Ο ΛΗΞΙΑΡΧΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Σημάδια από έργα των ανθρώπων που έζησαν στο χωριό μας δεν έχουμε σπουδαία· η φύση των υλικών που κατασκευάζονταν -ντόπια γαλάζια και γκρίζα πέτρα που τρίβεται και ξύλα από τα δάση του Τυμφρηστού- τα καθιστούν πολύ ευάλωτα στο χρόνο και στα απρόοπτα που μπορεί να προκαλέσουν οι άστοχες ενέργειες των ανθρώπων. Το αρχαιότερο σωζόμενο κτίσμα που μπορούμε να δούμε σήμερα στη Μεγάλη Κάψη της Δυτικής Φθιώτιδας είναι η εκκλησία της Αγίας Τριάδας - το 1749 γράφεται σε μια πλάκα με τους κτήτορες ότι οικοδομήθηκε και σαν από θαύμα γλύτωσε της καταστροφής τον Δεκαπενταύγουστο του ’44, όταν οι Γερμανοί επιδρομείς πυρπόλησαν το χωριό. Πιθανόν να υπήρχαν και άλλα κτίσματα παλαιότερων εποχών ή λείψανά τους αλλά ποτέ δεν τους δόθηκε η σημασία που δίνουμε σήμερα καθώς ο διαρκής αγώνας και οι ανάγκες των συγχωριανών για την επιβίωση δεν άφηναν τέτοια περιθώρια κι έτσι χάθηκαν.

Έχουμε όμως δέντρα που η ηλικία τους μετριέται με πολλούς αιώνες και το τρανότερο απ’ όλα, σύμφωνα και με τις αφηγήσεις των παλιότερων, είναι η μεγάλη, ψηλή, γέρικη βασιλική δρυς (βελανιδιά) ή απλά Δέντρος στο νεκροταφείο, μπροστά από την εκκλησία της Παναγίας (Κοίμηση της Θεοτόκου) η οποία πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς την προαναφερόμενη ημερομηνία αλλά ξαναχτίστηκε τον Ιούλιο του 1946 με πρωτοβουλία του αείμνηστου συγχωριανού μας Πέτρου Σ. Παπαγιάννη.

Τούτο το εφέστιο, ύψους πάνω από δεκαπέντε μέτρα δέντρο, το θυμάμαι κι εγώ, πενήντα χρόνια τώρα, ίδιο και απαράλλαχτο. Η προσοχή δε οφείλεται στο γεγονός ότι πάντα μιλούσαμε και δείχναμε ενδιαφέρον γι’ αυτό, ιδιαίτερα όταν μετά από τίποτα βαριά χιόνια βλέπαμε κάποια μεγάλα κλαδιά του πεσμένα στο έδαφος. Ήταν σαν να το συμπονούσαμε γι’ αυτές τις απώλειες οι οποίες πολλές φορές ήταν και αναμενόμενες, λόγω της φθοράς και τις αδυναμίας που επέφεραν στα κλαδιά του οι ασθένειες, οι μύκητες των δέντρων και η δύναμη του αέρα αφού σαν ψηλότερο στην περιοχή πάνω σε αυτό ξεσπούσε.

Μια εποχή μάλιστα, όταν άρχισαν να φτιάχνουν τάφους κάτω από τα κλαδιά του άρχισε και μια γκρίνια από κάποιους χωριανούς να το κλαδέψουν για να μην πέφτουν τα κλαδιά και τα φύλλα πάνω στους νέους τάφους οι οποίοι σημειωτέον, εκείνη την περίοδο άρχισαν να ντύνονται με μάρμαρα. Προηγουμένως, την επικράτεια του νεκρού όριζε μια απλή ξύλινη κατασκευή ή τίποτα, ένας σταυρός από σανίδια και σπανιότερα μαρμάρινος μαρτυρούσε ποιος ή ποια ήταν κάτω από το χώμα. Σιγά - σιγά όμως τα πράγματα άλλαξαν και το νεκροταφείο γέμισε λουσάτες κατασκευές και τσιμέντα ενώ, ελαφρά τη καρδία και με ένα σωρό προφάσεις, αφέθηκε να γίνουν τάφοι κάτω από τα κλαδιά του δέντρου, γεγονός που οπωσδήποτε επηρεάζει το ριζικό του σύστημα και την εν γένει υγεία του.

Σαν τις πράξεις των αποθανόντων που συγχωρούνται αυτομάτως έτσι και αυτές οι ενέργειες  των συγχωριανών πέρασαν ασυζητητί ενώ το ενδιαφέρον για το μεγάλο δέντρο μειώθηκε εξαιτίας και του γεγονότος ότι το χωριό κατοικείται πλέον από ελάχιστους μόνιμους κατοίκους και περισσότερο από παραθεριστές που, όπως και να έχει το πράγμα, άλλη έχουν συμπεριφορά και προτεραιότητες. Το δέντρο θα τους ένοιαζε τώρα;

Με λίγα λόγια, από τότε που έφυγαν από τη ζωή και οι τελευταίοι από τους μόνιμους συγχωριανούς παύει να ενδιαφέρει το δέντρο σαν να μην έχει σχέση με την ιστορία του χωριού και να είναι ίδιο με όλα τα άλλα δέντρα του δάσους δίπλα ή παραπέρα. Ούτε το μέγεθός του λέει πια τίποτα στους περισσότερους, ούτε και η ιδιαίτερη μορφή του που ισκιώνει με τον τρόπο του, είτε έχει φύλλα, είτε μόνο με τα γυμνά κλαδιά του το νεκροταφείο που χάρη σε αυτό ακριβώς το δέντρο μπορούμε να παραδεχτούμε πως λειτουργεί συνέχεια για περισσότερους από πέντε αιώνες ίσως και παραπάνω.

Τόσο και παραπάνω υπολογίζουμε την ηλικία της εφέστιας βελανιδιάς στην Παναγία και η οποία, αν είχε στόμα να μιλήσει θα εξιστορούσε, ως ληξίαρχος της Μεγάλης Κάψης ή Μεταξάς όπως  λέγονταν μέχρι τις αρχές του 17^ου αιώνα και πριν την καταστροφή από τον Μανιάτη εξωμότη Λυμπεράκη Γερακάρη, δεκάδες και εκατοντάδες ξόδια και μνημόσυνα συγχωριανών που τα ονόματα καθώς και έργα τους αγνοούμε… 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 04012015