Ο ΑΣΦΟΝΤΥΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΕΥΗΣ ΓΕΡΟΚΩΣΤΑ

Από αριστερά: Αλέξα Αποστολάκη (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο), Μάτα Κούρτη, Ηλίας Προβόπουλος,
Εύη Γεροκώστα, Κωστής Γκιμοσούλης, Μαντώ Κουραντζή (Φωτογραφία από τον Αντώνη Καλογήρου).

Ήταν μια ξεχωριστή βραδιά προχθές, στο Σχολείο Παιχνιδιού, στην παρουσίαση του βιβλίου της Εύης Γεροκώστα «Ασφοντυλίτης» (Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο) για το οποίο μιλήσαμε: η Μαντώ Κουραντζή, θεατροπαιδαγωγός, ειδική σε θέματα αισθητικής αγωγής, ο Κωστής Γκιμοσούλης, ποιητής και πεζογράφος, εγώ ως περιπατητής της Αμοργού ενώ η συγγραφέας και η Μάτα Κούρτη θα αφηγήθηκαν την ιστορία με λέξεις, τραγούδια και ήχους. Καλοτάξιδο να είναι…  

Η Εύη Γεροκώστα και η Μάτα Κούρτη αφηγούνται την ιστορία του Ασφοντυλίτη

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΣΦΟΝΤΥΛΙΤΗΣ

Στον Ασφοντυλίτη πήγα για πρώτη φορά πριν από 20 χρόνια· δεν ήταν μέσα σε αυτά που είχα σημειώσει να δω στο παρθενικό ταξίδι μου στην Αμοργό αλλά βρέθηκα εκεί εξαιτίας του ωραίου εθίμου που διατηρούν οι Αμοργίνοι της μεταφοράς των εικόνων από τα χωριά της Αιγιάλη στο μοναστήρι της Χοζοβιώτισας μετά από το Πάσχα. Στη μεταφορά συμμετέχει αρκετός κόσμος, ικανοί ως επί το πλείστον για να σηκώνουν τις εικόνες και να περπατήσουν την Μεγάλη Στράτα, ήτοι το παλιό μονοπάτι από την Αιγιάλη ως το Μοναστήρι.

Στο μέσον περίπου της Μεγάλης Στράτας η οποία ανεβοκατεβαίνει αρκετές φορές το γεωφυσικό ανάγλυφο της Αμοργού βρίσκεται ο Ασφοντυλίτης, ένας ακατοίκητος σήμερα οικισμός που έχει μείνει απαράλαχτος, άγνωστο πόσους αιώνες και ο οποίος είναι αναπτυγμένος κοντά σε μια σειρά πηγάδια. Στην αυλή της δισυπόστατης εκκλησίας του, αφιερωμένης στους αγίους Γεώργιο και Νικόλαο καθίσαμε να ξαποστάσουμε από την πορεία και εντυπωσιασμένος από την εικόνα του οικισμού, ρώτησα κάποιον από τους ντόπιους γι’ αυτόν. Ρώτησα ακόμη και για τα κεντήματα πάνω σε κάποιες πέτρες που είδα δίπλα από το δρόμο. Έτσι έμαθα λίγα πράγματα και για τον Μιχάλη Ρούσο και τα έργα του.

Αυτός ο άνθρωπος, ο οποίος έζησε το πρώτο ήμισυ του 20^ου αιώνα στον Ασφοντυλίτη, περίοδο κατά την οποία στον οικισμό ζούσαν μόνιμα αρκετές οικογένειες δεν μπορούσε να κινήσει τα κάτω άκρα του: από νεράιδες έλεγαν πως έγινε αυτό στην περίοδο της εφηβείας του αλλά πιο πιθανό είναι η αναπηρία του να ήταν συνέπεια κάποιας αρρώστιας. Μη δυνάμενος να συμμετάσχει στις αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες ο Μιχάλης Ρούσος έμεινε καθηλωμένος στον οικισμό και για να περνάει την ώρα του ή από έμπνευση, έπιανε ένα σφυράκι και κεντούσε πάνω στις πέτρες σκηνές από τη ζωή που κυλούσε γύρω του, φιγούρες από ανθρώπους, ονόματα αλλά έκανε και πολλά αφηρημένα έργα. Το αγαπημένο το θέμα ήταν οι χοροί και οι μουσικοί, πράγμα που ερμηνεύεται ως ένας μεγάλος καημός του καθώς χωρίς πόδια δεν μπορούσε να συμμετάσχει καθώς και τα κορίτσια.

Ο Μιχάλης Ρούσος πέθανε στην κατοχή και άφησε στις πέτρες των τοίχων του Ασφοντυλίτη, στις μάντρες των χωραφιών και σε πολλά άλλα σημεία γύρω από τον οικισμό περί τα 200 μεγάλα και μικρά έργα. Απ’ αυτά κάποια διακρίνονται για τη λεπτότητά τους και την άψογη τεχνική, άλλα είναι υποδεέστερα και κάποια είναι μόνο σύμβολα. Όλα όμως μαζί συνθέτουν μια μεγάλη υπαίθρια έκθεση έργων κεντημένων στην πέτρα από ένα ιδιαίτερο άνθρωπο. Με αυτόν και τα έργα του ασχολήθηκα πριν από λίγα χρόνια και μάλιστα έφτιαξα και ένα βιβλίο με τίτλο «Κέντημα στην πέτρα ήταν η ζωή του» το οποίο έχει εξαντληθεί.

Δεν ήρθα όμως εδώ να μιλήσω για το δικό μου βιβλίο αλλά για να πω λίγα λόγια για τον Ασφοντυλίτη και περισσότερα για το βιβλίο της Εύης Γεροκώστα «Ασφοντυλίτης» του οποίο με πολύ χαρά απόψε κατευοδώνουμε και του ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδο και να το διαβάσουν σε όλη την Ελλάδα και τον κόσμο.

Η Εύη ακούμπησε στην ιστορία του Μιχάλη Ρούσου και του Ασφοντυλίτη αλλά κατάφερε όμως κάτι περισσότερο. Την έβγαλε από τα στενά όρια της Αμοργού και την έκανε παραμύθι που απευθύνεται πρωτίστως στα παιδιά αλλά διαβάζετε ευχάριστα και από τους μεγάλους καθώς καταφέρνει με τον τρόπο της να πλέκει με ιστορίες ανθρώπων όμορφα σύγχρονα παραμύθια. Και είναι παραμύθι η ιστορία του Μάνθου που στερημένος από την δυνατότητα του βαδίσματος και της μετακίνησης να μπορεί να κεντάει πάνω στις πέτρες τη ζωή που έκανε σε αυτόν τον στερημένο από χώμα και νερό τόπο αλλά και τα όνειρά του που ξεπερνούσαν τα σύνορα της αμοργινής Έξω Μεριάς. Το παραμύθι της Εύης συμπληρώνει με πολύ ωραίο τρόπο η εικονογράφιση του Κώστα Μαρκόπουλου.

Ο «Ασφοντυλίτης» της Εύης Γεροκώστα είναι ένας ακόμη ύμνος στη δύναμη που κρύβει μέσα του ένας άνθρωπος που καταφέρνει να υπερβεί τη μειονεξία του και να κάνει τέχνη.  Τα έργα του ομορφαίνουν όχι μόνο τη δική ζωή του αλλά την ομορφιά τους τη μοιράζει στους υπόλοιπους κατοίκους του Ασφοντυλίτη ημερώνοντας με το σφυράκι του τις άγριες πέτρες και όλα τούτα μοιάζουν με παραμύθι αλλά ευτυχώς όμως είναι αληθινό. 

ΑΘΗΝΑ, 18122017