TO XIONI KAI TA ΔΕΝΤΡΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

Το χιόνι είναι ένα φαινόμενο που σαφώς δεν κάνει διακρίσεις· ανάλογα με την ένταση της χιονόπτωσης και το υψόμετρο του τόπου που πέφτει, αυξάνει το ύψος πάνω σε κάθε πράγμα της γης από λίγα εκατοστά μέχρι πολλές φορές το ένα μέτρο. Το χιόνι δεν μπορεί να πέσει περισσότερο στο ένα χωράφι ή λιγότερο στο άλλο ή να καλύψει μια στέγη και να αφήσει άδεια τη διπλανή της. Ένας παράγοντας πάλι που κάποιες φορές επηρεάζει το ύψος του χιονιού είναι ο δυνατός αέρας, τα νερά που τρέχουν στην επιφάνεια της γης, το είδος και η μορφή των δέντρων και βεβαίως το υλικό που είναι φτιαγμένη η όποια στέγη.

Στην πρώτη περίπτωση ο αέρας όταν είναι δυνατός, αρπάζει κυριολεκτικά τις νιφάδες προτού ακόμα πέσουν στη γη και τις στοιβάζει στα σημεία που κόβεται η έντασή του και συχνά δημιουργεί στρώματα ύψους πολλών μέτρων. Αυτό συμβαίνει στις ανοιχτές πλαγιές των βουνών που ο αέρας κυριολεκτικά ξυρίζει τις εκτεθειμένες σε αυτόν γυμνές επιφάνειες και οδηγεί το χιόνι στις βαθιές χαράδρες όπου το ύψος του πολλές φορές είναι απύθμενο. Όταν πάλι πέφτει πάνω σε τρεχούμενα νερά ή σημεία που ποτίζονται από πηγές, ένας όγκος από τη μάζα του λιώνει και κυλά αόρατο κάτω από το στρώμα που διαρκώς χάνει ύψος εκτός από την περίπτωση που παγώσει οπότε και κερδίζει λίγους πόντους σε ύψος.

Το ύψος του χιονιού πάνω στα δέντρα ποτέ δεν είναι ίδιο. Αλλιώς στοιβάζεται πάνω στα έλατα και στα αειθαλή, αλλιώς πάνω στις λεύκες κι αλλιώς πάνω στους θάμνους. Στα ελατοδάση για παράδειγμα επικάθεται βαριά πάνω στα κλαδιά των ελάτων και ανάλογα με την αντοχή τους παραμένει εκεί αρκετές ημέρες ενώ στις λεύκες, λόγω του ύψους τους και τον αέρα πολύ σπάνια και μόνο σαν είναι χαμηλές οι θερμοκρασίες μπορεί να δημιουργήσει ένα λεπτό στρώμα. Το ίδιο γίνεται και με τα υπόλοιπα φυλλοβόλα αλλά ανάλογα σε κάθε είδος είναι και οι συνέπειες στα κλαδιά του από το βάρος του χιονιού.

Στις καρυδιές για παράδειγμα, όπως και στις μηλιές ή τις καστανιές όταν στα κλαδιά τους μαζευτεί μεγάλος όγκος χιονιού τότε σπάζουν ενώ το φαινόμενο είναι πιο σπάνιο στις κερασιές ή στις φουντουκιές που τα κλαδιά τους έχουν άλλη διάταξη πάνω στον κορμό. Οι θάμνοι: κέδρα, πουρνάρια, φιλίκια ακόμα και οι πυράκανθοι δεν έχουν πρόβλημα από τον όγκο του χιονιού λόγω της απόστασης των κλαδιών τους από το έδαφος ενώ πολλές φορές βρίσκονται στη δεινή θέση να φορτωθούν στις πλάτες τους και το χιόνι που πέφτε από τα κλαδιά των υπερκείμενων από αυτούς δέντρων και τότε επιστρατεύουν την υπομονή τους.

Σε γενικές γραμμές πάντως το χιόνι λειτουργεί ως ο αόρατος μέγας ξυλοκόπος γιατί με το βάρος του επιτελεί το μέγα έργο της αφαίρεσης από τα δέντρα των νεκρών και ασθενικών κλάδων οι οποίοι καθώς πέφτουν παρασύρουν στο έδαφος από το ίδιο αλλά και τα παρακείμενα δέντρα πολλά υγιή κλαδιά. Έτσι δημιουργούν κάτω από το δέντρο ένα στρώμα από καυσόξυλα με τα οποία πορεύονταν παλαιότερα οι κάτοικοι των παραδασόβιων χωριών ενώ τώρα ουδείς ασχολείται με αυτά και στις ημέρες μας αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για την ανάφλεξη των δασών.

Είναι φορές όμως και ιδιαίτερα όταν ενσκύπτει έντονος νοτιάς ο οποίος φέρνει και πολύ βαρύ χιόνι ορισμένα δέντρα να λυγίσουν από το βάρος και να πέσουν στη γη παρασύροντας πότε λίγα αλλά και κάποιες φορές ολόκληρες συστάδες στο θάνατο. Έτσι παρατηρούμε πολλές φορές μεγάλες γυμνές λωρίδες μέσα στο δάσος και τούτο οφείλεται ακριβώς στην αδυναμία των δέντρων να σηκώσουν το βάρος του χιονιού. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα δέντρα καλούνται «κατακείμενα» και τα οποία είναι τα μόνα τα οποία μπορούν να απομακρύνουν από το δάσος για να καλύψουν τις ανάγκες τους αλλά αν δεν είναι δίπλα στο δρόμο αφήνονται να σαπίσουν και να γίνουν λίπασμα για τις επερχόμενες γενιές των δέντρων και του κόσμου του δάσους.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 30122015