ΟΙ ΛΑΪΚΕΣ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΑΣΩΜΑΤΩΝ

Αν θα μου ζητήσουν να πω ποιος δρόμος της Αθήνας μου αρέσει περισσότερο απ’ άλλους, χωρίς δισταγμό θα έλεγα η οδός Ασωμάτων, ένας μικρός δρόμος που αρχίζει από την οδό Πειραιώς και καταλήγει στην πλατεία Θησείου. Και μου αρέσει γιατί διατηρεί ακόμη όλα εκείνα τα στοιχεία της μικρής, χαμηλόφωνης Αθήνας των αρχών του περασμένου αιώνα δίπλα στους μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους του Κεραμικού και της Αρχαίας Αγοράς. 

Το σημαντικότερο δε για μένα και το μοναδικό που κάνει αυτό τον δρόμο διάσημο είναι οι δυο Καρυάτιδες που κοσμούν την πρόσοψη ενός αθηναϊκού μικρού λαϊκού σπιτιού και οι οποίες προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του μεγάλου γάλλου φωτογράφου Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν όταν φωτογράφιζε την Αθήνα το 1953 αλλά και του Γιάννη Τσαρούχη ο οποίος τις ζωγράφισε για πρώτη φορά το 1952 που ήταν ακόμη ζωντανά τα σπίτια και στα ισόγειά τους λειτουργούσαν καταστήματα.  Ένα με σκούπες και το κουρείο του Παναγιώτη Κρητικάκου ενώ το ίδιο θέμα χρησιμοποίησε ο μεγάλος αυτός ζωγράφος και στην αφίσα της παράστασης «Εκκλησιάζουσες» που ανέβηκε με δικά του σκηνικά και σε μετάφραση του Κώστα Ταχτσή από τον Θίασο «Εθελοντές» στο φεστιβάλ Αθηνών του ΕΟΤ το 1988 στο θέατρο Λυκαβηττού. Το σπίτι με τις Καρυάτιδες επίσης πέρασε στη λογοτεχνία από τον Κώστα Ταχτσή ως το σπίτι της Εκάβης στο μυθιστόρημα «Το τρίτο στεφάνι», ένα εμβληματικό για την παλιά Αθήνα βιβλίο του σπουδαίου επίσης αυτού συγγραφέα.

Η φωτογραφία του Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν στο σπίτι με τις Καρυάτιδες

Εκείνη την εποχή το σπίτι με τις Καρυάτιδες ήταν ακατοίκητο και το μέλλον του ήταν προδιαγεγραμμένο, ένας σωρός από μπάζα θα γίνονταν όπως και πολλά άλλα της περιοχής που μετά την απομάκρυνσή τους θα γίνονταν αρχαιολογικοί χώροι και θα περίμεναν την ανασκαφή, αν έρχονταν κάποτε.  Ευτυχώς το 1989 μαζί με πολλά άλλα της γειτονιάς, κρίθηκε διατηρητέο και σώθηκε. Μετά από μία δεκαετία ανακαινίστηκε. Από το 2011 μαζί με το διπλανό ακίνητο στον αριθμό 47 στεγάζει τον Σύλλογο Ελλήνων Ολυμπιονικών και το Ινστιτούτο Ελληνικών Μύλων. Οι Ολυμπιονίκες ελάχιστα ενδιαφέρθηκαν για το χώρο που τους παραχωρήθηκε, ενώ αντίθετα το Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων αποτελεί σήμερα έναν ωραίο χώρο δραστηριοτήτων σχετικά με τους μύλους πάσης φύσεως στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο και η αυλή του, μια αυλή παλιού αθηναϊκού σπιτιού αποτελεί και χώρο επίσκεψης για σχολεία και επιστήμονες που ασχολούνται με αυτά τα δημιουργήματα.

Στον ίδιο δρόμο επίσης στεγάζεται σε ένα πολύ ωραίο κτίριο και με υποδειγματικό τρόπο ανακαινισμένο, το Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης ενώ προσφάτως άρχισε να λειτουργεί και ένα σχολείο το οποίο ως κτίριο, όπως εντάχθηκε στην γειτονιά επίσης θεωρείται προκλητικό, ενώ δημιουργεί και απορίες για το ποια παιδιά πηγαίνουν εκεί, αφού η περιοχή έχει πάψει από χρόνια να έχει νέες οικογένειες, αλλά ως φαίνεται, πηγαίνουν εκεί από τις διπλανές γειτονιές, του Κεραμεικού κυρίως και του Ψυρρή, που διατηρούν κάποια ζωή η οποία μπολιάζεται από τους αλλοδαπούς που την έχουν μετατρέψει σε εμπορικό κέντρο με φθηνά είδη από την Κίνα κυρίως, και δίνουν την εντύπωση μιας γειτονιάς από αυτή την μακρινή χώρα που φύτρωσε στην καρδιά του πάλαι ποτέ αθηναϊκού άστεος και δημιουργεί μια καινούργια γενιά… Αθηναίων.  

Ο πίνακας του Γιάννη Τσαρούχη με το σπίτι στην οδό Ασωμάτων

Έτσι η οδός Ασωμάτων και το σπίτι των Καρυάτιδων δεν αποτελούν πλέον δρόμο που μπορεί να εμπνεύσει κανέναν Μπρεσόν, ούτε κανέναν Τσαρούχη, πόσο μάλλον έναν Ταχτσή και να δημιουργήσουν ένα θέμα της λαϊκής Αθήνας ούτε και φυσικά αποτελεί σημείο επίσκεψης τουριστών όπως στις άλλες Καρυάτιδες, τις διάσημες που στηρίζουν το κομψό Ερεχθείο στην Ακρόπολη. Ασφαλώς και παραμένει πάντα ένας δρόμος που περιέχει μνήμες της πόλης σε όλη την ιστορική της διαδρομή, αλλά χωρίς ανθρώπινες δραστηριότητες είναι ένας συνηθισμένος δρόμος του Ψυρρή και τούτο προσθέτει μια βαθιά μελαγχολία στις δυο κόρες που η ματιά τους σε αυτόν μονίμως είναι στραμμένη και καταγράφουν απλά την κίνηση των αυτοκινήτων που περνάνε από εκεί και των λίγων περαστικών που τυχαίνει να στρέψουν το βλέμμα τους σε αυτές και πιθανόν αναρωτιούνται ποιες είναι. 

Ο Γιάννης Τσαρούχης μπροστά στο σπίτι με τις Καρυάτιδες

Φυσικά και δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται για έργα του γλύπτη από την Αίγινα Ιωάννη  Καρακατσάνη, ο οποίος διακρίθηκε για τα γλυπτά των ηρώων της Επανάστασης του 1821 (του Ρήγα, του Καραϊσκάκη, του Διάκου, του Μιαούλη, του Καποδίστρια, του Τομπάζη). Εκεί είχε το εργαστήριό του και αυτός σμίλεψε τις δύο μορφές χρησιμοποιώντας για μοντέλα τη σύζυγό του και την αδερφή της και τις πέρασε σε μια αιωνιότητα λαϊκή και για τούτο πιο εκτεθειμένη στις αλλαγές που επιφέρουν στον διάβα τους οι καιροί, από τα κλασσικά μνημεία και τα εκθέματα των μουσείων κι έτσι, κανείς δεν αποκλείει τι μέλλει να δούμε σε αυτή τη γειτονιά του πάλαι ποτέ αθηναϊκού άστεος που ζυμώνεται πάλι ο κόσμος του με υλικά και ιδέες από τα πέρατα της γης.

ΑΘΗΝΑ, 24082018. Εφημερίδα "Φιλελεύθερος" σελ. 42 - 43.