ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΤΙΜΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΡΑΦΙΩΤΕΣ

Η οικογένεια Σπινάσα στον κάμπο, τα χρόνια του Εμφυλίου

Η περιοχή του Μέγδοβα και των ανατολικών Αγράφων (θεσσαλικών) είναι γειτονική με τη δική μου πατρίδα, τη Δυτική Φθιώτιδα, αλλά οι επαφές και η γνωριμία μου με αυτή ξεκίνησαν πολύ αργά και μάλιστα μέσω Αθηνών, από τότε που άρχισα να παρουσιάζω τις «Μικρές Πατρίδες» από τις σελίδες της αείμνηστης Ελευθεροτυπίας και κατόπιν της προσκόλλησής μου τα επόμενα χρόνια στα Άγραφα. Από τότε πέρασαν αρκετά χρόνια και στη Νεράιδα (Σπινάσα) Δολόπων Καρδίτσας πρέπει να πήγα παραπάνω από τριάντα φορές, ειδικά τα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια και να έμεινα εκεί συνολικά πάνω από εξήντα μέρες, σε διάφορες εποχές του χρόνου γιατί ήθελα να αποκομίσω μια αντίληψη μέσα στον κύκλο του χρόνου. Όποιος καταλαβαίνει το σημαίνουν αυτά τα νούμερα σε χρόνο, κόστος, αντοχή, διάθεση, αυτός μόνο μπορεί να εκτιμήσει σήμερα το έργο που θα παρουσιαστεί στους συμπατριώτες αγραφιώτες από την Ευρυτανία και την Καρδίτσα που κατοικούν στην Αθήνα, στους φίλους των Αγράφων και φυσικά τους φίλους των «Μικρών Πατρίδων» απ’ όλη την ελληνική επικράτεια και τον κόσμο.

Νίκος και Γιαννούλα Μακρή, φύλακες του τόπου στο Μέγα Λάκο

Το βιβλίο «Ελεύθεροι στα δεσμά των Αγράφων» ξεκίνησε από μια συνέντευξη, του μακαρίτη Κωνσταντή Θάνου τον οποίο μου γνώρισε ο καλός φίλος Κώστας Πλατσιούρης το 2008 και ο οποίος, ώρες πολλές έκατσε μαζί μας και μας αφηγήθηκε, με εξαιρετικό τρόπο, όσα έζησε κατά την περίοδο του Εμφυλίου αλλά και κατά  κατοπινά χρόνια που μαζί με άλλους συγχωριανούς του ανάστησαν το ρημαγμένο χωριό τους. Τα όσα είπε ο Κωνσταντής απλώνονται σε περισσότερες σελίδες, σε σχέση με τους άλλους συγχωριανούς στο βιβλίο και τούτο γιατί η ανταρσία της οικογένειας Θάνου κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου είναι μοναδική σε όλη την Ελλάδα , έτσι τη μελέτησα και βεβαίως συνεχίζει να με απασχολεί με τις λεπτομέρειες από την επιβίωση αυτών των ανθρώπων επί 32 μήνες στη «νεκρή ζώνη» ανάμεσα ανταρτών του ΔΣΕ και του τακτικού στρατού και μπορεί εν ευθέτω χρόνο να αποτελέσουν μια ιδιαίτερη ανακοίνωση, μπορεί και έκδοση. 

Κωνσταντής Θάνος, στον Μέγδοβα που έζησε τρία χρόνια

Από τις αφηγήσεις του Κωνσταντή κράτησα στην άκρη και τα ονόματα των συγχωριανών του που έζησαν αυτή την περίοδο άλλος στο Μέγδοβα φυγάς, άλλος στον αντάρτικο ΔΣΕ, άλλος στον εθνικό στρατό και οι περισσότεροι εξόριστοι στην Καρδίτσα και στα χωριά του κάμπου. Τους πήρα έναν – έναν με τη σειρά και χτύπησα τις πόρτες τους και έκατσα μαζί τους πολλές ώρες και κουβεντιάσαμε. Στην αρχή όλοι με έβλεπαν επιφυλακτικά, «τι θέλει τώρα αυτός και ρωτάει;» έλεγαν αλλά σιγά – σιγά εξελίχθηκε η επικοινωνία μας και στο τέλος καταλήξαμε να γίνουμε καλοί φίλοι και σχεδόν συγχωριανοί, πράγμα που θεώρησα μεγάλη τιμή για μένα κι έτσι πια δρασκέλιζα τα κατώφλια τους με περισσότερο θάρρος από πριν και πάντα ήμουν καλοδεχούμενος.

Βιργινία Βούλγαρη, μια αγωνίστρια της ζωής όλα τα χρόνια

Στο βιβλίο παρατίθενται μια σειρά από συνεντεύξεις με όλους σχεδόν τους μόνιμους κατοίκους της Νεράιδας που γνώρισα αυτά τα χρόνια, η φυσική παρουσία τους διαπερνά τις όλες τις αφηγήσεις και αχνοφαίνεται ακόμη και σήμερα πίσω απ’ όλα τα γεγονότα καθώς το χωριό μέχρι τον Εμφύλιο λειτουργούσε ως ένα σώμα και έτσι αντιδρούσε. Η συνοχή του δοκιμάστηκε σκληρά από το 1946 και τα χρόνια που ακολούθησαν αλλά μετά τη λήξη του Εμφυλίου και την επιστροφή τους στη Νεράιδα την άνοιξη του 1950, κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό να αποκαταστήσουν την παλιά συνοχή αλλά τούτο δεν κράτησε πολύ καθώς μέσα σε λίγα χρόνια άρχισαν να αραιώνουν οι κάτοικοί του. Το γεγονός σαφώς και έλκει τις αιτίες του στην εμφύλια διαμάχη, τοπική αλλά και στον ευρύτερο εθνικό χώρο και σε αυτό συνηγόρησαν βέβαια και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής σε όλη την Ελλάδα.  

Δημήτρης και Τασία Μονάντερου, μπροστά στο μαγαζί τους.

Στη Νεράιδα όταν άρχισα να φτιάχνω αυτό το βιβλίο πρέπει να ζούσαν μόνιμα και όλο το χρόνο περί τους εκατό νοματαίοι, ηλικιωμένοι ως επί το πλείστον και ως είναι φυσικό μετά από έξι και παραπάνω χρόνια ο αριθμός τους να έχει λιγοστέψει σημαντικά καθώς ορισμένοι γέροντες και γερόντισσες έφυγαν από τη ζωή. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ήταν μια ιστορία ο καθένας και αν δεν καθόμασταν μαζί κάτω να μαζέψουμε λιγάκι τις ατέλειωτες αφηγήσεις τους, θα κάναμε μια σειρά από βιογραφίες Νεραιδιωτών που η κάθε μια, μαζί με τίποτα φωτογραφίες, παλιές ή καινούργιες θα ξεπερνούσε τις εκατό και βάλε σελίδες.

Σεραφείμ και Μαγδαλή Γάκη, στα Σαραντάπορα

Έτσι, κάτσαμε κάτω και ζυμώσαμε σχεδόν τις αφηγήσεις, μια και δυο και τρεις φορές και τις φέραμε σε ένα λογικό αριθμό λέξεων χωρίς βέβαια να χάνουν σε τίποτα οι πρωτότυπες αφηγήσεις. Ήταν μια άσκηση υπομονής από απ’ όλους μας και από μένα, ένας μικρός άθλος θα έλεγα γιατί επί πλέον έπρεπε να τις εντάξω σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, πράγμα που ήταν εξαιρετικά δύσκολο γιατί η βιβλιογραφία γι’ αυτή την περίοδο στην συγκεκριμένη περιοχή δεν είναι μόνο ελάχιστη αλλά και επισφαλής, για γνωστούς λόγους. Έτσι, τολμώ να πω, πως με τη βοήθεια των Νεραϊδιωτών δημιουργήσαμε μια βάση πληροφοριών ή καλύτερα μάλλον οργανώσαμε μια βάση πληροφοριών για την εποχή και μάλιστα στο παραπέντε γιατί από τους «πρωταγωνιστές» είναι αρκετοί αυτοί που μας βλέπουν από ψηλά αυτή τη στιγμή.

Βασιλική και Ιουλία Χαλάτση, οι μαχήτριες του ΔΣΕ

Όλους αυτούς τους ανθρώπους της Νεράιδας, τους ηλικιωμένους αλλά και τους νεότερους θέλω να ευχαριστήσω για την πολύτιμη βοήθεια και τη φιλοξενία που μου πρόσφεραν στη δημιουργία αυτού του βιβλίου το οποίο υπόσχομαι πως δεν θα μείνει εδώ, αλλά ως σώμα πλέον, μιας κοινότητας που σβήνει θα συνεχίσει να εμπλουτίζεται στο μέλλον και με άλλα στοιχεία που ενδεχομένως έρθουν να συμπληρώσουν την ιστορία του εκείνη την εποχή. Δεν θα είμαι εγώ αυτός που θα συνεχίσω αλλά είμαι βέβαιος πως αρκετοί θα σκύψουν πάνω σε αυτή τη δεξαμενή πληροφοριών που ανοίξαμε όλοι μαζί οι Νεραϊδιώτες και θα αντλούν από αυτή πολύτιμα πράγματα αλλά προπαντός, παραδείγματα.

Ηλίας και Μερόπη Κουσάνα, απόμαχοι στο χωριό.

Τέλος θα ήθελα να πω, ή μάλλον να βοηθήσω αν μπορώ να το πω έτσι, όσους από τους αναγνώστες του βιβλίου σε ποια κατηγορία να το κατατάξουν – ταξιδιωτικό, λογοτεχνικό, λαογραφικό, φωτογραφικό. Είναι λίγο απ’ όλα, αλλά κυρίως είναι δημοσιογραφικό με μια δημοσιογραφία που έμαθα κοντά σε μεγάλους δασκάλους και χαίρομαι που βλέπω και άλλους συναδέλφους να επιμένουν με αυτή και ακόμη, αρκετούς να τη μπολιάζουν με τη νέα τεχνολογία, ήτοι το διαδίκτυο που διαρκώς ωριμάζει και συνεχώς μας εκπλήσσει. Πριν κλείσω, να πω και κάτι για τις σύγχρονες φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες είναι εξαιρετικές, όχι γιατί τις έβγαλα εγώ αλλά γιατί έτυχε να τραβηχτούν έτσι. Χωρίς πόζα αλλά και χωρίς να «κλέβω» στιγμές από τη ζωή των ανθρώπων. Με τη συναίνεση και των δυο πλευρών και χωρίς προετοιμασία ή στήσιμο, έγιναν οι περισσότερες και γι’ αυτό είναι ωραίες...

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Το βιβλίο «Ελεύθεροι στα δεσμά των Αγράφων» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες διατίθεται στην Αθήνα προς το παρόν από το βιβλιοπωλείο «Ναυτίλος»,  Χαριλάου Τρικούπη 28, (Τηλ. 2103616204) και «Πολιτεία» Ασκληπιού 1-3, (Τηλ. 210-3600235, 210-3616373) και στην Καρδίτσα στο βιβλιοπωλείο της Δήμητρας Λάππα, Ηρώων Πολυτεχνείου 39,  (Τηλ. 2441076492). 

Για όσους βρίσκονται μακριά από τα προαναφερόμενα βιβλιοπωλεία μπορούν να απευθυνθούν στο 6973187627 ή provolias@gmail.com για τον τρόπο που θα το προμηθευτούν. 

Η παρούσα έκδοση του βιβλίου έχει γίνει με ψηφιακή μέθοδο εκτύπωσης, είναι ασπρόμαυρο και έχει 510 σελίδες με πλήθος φωτογραφιών αρχείου αλλά και σύγχρονες. Η αρχική του τιμή είναι 18 ευρώ και όσοι επιθυμούν να το προμηθευτούν με αντικαταβολή το κόστος του φθάνει μαζί με τα ταχυδρομικά στα 20 ευρώ ενώ γι’ αυτούς που θέλουν να το έχουν στα χέρια τους με το ταχυδρομείο ως δέμα, 18 ευρώ με κατάθεση στο λογαριασμό 160/76276530 (Εθνική Τράπεζα).  

Μικρές Πατρίδες – Εκδόσεις Παρουσία  

ΑΘΗΝΑ, 14032015