"ΒΙΩΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ" ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΣΤΡΙΤΣΗ

Η μεγάλη έκθεση του Γιάννη Καστρίτση στο Βυζαντινό Μουσείο

 

Ασφαλώς και κάποιος περαστικός δεν μπορεί να φανταστεί ότι πίσω από τον τίτλο «Βίων ερμηνεία» που βλέπει γραμμένο σε ένα πανό έξω από το Βυζαντινό Μουσείο στην Αθήνα και προβάλλει μια έκθεση, κρύβεται ένας λησμονημένος κόσμος της ελληνικής υπαίθρου ο οποίος αν δεν έχει εξαφανιστεί, κοντεύει όμως να σβήσει και στοιχεία του παρουσιάζει και κατά συνέπεια όσο μπορεί διασώζει, ο Γιάννης Καστρίστης στην ομώνυμη έκθεση.

Ο Γιάννης Καστρίτσης (1960) από την Δάφνη Ευρυτανίας, παρουσιάζει σε αυτή την ενδιαφέρουσα από πολλές πλευρές έκθεση, έργα ζωγραφικής και μεγάλα γλυπτά με θέμα τους ανθρώπους και το ανθρωπογενές περιβάλλον της ιδιαίτερης πατρίδας του, μιας μικρής πατρίδα που δεν διαφέρει από καμιά άλλη στον ελλαδικό χώρο δίνοντας μεγάλη σημασία στις λεπτομέρειες και τα στοιχεία που την συνθέτουν και την χαρακτηρίζουν. Στοιχεία που προέρχονται είτε από την δραστηριότητα και τις ασχολίες των μονίμων κατοίκων στη Δάφνη Ευρυτανίας και την ευρύτερη περιοχή του Μέγδοβα ή αυτά δηλώνονται δια της απουσίας τους από τον τόπο. Με λίγα λόγια, ο Γιάννης Καστρίτης περιγράφει έναν κόσμο τον οποίο έχει ο ίδιος έχει ζήσει σε μεγάλο μέρος της ζωής του και διαρκώς παρατηρούσε,  να βιώνει ένα τέλος που έρχετα ραγδαία με την βιολογική έξοδο των ανθρώπων από τη ζωή και την αδυναμία των επόμενων γενεών να αντικαταστήσουν  τις παραδοσιακές του εκφράσεις, τόσο στον υλικό βίο όσο και στον πολιτισμό του.

 

«Δεν βλέπω μόνο τους ίδιους ανθρώπους που χάνονται» λέει. «Βλέπω τα έργα τους, βλέπω τη λαϊκή αρχιτεκτονική που απαξιώνεται, βλέπω τη λαϊκή τέχνη που σβήνει, βλέπω τη μουσική που έχει σιωπάσει, βλέπω το σύνολο αυτού του κόσμου να σβήνει και αυτό προσπαθώ να αναδείξω μέσα από τη δουλειά μου. Τα δευτερεύοντα δηλαδή στοιχεία σε κάποιες περιπτώσεις και όχι τόσο τα πρόσωπα τα οποία είναι αναγνωρίσιμα".

Πολλά από τα έργα που εκτίθενται είναι παλαιότερα αλλά αυτό που την χαρακτηρίζει είναι τα καινούργια. «Αφ’ ότου πληροφορήθηκα ότι θα είχα αυτή την έκθεση» λέει ο Γιάννης, «έφτιαξα τα έργα. Τα δυο μεγάλα ξυλόγλυπτα, η «Ανάστω» και ο «Φυσίκας», είναι καινούργια και περισσότερο προσαρμοσμένα στο χώρο, έχουν έντονο το στοιχείο της νοσταλγίας  και καταγράφουν καταστάσεις και βίους ανθρώπων από την περιοχή».

Ο Γιάννης Καστρίτσης με τα εμβληματικά γλυπτά του σε ξύλο κερασιάς από τα αγρφαιώτικα βουνά, «Ανάστω» και τον «Φυσίκα», στην έκθεση στο Βυζαντινό Μουσείο.

Τα δυο καινούργια ξυλόγλυπτα που αναφέρεται ο Γιάννης, είναι φτιαγμένα από ξύλο κερασιάς και εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους. Αυτούς τους ξηρούς κορμούς τους βρήκε ο Γιάννης στο δάσος και πάνω τους σμίλεψε τις μορφές της Ανάστως (Αναστασίας Κολημένου) και του περίφημου «Φυσίκα», (Κώστας Καστρίτσης) ενός ανθρώπου που με το βίο και τη μορφή του συμπύκνωνε όλες τις εκφράσεις του παραδοσιακού κόσμου στην περιοχή και ο οποίος πέθανε την άνοιξη του 2012. Μαζί τους παρουσιάζονται και δυο γλυπτά που γλυπτά με τη μορφή του πατέρα του Γιάννη (Σεραφείμ Κατρίτσης) ξαπλωμένο σε στάση ανάπαυσης, πάλι σκαλισμένα σε ξύλο κερασιάς από το δάσος της Δάφνης.


"Μνήμη Τοπίου"

Από τους πίνακες ζωγραφικής ξεχωρίζει η μεγάλη σύνθεση «Μνήμη Τοπίου» (μεικτή τεχνική σε χαρτί) το οποίο συμπυκνώνει την πρόσφατη ιστορία του τόπου, ιστορία η οποία αρχίζει να κινείται με πολύ γοργούς ρυθμούς από το ξεκίνημα της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της ιταλογερμανικής κατοχής με την μορφή τον Άρη Βελουχιώτη η οποία βγαίνει σαν φάντασμα από το τοπίο, όχι τόσο σαν αναγνωρίσιμη φιγούρα αλλά σιγά - σιγά και σε δεύτερο επίπεδο ενώ στο πρώτο κυριαρχούν στοιχεία που χαρακτήριζαν εκείνη την εποχή καθώς και τα ιδιαίτερα σημάδια, δηλωτικά του τόπου, όπως το Βελούχι, ο Μέγδοβας, κομμάτια της ευρυτανικής φύσης και πρώτυπα ανθρώπων, όπως η γυναίκα που κουβαλάει στην πλάτη της εφόδια και τα οποία αναδείχθηκαν κορυφαία σε εκείνο τον μοναδικό αγώνα που έμελε να στοιχίσει και τη ζωή ακόμα των πρωταγωνιστών του, πράγμα που δηλώνεται με τις φωτογραφίες με το κομμένο κεφάλι του πρωτοκαπετάνιου στο φανοστάτη των Τρικάλων και των άλλων αγωνιστών που έπεσαν θύματα διώξεων.

Στο ερώτημα γιατί ο Γιάννης Καστρίτσης επέλεξε τον τίτλο «Βίων ερμηνεία» για την έκθεση, απαντά στην επιμελήτρια της έκθεσης, Ιωάννα Αλεξανδρή. «… Τα έργα, φτιαγμένα ειδικά για το Βυζαντινό Μουσείο, θέλησαν να δώσουν το λόγο σε βίους ανθρώπων και καταστάσεις εκτός πλαισίου. Να αναδειχτούν και να συνομιλήσουν με μια παράδοση, την παράδοσή τους και αν είναι δυνατόν, μέσω της τέχνης να ανασυσταθούν, να ιεροποιηθούν. Είναι ένα είδος φόρου τιμής σε ένα πολιτισμό που χάνεται ανεπιστρεπτί, στον άγνωστο χειρώνακτα, στην εξανθρωπισμένη φύση, στον φυσικοποιημένο άνθρωπο που δεν θέλησε στο πέρασμά του να αφήσει πίσω του τίποτα. Θεώρησα υποχρέωσή μου να παρουσιάσω αυτόν τον κόσμο χωρίς γραφικότητα και χωρίς ηρωωοποίηση. Είναι ένας κόσμος που φθίνει, είναι ένας κόσμος των εικόνων, των πραγμάτων πριν ακόμη τους δώσουμε όνομα και χαθούν μέσα στα άλλα πράγματα, όπως λέει ο Paul Valery. Είναι η συμπερίληψη της υποκειμενικότητας της φύσης».

Η συνάντηση με τον Διονύσιο εκ Φουρνά...

 

Ιδιαίτερη εντύπωση παρουσιάζει το έργο του Γιάννη με τίτλο «Η τυχαία συνάντηση με τον Διονύσιο εκ Φουρνά», (λάδι σε μουσαμά) για το οποίο στη συνέντευξή του στην επιμελήτρια της έκθεσης, Ιωάννα Αλεξανδρή λέει: «Η συνάντησή μου με τον Διονύσιο είναι τόσο πραγματική, όσο και φανταστική. Μοιράζομαι με τον συντοπίτη Διονύσιο έναν κοινό κόσμο, που, αν και άλλαξε στα διακόσια πενήντα χρόνια που μας χωρίζουν, δεν παύει να χαρακτηρίζεται από ένα είδος συνέχειας. Είναι ο απόηχος ενός αγροτικού, χειροτεχνικού πολιτισμού που χάνετε και έτυχε, εν μέρει, να γνωρίσω. Είναι η εποχή των συντεχνιών, των μαστόρων, της λαϊκής τέχνης. Από την ερμηνεία του Διονυσίου παίρνω τον τρόπο να φτιάχνω κάρβουνα για τη ζωγραφική μου, την αγάπη του για τα υλικά, τις πενήντα περιγραφές του για να σχεδιάσεις τα γένια ενός Αγίου. Τον συνάντησα τυχαία την εποχή των παιδικών μου χρόνων να μεταφέρει χρώματα καβάλα σ’ ένα γάιδαρο, και μου έδωσε την αφορμή να ασχοληθώ με τις τέχνες. Στον ομότιτλο έργο περιγράφω αυτή τη συνάντηση με τρόπο υπαινικτικό».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η έκθεση του Γιάννη Καστρίτη «Βίων ερμηνεία» στο Βυζαντινο Μουσείο (Βασ. Σοφίας 22, Αθήνα. Τηλ. 213 213 9500 θα διαρκέσει ως τις 31 Μαρτίου. (Ώρες επίσκεψης  08.00 - 15.00 όλα τις ημέρες εκτός της Δευτέρας).

Το κείμενο και οι φωτογραφίες για την έκθεση του Γιάννη Καστρίτση δημοσιεύτηκαν στον "Ευρυτανικό Παλμό", ΄φύλλο 20/03/2013.