Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙ

 

Από τους Έλληνες που έζησαν τα δεινά του τελευταίου πολέμου στη χώρα μας, του Β’ Παγκοσμίου και συγκεκριμένα στο διάστημα από την επίθεση των Ιταλών στα ηπειρωτικά βουνά, την απώθηση και τις νίκες του ελληνικού στρατού, την εισβολή των Γερμανών κατόπιν, την Κατοχή και την Αντίσταση, λίγοι έχουν μείνει να μας τα αφηγηθούν πάλι.

Στα χρόνια 80 που πέρασαν από τότε βεβαίως και έχουν συστηματικές καταγραφές από τους ιστορικούς αλλά αυτά που όλοι ακούγαμε από τα στόματα των γονιών και των παππούδων, τα βιώματα δηλαδή κάθε οικογένειας, γειτονιάς ή χωριού στην τραγική δεκαετία 1940 – 1950 συνέθεταν και αλληλοσυμπλήρωναν το σκηνικό και την ιστορία μιας εποχής με πείνα, θανάτους και πολλές άλλες δυστυχίες. Έτσι μαθαίναμε και θυμόμαστε οι μεγαλύτεροι βεβαίως από πρώτο χέρι και σαν παραμύθι τι ήταν ο πόλεμος και ποιες συνέπειες έχει. Αργότερα και καθώς αραίωναν οι αφηγητές, λιγόστευε και το ενδιαφέρον και οι νεότεροι ελάχιστα γνωρίζουν για εκείνη την εποχή και όσα μαθαίνουν είναι από άλλες ιστορικές πηγές που δεν έχουν τη ζεστασιά και την ειλικρίνεια του βιώματος.

Αυτοί οι άνθρωποι, στη σφαίρα των μακάρων που βρίσκονται, παντελώς απογοητευμένοι από την τροπή των πραγμάτων τα τελευταία χρόνια ήταν οι πραγματικοί δάσκαλοι της ιστορίας και όλοι ανεξαιρέτως εύχονταν αυτά που έζησε η γενιά τους να μην τα βρει καμιά επόμενη μπροστά τους και πάνω σε αυτή την πίστη έστησαν όρθια πάλι την Ελλάδα.

Σήμερα, με έναν πόλεμο που όσο κι αν δείχνει το αποτρόπαιο πρόσωπό του στις οθόνες δεν προκαλεί τον φόβο που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι, η εμπειρία τους παραμένει ακόμη η πιο καίρια και οι παρατηρήσεις τους πιο σημαντικές από όσα εύκολα λέγονται στις ειδήσεις. Γιατί όταν ακούμε συνεχώς ότι από τις συνέπειες αυτού του πολέμου θα υπάρξουν προβλήματα στον εφοδιασμό της αγοράς με πετρέλαιο και φυσικό αέριο αλλά κυρίως με σιτηρά, ο παππούς και η γιαγιά σταματάνε να ακούνε τον όποιο διάλογο αναπτύσσεται στην τηλεόραση και λένε «έρχεται πείνα!». Με δυο λέξεις περιγράφουν τι έζησαν στην Κατοχή και τα χρόνια που ακολούθησαν για την πείνα και τους θανάτους που προκλήθηκαν απ’ αυτή στις πόλεις και στα χωριά και τους τρόπους που βρήκαν να την αντιμετωπίσουν.

Όσο όμως και να μίλαγαν αυτοί οι άνθρωποι και οι επιγενόμενοι εκτός από τις αφηγήσεις τους έβλεπαν μέχρι αρκετά χρόνια μετά τις καταστροφές που είχε προκαλέσει ο πόλεμος στη χώρα μας, ο λόγος του σήμερα μοιάζει να έπεσε σε στέρφο έδαφος. Το ίδιο πάνω κάτω έγινε και στις υπόλοιπες χώρες που απόλαυσαν κάποιες δεκαετίες ειρήνης, μοναδικές στην ιστορία της ανθρωπότητας και πίστεψαν πως ποτέ πια δεν θα επέστρεφε στη γη να αλωνίσει πάλι ο αιματοβαμμένος Άρης. Μπορεί βέβαια να γίνονταν κάποιοι πόλεμοι, στην Κορέα, στο Βιετνάμ, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική αλλά ήταν μακριά από την Ευρώπη και είτε διαβάζαμε γι’ αυτούς, είτε βλέπαμε σκηνές τους στην τηλεόραση. Τόσο κοντά είχε ξαναγίνει πριν από δυο δεκαετίες στα Βαλκάνια, όταν διέλυσαν την Γιουγκοσλαβία αλλά έμοιαζε κι αυτός πολύ μικρός μπροστά στο τεράστιο μέτωπο που άνοιξε στην Ουκρανία και ο κίνδυνος να επεκταθεί όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλο τον κόσμο είναι φανερός.

Τι έγινε μετά από τόσα χρόνια και μπήκε πάλι ξαφνικά στη ζωή μας ο φόβος του πολέμου, αναρωτιόμαστε όλοι και μας τρομάζει η ιδέα πως θα ξεχυθεί από τις οθόνες μας μέσα στο σπίτι και από εκεί στη γειτονιά, θα απλωθεί στην πόλη και κατόπιν σε ολόκληρη τη χώρα. Οι περισσότεροι τον καταλαβαίνουμε κάπως έτσι, σαν θέαμα όπως τον παρουσιάζουν οι ειδήσεις, άλλοτε στημένο κι άλλοτε χωρίς σκηνοθεσία. Αυτοί που τον καταλαβαίνουν περισσότερο είναι οι ηλικιωμένοι, όσοι απόμειναν από την γενιά που τον έζησε πραγματικά και όποιος θέλει να τον καταλάβει, ας τους προσέξει τη στιγμή που βλέπουν στην τηλεόραση ειδήσεις γύρω απ’ αυτόν. Οι περισσότεροι ενδεχομένως να μην ξεχωρίζουν τους καλούς και τους κακούς στην περίπτωση, αλλά όλοι κλείνουν τα μάτια γιατί τους θυμίζουν στιγμές από την δική τους ζωή και προσπαθούν με λίγα λόγια να μας τον περιγράψουν.

Είναι το καλύτερο σχολείο σε όσα σπίτια έχουν την τύχη να ζουν οι γέροντες και οι γερόντισσες εκείνης της γενιάς και πρέπει όχι μόνο να τους ακούμε αλλά και να τους βάζουμε να τα λένε και στους νεότερους να καταλάβουν τι είναι ο πόλεμος…   

 Η φωτογραφία του Mstyslav Chernov (Μαριούπολη) από το διαδίκτυο.

ΑΘΗΝΑ 14032022