ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΦΡΙΝΤΑ ΚΑΛΟ

 

Εγκαινιάζεται το Σάββατο στο Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης» η ατομική έκθεση ζωγραφικής της Αμάντια Ροκάι με τίτλο «Τα πολλά πρόσωπα της Φρίντα Κάλο». Τη έκθεση επιμελείται η κριτικός κ. Νάκα Ευαγγελία. Συμμετέχουν: Βίλμα Ζιόγκα - Βιολί, Κορυφαία στη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και Δημήτριος Μαρίνος – Πιάνο. Θα ακολουθήσει μουσική και Χορός από συγκρότημα Κουβανών και κέρασμα Paella και ποτό. Διάρκεια: 30 Μαΐου έως και 2 Ιουνίου & 6 Ιουνίου έως και 9 Ιουνίου. Ώρες: 11.00 π.μ. - 4.00 μ.μ.

Ίδρυμα Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «Ανδρέας Λεντάκης». Αγ. Ασωμάτων 47, Κεραμεικός.

Τηλ: 210-3226054 & -075

ΑΘΗΝΑ, 24052022

Ο «ΥΨΩΜΕΝΟΣ» ΔΕΝΤΡΟΣ ΕΓΙΝΕ ΚΟΥΤΣΟΥΡΑ…

 

Το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής Μεσαίας Κάψης βρίσκεται δίπλα στο μονοπάτι που ένωνε τα τρία Κάψια κάτω από τον Άγιο Παντελεήμονα και ήταν ένα ιστορικό κτίριο δεμένο με την ιστορία της περιοχής και το οποίο ευπρεπίστηκε πριν από κάποια χρόνια με τον γνωστό πρόχειρο τρόπο αλλά αυτό δεν επηρέασε σε τίποτα την αγάπη που είχαν όλοι οι Καψιώτες προς αυτό καθώς και οι περαστικοί και πάντα το καντήλι του ήταν αναμμένο.  

Μέχρι πριν ανοιχτεί ο αμαξιτός δρόμος, αρχές της δεκαετίας του ’70 γύρω από το εκκλησάκι υπήρχαν μεγάλες, αχρονολόγητες  βελανιδιές, «υψωμένες» τις έλεγαν για να μην τις κόβει κανένας και να προσφέρουν τη σκιά τους στους πανηγυριώτες και στους οδοιπόρους. Απ’ αυτές όσες κόπηκαν αρκετές για να περάσει ο δρόμος. Όσες έμειναν, στην νότια πλευρά και στην ανατολική εκτός του ότι θυμίζουν την παλιά εποχή συνέχισαν να κρατάνε γερά τον τόπο και να συντροφεύουν το εκκλησάκι και τους τάφους στο μικρό κοιμητήριο σίγουρες πως δεν κινδυνεύουν από κανένα αλυσοπρίονο καθώς δεν βρέθηκε κάποιος να τις αποχαρακτηρίσει από «υψωμένες» και ταγμένες στην Αγία Παρασκευή.

Να όμως που βρέθηκαν κάποιοι συντοπίτες μάλιστα που δεν νοιάστηκαν καθόλου γι’ αυτά και πήγαν προχθες και έκοψαν την τελευταία μεγάλη βελανιδιά που είχε μείνει πίσω από το ιερό, στην άκρη του του δρόμου και για να μην τους πέσει στον όχθο και κουραστούν, πήραν και σχετικά εργαλεία έλκυσης. Την πράξη τους αντελήφθησαν κάποιοι, κάλεσαν την δασική υπηρεσία και βεβαίως όλοι στην περιοχή περιμένουν τις κυρώσεις γιατί το κακό με τέτοιες περιπτώσεις έχει παραγίνει στην περιοχή. Όχι βέβαια γιατί έκοψαν ένα «υψωμένο» δέντρο – ποιος δίνει πια σημασία σε τέτοια– αλλά γιατί όχι μόνο δεν ακολούθησαν τους σχετικούς κανονισμούς στο κόψιμο αυτού του δέντρου αλλά προσβάλλαν και το κοινό αίσθημα όσων αγαπούσαν το εκκλησάκι και τα δέντρα γύρω του που το ομόρφαιναν.

Πάντως απ’ ότι μαθαίνω τα ξύλα πρόλαβαν και τα πήραν και άφησαν μόνο ένα χοντρό κούτσουρο – δεν είχε μεγάλη λάμα το αλυσοπρίονο τους να το τεμαχίσουν. Από μόνο του αυτό αποτελεί στοιχείο της ζημιάς που έγινε στην Αγία Παρασκευή και η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από το σύστημα «ο καθένας κάνει ότι θέλει και δεν δίνει λογαριασμό». Επειδή η περίπτωση είναι κραυγαλέα και έχει ενοχλήσει πολλούς στην περιοχή πιστεύω πως θα γίνει η αφορμή η δασική υπηρεσία να βάλει στο χέρι όσους παραβαίνουν τους κανόνες, τόσο τους ανθρώπινους όσο και αυτούς που ήρθαν σαν παράδοση από τα παλιά χρόνια…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 16052022

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΑΥΡΟΜΟΥΡΙΑΣ

Το πώς πολλαπλασιάζονται τα δέντρα ήταν ένα θέμα που ο άνθρωπος μελέτησε από την αυγή της ιστορίας και διαθέτει πια μια εμπεριστατωμένη άποψη ενώ με την πείρα που έχει αποκτήσει, καταφέρνει χωρίς πολλές δυσκολίες να διατηρήσει ποικιλίες και βελτιώνει άλλες έτσι ώστε να έχει και καλύτερη απόδοση στην καρποφορία και μεγαλύτερη αντοχή…    

Είναι όμως και κάποια δέντρα που δεν έχουν ακόμη αποκαλύψει τα μυστικά τους, τα κρύβουν και παιδεύουν με αυτό τον τρόπο τους ανθρώπους που θέλουν να έχουν ένα απ’ αυτά, είτε για τον καρπό τους, είτε για τα ξύλο τους, είτε για την ομορφιά τους. Ένα απ’ αυτά είναι και η μαυρομουριά (mopous nigra) η οποία απαντάτε σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, στα ορεινά και στα νησιά και όλες σχεδόν έχουν μια ηλικία που δεν εμπνέει αισιοδοξία καθώς αυτές αραιώνουν χωρίς άλλη μουριά να παίρνει τη θέση τους.

Οι μαυρομουριές ποτέ δεν ήταν πολλές σε κάποιο τόπο και τούτο είχε να κάνει με τον πολλαπλασιασμό τους για τον οποίο δεν έχουμε κανένα στοιχείο. Ήταν λίγες και ήταν πολύτιμες ειδικά για τον υπόξινο καρπό τους, με τον οποίο έφτιαχναν ένα πηχτό σιρόπι που ήταν αξεπέραστο φάρμακο για τον λαιμό. Σε ορισμένες δε περιοχές, όπως στην Ευρυτανία και συγκεκριμένα στο χωριό Καλεσμένο από αυτά τα μαύρα μούρα έβγαζαν και βγάζουν ακόμη σε αρκετή ποσότητα ένα τσίπουρο, το λεγόμενο μούρο που είναι κλάσεις ανώτερο από αυτό που βγαίνει από τα σταφύλια και φυσικά πολύ ακριβότερο. Πολύτιμο είναι επίσης και το ξύλο της και γι’ αυτό θυσιάστηκαν ορισμένες από τις παλιές μουριές.

Ήταν που ήταν λίγες οι μαυρομουριές αλλά από τότε που άρχισαν να αδειάζουν τα χωριά άρχισαν κι αυτές να μαραίνονται γιατί τους έλλειψε η παρουσία και η φροντίδα των ανθρώπων, όχι τόσο στις ίδιες αλλά στους κήπους που στις άκρες της ήταν φυτρωμένες ποτίζονταν λίγο από τα νερά που πήγαιναν στα φυτά κι έτσι αύξαιναν και το μπόι τους. Από τη λειψυδρία ξεράθηκαν πολλές και επειδή είναι και σκληρό δέντρο οι κορμοί και τα κλαδιά τους διακρίνονται ακόμη μέσα στα βάτα και τα αγριόχορτα που έπνιξαν τον τόπο. Μαθηματικά αν δούμε το θέμα, θα διαπιστώσουμε πως σε λίγα χρόνια θα εξαφανιστούν!

Αυτό είναι που διαπιστώνουν πολλοί άνθρωποι όταν επιχειρούν να πολλαπλασιάσουν μια μαυρομουριά και βλέπουν πως αντί να έχουν ένα ωραίο τέτοιο δέντρο στον κήπο τους, βγαίνει κάτι άλλο, με γλυκά μούρα. Έχουν επιχειρήσει να βγάλουν μαυρομουριές από σπόρους, από βλαστάρια, από κλαδιά μπηγμένα στο χώμα, από εμβολιασμούς, από εναέριες καταβολάδες αλλά μάταια. Προέκυπτε μια μουριά με μαύρα γλυκά μούρα κι έτσι ορισμένοι παραιτήθηκαν από την προσπάθεια και κάποιοι συνεχίζουν ακόμη.

Ένας απ’ αυτούς είναι ο Ηλίας Σκοτίδας ο οποίος εγκαταστάθηκε πριν από λίγα χρόνια στο χωριό Κούρνοβο Φθιώτιδας και εξελίσσεται όχι μόνο σε ένα καλό νοικοκύρη αλλά καθώς ψάχνεται σε πολλά πράγματα που συνθέτουν την αγροτική οικονομία και τη ζωή στο χωριό, μπαίνει πολλές φορές στην πρωτοπορία. Έτσι εδώ και τρία χρόνια προσπαθεί να φτιάξει μια μαυρομουριά με κλαδιά και βλαστάρια από την μοναδική που υπάρχει στο Κούρνοβο. Τις δυο προηγούμενες χρονιές δεν κατάφερε τίποτα αλλά φέτος είναι αισιόδοξος.

Ο ένας τρόπος που ακολούθησε ήταν να φυτέψει ολόκληρα κλαδιά, μήκους 1.20 μέτρα αφήνοντας δυο μάτια έξω από τη γη. Όντως έβγαλαν βλαστάρια αλλά αν αντέξουν θα φανεί αργά το καλοκαίρι. Ο άλλος τρόπος ήταν με εναέρια καταβολάδα. Στα βλαστάρια που πέταξε ο σπασμένος κορμός του γερασμένου δέντρου που πρέπει να είναι 300 χρονών και παραπάνω φόρεσε μπουκαλάκια του νερού με χώμα, έκανε τις απαραίτητες ενέργειες και παρεμβάσεις για να βγάλουν ρίζες και τα κρατάει υγρά για να μη στεγνώσουν. Και η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος θα φανεί στο τέλος του καλοκαιριού και αν πάει καλά θα κόψει στη βάση τους βλαστούς και θα τους μεταφέρει σε γλάστρες για να μεγαλώσουν πριν τις βάλει στο χωράφι. Ο τρίτος τρόπος που δοκίμασε πάλι είναι ο κλασσικός στο μάτι και περιμένει και απ’ αυτόν αποτελέσματα.

Όπως και να έχει το ζήτημα, ο Ηλίας επιμένει και αυτό είναι που του δίνει δύναμη και την αισιοδοξία του τη μοιραζόμαστε και όσοι μας ενδιαφέρει το θέμα και ελπίζουμε πως χάρη στις μεθόδους που ακολουθεί ως προς τον πολλαπλασιασμό της μαυρομουριάς κάποια μέρα μια απ’ αυτές θα στολίσει τον κήπο μας. Πέραν αυτού, με τις ενέργειές όταν θα ευωδοθούν θα έχει καταφέρει να διατηρήσει ένα σπουδαίο δέντρο στην ελληνική ύπαιθρο.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 15052018

ΕΝΑΣ ΤΣΑΛΑΠΕΤΕΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

 Ξέρω πως στην Αθήνα υπάρχουν ένα σωρό πουλιά, σχεδόν απ’ όλα τα είδη του πτερωτού κόσμου -εκτός από βασιλικούς αετούς, χελιδονόψαρα, πιγκουίνους- και τα βλέπουμε να πετάνε τη μέρα ενώ ορισμένα που κινούνται τη νύχτα, όπως οι κουκουβάγιες για παράδειγμα που είναι γεμάτοι οι λόφοι γύρω από την Ακρόπολη, οι μπούφοι που ούτε καν τα υποψιαζόμαστε ότι υπάρχουν και φυσικά νυχτερίδες στα ερειπωμένα σπίτια.

Μου έκανε όμως μεγάλη εντύπωση, ένας τσαλαπετεινός που είδα πριν από λίγες μέρες να ψάχνει για τροφή στο ξεραμένο χορτάρι δίπλα στις γραμμές του Ηλεκτρικού ακριβώς κάτω από το Θησείο, στις Μουριές που λέμε. Δεν είχα ξαναδεί τέτοιο πουλί στην πόλη ούτε φανταζόμουν πως μπορεί ένας άρχοντας των βουνών, ένας τόσο κομψός εκπρόσωπος του πτερωτού κόσμου να γυρίζει μέσα στα σκονισμένα και κακόμοιρα αλσύλια της Αθήνας.

Την τελευταία φορά που είχα δει τσαλαπειτεινό ήταν στο δάσος με τις ωραίες βελανιδιές στην κορυφή Ταξιάρχης πάνω από το χωριό Λαφίνα του Αχελώου και μου είχε κοπεί η ανάσα από την ομορφιά αυτού του πουλιού. Δεν έκατσε όμως παρά μόνο λίγα δευτερόλεπτα πάνω σε ένα κλαδί και εξαφανίστηκε. Έτσι και να είχα μαζί μου ένα μεγάλο φακό τίποτα δεν θα προλάβαινα να έκανα. Έτσι έγινε με τούτον εδώ που βλέπετε στη φωτογραφία, που πάλι δεν είχα μαζί μου ένα μεγάλο φακό, αρκέστηκα στις δυνατότητες μια απλής μηχανής και δεν κατάφερα να τον «πιάσω» καλύτερα σε ένα κοντινό κάδρο αλλά κι έτσι είμαι αρκετά ικανοποιημένος.

Η παρουσία ενός τσαλαπετεινού στην Αθήνα με βάζει σε σκέψεις για το πώς βρέθηκε ο αυτό το ωραίο πουλί στην Αθήνα και κατέφυγε, για λόγους τροφής φαντάζομαι στην Αρχαία Αγορά που πιθανόν να μπορεί να βρει κάτι να βάλει στο στομάχι του. Να έριξε μαύρη πέτρα πίσω του στο δάσος με τα δροσερά δέντρα και να μετακόμισε στην πόλη μας το βρίσκω εντελώς απίθανο. Μπορεί όμως να τον είχε πιάσει κάποιος και να τον είχε βάλει σε κλουβί κι να ξέφυγε; Ούτε κι αυτό το βρίσκω ότι μπορεί να έχει γίνει γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανακαλύψει ο άνθρωπος τη φωλιά των τσαλαπετεινών. 

Η περίπτωση να ξεσπιτώθηκε, να πρόλαβε δηλαδή να πετάξει από κάποιο από τα δάση που κάηκαν τον περασμένο μήνα στην Αττική δείχνει να είναι η πιο επικρατέστερη καθώς οι ζημιές στα φυσικά οικοσυστήματα είναι ανάλογες αυτών των κοινοτήτων των ανθρώπων και των εγκαταστάσεών τους αλλά περνάνε στα ψιλά των ειδήσεων. Αναφέρουν βεβαίως τις περιπτώσεις κάποιων άτυχων κατοικίδιων, πιθανόν και αδέσποτων ζώων απ’ όσα δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν ή πήραν λάθος δρόμο αλλά για τις φωλιές των πουλιών στα κλαδιά των δέντρων ή μέσα στις κουφάλες, ελάχιστα ακούμε. Ευτυχώς όμως που τα πουλιά έχουν φτερά και πετάνε, φεύγουν κι έτσι γλυτώνουν ενώ οι χελώνες για παράδειγμα είναι καταδικασμένες να γίνουν κάρβουνο καθώς και οι σκαντζόχοιροι που ζουν εκεί.

Το πουλί πάντως έδειχνε τρομαγμένο και ήταν πολύ προσεκτικό στις κινήσεις του, εκεί δίπλα στις γραμμές του ηλεκτρικού που το είδα όπου και μοναδικός του εχθρός θα ήταν οι αδέσποτες γάτες, αλλ’ αυτές όπως κατάλαβα τις έχουν όλες ξεπαστρέψει κι έτσι πιστεύω πως μπορεί να επιζήσει και δεν αποκλείεται να τον δούμε και κάποια άλλη μέρα να ομορφαίνει κάποια άλλη θλιβερή γωνιά της πόλης που θεωρείται και ως... πράσινο!

ΑΘΗΝΑ, 14052022

ΜΕ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΑ ΣΤΟΝ ΩΜΟ

 

Τις περισσότερες ώρες της ημέρας τις περνάμε στο σπίτι και ακόμα, όταν βγαίνουμε στο δρόμο αυτό κουβαλάμε. Όχι βέβαια τους τοίχους ή τα έπιπλα, αλλά τον απόηχο κάθε κουβέντας, την μυρωδιά της κουζίνας, τις εικόνες από το σαλόνι, τη θέα από το παράθυρο ή την βεράντα. Πολλές φορές όμως αφού κλείνουμε την πόρτα παίρνουμε μαζί μας τη σιωπή του, την μοναξιά του, τον πόνο του ίσως το φορτίζει καθημερινά από φανερές ή άδηλες πηγές και θα τα κουβαλάμε κι αυτά, άλλοτε να φαίνονται από τους άλλους κι άλλοτε κρυφά φυλαγμένα μέσα στο στήθος, στο μυαλό.

Όπως και να ’χει το πράγμα όμως στο δρόμο βγαίνουμε όταν έχουμε να κάνουμε κάτι έξω από το σπίτι, μια δουλειά συνήθως, μια επίσκεψη στην αγορά ή μια υποχρέωση απ’ αυτές που η ζωή είναι γεμάτη. Πολλοί πάλι βγαίνουν στο δρόμο για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: επειδή δεν έχουν κάτι να κάνουν! Βγαίνουν να χαζέψουν την πόλη ή το ύπαιθρο, περάσουν την ώρα τους δηλαδή αλλά στην κατηγορία είναι πολλοί που η έλλειψη δουλειάς τους πνίγει και δεν τους χωρούν οι τοίχοι του σπιτιού καθώς το καυτό αυτό ζήτημα επηρεάζει ποικιλοτρόπως κάθε λογής διάθεση του ατόμου.

 Οι δρόμοι της πόλης είναι πάντα γεμάτοι ανθρώπους κι ανάμεσά τους μπορείς να κρυφτείς και να περάσεις απαρατήρητος τόσο που να ξεχάσεις και ποιος είσαι και τι κουβαλάς στο μυαλό σου αλλά κυρίως αυτό που προσφέρουν οι δρόμοι είναι ότι μπορείς να δεις και να μελετήσεις τους άλλους που κινούνται, μπροστά, δίπλα ή και πίσω σου. Πως είναι, τι φοράνε, πως περπατάνε, τι κουβαλάνε και απ’ αυτά λίγο πολύ σχηματίζεις μια εικόνα για τον καθένα. Πέρα από τα εμφανή χαρακτηριστικά μπορεί από τις κινήσεις κάθε ανθρώπου να καταλάβει περισσότερα, όπως η διάθεση που έχει, τα προβλήματα που κουβαλάει πάνω του.

 Τι να καταλάβει όμως κάποιος όταν βλέπει μπροστά του να περπατά ένας άνθρωπος στην οδό Πειραιώς με κατεύθυνση προς τον Κεραμικό με τρία μεγάλα μάτσα κόκκινα τριαντάφυλλα στην πλάτη;  Ασφαλώς και ο άντρας που τα κουβαλάει δεν τα έκοψε από έναν κήπο -δεν υπάρχουν τέτοιοι στο κέντρο της πόλης- να τα προσφέρει σε ένα πρόσωπο. Σε τέτοιες περιπτώσεις αρκεί ένα, άντε δυο ή τρία και όχι μισός κήπος. Δεν έμοιαζαν για τέτοια αλλά σαν παραγγελία από ένα ανθοπωλείο ή ένα οίκο τελετών για στεφάνια. Μπορεί επίσης να τα πήγαινε κάπου εκεί κοντά, να τα πάρουν άλλοι, να τα χωρίσουν, να τα περιποιηθούν τυλίγοντάς τα με αλουμινόχαρτο, να τα βάλουν σε πανέρια και να ξεχυθούν κατόπιν στα σημεία που συχνάζουν τουρίστες να τα πουλήσουν με τον δικό τους τρόπο. Επειδή φαίνεται δεν μπορούσε να προσεγγίσει το σημείο κάποιο αυτοκίνητο ανέλαβε ο άνθρωπος με τα πέδιλα να τα μεταφέρει δημιουργώντας έτσι μια απροσδόκητη εικόνα στο πεζοδρόμιο που έκανε πολλούς να γυρίσουν να τον κοιτάξουν. Δεν συμβαίνουν κάθε μέρα αυτά τα πράγματα. Ένας άντρας με ένα κήπο τριαντάφυλλα στην πλάτη σπάνια περπατάει στο δρόμο και δικαίως πολλοί αναρωτήθηκαν που τα πάει και τον ακολούθησαν νοερά. 

 Πέρα απ’ αυτά όμως που αφορούν τα πρακτικά ζητήματα της πόλης, όποιος κι αν έβλεπε τον άντρα με τα πέδιλα να περπατά στο πεζοδρόμιο της Πειραιώς, το σακίδιο και τα τριαντάφυλλα στην πλάτη θα άλλαζε διάθεση, θα ξεχνούσε ότι κουβαλούσε μέσα στο κεφάλι και θα ήθελε, αφού βλέπει τέτοιες σκηνές να βγαίνει συχνότερα από το σπίτι αφήνοντας εκεί ότι τον βαραίνει. Ακολουθώντας αυτόν τον άγνωστο άνθρωπο με τα τριαντάφυλλα στην πλάτη δεν θα οδηγηθεί βέβαια σε δροσερούς κήπους ή φυτώρια έστω αλλά μπορεί νοερά να ακολουθήσει την πορεία που έκαναν από εκεί ως την Ομόνοια. Κι αν έχει το κουράγιο, να την διαγράψει αντίστροφα και να βρεθεί μακριά, από τη πόλη, από το σπίτι, στους ροδώνες που συντελείται έστω και με βιομηχανικό τρόπο η παραγωγή των τριαντάφυλλων και μπορεί και παραπέρα, στα δάση και τις εξοχές που φυτρώνουν ακόμη και ανθίζουν οι αγριοτριανταφυλλιές και ευωδιάζει ο τόπος τούτες τις ημέρες του Μάη. Του πρώτου Μάη μετά από δυο χρόνια περιορισμών που αρχίζει δειλά ο κόσμος να βγαίνει από το σπίτι χωρίς όμως να έχει διώξει από πάνω του τον φόβο μιας επανάληψης σε κοντινές ή πιο απόμακρες ημέρες.

ΑΘΗΝΑ, 10052022

 

Ο ΛΑΦΙΑΤΗΣ ΤΟΥ ΑΙ - ΓΙΩΡΓΗ

 

Είναι από εκείνες τις αναρτήσεις στο Facebook που δεν τις προσπερνάς, όχι γιατί αφορούν κάτι που αθροίζει likes όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις ή προορίζεται να προκαλέσει το ενδιαφέρον για ένα σκοπό ή ένα γεγονός όπως πάλι έχει επικρατήσει να λειτουργούν πολλοί σε αυτούς τους χώρους για να διαφημίσουν τον εαυτό τους ή την πραμάτεια τους...

Η ανακοίνωση στο χρονολόγιο του χρήστη Palaioxorion Dorieon που συνόδευε μια φωτογραφία από το ιερό μιας παλιάς εκκλησίας ήταν: «Στον παλιό Αη Γιώργη υπάρχει ένα φίδι (λαφιάτης) με τα μικρά του. Είναι ακίνδυνα και δεν χρειάζεται να τα σκοτώνουμε. Απλά να κάνετε λίγο θόρυβο, αν πρόκειται να μπείτε για να ανάψετε το καντήλι μέχρι να φύγουν από εκεί» και την υπέγραφε ο Δημήτρης Κέρτης τον οποίο αναζήτησα και μίλησα μαζί του για το θέμα και έμαθα ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Άνθρωπος που αγαπά τον τόπο του ο Δημήτρης αγωνίζεται να περισώσει και να διατηρήσει ότι μπορεί από τον τοπικό πολιτισμό και συχνά αναφέρεται σε ορισμένους από τους τρόπους και τις συνήθειες της παλιάς ζωής των αγροτών και των κτηνοτρόφων, τρόπους που αφορούν τις σχέσεις τους με την γη και τα πλάσματα που την μοιράζονται, ήμερα και άγρια. Γιατί εκείνοι οι άνθρωποι δεν είχαν απομακρυνθεί από τον πραγματικό κόσμο και στο πέρασμα του χρόνου διαμόρφωσαν τέτοιες συνθήκες ώστε να χωράνε όλοι και ο καθένας να δίνει το μερτικό στη συνέχεια όλων των ειδών της πανίδας και της χλωρίδας.

Ξεχωριστή θέση σε εκείνο τον κόσμο είχαν τα φίδια, όλα τα φίδια αλλά πιο πολύ τα σπιτόφιδα, ο οικουρός όφις όπως αναφέρεται και σε πολλά κείμενα της ελληνικής γραμματείας που δεν ήταν κανένα θηρίο αλλά ένας άκακος λαφιάτης που μπορεί όμως καμιά φορά να τρόμαζε κανέναν ανύποπτο από το μέγεθός του ή να τον μπερδεύει και να τον θεωρεί δεντρογαλιά. Αυτά τα φίδια ξεπερνάνε πολλές φορές το ενάμισι μέτρο και δεν επιτίθενται εκτός αν βρεθούν σε κίνδυνο και φυσικά δεν έχουν δηλητήριο. Κινούνται κυρίως στο έδαφος αλλά καμιά φορά αναρριχούνται και σε δέντρα να κυνηγήσουν. Τρέφονται κυρίως με μικρά θηλαστικά, τρωκτικά, πτηνά, σαύρες, αμφίβια και αυγά.

Ο λαφιάτης ή λαφίτης ανήκει στην οικογένεια των Καινοφιίδων που περιλαμβάνει τα τυπικά φίδια με το μακρύ και λεπτό σώμα. Εξαπλώνεται στην νότια-νοτιοανατολική Ευρώπη και σε όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα και ορισμένα νησιά και απαντάται στις παρυφές δασών και ανοικτά δάση, παραποτάμια οικοσυστήματα, οικότοπους με βραχώδες υπόστρωμα αλλά και περιοχές με ανθρώπινη δραστηριότητα. Οφείλει δε το όνομά του στους ιδιαίτερους σχηματισμούς που έχει στο κεφάλι του, και μοιάζουν με κέρατα ελαφιού.

Η αδυναμία του στα τρωκτικά είναι που τον κάνει να πλησιάζει στα σπίτια και τις εγκαταστάσεις των ανθρώπων όπου παίζει το ρόλο της γάτας κυριολεκτικά καθώς τα καθαρίζει από ποντίκια αλλά αδειάζει και τις φωλιές στα κοτέτσια από τα αυγά. Κινείται αργά, πάνω στις στέγες (τις παλιές κεραμοσκεπείς στέγες κι όχι αυτές με τους τσίγκους) και μπαινοβγαίνει από τις τρύπες που βρίσκει στους τοίχους του κτιρίου. Πολλές φορές μάλιστα φωλιάζει μέσα στα καλύβια κι εκεί το θηλυκό γεννάει από 3 έως 18 αυγά και τα εκκολαπτόμενα φίδια έχουν μήκος ως 40 εκατοστά.

Οι χωρικοί γνωρίζουν τις συνήθειές του και δεν τον ενοχλούν, πολλοί μάλιστα απομακρύνουν τις γάτες από τα καλύβια για να τους προστατεύσουν και τους θεωρούν ως στοιχεία που φέρνουν τύχη. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι, ειδικά αυτοί που έχουν ξεκόψει από τη φύση ή τη θεωρούν ως οικόπεδό τους που δεν διστάζουν να σκοτώσουν τους λαφιάτες. Ειδικά οι παραθεριστές που πηγαίνουν να ανοίξουν τα κλειστά σπίτια όλο και κάποιο λαφιάτη που έχει ξεχειμωνιάσει γύρω απ’ αυτά βρίσκουν και τον κυνηγούν ανελέητα έχοντας την εντύπωση πως πρόκειται για φίδι με δηλητήριο.

Τελικά οι Παλαιοχωρίτες δεν ενόχλησαν καθόλου για μερικές ημέρες τον λαφίτη ο οποίος φαίνεται πως έφυγε και για ένα άλλο λόγο ακόμη από τον παλιό Αιγιώργη. Το κρύο των τελευταίων ημερών τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τα κεραμίδια της εκκλησίας και να βρει κάποια τρύπα να χωθεί αλλά άφησε πίσω του ένα σημάδι της εκεί παραμονής του. Ένα φιδόπκαμσο (πουκάμισο φιδιού) να τον θυμούνται και να τον περιμένουν πάλι την ερχόμενη άνοιξη να τους επισκεφθεί.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο παλιός Άι-Γιώργης που αναφέρει ο Δημήτρης Κέρτης είναι ότι έχει απομείνει από μια παλιά εκκλησία στο νεκροταφείο του χωριού Παλαιοχώρι χτισμένη με αρχαίες πέτρες στα τέλη του 19ου αιώνα και από την οποία διατηρείται σήμερα μόνο το ιερό και ως ένα μνημείο του τόπου τους, τιμάται ιδιαίτερα από τους Παλαιοχωρίτες. Εκεί μέσα φώλιασε ο λαφιάτης και μάλιστα ανέβαινε στο τέμπλο τεντώνονταν και έπινε λάδι από το καντήλι, κάτι που συνηθίζουν να κάνουν σε όλα τα εξωκλήσια καθώς το ίδιο κυνηγάνε και πολλά ποντίκια που συχνάζουν σε αυτά… 

ΑΘΗΝΑ, 12052022 

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΟΦΟΡΙΑΣ

 

Για κάποιον λόγο φέτος του οποίου οι εξηγήσεις αναζητούνται πέρα από την λογική ή της επιστήμης τις εκτιμήσεις, η ανθοφορία των καρποφόρων είναι εντυπωσιακή. Τούτο λένε όσοι έχουν ακόμη το δικαίωμα να συνομιλούν με την φύση, να καταλαβαίνουν τους κύκλους της και να μην τρομάζουν από τα απρόοπτα που συμβαίνουν, είναι συνέπειες ενός χειμώνα που έδειξε την προσωπικότητά με πολλά χιόνια και ιδιαίτερα παγωμένο καιρό.

Αυτό λένε οι ελάχιστοι που έχουν απομείνει στην ύπαιθρο ή έχουν καταφύγει στις πόλεις μη αντέχοντας αυτούς που πληροφορούνται τον καιρό από τις ειδήσεις, οφείλεται στο ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες λειτούργησαν έτσι ώστε να μειωθούν κατά πολύ τα βακτήρια, τα μικρόβια και ένα σωρό άλλοι ιοί που αναπτύσσονται στις χλιαρούς χειμώνες. Επικαλούμενοι δε τους παλαιότερους που ουδέποτε η σχέση τους με την φύση είχε διαρραγεί επαναλαμβάνουν την άποψη ότι ο πάγος «ψήνει» όχι μόνο τα μικρόβια που αναπτύσσονται στο περιβάλλον αλλά ακόμα και τα φίδια μέσα στις τρύπες τους. Το έλεγαν δε αυτό γιατί μόλις άρχιζε να ζεσταίνει ο καιρός, όλα τα φίδια ξύπναγαν και ο φόβος που είχαν γι’ αυτά μειώνονταν καθώς πίστευαν πως αρκετά θα μείνουν παγωμένα μέσα στη γη.

Με λιγότερα μικρόβια και άλλα επιβλαβή λοιπόν λόγω του πάγου και όχι βέβαια των χημικών παρασκευασμάτων που πλημμυρίζουν πια τη γη η φετινή ανθοφορία είναι κάτι που χρόνια έχει να παρατηρηθεί. Όχι μόνο στους οργανωμένους οπωρώνες αλλά και σε οποιοδήποτε άγριο καρποφόρο στις εξοχές και στο δάσος. Λόγω της μείωσης έως την εξαφάνιση σχεδόν της κτηνοτροφίας τα τελευταία χρόνια στις ημιορεινές περιοχές της χώρας έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά τα άγρια καρποφόρα και αυτά ανθίζουν ανάλογα με το είδος και βέβαια το υψόμετρο που φύτρωσαν. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα δέντρα έχουν φυτρώσει εκεί γιατί τα πουλιά μετέφεραν σπόρους με τα περιττώματά τους ενώ ορισμένα χωρίς τον φόβο της γίδας κατάφεραν να σηκώσουν κεφάλι, να πάρουν ύψος και ανάστημα. 

Έτσι βλέπουμε παντού άγριες κορομηλιές καθώς και μηλιές ενώ πιο σπάνια κυδωνιές και άλλα δέντρα. Με μια καθυστέρηση ενός δεκαημέρου περίπου λόγω του κρύου, άνθισαν αυτές τις ημέρες, ομορφαίνουν τα χωράφια και τα δάση και καθώς παρατηρείται μια αργοπορία και στην άνθηση των αγριολούλουδων αποτελούν τον κύριο στόχο των μελισσών που δεν σηκώνουν αναβολές στο έργο τους και πετάνε όπου μυριστούν γύρη.

Είναι δε τόσο πυκνή η ανθοφορία ορισμένων απ’ αυτά τα δέντρα που προκαλεί και απορίες. «Θα δέσουν όλα αυτά τα λουλούδια;», σκέφτονται κάποιοι που βλέπουν το στολισμένο δέντρο σαν μηχανή παραγωγής ή άλλοι που το προσεγγίζουν ως εικαστικό έργο χωρίς να μπορούν να μπουν στο νόημα γιατί το κάνει αυτό η αγριομηλιά ή γκορτσιά.  

Είναι βέβαιο πως κανένα απ’ αυτά δεν στολίζεται να το δουν οι άνθρωποι και αναλόγως πως βλέπει τον κόσμο ο καθένας να εκφράσει τις απορίες του ή να βγάλει τα συμπεράσματά του. Είναι η φύση τους τέτοια και η ανθοφορία τους περισσότερο αφορά τις μέλισσες παρά κανένα άλλο πλάσμα. Το κάνει για να τραφούν οι μέλισσες γιατί αυτές γονιμοποιούν τον κόσμο και αν λείψουν θα αρχίσουν οι στείρες εποχές και θα οδηγήσουν την κοινωνία μας σε αφανισμό. Χαίρονται τα δέντρα όταν τα πλημμυρίζουν σμήνη από μέλισσες και απολαμβάνουν το βουητό τους και το πέταγμά τους από άνθος σε άνθος.

Αυτές με τη σειρά τους ανταποδίδουν την ευγνωμοσύνη τους στα δέντρα συλλέγοντας γύρη απ’ όλα τα άνθη με τον τρόπο που καμιά μηχανή δεν μπορεί να τις αντιγράψει. Δεν αφήνουν ούτε ένα που να μην το επισκεφτούν αλλά από την άλλη δεν είναι και υποχρεωμένες να δώσουν απολογισμό αν πέτυχε ή όχι η επικονίαση που συμβάλλουν. Το δέντρο, όπως και η κοινωνία αλλά με πιο σοφό τρόπο, ελέγχει αυτή τη λειτουργία. Με ποιο τρόπο είναι σχεδόν απίθανο να το καταλάβει ο άνθρωπος. Το δέντρο αφήνει τις μέλισσες να περάσουν απ’ όλα τα άνθη του αλλά λίγα απ’ αυτά θα αφήσει να δέσουν καρπό και λιγότερα ακόμα να τον ωριμάσουν. Με τον τρόπο του αποβάλλει την επικονίαση στα περισσότερα άνθη γιατί εκτιμά τις δυνάμεις του και ξέρει πολύ καλά ότι αν έχει μια αγριομηλιά για παράδειγμα δυο χιλιάδες άνθη, δεν μπορεί να ωριμάσει δυο χιλιάδες μήλα.

Η αγριομηλιά ξέρει μέχρι τι μπορεί να θρέψει στα κλαδιά της γι’ αυτό και περιορίζει από τώρα την καρποφορία της. Ξέρει πόσο βάρος μπορούν να σηκώσουν τα κλαδιά της, ξέρει πόσο νερό διαθέτει το έδαφος κάτω από τις ρίζες της, ξέρει τις αέρηδες φυσάνε εκεί που είναι φυτρωμένη, ξέρει τι έντομα κυκλοφορούν κοντά της, ξέρει και προοικονομεί  για το μέλλον που θα έχουν οι καρποί της – τα παιδιά της και οι απόγονοι αυτών. Ξέρει πως με λιγότερους καρπούς στα κλαδιά της αυτοί θα θρεφτούν καλύτερα και θα είναι πέρα τον Αύγουστο το καμάρι της και το καμάρι όλης της πλάσης γύρω της.

Για να το καταλάβει αυτό ο άνθρωπος θέλει να γυρίσει πίσω και να αναζητήσει την αλήθεια της φύσης μέσα από τα μικρά, τα ασήμαντα πολλές φορές πράγματα που την συνθέτουν και να αποκωδικοποιήσει τα μηνύματα που εκπέμπουν ένα σωρό λειτουργίες της. Όπως το προσκύνημα των μελισσών στην ανθισμένη αγριομηλιά και τη λαχτάρα αυτής να ακούσει το βουητό τους στα κλαδιά της και να τις νιώσει να βυζαίνουν βαθιά τα άνθη της χωρίς να σκέφτεται πόσα άνθη θα δέσουν μήλα και πόσα θα μείνουν στείρα. Ξέρει αυτή γιατί το κάνει…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ., 01052022

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΔΥΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΩΝ

 

Η επίσκεψη σε μια έκθεση φωτογραφίας αποτελεί για τους λάτρεις αυτής της τέχνης εκτός από μια εικαστική εμπειρία και μια άσκηση γνωριμίας με τον φωτογράφο. Τον άνθρωπο δηλαδή που «κλείδωσε» με την ματιά του μια στιγμή από τον κόσμο που μας περιβάλλει, από γεγονότα που του δίνουν ζωή ή τον ταράζουν και φυσικά από το πως βλέπει αυτός μέσω του φακού του τους ανθρώπους, πως αποτυπώνει το είδωλό τους στο χαρτί και με υπό ποια οπτική γωνία επιχειρεί να μας μεταφέρει τους ίδιους και τον κόσμο τους.

Αναφέρομαι στην έκθεση «Ταξίδια – Περάσματα» με φωτογραφίες της Κάλλης Μπέλλου και της Θαλασσινής Δούμα στο Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου στου Ζωγράφου στην οποία οι δυο φωτογράφοι παρουσιάζουν έργα τους από κάποιες απόμακρες γωνιές της γης. Εκεί που για να φθάσει κάποιος δεν αρκεί μόνο η διάθεση για ταξίδι αλλά και μια εσωτερική γνώση του τοπίου, πράγμα που δεν επιτυγχάνεται μόνο με τα μάτια και την κάμερα.

Κάλλη Μπέλλου

Η Κάλλη Μπέλλου, μια συνειδητή ταξιδιώτισσα και έμπειρη φωτογράφος εκθέτει τις τις φωτογραφικές εντυπώσεις της από το απόκοσμο και γεμάτο μυστήρια εκπληκτικό Θιβέτ. Αυτός ήταν εξάλλου και ο λόγος που επέλεξε να ταξιδεύσει εκεί, στη στέγη του κόσμου όπως συνηθίζεται να λένε αυτή την απόλυτα ορεινή χώρα πριν από κάποια χρόνια για να γνωρίσει έναν τόπο όπου οι παρεμβάσεις του ανθρώπου δεν ήταν ακόμη τόσο έντονες και δεν είχαν αλλοιώσει την φυσιογνωμία του. Έτσι πρόλαβε να γνωρίσει ένα Θιβέτ όπως αυτό σμιλεύτηκε από τους αιώνες και έτσι μας το συστήνει. Σκληρό, σιωπηλό, εσωστρεφές το βλέπουμε να απλώνεται στις εξαιρετικές φωτογραφίες της και προκαλεί για την γνωριμία του παρά τις αλλαγές που έχει υποστεί λόγω της πολιτικής της δυναμικής παρουσίας της Κίνας στην περιοχή.

Η εμπειρία και η απόλαυση των φωτογραφιών της Κάλλης συμπληρώθηκε προχθές με μια ωραία ξενάγηση στη διάρκεια της οποίας μας μίλησε για κάθε μια με πολλές λεπτομέρειες κι έτσι νιώσαμε σαν να ήμασταν μέλη της παρέας της που μαζί ταξιδεύουν στον κόσμο. Μέσα από τα λόγια της γνωρίσαμε και την πορεία της στο χώρο της φωτογραφίας και πως από μια μικρή φωτογραφική μηχανή Agfa που τις χάρισε ο πατέρας της όταν ήταν 15 χρονών μέχρι σήμερα που χάρη στις δυνατότητες που δίνουν οι ψηφιακές μηχανές να παρεμβαίνει εικαστικά στο θέμα και να δημιουργεί άπειρες νέες εκδοχές της. Ενώνοντας τις δυο αγάπες της, τα ταξίδια και την φωτογραφία και με το δικό της συναίσθημα μας προσφέρει εξαιρετικά έργα και μας προκαλεί να την ακολουθήσουμε στα μονοπάτια και τις περιπλανήσεις ανά το κόσμο και τις αναζητήσεις της στα μυστηριώδη σημεία του.

Πέρα όμως από την φωτογραφία η Κάλλη έχει να επιδείξει και δυο ωραία ψηφιακά βιβλία τις «Φεγγαρο-ιστορίες», ιστορίες που απευθύνονται σε μεγάλους με καρδιά μικρή παιδιού όπως σημειώνει. Πρόκειται για το «Κόκκινο Σκαθάρι» που αφηγείται την ιστορία ενός σκαθαριού που ταξίδεψε στον κόσμο της φιλίας και της αγάπης και τη «Χρυσή βροχή», ένα ταξίδι στον κόσμο των ονείρων.  Και τα δυο μπορεί να τα διαβάσει όποιος επιθυμεί στον δικτυακό χώρο www.kallimoonstories.gr και είναι βέβαιο πως θα τα απολαύσει.

Θαλασσινή Δούμα

Παράλληλη είναι και η φωτογραφική ματιά της Θαλασσινής Δούμα που μας μεταφέρει εικόνες από σιωπηλές περιοχές του πλανήτη αλλά και πολύβουες. Στην έκθεσή της παρουσιάζει έργα μεγάλων διαστάσεων από τη σειρά «Journey in the labyrinth». Πρόκειται για ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τρεις θεματικές ενότητες: «Move In», από τα ιερά φαράγγια της Αριζόνα όπου οι αυτόχθονες λατρεύουν μέχρι σήμερα τις γενεσιουργούς δυνάμεις της φύσης. «Dissolving Travellers», από τα απειλούμενα λόγω της κλιματικής αλλαγής παγόβουνα της Γροιλανδίας. «Lines», από τις γεωμετρικές και εξορθολογιστικές δομές που αποτελούν το υπόβαθρο της εμβληματικής μεγαλούπολης της Νέας Υόρκης.

«H τριλογία ‘’Ταξίδι στον Λαβύρινθο’’ είναι μια μακριά πορεία» λέει η Θαλασσινή Δούμα. «Μια διαδρομή για την κατανόηση της φύσης και του αστικού χώρου που συνδιαλέγονται μέσα από ένα σύστημα ανταποκρίσεων και συσχετισμών, όπου όλα συνδέονται μεταξύ τους, όσο και αν φαίνονται διαφορετικά ή απομονωμένα. Είναι ένα πολυεπίπεδο ταξίδι ανάμεσα σε έρημα τοπία της φύσης και κτήρια της μεγαλούπολης. Όταν ξεκίνησα την προσωπική αυτή έρευνα δεν γνώριζα πού πραγματικά θα με οδηγούσε η αναζήτησή μου αυτή και ποια θα ήταν η σύνδεση των τόπων αυτών για μένα στον χωροχρόνο. Αυτό που τελικά με χαρά αποκόμισα ήταν η επιστροφή μου στις μυθικές ρίζες της Ελλάδας, το ταξίδι, και σ’ ένα άλλο κεντρικό σύμβολο που συνδέει το αρχαίο με το μοντέρνο και το παρόν, ξαναβρίσκοντας την ιδέα του λαβυρίνθου στην πέτρα και στους ουρανοξύστες, στο νερό και στο κρύσταλλο, στην άμμο και στον πάγο, αποκαλύπτοντας τις μεταβαλλόμενες και αιώνια αναγεννημένες φόρμες. 

Η δουλειά μου αυτή είναι μεταφορικά ένα ταξίδι ψυχής που ξαναβρίσκει τον Λαβύρινθό της, όπου Λαβύρινθος είναι η εσωτερική αναζήτηση, επαναγέννηση και επανασύνδεση... η επιστροφή στη μήτρα της Μητέρας Γης».

 

Την έκθεση επιμελήθηκε η Διονυσία Γιακουμή, Δρ Ιστορίας της Τέχνης – Επιμελήτρια με τη συνεργασία της Ζωής Χαραλαμπίδου, μουσειολόγου στο Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου.

Η έκθεση «Ταξίδια – Περάσματα» στο Μουσείο Γουναροπούλου (Γουναροπούλου 6, Άνω Ιλίσσια) θα λειτουργήσει ως την Τετάρτη 18 Μαΐου). Η είσοδος είναι ελεύθερη και τις ώρες επίσκεψης επικοινωνήστε στο 2107487657 & 2107777601. www.gounaropoulos.gr   

 

Με την ευκαιρία του εορτασμού για τη Διεθνή Ημέρα των Μουσείων 2022 με θέμα «Η Δύναμη των Μουσείων», το Μουσείο Γ. Γουναρόπουλου παρατείνει την έκθεση «Ταξίδια - Περάσματα: Θαλασσινή Δούμα, Κάλλη Μπέλλου» μέχρι τις 18 Μαΐου. Στις 18.00 θα γίνει ξενάγηση στην περιοδική έκθεση «Ταξίδια - Περάσματα» από την επιμελήτρια Διονυσία Γιακουμή, και ομιλίες από τις καλλιτέχνιδες Θαλασσινή Δούμα και Κάλλη Μπέλλου.

ΑΘΗΝΑ, 10052022

Η ΓΡΑΜΜΗ ΚΑΙ Ο ΚΥΚΛΟΣ: ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ

 

Σε μια εποχή μεγάλων και αισθητών πλέον αλλαγών που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο μια σειρά διαλέξεων από Αικατερίνη Καμηλάκη, πρώην Διευθύντριας του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη δημιουργεί ιδιαίτερο καθώς μέσω αυτών επιχειρείται αν όχι να δοθούν απαντήσεις σε αυτό το τεράστιο ζήτημα, να αρχίσει ένας διάλογος που αφορά κάθε πολίτη.

 Η νεωτερικότητα και η καινοτομία συνδέονται, όπως αναφέρει η Αικατερίνη Καμηλάκη για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, με την προσπάθεια να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αξιοποιήσουμε αρχές και πρακτικές του παρελθόντος. Γιατί οι πολυσυζητημένες σήμερα και προτεινόμενες ως νεωτερικές έννοιες «κυκλική οικονομία», «επανα-χρησιμοποίηση-μεταποίηση», «ανακύκλωση» και «βιώσιμη ανάπτυξη» είναι τόσο παλιές όσο και οι οργανωμένες ανθρώπινες κοινωνίες, που με αυτές επεβίωσαν, σεβόμενες την ύλη και τον μόχθο δημιουργίας νέων προϊόντων. Η έννοια του κλειστού κύκλου αποτελεί τον άξονα της παραδοσιακής αντίληψης για τα ανθρώπινα και κοσμικά μέτρα.

 Όπως ανακοινώθηκε το πρόγραμμα των διαλέξεων περιλαμβάνει:

 10/05/2022

 Παρουσίαση του παιδικού βιβλίου της Εκδοτικής Αθηνών για τον μύθο του Ερυσίχθονα

Ο πρωτόγονος άνθρωπος, αντιμέτωπος με τα στοιχεία της φύσης τα θεοποίησε και απέδιδε σ’ αυτά τιμές για να τα εξευμενίσει. Δάση και άλση αφιερώνονταν σε θεότητες, τα δένδρα είχαν ψυχή, που τα προστάτευε (Δρυάδες, Αμαδρυάδες, Δενδρίτες θεοί), οι πηγές, τα ποτάμια, οι λίμνες είχαν τις νεράιδες, τις νύμφες, τις λάμιες που απέτρεπαν τον επίδοξο πλεονέκτη να επωφεληθεί, υπονομεύοντας ακόμη και το μέλλον των επόμενων γενεών. Ο μύθος του Θεσσαλού Ερυσίχθονα, που διασώζει στον ύμνο στη Δήμητρα ο ποιητής Καλλίμαχος, καταδεικνύει ότι ο άνθρωπος διαχρονικά αντιμετώπισε το φυσικό περιβάλλον ως ιδιοκτησία του. Η ανάγνωση του ποιήματος του Καλλιμάχου επικαιροποιεί τον σχετικό μύθο από τη σκοπιά του σύγχρονου ανθρώπου. (Δωρεάν εισαγωγική διάλεξη  που θα προβληθεί μέσω Facebook live και στο αμφιθέατρο θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας).)

17/05/2022

 Ισορροπίες: Ο κύκλος της παραγωγής και επάρκειας

Η κυκλική οικονομία αναδεικνύεται σταθερά σε ένα συνεχή θετικό κύκλο ανάπτυξης, που διατηρεί και ενισχύει το φυσικό κεφάλαιο, βελτιστοποιεί τις αποδόσεις των πόρων και ελαχιστοποιεί τους κινδύνους του συστήματος με τη διαχείριση πεπερασμένων αποθεμάτων και ανανεώσιμων ροών. Ένα πρότυπο που ακολουθεί παλιές δοκιμασμένες πρακτικές, με νέα ορολογία, που προτείνει την ορθολογική αξιοποίηση των πόρων του πλανήτη, ώστε να μειωθεί το περιβαλλοντικό, κλιματικό και ενεργειακό αποτύπωμα των δραστηριοτήτων παραγωγής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλίμακα.

 24/05/2022

 Παραδοσιακές τεχνικές (χειροτεχνία) και νέες τεχνολογίες

 Η σημασία της παραδοσιακής γνώσης για την σύγχρονη κοινωνία Ο ρόλος των ολιστικών επιστημονικών γνώσεων και πρακτικές διαχείρισης πόρων, που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια πολλών γενεών στη μακρά διάρκεια, στην προώθηση της περιβαλλοντικά ορθής και βιώσιμης ανάπτυξης. Κομβικό σημείο, η αμοιβαία σχέση μεταξύ της παραδοσιακής γνώσης και της σύγχρονης επιστημονικής γνώσης για την προώθηση της προσαρμογής και της διάδοσης της κατάλληλης τεχνολογικής καινοτομίας.

 31/05/2022

 Διατροφική επάρκεια, βιοποικιλότητα

 Εξετάζονται θέματα απώλειας της τοπικής βιοποικιλότητας, εξασφάλισης της επάρκειας τροφίμων σε σχέση με την κλιματική αλλαγή. Η γνώση που κατέχουν προβιομηχανικές κοινωνίες είναι ουσιαστικά «οικολογικού» χαρακτήρα, καθώς ενσωματώνει την μακροχρόνια εμπειρία για τις λειτουργίες των οικοσυστημάτων, των βιολογικών κοινοτήτων τους, τα αλληλεπιδραστικά είδη ζώων και φυτών και συνολικά τη λειτουργία των φυσικών συστημάτων. Αναδεικνύεται έτσι η σημασία της τοπικότητας (locality) στην εξασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας.

 07/06/2022

 Η έννοια του χρόνου: Ο κύκλος του έτους και ο κύκλος της ζωής: Ηλικίες, περάσματα, ηθικά διλήμματα

 Για τους κοινούς θνητούς ο κύκλος, ορισμένος από την περιφέρειά του, είναι το σχήμα που ανταποκρίνεται σε ό,τι ο άνθρωπος μπορεί οπτικά να παρατηρήσει στη φύση και στη ζωή του: ο επαναλαμβανόμενος κύκλος του έτους (ενιαυτός) με τις εποχές, ο κύκλος της σποράς (δημητριακά, Περσεφόνη), ο κύκλος της ζωής του καθενός από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο. Μέσα σε αυτόν τον κύκλο τίποτε δεν χάνεται και όλα πορεύονται εν ισορροπία.

 Ώρες διαλέξεων: 18:00-20:00

Το link της διάλεξής είναι:

https://thf.gr/el/events/aikaterini-polymeroy-kamilaki-i-grammi-kai-o-kyklos-paradosi-kai-neoterikotita-2022-05-10/

Στις φωτογραφίες: Όψεις της παράδοσης που επιζούν ακόμη στην ελληνική ύπαιθρο και σιγά – σιγά σβήνουν καθώς οι άνθρωποι που τις υπηρετούσαν φεύγουν χωρίς κάποιος άλλος να αναλάβει το ρόλο τους, είτε από άγνοια, είτε από αδιαφορία.  

ΑΘΗΝΑ, 09052021

ΠΩΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΟΛΗ ΧΑΝΕΤΑΙ Η ΕΙΔΗΣΗ…

 

Είναι απίστευτο αυτό που συμβαίνει με το Fb και κάθε άλλο νεοφανές δικτυακό μέσο ενημέρωσης και η περίπτωση με τον θάνατο του αξέχαστου (για τους άρρενες τουλάχιστον ομήλικους) Κώστα Γκουσγκούνη μου δίνει την ευκαιρία να πω κάτι που ήθελα από καιρό…

Έλεος με το copy paste! Καλά κάνει το κάθε μέσο και η κάθε ιστοσελίδα να θέλει να έχει την είδηση και έτσι πρέπει, αλλά δεν είναι δυνατόν ένα ξερό βιογραφικό ή ότι έχει γραφτεί εδώ κι εκεί στο παρελθόν να αποτελούν από μόνα του είδηση βάζοντας μια πρόταση μπροστά με την οποία κοινοποιείται ο θάνατός του συμπαθούς ηθοποιού και από εκεί και κάτω να ακολουθεί ένα πανομοιότυπο κείμενο. Καταλαβαίνω, όλοι τρέχουν να προλάβουν (τι άραγε;) αλλά λίγο παίδεμα στο κείμενο που θα αναρτηθεί δεν βλάφτει. Αντιθέτως εκτιμάται απ’ όσους το διαβάσουν και εντάξει, οι νέοι δημοσιογράφοι δεν το καταλαβαίνουν αυτό, οι αρχισυντάκτες των ιστοσελίδων ή κάποιος άλλος που εκεί που έχει πείρα δεν σκέφτεται πως αντιγραφή δεν αποδίδει ούτε και δημιουργεί αναγνωστικό κοινό;  

Κατά δεύτερον,  αυτή τη στιγμή εκατοντάδες ιστοσελίδες αλλά και άλλα μέσα έχουν πλημμυρίσει το facebook και άλλες πλατφόρμες με την είδηση του θανάτου του Κώστα Γκουσγκούνη. Ακόμα και στις σελίδες κάποιων ομάδων, συλλόγων και χωριών ακόμα κυκλοφορεί η είδηση. Σε βαθμό μάλιστα που μπορεί να νομίσει κάποιος ότι τη βάζουν επίτηδες για να μη δούμε άλλες ειδήσεις - την παρέλαση του ρώσικου στρατού στην Κόκκινη Πλατεία για παράδειγμα. Μέχρι αυτό φτάνω να σκέφτομαι με την υστερία της αυτής δημοσίευσης και ξαναλέω πως το ίδιο συμβαίνει και με ένα σωρό άλλες περιπτώσεις.  

ΥΓ. Παλιά στις εφημερίδες, αυτού του είδους τα κείμενα ήταν εκείνα που ο αρμόδιος συντάκτης έδειχνε όλο το ταλέντο του και εννοείται, παντα σε περιορισμένο χώρο. Όχι όπως σήμερα σε κάποιες ιστοσελίδες που αντιγραφή στην αντιγραφή, δημοσιεύουν σελίδες εγκυκλοπαίδειας για μια νεκρολογία που δεν σέβεται όχι μόνο τον αποδημήσαντα αλλά ούτε και την δημοσιογραφία.

ΑΘΗΝΑ, 09052022

ΟΙ ΠΑΤΛΙΕΣ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΤΑ ΑΗΔΟΝΙΑ

 

Είναι κάπως παράδοξο και αποτελεί μυστήριο η συνήθεια των αηδονιών για να φωλιάζουν κοντά σε οικισμούς και γι’ αυτό επιλέγουν ένα σημείο με πυκνή βλάστηση, όσο το δυνατόν με πολλά αγκάθια για να μην εύκολα προσπελάσιμη από άλλα πλάσματα που εκτιμούν την παρουσία τους μόνο όταν αυτή περνάει από τα δόντια τους και φτάνει στο στομάχι τους. Τέτοια σημεία λέγονται πατλιές και συνήθως βρίσκονται στα σύνορα των χωραφιών και των κήπων ή σε παρατημένους αγρούς και σε αυτές καταφεύγουν πολλά πουλιά να φωλιάσουν.

Είναι δε πάλι αξιοπαρατήρητο, την περίοδο από τα μέσα Απριλίου ως τα μέσα Μαίου, περίοδος στην οποία ζευγαρώνουν να ξενυχτάνε όλη τη νύχτα κελαηδώντας και να σωπαίνουν μόλις βγει ο ήλιος. Από το κελάηδημά μπορεί κάποιος να καταλάβει σε ποια πατλιά στέκονται αλλά την ημέρα είναι σχεδόν αδύνατον να εντοπιστούν καθώς λόγω του μεγέθους τους αλλά και από το σεμνό φτέρωμά τους περνούν σχεδόν απαρατήρητα. Μόνο οι γάτες, αν είναι πεινασμένες τα παρακολουθούν, όπως και τα φίδια, πλάσματα που δεν ενδιαφέρονται καν για το κελάηδημά τους και είναι και τα μόνα που μπορούν να τα πλησιάσουν μέσα από τα βάτα, τις αφροξυλιές και άλλα χαμόδεντρα που τις συνθέτουν.

Η πατλιά που στην ουσία είναι δημιούργημα της απουσίας των ανθρώπων είναι ο πραγματικός βιότοπος για τα αηδόνια και μέσα απ’ σε αυτές αναζητούν ερωτικούς συντρόφους, εκεί ζευγαρώνουν και στη φωλιά που έχουν φτιάξει σε κάποιο κλαρί γεννάνε. Στην πατλιά μεγαλώνουν τα αηδονάκια τους κι εκεί μέσα αγωνιούν μην και τα πάρει είδηση το φίδι κι εκεί τα εκπαιδεύουν μέχρι να έρθει η ώρα να πετάξουν και να ψάξουν την δική τους πατλιά. Αυτή είναι εξάλλου και ο χώρος που τα εμπνέει να τραγουδάνε όλη τη νύχτα, ειδικά όταν αυτή είναι δροσερή ή μετά το απόβροχο. Αγαπάνε πολύ την υγρασία και χαίρονται θαρρείς μαζί με τα δέντρα και τα σπαρμένα την ευλογημένη βροχή του Μαίου. Ξετρελαίνονται και ανταγωνίζονται το ένα από το άλλο, από τις πατλιές τους στο κελάηδημα. Τα αηδόνια όταν πετάξουν τα μικρά τους σιωπούν. Σε βαθμό μάλιστα που πολλοί πιστεύουν πως χάνονται ή ακόμα και πως δεν υπάρχουν αλλά κάθε άνοιξη διαψεύδονται.

Αυτή η συνήθεια των αηδονιών να κελαηδάνε κοντά στους ανθρώπους έχει να κάνει σίγουρα και με την αδυναμία τους να κελαηδήσουν μέσα σε κλουβί. Όσες φορές το επιχείρησαν οι άνθρωποι έχει αποβεί άκαρπο και το αηδόνι μη αντέχοντας τη σκλαβιά του κλουβιού έσβησε όχι μόνο τη φωνή του αλλά και τη ζωή του. Εκτιμώντας πιθανόν αυτό τα αηδόνια επιλέγουν να κελαηδούν μέσα από την ελευθερία που τους δίνουν οι πατλιές το ευχαριστώ τους στους ανθρώπους που έπαψαν να τα ψάχνουν να τα βάλουν στο κλουβί. 

 * Οι πατουλιές (πατ’λιές, στα ρουμελιώτικα που κόβονται πολλά φωνήεντα) είναι ένα άτακτο σύνολο από θαμνώδη: αφροξυλιές, τσαπουρνιές, άλλα αγριόδεντρα και φυσικά με πολλούς βάτους, τσουκνίδες και περίεργα χορτάρια που απαντώνται στις άκρες των κήπων και τις οποίες κανένας δεν καταστρέφει γιατί εκτός του ότι εκεί πετάνε πέτρες, ξύλα και άλλα υπόλοιπα της καλλιέργειας, αποτελούν τον οικότοπο, τόσο των αηδονιών και των κοτσυφιών, αλλά και πολλών ερπετών και τρωκτικών που το καθένα απ’ αυτά παίζει το ρόλο του στη διατήρηση της ισορροπίας της φύσης.

* Η ελληνική λέξη αηδών -όνος συνδέεται με την ινδοευρωπαϊκή ρίζα awed «ομιλώ», της οποίας αποτελεί εκτεταμένη βαθμίδα: αFηδ (-ων ων) (πρβλ. αFείδω «άδω», αFοιδός «τραγουδιστής»). (Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα).

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι φωτογραφίες των αηδονιών είναι του καλού φίλου και συντοπίτη από τη Φτέρη Φθιώτιδας, Γιάννη Αυγέρη.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 03052022

ΠΑΛΙ ΠΕΦΤΩ ΣΤΑ ΒΑΡΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ…

 

Πήγα για τον… «Μάη» στο χωριό αλλά μας περίμενε ένας καιρός σαν από Καθαρή Δευτέρα ή κάτι σχετικό και τα αφήσαμε τα στεφάνια και τις βόλτες για αργότερα. Με βροχές, ομίλχες, κρύο και το τζάκι απαραίτητο ξεκίνησε ο όμορφος μήνας. Για δουλειά στα χωράφια, ούτε λόγος. Ούτε φύτεμα πατάτας, ούτε μπόλιασμα. Ούτε και internet για τεχνικούς λόγους Έτσι βρήκα την ευκαιρία να αρχίσω να διαβάζω το εκπληκτικό βιβλίο «Λουκρητίου – Περί Φύσεως, Η κληρονομιά ενός επίμονου κηπουρού». Με προλεγόμενα, μετάφραση, σημειώσεις του Θεόδωρου Δ. Παπαγγελή» από τις μοναδικές πάντα εκδόσεις GUTENBERG με σχεδιασμό και επιμέλεια του Δάσκαλου Γιάννη Μαμάη.

Το άρχισα, δεν το χορταίνω και νομίζω πως μέχρι να το τελειώσω και να το ξαναπάρω από την αρχή, θα έχει περάσει ο καιρός της σποράς και των κήπων και νομίζω πως είναι και καλύτερα καθώς για ότι φτιάχνω στο χωριό (και στην πόλη) θα έχω έναν οδηγό. Τον Επίκουρο ως Κηπουρό όχι μόνο τις αγροτικές ενασχολήσεις αλλά και για τις πνευματικές. Το συνιστώ ακόμη και για εκείνους που γνωρίζουν τον Επίκουρο. Θα τους ανοίξει περισσότερο τα μάτια και θα δουν πέρα από τους ορίζοντες της φιλολογίας και της φιλοσοφίας.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 04052022