στα περιοδικά, περπατούσα την Ελλάδα και έγραφα κείμενα για τον τόπο και τους ανθρώπους της και ακόμη για την Αθήνα. Εδώ και ένα χρόνο ξαναγύρισα στις εφημερίδες, να κλείσω τον κύκλο και να βγω κάποια στιγμή στη σύνταξη.

Πριν όμως έρθει αυτή η ώρα, η οποία ασφαλώς και θα είναι συμβολική γιατί δεν λέω να τα παρατήσω, αντιθέτως να προχωρήσω σε ένα καινούργιο έργο με ιδέες που κρατάω από παλιά και με καινούργια υλικά και εμπειρίες, είπα να δοκιμαστώ ακόμη μια φορά και στα συνδικαλιστικά μας. Σε μια εποχή μάλιστα πολύ κρίσιμη για την Δημοσιογραφία αλλά και την αλήθεια που ψάχνουμε να την βρούμε και δεν την βλέπουμε πουθενά.

Η έκθεσή μου σε αυτές τις εκλογές στοχεύει σε ένα απλό πράγμα: να ακουστεί και μέσα στην ΕΣΗΕΑ αλλά και παραέξω η φωνή των αφανών (και των ακτημόνων να μην ξεχνάμε) δημοσιογράφων είτε αυτοί δουλεύουν σε όποιες εφημερίδες κυκλοφορούν ακόμη, είτε στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο καθώς και τα ψηφιακά μέσα. Κι ακόμη, να υπάρχει κι άλλος ένας στην ΕΣΗΕΑ να θυμίζει ότι η Δημοσιογραφία δεν είναι αυτό που ζούμε σήμερα, είτε στους χώρους δουλειάς, είτε στην εντύπωση του κόσμου αλλά κάτι πιο βαθύτερο, πιο φιλικό με την κοινωνία και ασφαλώς πιο κριτικό για τα πράγματα που ζούμε…

Είμαστε πολλοί οι αφανείς και πρέπει να ακουστούμε…

Καλή ψήφο σε όλους μας.   

ΑΘΗΝΑ, 03022024   

ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΣΑΣ

 

«Το πρωινό, που είναι η πιο αξιομνημόνευτη εποχή της ημέρας, είναι η ώρα της αφύπνισης. Τότε υπάρχει ελάχιστη υπνηλία μέσα μας· και για μια ώρα, τουλάχιστον, ένα κομμάτι μας ξυπνάει που κοιμάται όλη την υπόλοιπη μέρα και νύχτα .... Μετά από μια μερική παύση της αισθησιακής ζωής του, η ψυχή του ανθρώπου, ή μάλλον τα όργανά του, αναζωογονούνται κάθε μέρα, και η Ιδιοφυΐα του προσπαθεί ξανά τι ευγενή ζωή μπορεί να κάνει... Οι Βέδες λένε, «Όλες οι πληροφορίες ξύπνησαν το πρωί.» «Όλοι οι ποιητές και ήρωες, όπως ο Μέμνων, είναι παιδιά της Ηωούς, και εκπέμπουν τη μουσική τους κατά την ανατολή του ήλιου».

Από το «Walden» ή  «Life in The Woods» του Henry Thoreau, 1854.

Φωτογραφία από τον Richard Smith.

ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΟΠΩΣ ΤΟ ΕΙΔΕ Ο ΤΖΑΚ ΛΟΝΤΟΝ ΤΟ 1902

 

Το 1902 ο Αμερικανός συγγραφέας Τζακ Λόντον (12/01/1876 – 22/ 11 /1916) επισκέφθηκε τη συνονόματη πόλη του – την εποχή που ήταν ακόμα η μεγαλύτερη στον κόσμο. Σε ένα βιβλίο που έγινε γνωστό ως Οι Άνθρωποι της Αβύσσου περιέγραψε την εποχή που ζούσε στην περιοχή Whitechapel κοιμόμενος σε πτωχοκομεία, λεγόμενα doss-σπίτια και μάλιστα στο δρόμο. Ειπώθηκε ότι περίπου μισό εκατομμύριο άνθρωποι ζούσαν σε αυτά στις απαίσιες και τρομερές συνθήκες στην πρωτεύουσα της Βρετανίας. Ο Τζακ Λόντον τράβηξε τις φωτογραφίες που εικονογράφησαν το εξαιρετικό βιβλίο του (μεταξύ 1900 και 1916 ο Αμερικανός συγγραφέας τράβηξε περισσότερες από 12 χιλιάδες φωτογραφίες). Ο Λόντον ενοχλήθηκε περισσότερο από τον αριθμό των "γερόντων, νεαρών ανδρών, όλων των ειδών ανδρών και αγοριών και όλων των ειδών αγοριών" που δεν είχαν άλλη επιλογή από το να κοιμηθούν στους δρόμους. «Κάποιοι πνίγονταν όρθιοι· πολλοί απ’ αυτούς ξάπλωναν στα πέτρινα σκαλοπάτια στις πιο οδυνηρές στάσεις... το δέρμα των σωμάτων τους δείχνει κόκκινο μέσα από τις τρύπες στα δανεικά κουρέλια τους. ” Εδώ είναι ένα μέρος της συλλογής του που δείχνει τη φρικτή φτώχεια που άντεξαν κάποιοι άνθρωποι της εποχής. 

ΑΘΗΝΑ, 1301024 

ΜΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΠΑΠΑΔΙΟΝΥΣΙΟΥ

 

Αποχαιρετώντας και αποτιμώντας το 2023 μια συνάντηση με τον συγχωριανό μας Νίκο Δ. Παπαδιονυσίου στο Παλαιό Φάληρο στις παραμονές των Χριστουγέννων είχε μια ιδιαίτερη σημασία για όλους μας. Ο Νίκος που τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια έντονη και συγκινητική συγγραφική δραστηριότητα σε ότι αφορά την ιστορία του χωριού μας από τα κατοχικά χρόνια και κυρίως τα μετεμφυλιακά μου αφιέρωσε το εξαιρετικό του έργο «Μετεμφυλιακές Μεγαλοκαψιώτικες εύθυμες στιγμές», στιγμές που και οι ωριμότεροι σήμερα στο χωριό έχουμε ξεχάσει ή αγνοούμε.

Παιδί ακόμη ο Νίκος περνάει τα καλοκαίρια του στο χωριό και καταγράφει (είναι και από τους πρεσβύτερους Μεγαλοκαψιώτες σήμερα) την μαύρη ζωή των συγχωριανών που ξαναμαζεύτηκαν, άλλοι από τα σημεία όπου μοιράστηκαν ως ανταρτόπληκτοι κι άλλοι από το κλαρί να φτιάξουν πάλι χωριό. Παρά τις δυσκολίες της εποχής, τις αποκαλεί εύθυμες γιατί χωρίς και χωρίς λίγο γέλιο και αισιοδοξία δεν επρόκειτο να γίνει τίποτα. Μέσα στα κείμενά του παρελαύνουν όλα τα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτό το τεράστιο έργο της ανασυγκρότησης κάθε χωριού με στιγμιότυπα από την σκληρή καθημερινότητα αλλά και άλλες στιγμές, της χαράς, του καφενείου, των αφηγήσεων για τα γεγονότα που ήταν πρωταγωνιστές ή απλά θεατές.  

Ο Νίκος ο οποίος έχει γράψει μέχρι στιγμής κι άλλα βιβλία, βιβλία που αφορούν την πορεία του στα τεχνικά έργα καθώς και για τον εξαίρετο ξυλογλύπτη παππού του Στέλιο Υφαντή καταθέτει τις μνήμες και τα βιώματά του για το χωριό μας ζητώντας παράλληλα να δώσουμε συνέχεια στην καταγραφή της πορείας του, πράγμα που όντως παραμελήσαμε. Το βιβλίο του θα είναι ένα νήμα που θα συνδέει τις εποχές του χωριού μας.

Με χαρά είδαμε επίσης ότι με δική του επιμέλεια προχώρησε στην έκδοση κι ενός άλλου βιβλίου, του Βαγγέλη Στυλιανού Υφαντή, του μεγαλύτερου σε ηλικία συγχωριανού μας (97 ετών) με τίτλο «Μνήμες, Ήθη και έθιμα του χωριού μου» και αφορά κυρίως την δεκαετία 1930 – 1940. Ένα επίσης πολύτιμο βιβλίο και οδηγός για όποιος προσπάθειες γίνουν στο μέλλον για την συγκρότηση ενός τόμου για την ιστορία της Μεγάλης Κάψης. 

ΑΘΗΝΑ, 07012024

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ

Καθώς τούτον τον καιρό σε κάποιους από τους εναπομείναντες κινηματογράφους παίζεται και με επιτυχία μάλιστα το έργο της Εύας Νάθενα «Φόνισα» και χάρη στο διάλογο που έχει αναπτυχθεί πολλοί από τους νεότερους ανακαλύπτουν τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη (Σκιάθος 4 Μαρτίου 1851 – Σκιάθος 3 Ιανουαρίου 1911) τον Άγιο των ελληνικών γραμμάτων που πέθανε σαν σήμερα πριν από 123 χρόνια. Ας θυμηθούμε μέσα από ένα κείμενο της εποχής* πως πέθανε αυτός ο τόσο μεγάλος και τόσο πονεμένος συγγραφέας μας και με την ευκαιρία ας ανατρέξουμε στο πολύτιμο έργο του.  

Ο θάνατός του

Ο δε θάνατός του συνέβη ως εξής: Ησθένησε την 29ην Νοεμβρίου του 1910. Την τρίτην ημέραν της ασθενείας του ελιποθύμισε. Όταν δε συνήλθε, «Τι μου συνέβη;» είπε. «Δεν είναι τίποτε, μια λιποθυμία μικρά», του είπον αι περιστοιχίζουσαι αυτόν τρεις αδελφαί του. «Τόσα έτη», λέγει ο Αλέξανδρος, «εγώ δεν ελιποθύμισα, δεν εννοείτε ότι αυτά είναι προοίμια του θανάτου μου; Φέρετε αμέσως τον παπά και μην αναβάλλετε».

Εθρήνουν τότε αι αδελφαί του, ο δε Παπαδιαμάντης βλέπων αυτάς και συλλογιζόμενος ότι εάν αποθάνη δεν έχουσιν άλλον βοηθόν και συντηρητήν, ταις απέτεινε τους εξής παρηγόρους λόγους: «Έχω καλούς φίλους, οι οποίοι θα εκδώσουν τα έργα μου, ησυχάσατε φιλόστοργές μου αδελφές».

Μετ’ ολίγον κληθέντες ήλθον συγχρόνως και ο ιερεύς και ο ιατρός. Ο Παπαδιαμάντης προ πάντων ήτο χριστιανός και χριστιανός ευσεβής. Μόλις λοιπόν είδε τον ιατρόν, είπε εις αυτόν: «Τι θέλεις εσύ εδώ;». «Ήρθα να σε ιδώ», του λέγει ο ιατρός. «Να ησυχάσης», του λέγει ο ασθενής. «Εγώ θα κάμω πρώτα τα εκκλησιαστικά (δηλ. θα επικαλεσθώ την βοήθειαν του Θεού) και ύστερα ναρθής εσύ».

«Ήθελα να κάμω το παλληκάρι», έλεγε κατά το διάστημα της ασθενείας του. «Αλλά την έπαθα». «Άμα λείψω απ’ αυτόν τον κόσμον, τότε θα καταλάβουν πόσον χρήσιμος είμαι», έλεγε κατά τας προ του θανάτου του ημέρας. Είχε σώας τα φρένας του μέχρι τέλους και επεθύμει να συγγράψη διήγημά τι.

Ο νους του μέχρι της τελευταίας του αναπνοής ήτο αφιερωμένος εις τον Θεόν. Μόνος του ολίγας ώρας πριν αποθάνη έστειλε να κληθή ο ιερεύς δια να κοινωνήση. «Ξεύρεις! μήπως αργότερα δεν καταπίνω!», έλεγε.

Ήτο παραμονή του θανάτου του και ως τις ειρωνεία του ανηγγέλη η απονομή της παρασημοφορίας του δια του Σταυρού του Σωτήρος. Την εσπέραν της 2ας Ιανουαρίου, παραμονήν του θανάτου του, «Ανάψτε ένα κηρί», είπε. «Φέρτε μου ένα βιβλίο» (δηλ. εκκλησιαστικόν βιβλίον). Το κηρίον ηνάφθη. Επρόκειτο δε να έλθη και το βιβλίον. Αλλά πάλιν αποκαμών ο Παπαδιαμάντης είπε: «Αφήστε το βιβλίο, απόψε θα ειπώ, όσα ενθυμούμαι απ’ όξω».

Και ήρχισε ψάλλων τρεμουλιαστά «Την χείρα σου την αψαμένην» (σημ. Είναι τούτον τροπάριον εκ των Ωρών της παραμονής των Φώτων). Αυτό ήτο και το τελευταίον ψάλσιμον του Παπαδιαμάντη, διότι την ιδίαν νύκτα κατά την 2αν μετά το μεσονύκτιον ώραν εξημέρωνε η 3η Ιανουαρίου παρέδωκεν την ψυχήν εις χείρας του Πλάστου.

 (Απόσπασμα επιστολής Γ. Ρήγα στον εκδότη Δικαίο, Αλ. Παπαδιαμάντη «Αλληλογραφία», σελ. 218-9, εκδ. Δόμος)

 * Από το ημερολόγιο του 1998 των εκδόσεων Διάμετρος, στη σειρά «Συγγραφείς στο χρόνο».

ΑΘΗΝΑ, 03012024