Η ΑΜΟΡΓΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ ΤΗΣ

Είχα την τύχη τα περασμένα χρόνια στην Αμοργό, τη νησιωτική πατρίδα μου, να ζήσω και να χαρώ από τα μεγαλύτερα ως τα μικρότερα πανηγύρια της. Στη Χώρα, την Κάτω Μεριά, τα Κατάπολα, την Αιγιάλη. Άλλα σε λαμπρές εκκλησίες κι άλλα σε εξωκλήσια στις κορυφές, τις παραλίες, τα νησιά της και φυσικά, σε διάφορες εποχές του χρόνου και με όποιο καιρό...

Φέτος είχα προγραμματίσει να πάω σε αρκετά απ’ αυτά τα πανηγύρια, έχοντας στο μυαλό μου την συμπλήρωση και την αξιοποίηση ενός πλούσιου αρχείου φωτογραφιών μιας εικοσαετίας και την έκδοση ενός τόμου με τις κοινές με τους Αμοργιανούς αυτές εμπειρίες. Δεν με ενδιέφεραν τόσο τα μεγάλα, όπως της Αγίας Παρασκευής στην Κάτω Μεριά ή της Παναγίας της Πανοχωριανής στην Αιγιάλη, αλλά τίποτα μικρότερα εδώ κι εκεί στο νησί αλλά ο φόβος της επιδημίας, ανέβαλε τις επισκέψεις. Εξάλλου, σε όλη την Ελλάδα, τα πανηγύρια περιορίστηκαν στο θρησκευτικό κομμάτι τους και ούτε καν επιχειρήθηκε να γίνουν όπως κάθε χρόνο τραπέζια, τραγούδια, χοροί και άλλα κοσμικά που συμπλήρωναν το καλοκαιρινό αντάμωμα ντόπιων και επισκεπτών που προέκυπτε σε κάθε περίπτωση.

Έχοντας ζήσει όλα αυτά τα πανηγύρια και κυρίως την προετοιμασία τους, γιατί πήγαινα από τις προηγούμενες ημέρες και συχνά έβαζα κι εγώ ένα χέρι στις δουλειές, γνώρισα και πάρα πολλούς ανθρώπους που ήταν κυριολεκτικά ταγμένοι σε αυτά και όλο τον χρόνο ζούσαν περιμένοντας πότε θα  φτάσει το ένα ή το άλλο. Αναφέρομαι κυρίως στους μαγείρους που καλύτεροί τους δεν νομίζω πως υπάρχουν σε όλο το Αιγαίο και οι οποίοι, με τον δικό του τρόπο ο καθένας έβαζε την σφραγίδα του στην νοστιμιά του φαγητού σε κάθε πανηγύρι. Δεν αναφέρω τα ονόματά τους εδώ, σε άλλο σχόλιο θα διαβάσετε περισσότερα με αναφορές σε αυτούς που μας άφησαν για τα πανηγύρια του ουρανού και σε εκείνους που συνεχίζουν μια παράδοση που τιμά την Αμοργό και τον κόσμο που την επισκέπτεται.

Και δεν είναι όμως μόνο οι μάγειρες που ετοιμάζουν τα πανηγύρια, είναι οι βοηθοί και οι δεκάδες Αμοργίνοι που συμμετέχουν ο καθένας με τον τρόπο του στην προετοιμασία τους. Από το άσπρισμα και το ασβέστωμα των εκκλησιών και των πέριξ σε αυτές χώρους μέχρι το καθάρισμα των κρεμμυδιών και το πλύσιμο των πιάτων, μια σειρά δουλειές που αν δεν υπήρχε η προσφορά των Αμοργινών και των φίλων της Αμοργού, δεν θα γίνονταν κανένα πανηγύρι. Κι ακόμη, την προσοχή που δίνουν όλοι έτσι ώστε ο χώρος που έγινε το πανηγύρι να καθαριστεί επιμελώς και να αφεθεί στην ησυχία και ηρεμία του αμοργιανού τοπίου.

Τούτο είναι κατά τη γνώμη μου και το κυριότερο που εκφράζει την αγάπη που έχουν για τον τόπο τους καθώς και το δέσιμο μεταξύ τους. Άνθρωποι από τις δυο άκρες του νησιού συναντιούνταν πάντα στα πανηγύρια κι έτσι με αυτό τον τρόπο καλλιεργούνταν η επικοινωνία και η εξέλιξη της αμοργιανής κοινωνίας. Επί πλέον, πέρα από την προσφορά της εργασίας σημαντική ήταν και η προσφορά των αγαθών που προορίζονταν για την λειτουργία των ιερών ναών και της κοινής τράπεζας που ακολουθούσε. Ψωμί, κρασί, λάδι και όλα όσα απαιτεί ένα καλό καζάνι πατάτο (όταν δεν νήστευαν αν και πάντα υπήρχε αυτή η πρόβλεψη) προσφέρονταν από τους Αμοργίνους σε όλα τα πανηγύρια και στα μεγάλα και εξέχοντα όπως της Παναγίας της Χοζοβιώτισας ή της Αγίας Παρασκευής και από τα γύρω νησιά που είναι και τα ωραιότερα μιας και η μετακίνηση γίνεται με όμορφα πλεούμενα.

Η φετινή κατάσταση πίκρανε και μούδιασε κάπως τους Αμοργιανούς. Δεν το βάζουν όμως κάτω, του χρόνου (Θεού θέλοντος και επιδημιών επιτρεπόντων φυσικά) υπόσχονται πως θα κάνουν όπως πάντα τα πανηγύρια τους και μάλιστα διπλά για να μετρήσει έτσι ο χρόνος και να μην δημιουργηθεί στο παραμικρό η εντύπωση πως υποχώρησαν τα έθιμα γιατί τούτο απλά και μόνο θα σημαίνει πως η κοινωνία της Αμοργού σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία για όλη την Ελλάδα και τον κόσμο και μπροστά σε ένα άδηλο προς το παρόν μέλλον με την επιδημία,  χάνει την αισιοδοξία της, απομονώνεται και εν τέλει συρρικνώνεται.

Η Αμοργός τα τελευταία είκοσι χρόνια ακολουθεί έναν διαφορετικό δρόμο παρουσίας στο Αιγαίο με ισόρροπη την τουριστική ανάπτυξη με άλλες πρωτογενείς δραστηριότητας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία) σε όλο το νησί και χάρη σε αυτό έχει κερδίσει την συμπάθεια ενός μεγάλου αριθμού επισκεπτών (ναι επισκεπτών και όχι τουριστών) από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο και δεν θέλει να το χάσει. Το στοίχημα που βάζουν οι Αμοργίανοι, αφορά όλους και αποτελεί παράδειγμα για όλη την Ελλάδα που αξίζει ένα ασφαλές μέλλον.

Μένοντας φέτος με κάθε τρόπο ασφαλείς, του χρόνου θα γιορτάσουμε διπλά. Τις εκκλησίες και τους αγίους της Αμοργού (και όλης της Ελλάδας) και την νίκη έναντι στην επιδημία…

ΥΓ. Οι φωτογραφίες από την προετοιμασία του πανηγυριού της Παναγίας της Πανοχωριανής στην Αιγιάλη, το 2012.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 16082020