ΟΙ ΧΕΙΜΕΡΙΝΕΣ ΕΥΔΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΚΥΟΝΕΣ

Τις κρύες μέρες που διαβαίνουμε, μέρες που ο καιρός γίνεται αποκλειστική «είδηση», μπορεί να περάσουν οι αλκυονίδες ημέρες και να μην το πάρουμε είδηση. Από τη μια ο βομβαρδισμός με τις «ειδήσεις» και από την άλλη, η απόσταση που κρατάμε από τη θάλασσά μας και γενικά από την ύπαιθρο, μας στερούν το προνόμιο να ζήσουμε έστω και εξ αποστάσεως τις χειμερινές ευδίες που λέγονται αλκυονίδες ημέρες.

Οι αλκυονίδες ημέρες είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται σχεδόν κάθε χρόνο σε ολόκληρη τη Νοτιανατολική Μεσόγειο όπως και στις στεριές που γειτονεύει. Το φαινόμενο που οφείλεται στην ατμοσφαιρική πίεση, είχε παρατηρηθεί συστηματικά από τους αρχαίους οι οποίοι ονόμαζαν αυτές τις ηλιόλουστες ημέρες  «αλκυονείους» ή όπως σήμερα «αλκυονίδας» και οι οποίες αποτελούσαν ένα ευχάριστο σταθμό στη χειμωνιάτικη ζωή τους.

Επειδή κατά το μήνα Ιανουάριο, η ατμοσφαιρική πίεση στη Μεσόγειο, ελάχιστα διαφέρει από αυτήν της Δυτικής Ευρώπης και ιδιαίτερα της Ρωσίας, ατονούν κυρίως οι δυνατοί βόρειοι άνεμοι κι έτσι σε όλα τα πελάγη επικρατεί μια ευχάριστη ηρεμία η οποία είναι άγνωστο και πόσο θα διαρκέσει. Αυτές τις ημέρες λοιπόν δίνονταν η ευκαιρία στους αρχαίους να κάνουν σύντομα ταξίδια στις ήρεμες ελληνικές θάλασσες, να ψαρέψουν και γενικά να πλησιάσουν πάλι τη θάλασσα. Οι αλκυονίδες ημέρες βέβαια δεν μπορούν να υπολογισθούν ακριβώς, συνήθως εμφανίζονται περί τα τέλη του Ιανουαρίου, ενώ δεν είναι καθόλου παράξενο, κάποια χρονιά να απουσιάσουν εντελώς.

Όταν οι αρχαίοι Έλληνες βάφτισαν έτσι αυτή την υπέροχη χειμερινή ευδία, βεβαίως και δεν ήξεραν και πολλά - πολλά από μετεωρολογικά φαινόμενα, βρήκαν όμως ένα όμορφο μύθο να στηρίξουν το όνομα αυτών των ημερών. Τις είπαν αλκυονίδες από την αλκυόνα, ένα  κακάσχημο ψαροπούλι που εντούτοις έχει το πιο εντυπωσιακό πτέρωμα απ’ όλα τα άλλα. Το πτέρωμά της έχει ποικιλία χρωμάτων: στο επάνω μέρος είναι λαμπρό, μεταλλικό μπλε και σμαραγδοπράσινο, στον λαιμό λευκό και στο κάτω μέρος ξανθωπό προς το κόκκινο. Τα πόδια είναι ζωηρόχρωμα κόκκινα και το μακρύ, σαν στιλέτο, ράμφος της μαύρο. Η Αλκυόνα ή Αλκυόνη ή ψαροφάγος ή Ψαροπούλι ή Βασιλοπούλι ή Μπιρμπίλι της θάλασσας είναι ένα μικρό πουλί μήκους 17 περίπου εκατοστών, με ρωμαλέο σώμα, μικρά πόδια και κοντή ουρά

Η Αλκυόνη, το σημερινό κακόσχημο ψαροπούλι με τα όμορφα φτερά σύμφωνα με τον πανάρχαιο μύθο μας, ήταν κάποτε μια χαρούμενη και ευτυχισμένη γυναίκα, κόρη του Θεού των ανέμων, του Αιόλου -που ζούσε στ' ακρογιάλια της θάλασσας με τον άντρα της Κήυκα και αλληλοαποκαλούνταν Ζευς και Ήρα. Για την ασέβειά τους όμως αυτή προς τον Δία οργίστηκε τόσο πολύ ο πρώτος των Θεών και μεταμόρφωσε τον Κήυκα σε όρνιο.

Ξετρελαμένη τότε η δύστυχη γυναίκα, έτρεχε από δω και από κει στις ερημιές στις βαλτώδεις εκβολές των ποταμιών και μέσα στις πυκνές τους καλαμιές, για να βρει τον αγαπημένο της Κήυκα. Οπότε, οι θεοί του Ολύμπου την λυπήθηκαν και την μεταμόρφωσαν και αυτήν σε πουλί, τη γνωστή μας Αλκυόνη, για να ψάχνει και στις θάλασσες μήπως εκεί βρει το χαμένο της άντρα. Ωστόσο όμως η δυστυχία εξακολουθούσε να την συντροφεύει, γιατί αντίθετα από τ' άλλα πουλιά που γεννούν και κλωσούν τ' αυγά τους την άνοιξη αυτή γεννάει μέσα στη βαρυχειμωνιά, οπότε μανιασμένα τα κύματα της θάλασσας τέτοιον καιρό, την άρπαξαν αυγά και πουλιά κάνοντάς την να κλαίει σπαραχτικά. Οι Θεοί που τόσο σκληρά είχαν τιμωρήσει την κόρη του Αιόλου, διέταξαν τότε τη θάλασσα και τους ανέμους να ησυχάσουν, να γίνει καλοκαιρία για δυο εβδομάδες, για όσες ημέρες η Αλκυόνη κλωσά τα αυγά της. Για τη συζυγική πίστη των Αλκυόνων ασχολήθηκε ο Πλούταρχος που αφηγείται ότι αν ο σύζυγος της Αλκυόνης γεράσει και δεν μπορεί να πετάξει, τότε η θηλυκιά Αλκυόνη τον παίρνει στους ώμους και τον φέρνει πάντοτε μαζί της, τον ταϊζει και τον περιποιείται ως το θάνατο.

Το ψαροπούλι όπως αποκαλείται στη γλώσσα του λαού η Αλκυόνη, εξακολουθεί και σήμερα να είναι σύμβολο της χειμωνιάτικης ωραίας διακοπής μέσα στον Ιανουάριο και σε πολλά μέρη την θεωρούν πουλί που φέρνει γούρι. Οι έμποροι, οι καταστηματάρχες, την κρατούν βαλσαμωμένη στα μαγαζιά τους για ν’αυξήσουν τα πλούτη τους, οι πρώτοι και τους πελάτες τους οι δεύτεροι. Οι φιλάργυροι την διατηρούν για να τους φέρει πολλά πλούτη και οι χωριανοί για να μη πέφτει αστροπελέκι στο σπίτι τους.

Ωστόσο, όμως οι Αλκυονίδες ημέρες δεν έρχονται πάντα. Υπάρχουν χρόνια που το γλυκό αυτό καλοκαιρινό διάλειμμα στην καρδιά του χειμώνα δεν παρατηρείται καθόλου. Η Αλκυόνη τότε γεννάει μέσα στη βαρυχειμωνιά και όπως είπαμε τα κύματα αρπάζουν τα αυγά ή τα πουλιά της. Το ψαροπούλι τότε θρηνεί πάλι τον πόνο του, καθώς πετιέται μέσα από τα βράχια και περιμένει τον Μάρτη για να φύγει από τον τόπο μας. Γιατί η Αλκυόνη είναι πουλί αποδημητικό με το δικό του δρομολόγιο το ιδιόμορφο. Μας έρχεται τα τέλη του καλοκαιριού και μας αποχαιρετάει μόλις καλοσυνέψει ο καιρός στις αρχές του Μάρτη.