ΤΑ «ΤΡΑΓΙΑ» ΤΟΥ ΠΑΒΛΟΥ ΧΑΜΠΙΔΗ

Πήγα χθες στα εγκαίνια της έκθεσης του Πάβλου Χαμπίδη με τον τίτλο «Τραγιά» και ένιωσα σαν βρίσκομαι σε έναν τόπο που αυτό το υπέροχο ζωντανό δεν αμφισβητείται από κανένα άλλο του είδους του τουλάχιστον και στέκει ακόμη στην κορυφή των οικόσιτων ζώων, όπως άλλωστε το θέλει και η μακριά παράδοση των λαών της Μεσογείου.

 Ήταν ένα ολόκληρο κοπάδι τα τραγιά του Πάβλου απλωμένα στις τοίχους της γκαλερί ως να ήταν σε πλαγιά στ’ Άγραφα ή στην Αμοργό και κάθε ένα ήταν ξεχωριστό, όπως στην πραγματικότητα είναι αυτά τα υπέροχα ζώα και μου έρχονταν, ομολογώ, να τα φωνάξω ένα το ένα στα ονόματα που ήξερα: Μπέλλος, Κάλεσιος, Γκιόσος, Μούρκος, Κανούτος, Ζάννος κι ένα σωρό άλλα που άκουγαν τα τραγιά του χωριού όταν απ’ αυτά ήταν γεμάτο. Κι έκατσα και τα χάζευα, με τα κέρατα, τα μούσια, τα σκουλαρίκια κι έμοιαζαν τα αστραφτερά τους μάτια σαν να ψάχνουν τον αντίπαλο να μετρηθούν στο διάσελο για να κερδίσουν το κοπάδι...

Ένα κοπάδι από τραγιά χάρη στον Πάβλο ήρθε χθες σε μια αίθουσα τέχνης στην Αθήνα, και μας θύμισε πόσο κοντά ήταν η εποχή που αυτά τα όμορφα ζώα ήταν η κορωνίδα του κάθε νοικοκυριού και τα οποία ζωντάνευαν την ύπαιθρο χώρα χωρίς να έχουν τις απαιτήσεις και την ευαισθησία των σύγχρονων κοπαδιών. Μόνο την αγάπη των ανθρώπων ήθελαν και την πίστη τους και αυτά ανταπέδιδαν στο πολλαπλάσιο τα αγαθά που στήριξαν ατέλειωτους αιώνες τη ζωή στα άγονα μέρη των βουνών και των νησιών. 

Δεν μας θύμισε μόνο αυτά ο Πάβλος με τα τραγιά του αλλά και ένα σωρό άλλα που αξίζει να πάτε να τα ανακαλύψετε οι ίδιοι στην έκθεση  στη γκαλερί Genesis (Χάρητος 35, Κολωνάκι). Τηλ: +30 211 7100566. Τρίτη – Πέμπτη – Παρασκευή 11:30 – 21:30, Τετάρτη – Σάββατο 11:30 – 15:30. www.gallerygenesisathens.com

 ΤΡΑΓΙΑ

Καταλαβαίνει κανείς ότι ένα έργο τέχνης είναι καλό όταν όχι μόνο το βλέπει, αλλά επιπλέον το ακούει. Τα τραγιά του Πάβλου Χαμπίδη κάνουν φασαρία! Μασουλάνε και βελάζουν. Τρέχουν αγέρωχα, σκαρφαλώνουν και πηδούν ενώ ακούς τις κουδούνες τους να ηχούν!

Τραγιά απεικονίζονται σε προϊστορικές απεικονίσεις σπηλαίων στη Γαλλία και την Νότιο Ινδία, και φαίνεται ότι σαγήνευαν τους καλλιτέχνες εδώ και χιλιετίες. Ο Χαμπίδης ζωγραφίζει κατσίκια εδώ και δεκαετίες, αλλά μερικά από αυτά ( κυρίως στα έργα μικρών διαστάσεων ), τον τελευταίο καιρό πέρασαν σε άλλο επίπεδο. Έγιναν, σταδιακά, όλο και πιο αληθινά, και συγχρόνως πιο απολαυστικά και συμπαθητικά. Από απλές αιγοειδείς εκδοχές έγιναν συγκεκριμένα όντα. Οι χαρακτήρες τους είναι ισχυρότεροι από κάθε άλλη φορά. Οι λάτρεις του είδους μπορούν να διακρίνουν όχι μόνο το φύλο και το είδος, αλλά και την ράτσα τους. Η διάσταση στον τρόπο απόδοσης της μορφής του ζώου κι αυτής του ανθρώπου είναι πιο έντονη από κάθε άλλη φορά ( δεν έχουμε σε καμιά περίπτωση ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή πορτραίτο ), γι’ αυτό και εκπλήσσει το γεγονός ότι «δένουν» μεταξύ τους πάνω στον ίδιο καμβά με τόση αρμονία.

Τα τραγιά – τα οποία ήταν από τα πρώτα οικόσιτα ζώα στη γη – συνυπάρχουν ειρηνικά με τους ανθρώπους και αποτελούν ένα ουσιώδες μέρος της συλλογικής συνειδήσεώς μας. Συνυπάρχουμε εδώ και 10.000 χρόνια περίπου. Είναι προφανές ότι ένα έργο της αρχαϊκής περιόδου, ένα από τα πιο δυνατά και αξιόλογα αρχαία ελληνικά γλυπτά, ο Μοσχοφόρος, έχει εμπνεύσει τον Χαμπίδη. Με αποτέλεσμα  η τρυφερότητα και η αμεσότητα του έργου με τον νέο άνδρα που κουβαλάει το κατσίκι στους ώμους του, να είναι εξίσου οικείες – ιδιαίτερα στους Έλληνες – όσο και πρωτότυπες.

 Υπάρχει κάτι το μαγικό, σχεδόν ανησυχητικό, γύρω από τις οριζόντιες κόρες στα μάτια των τράγων και, επειδή οι ίριδές τους είναι χλωμές, τις βλέπουμε καλύτερα από αυτές των άλλων ζώων. Κάποια από τα έργα πιάνουν τέλεια αυτή τη διαφορετικότητα. Γι αυτό το λόγο τα λατρεύω όλα. Από  αυτό με το κατσίκι που μεταφέρεται στους ώμους έως εκείνο το μικρό με το τραγί που βελάζει με ανασηκωμένο το κεφάλι και το άνω χείλος.

Υπέροχα τραγιά από έναν υπέροχο Χαμπίδη!

Clark Lawrence

Ιστορικός της Τέχνης, Επιμελητής του Reading Retreat in Rural Italy

ΑΘΗΝΑ, 30032018