ΕΝΑΣ ΑΙΩΝΑΣ «ΑΓΑΠΗΣ» ΑΠΟ ΤΗ ΜΗΘΥΜΝΑ

 

Η ιστορική φωτογραφία του Συλλόγου μπροστά από το Διοικητήριο της Μήθυμνας (1922).

Είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση για τα χρονικά της φιλαλληλίας και της αλληλεγγύης και την κάνει πιο σημαντική το γεγονός ότι υπολείπονται μόνο τέσσερα χρόνια για να συμπληρωθεί ένας ολόκληρος αιώνας από την ημέρα που ιδρύθηκε ο Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Μηθύμνης «Η Αγάπη», την άνοιξη του τραγικού για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό της Μικράς Ασίας, έτος 1922!

Ο Μόλυβος στις αρχές του 20ου αιώνα, περίοδο ακόμη της Τουρκοκρατίας.

«Ο αιώνα της Αγάπης» είναι και ο τίτλος του εξαιρετικού λευκώματος που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2017 και είναι αφιερωμένο στο Σύλλογο που ξεκίνησε να εμψυχώσει και να βοηθήσει τους πολεμιστές του Μικρασιατικού Μετώπου και παραστέκεται, και σήμερα ακόμη, σε όσους δοκιμάζονται από τη φτώχεια και τις ασθένειες, εφευρίσκοντας χίλιους δυο τρόπους και μέσα αλληλεγγύης. Η μελέτη και ο σχολιασμός των αρχειακών στοιχείων έγιναν από τον συγγραφέα Πάνο Θεοδωρίδη. Η επιμέλεια και η προσαρμογή στοιχείων και κειμένων έγιναν από τον ποιητή Διονύση Καρατζά. Σύμβουλος έκδοσης ήταν ο ιστορικός Στρατής Αναγνώστου. Την καλλιτεχνική επιμέλεια είχε η εικαστικός Γαβριέλλα Μαυριδή. Τον συντονισμό του έργου και την εκτέλεση της παραγωγής έκανε ο Δημήτρης Ταλιάνης στις εκδόσεις Τοπίο.

Από τα πρώτα μέλη του Συλλόγου "Αγάπη". Μαριάνθη
Χατζηευστρατίου-Κωδωνάκη, Περσεφόνη Κέπετζη-Σωτηριάδου
και Ελευθερία Σωτηριάδου-Δομένικου (1925).

Το ζεύγος Βάγια Σωτηριάδη και Περσεφόνης Κέπετζη με τα παιδιά
τους Άγγελο και Ελευθερία. Κωνσνατινούπολη 1903.

Στις σελίδες του λευκώματος διαβάζουμε το χρονικό της ίδρυσης του Συλλόγου, ένα συναρπαστικό κείμενο στο οποίο εκτός από την πρωτοβουλία των κυριών και δεσποινίδων της Μήθυμνας ξεδιπλώνεται κι ένα πανόραμα της ιστορίας και της κοινωνίας της Λέσβου εκείνης της εποχής η οποία ζει ιδιαίτερες στιγμές καθώς αποτελεί τη βάση για τις επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία και μετά την καταστροφή γίνει η μεγάλη σκάλα υποδοχής των προσφύγων, πράγμα που υποχρεώνει την «Αγάπη» να αναλάβει νέες πρωτοβουλίες.  Ακολουθούν σελίδες με 43 συγκινητικές ευχαριστήριες επιστολές των στρατευμένων Μυθημναίων στα μέτωπα του πολέμου. Αυτές πρόλαβαν να ταχυδρομηθούν, επειδή τα δέματα έφτασαν στους αποδέκτες λίγες μέρες ή ώρες πριν  καταρρεύσει το Μέτωπο και γεννηθεί η φρικτή καταστροφή.

Από το 1922 και μετά η «Αγάπη» συνεχίζει το έργο της σε όλες τις καταστάσεις, στους πολέμους, στις δύσκολες περιόδους που τους ακολουθούν αλλά επειδή τα βάσανα των ανθρώπων ποτέ δεν λείπουν, είναι παρούσα και στις περιόδους ειρήνης και δραστηριοποιείται ως τις μέρες μας. Η πορεία αυτή περιγράφεται στις υπόλοιπες σελίδες και η έκδοση κλείνει με την αλληλογραφία του Συλλόγου. Παρουσιάζονται μερικές εισερχόμενες επιστολές στις οποίες διακρίνεται ο σεβαστικός χαρακτήρας προς την «Αγάπη» από μέρους των αποστολέων. Παρουσιάζονται επίσης δημοσιεύματα για το έργο του Συλλόγου καθώς και οι διακρίσεις και οι τιμές προς αυτόν με σημαντικότερη, τον έπαινο της Ακαδημίας Αθηνών το 1987. Το λεύκωμα κλείνει με την πορεία της «Αγάπης» κατά την πρόσφατη εικοσαετία στην οποία οι νέες συνθήκες που επικρατούν στην Λέσβο, στο Αιγαίο και στη χώρα ολόκληρη υποχρεώνει το Σύλλογο να προσαρμοστεί για αν συνεχίσει το έργο της.  

Το Αρχείο της «Αγάπης»

Ένα αρχείο Συλλόγου, όταν αναδυθεί από τον Χρόνο, δεν είναι απλώς Πρακτικά Συνεδριάσεων, Καθολικό Βιβλίο, Πρωτόκολλα Αλληλογραφίας, ακόμη και οι έπαινοι, οι βραβεύσεις και η προσέγγιση στους στόχους του. 

Είναι οι αναπνοές των ανθρώπων του, οι αντιδράσεις του περίγυρου, ο νόστος των χώρων, τους οποίους ο αναγνώστης αποκαθιστά μέσα από τριμμένα, θεσμικά ή κοινά, κείμενα. Είναι «η των ονομάτων επίσκεψις», που επιτρέπει την αναστήλωση της εικόνας τους. Και το σπουδαιότερο, αυτά τα κείμενα δεν είναι κυβερνημένα από τη λογοτεχνική έμπνευση ή από τη νοσταλγία τού «τότε που ζούσαμε», δεν είναι απομνημόνευμα που επιζητά δικαίωση, δεν είναι καν ηδυσμένος λόγος. Είναι μια ανάβρα πληροφοριών, από την οποία αναβλύζουν διαθέσεις και προθέσεις, γεγονότα και βιώματα αναπάντεχης ποιότητας, που συμπληρώνουν την ιστορία με τη δύναμη του «εμείς».

Και πώς γίνεται, αυτές οι λέξεις και οι αριθμοί σε στερεότυπες φόρμες, χωρισμένες σε εκατοντάδες εκατοντάδων μικρές ή μεγάλες συνθέσεις και λογαριασμούς, να δίνουν τέτοιο άρωμα εποχής και να επιτρέπουν να κατανοήσουμε καλύτερα τον καιρό που κυλά και τη διάθεση των συντακτών τους; Εκ του ελάσσονος αποδεικνύεται και φωτίζεται το μείζον. Συνήθως, οι σύλλογοι παρουσιάζονται σε άρθρα και πραγματείες με λίγες ή πολλές επαινετικές λέξεις. Το αρχείο τους, όμως, περιέχει την ουσία. 

Και στο αρχείο της «Αγάπης» είναι φυλαγμένα παρονόματα ανθρώπων, που δεν είδαν ποτέ την ύπαρξή τους να περνάει σε τυπωμένο χαρτί. Εδώ βρίσκονται η συμπαθής και κατανοητή ανορθογραφία, ο δυναμισμός ή η προσεκτική στρατηγική των Διοικητικών Συμβουλίων, η αγωνία για την εξεύρεση πόρων (σήμερα λέγεται αναζήτηση επιχορηγήσεων), οι γιορτές και οι πρωτοβουλίες, που γεννήθηκαν από ανταλλαγές ιδεών που χάθηκαν. Κυρίως, διαφυλάσσεται η εξαίσια εναλλαγή γραφικών χαρακτήρων, από την αψεγάδιαστη φόρμα του πρώτου Καταστατικού έως ένα σμήνος υπογραφών, που είδαν, ενέκριναν και υπέγραψαν, αγνοώντας πιθανότατα ότι άφησαν ασφαλές πεδίο για έναν γραφολόγο. 

Το παρόν αρχείο χτίζεται επί ενενήντα πέντε χρόνια σε έναν τόπο, τον Μόλυβο. Μέσα του υπάρχουν εκατομμύρια λέξεις, χιλιάδες σελίδες γραμμένες από γενιές, που γεννήθηκαν τον προπερασμένον αιώνα και θα φτάσουν βαθιά μέσα στον παρόντα. Ακόμη, εικόνες και μηνύματα από την άλλη Λέσβο, από τη Μικρασία, την Αθήνα κι από υπερατλαντικές χώρες, όπου ζει και δημιουργεί η ομογένεια, διασώζουν και προβάλλουν παραδόσεις και υψηλές ευαισθησίες. 

Ο στόχος της «Αγάπης» ήταν εμψυχωτικός και φιλανθρωπικός. Παρέμεινε ο ίδιος. Το μόνο που άλλαζε ήταν η συνεχής, ενίοτε απελπισμένη, προσπάθεια εξασφάλισης πόρων. Για να ανακουφιστούν επί τόσες δεκαετίες άποροι, νοσούντες, ανυπόδητοι και εκ πολέμων παιδιά, μοναδικό τους όπλο ήταν το βοήθημα, όσο αυτό ήταν δυνατό, όσο πιο τακτικά γινόταν, αναγκαστικά γύρω από τις μεγάλες του έτους εορτές, όταν η καρδιά του ανθρώπου είναι πιο μαλακή. Ο Σύλλογος, όμως, επόπτευε τις ανάγκες όλης της χρονιάς, κατέγραφε τα πάντα στα βιβλία του με σχολαστική τήρηση της νομιμότητας και πάσχιζε για το καλύτερο, ή, τουλάχιστον, για το επείγον. 

Από την ανάγκη και τη χρεία, καθώς οι δωρεές και οι συνδρομές ποτέ δεν επαρκούσαν, οι γυναίκες της «Αγάπης» υλοποίησαν ιδέες, δικές τους ή πετυχημένες άλλων, οργάνωναν γιορτές, θεατρικές παραστάσεις, μουσικοχορευτικά δρώμενα και πλήθος λαχειοφόρων αγορών επί δεκαετίες, ενώ δεν αμέλησαν την επιχειρηματικότητα, για παράδειγμα αγοράζοντας και λειτουργώντας μια πλεκτομηχανή. Υποστηρίχτηκαν, όπως και αλλού άλλωστε, από μεγάλες πολυπρόσωπες οικογένειες. Συνεργάστηκαν με άλλους συλλόγους, με σχολεία, με ομίλους, συνασπίστηκαν με μερικούς, καθιερώθηκαν. 

Η έκδοση αυτή ελπίζουμε να λειτουργήσει ως μίτος, που οδηγεί στην αλληλοκατανόηση των γενεών και βοηθά να γίνει αντιληπτή η μεγάλη σημασία και αξία της συλλογικής προσπάθειας, όταν ασκείται χωρίς παραχωρήσεις και, βέβαια, χωρίς υπεροψία και μέθη. 

ΠΑΝΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ

Ατμόπλοιο της "Ατμοπλοϊκής Εταιρείας Αιγαίου Π.Μ. Κουρτζή και Σια
 στο λιμάνι του Μολύβου. Καρτ ποστάλ του 2010

- Ήμουν παρών στην παρουσίαση του λευκώματος στην Αθήνα, την 1^η Νοεμβρίου στο θέατρο «Καρέζη» και απόλαυσα τις εξαιρετικές ομιλίες από τους Νίκο Καραπιδάκη, Νίκο Ψιλάκη και Πάνο Θεοδωρίδη καθώς και το πολυθέαμα που ετοίμασε ο Δημήτρης Ταλιάνης και το ορχηστρικό σχήμα Vibrato της Πολυφωνικής Χορωδίας Πάτρας. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος – συγγραφέας Κώστας Σερέζης.

-        - Την επόμενη Τετάρτη, 31 Ιανουαρίου 2018  στις 20.00 το λεύκωμα «Ένας αιώνας Αγάπης» θα παρουσιαστεί στο Συνεδριακό Κέντρο Πανεπιστημίου Πατρών. Ομιλητές θα είναι ο Πάνος Θεοδωρίδης και ο Διονύσης Καρατζάς, κείμενα θα διαβάσουν οι ηθοποιοί Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος και Θεοδώρα Σιάρκου. Στο πολυθέαμα θα συμμετάσχει το ορχηστρικό σχήμα Vibrato της Πολυφωνικής Χορωδίας Πάτρας υπό την διεύθυνση του Γιώργου Αθανασακόπουλου και τον Δέσποινα Κριμπά στο τραγούδι. Την εκδήλωση θα παρουσιάσει η Ρούλα Κωστακοπούλου.   

Περισσότερες πληροφορίες για ο λεύκωμα, Δημήτρης Ταλιάνης 6977307857, 2109407641. 

ΑΘΗΝΑ, 24012018