ΤΟ ΞΕΧΩΜΑ ΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ

Παρόλο που μεγάλωσα στο χωριό και ήξερα πολλές από τις δουλειές που πρέπει να κάνει κάποιος εδώ για να ζήσει, τελικά αποδείχθηκε πως έμαθα λίγα κι απ’ αυτά τα περισσότερα κρίθηκαν στην πράξη όταν φέτος ασχολήθηκα πραγματικά με τα χωράφια και τους κήπους.

Δεν θα κάνω απόψε απολογισμό του όλου εγχειρήματος, θα αναφερθώ μόνο στον τρόπο που βγαίνει η πατάτα από το χώμα και αυτό υπό το αυστηρό βλέμμα της μάνας μου η οποία έλειψε από το χωριό μόνο την περίοδο 1947 – 1950, στον Εμφύλιο, όταν ο Στρατός άδειασε το χωριό να μην ταλαιπωρείται άλλο ο κόσμος από τους αντάρτες και αυτοί να μην βρίσκουν υποστήριξη και καταφύγιο. Έτσι χοντρικά υπολογίζω πως η κυρά Κούλα (91 χρονών σήμερα) πρέπει στη ζωή της να φύτεψε και να έβγαλε πατάτες πάνω από 80 φορές πράγμα που την καθιστά ειδικό πάνω στο θέμα και φυσικά ο τρόπος που το αντιλαμβάνεται είναι ο πλέον αυστηρός.

Ομολογώ πως μου διαφεύγει όπως και άλλα πολλά ζητήματα της καλλιέργειας το πότε ωριμάζει η πατάτα. Η μάνα μου όμως έχει τον δικό της αλγόριθμο να το λογαριάζει, όπως κάνει και με ένα σωρό άλλα πράγματα τα οποία σημειώνω καθότι χρήσιμα. Στην περίπτωση της πατάτας, αφού έχει εκτιμήσει την ποιότητα του χώματος, το ξεβοτάνισμα, το κυνήγι των παρασίτων και ειδικά του δορυφόρου (ναι τα κυνηγάει γιατί δεν έχει εμπιστοσύνη και δεν χρησιμοποιεί φυτοφάρμακα και λιπάσματα για τον απλό λόγο ότι κοστίζουν), τα ποτίσματα, το στέγνωμα και ξέραμα των φύλλων, τον καιρό, την υγρασία του χώματος και ποιος ξέρει τι άλλο, τότε αποφασίζει να βγάλει την πατάτα από το χωράφι.

Το βγάλισμο ή ξέχωμα της πατάτας είναι μια δύσκολη δουλειά που θέλει πολύ σκύψιμο η μάνα μου το κάνει αργά το απόγευμα όταν πέφτει ο ήλιος και χρησιμοποιεί μια ελαφρά μικρή αξίνα την οποία απαγορεύει να χρησιμοποιεί κανένας άλλος. Με αυτή σκάβει γύρω από τη φωλιά που κρύβει τις πατάτες και την οποία φανερώνουν μόνο τα ξερά φύλλα του φυτού και με το πλατύ μέρος της (οι αξίνες έχουν πλατύ και λεπτό μέρος για πρακτικούς λόγους) απομακρύνει το χώμα. Όταν φαίνονται οι πατάτες επιστρατεύει τα χέρια της και απαλά – απαλά να μην τις τραυματίζει της βγάζει τις ακουμπάει δίπλα της και συνεχίζει.

Στην περίπτωση που χτυπήσει καμία δεν την πετάει, τη βγάζει κι αυτή στην άκρη και όταν κάνει την επιλογή, την κόβει και τις αφήνει μαζί με τις άλλες κομμένες στον ήλιο για να ξεραθεί όπως τα τραύματα η κομμένη επιφάνεια. Με αυτό τον τρόπο η κομμένη πατάτα διατηρείται αρκετό διάστημα και είναι οι πρώτες που καταναλώνουμε στο χωριό. Παλιότερα που τρέφαμε και γουρούνια στο σπίτι, αυτές οι πατάτες καθώς και οι μικρότερες ήταν η κύρια τροφή τους για πολλές ημέρες. Όταν τελειώσει το βγάλσιμο, τις διαλέγει και τις βάζει σε ένα σωρό στο υπόγειο του σπιτιού όπου διατηρούνται μέχρι την άνοιξη.

Ο καλύτερος τρόπος να διατηρηθούν οι πατάτες ως την άνοιξη ήταν να μπουν μέσα σε φτέρες γιατί αυτές έχουν τέτοια τοξικότητα που δεν αφήνει τους μύκητες και τα μικρόβια να αναπτυχθούν. Το ίδιο έκαναν και με τα φρούτα αλλά κανένας πλέον δεν μπαίνει στον κόπο να το κάνει γιατί ούτε και η παραγωγή είναι μεγάλη αλλά και γιατί βρίσκουν στο κοντινό μανάβικο όσες θέλουν απ’ αυτές που διατηρούνται με φάρμακα και χημικά και μυρίζουν ξένο χώμα. Παλιότερα επίσης απ’ αυτές τις πατάτες κρατούσαν και μια ποσότητα, τις μικρότερες και τις άσχημες για σπόρο, τον οποίο πρόσεχαν σαν τα μάτια τους όλο τον χειμώνα αλλά και αυτή η μέθοδος έχει εγκαταλειφθεί καθώς τα γεωπονικά καταστήματα από κάτι τέτοια επιβιώνουν.

Θα μπορούσα να γράψω κι άλλα πολλά για το βγάλσιμο της πατάτας αλλά εκείνο που σημειώνω σήμερα πως κι αυτό θέλει την τέχνη του και κάποιος που το έχει κάνει τόσες και τόσες φορές στη ζωή του, είναι απαραίτητος να διδάσκει τους μαθητευόμενους οι οποίοι είναι όμως απαραίτητοι να τις μαζεύουν και να τις κουβαλάνε στην αποθήκη…

Το βγάλσιμο της πατάτας είναι την τέχνη του και κάποιος που το έχει κάνει τόσες και τόσες φορές στη ζωή του, είναι απαραίτητος να διδάσκει τους μαθητευόμενους οι οποίοι είναι όμως απαραίτητοι να τις μαζεύουν και να τις κουβαλάνε στην αποθήκη…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 07082020