ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ ΤΗΣ ΝΕΡΑΙΔΑΣ (ΣΠΙΝΑΣΑΣ) ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ

Πάει μια δεκαετία και παραπάνω που ξεκίνησε το γράψιμο ενός βιβλίου για  το χωριό Νεράιδα (Σπινάσα) Καρδίτσας και μια πενταετία περίπου αφότου κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Ελεύθεροι στα δεσμά των Αγράφων» από τις εκδόσεις «Μικρές Πατρίδες».

Το βιβλίο ήταν αφιερωμένο στους μόνιμους κατοίκους της Νεράιδας και του οικισμού Σαραντάπορο που αποτελούσαν και συνεχίζουν να αποτελούν μια κοινότητα.

Τους τελευταίους κατοίκους ενός μεγάλου και ιστορικού χωριού στ’ Άγραφα που η γενιά τους κλείνει μια μακράς σειράς γενεών που προηγήθηκαν και σε ανιστόρητους χρόνους άρχισαν να ημερώνουν τον άγριο τόπο της Δολοπίας, για να κατοικήσουν και να σπείρουν στα χώματά της την σκληρή ράτσα τους. Χρόνο με το χρόνο αυτοί οι υπέροχοι άνθρωποι λιγοστεύουν και με την εκδημία τους κλείνουν τον κύκλο μιας ξεχωριστής εποχής, με την τιμή να έχουν γράψει κι αυτοί πολλές - πολλές σελίδες μιας ιδιαίτερης ιστορίας, στην οποία, εκόντες – άκοντες συμμετείχαν και πολλούς σημάδεψαν ανεξίτηλα.

Tο βιβλίο στον φυσικό του χώρο, στον Άγιο Νικόλαο Βραγγιανών.

Το βιβλίο ξεκίνησε όταν μια συνέντευξη με τον αείμνηστο Κωνσταντή Θάνο δουλεύτηκε έτσι ώστε να γίνει εισήγηση στο συνέδριο με τίτλο:  «Κατοχή – Αντίσταση – Εμφύλιος: η Αιτωλοακαρνανία στη δεκαετία 1940-1950» που έγινε στο Αγρίνιο το 2010. Η συνέντευξη αφορούσε την περίοδο του Εμφυλίου κατά την οποία, ο Κωνσταντής και η οικογένειά του επέλεξαν αντί να φύγουν από το χωριό ως ανταρτόπληκτοι, να χωθούν στον Μέγδοβα όπου και έζησαν όπως αυτοί μπορούσαν μέχρι να τελειώσει ο κύκλος του αίματος και να ησυχάσει πάλι ο τόπος. Επρόκειτο για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και σπάνια ιστορία, απ’ αυτές που αφορούσαν ανυπότακτους Έλληνες που δεν ήθελαν να συνταχθούν με καμιά πλευρά των αντιμαχομένων και προτίμησαν να ζήσουν ελεύθεροι στον τόπο τους πληρώνοντας φυσικά το αντίτιμο μιας τέτοιας αποκοτιάς με ποικίλες κακουχίες.

Η ιστορία όμως των Θαναίων σε αυτή την περίοδο δεν ήταν ξεκομμένη από την ιστορία της Νεράιδας και ευρύτερα των Αγράφων και της Καρδίτσας και γι’ αυτό μετά τις συνεντεύξεις με τον Κωνσταντή ακολούθησαν ανάλογες με πολλούς κατοίκους της Νεράιδας που είχαν ζήσει τα ίδια στην περιοχή την δεκαετία του 1940 – 1950 κυρίως αλλά μεγάλο μέρος αυτών εστιάστηκε στην ανάσταση της Νεράιδας μετά από αυτή την ταραγμένη εποχή. Πολύ γρήγορα οι συνεντεύξεις με πάνω από πενήντα Νεραϊδιώτες εξελίχθηκαν σαν μια καθημερινή κουβέντα μεταξύ συγχωριανών. Έτσι ένιωσα και έτσι κινήθηκα για πάνω από τρία χρόνια επισκεπτόμενος συχνά τη Νεράιδα και τούτο έγινε κατορθωτό χάρη στην φιλοξενία στο σπίτι του Κώστα Πλατσιούρη και την οικειότητα που αναπτύχθηκε με όλους στο χωριό καθώς και στην προθυμία τους να αφηγούνται στιγμές από την ζωή τους.

Στον Άγιο Νικόλαο Βραγγιανών μαζί με τον Αντώνη Παπαδάκο, 

καλωσορίζουμε την δεύτερη έκδοση με αέρα Αγράφων...

Το βιβλίο στηρίχθηκε εξ ολοκλήρου σε αυτές τις συνεντεύξεις και μετά από προσεκτική διασταύρωση των αφηγήσεων για να μην υπάρχουν κυρίως επαναλήψεις και αντιπαραβολή των γεγονότων που συνέβησαν στην Νεράιδα και τα Άγραφα με την ιστορία, οργανώθηκε έτσι ώστε ο κάθε αφηγητής να έχει ένα μοναδικό λόγο. Ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα και η επιτυχία του προήλθε από την καλή διάθεση όλων μας.

Τα τρία με τέσσερα χρόνια που επισκεπτόμουν συνεχώς τη Νεράιδα, τους χειμερινούς μήνες κυρίως για να τους βρίσκω όλους στα σπίτια τους, κατάφερα να με θεωρούν συγχωριανό τους και αυτό ήταν μεγάλη τιμή για μένα. Έτσι κατάφερα να περάσω ατέλειωτες ώρες συζητώντας με τους άνδρες στα καφενεία αλλά και με τις γυναίκες στα σπίτια όπου και τις περισσότερες φορές καθόμασταν και τρώγαμε στο ίδιο τραπέζι.

Με μια αφήγηση του αείμνηστου Κωνσταντή Θάνου,

 φτιάξαμε ένα ολόκληρο βιβλίο για ένα χωριό..

Οι περισσότεροι από τους Νεραιδιώτες που μιλήσαμε ήταν ηλικιωμένοι, είχαν πρωταγωνιστήσει ο καθένας με τον τρόπο του και την θέση του στην κοινότητα στην ιστορία της περιοχής και το κοινό χαρακτηριστικό όλων ήταν ότι δεν απομακρύνθηκαν ποτέ από την Νεράιδα εκτός από την τριετία 1947 – 1950 λόγω του ανταρτοπολέμου, αλλά επέστρεψαν στο χωριό και το ανέστησαν. Η ανάσταση και η αναδιοργάνωση του χωριού βασικό θέμα των συνεντεύξεων και κριτήριο επιλογής των ερωτήσεων και του διαλόγου που ακολουθούσε με όλους. Έτσι μέσα από μια σειρά αφηγήσεων ξετυλίχθηκε ο καινούργιος αγώνας που είχαν να κάνουν με την ανοικοδόμηση του χωριού και την εξέλιξη της κοινότητάς τους η οποία άνθισε για περισσότερο διάστημα απ’ ότι άλλες γειτονικές των Αγράφων και τελικά άρχισε κι αυτή να διαλύεται στα τέλη της δεκαετίας του ‘80.

Δεν υπήρχε σπίτι στη Νεράιδα που να μη επισκέφτηκα και μοιράστηκα 

μαζί με τους ανθρώπους της ώρες ολόκληρες κουβεντιάζοντας...

Βασικό αίτιο και μη ανατρέψιμο για τη διάλυση της κοινότητας της Νεράιδας ήταν η εκδημία των περισσότερων και το κενό που άφησαν πίσω τους δυσαναπλήρωτο.

Έτσι ξεφυλλίζοντας σήμερα το βιβλίο, το οποίο επανακυκλοφόρησε πρόσφατα και με άλλο εξώφυλλο από την πρώτη έκδοση, βλέπουμε πως απουσιάζουν οι περισσότεροι από τους πρωταγωνιστές του βιβλίου και τούτο είναι μεν στενάχωρο για όλους αλλά από την άλλη, οι καταθέσεις τους αποτελούν μια θεμελιακή ύλη για την ιστορία της Νεράιδας. Οι ξεχωριστοί βίοι των Νεραιδιωτών που περιγράφονται στις σελίδες αυτού του βιβλίου συνθέτουν εν τέλει την μεγάλη ιστορία της Νεράιδας και η οποία έτσι δεν πρόκειται να ξεχαστεί ενώ παράλληλα αποτελούν και μεγάλο παράδειγμα για όλους τους Έλληνες. 

-      -  Το βιβλίο στην Καρδίτσα μπορείτε να το αναζητήσετε στον Κώστα Πλατσιούρη, τηλ. 6974433949 και στον Αντώνη Παπαδάκο, τηλ: 6977394752. Στην Αθήνα, αποκλειστική διάθεση είναι στο βιβλιοπωλείο «Ναυτίλος», Χαριλάου Τρικούπη 12, τηλ. 21 0361 6204 καθώς και στον συγγραφέα, τηλ. 6973187627.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 03082020