ΟΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΝΟΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ…

… Φωτιά λέει η γνωστή παροιμία αλλά χωρίς να τρίψει κάποιος άνθρωπος ένα σπίρτο ή να πατήσει τον αναπτήρα, δεν υπάρχει περίπτωση να ανέβει καπνός από την καμινάδα, πράγμα που αυτομάτως σημαίνει πως αυτό το σπίτι κατοικείται ακόμη...

... Ανέκαθεν έτσι είχαν τα πράγματα με τον καπνό στα χωριά και την ύπαιθρο και κανένας δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητος εκτός και αν η ημέρα ήταν τυλιγμένη στην ομίχλη. Όπως και να έχει όμως το πράγμα, ο «άνω θρώσκων» καπνός, για να θυμηθούμε και τον μακρινό μας πρόγονο, τον ταξιδευτή Οδυσσέα και την επιστροφή του στην Ιθάκη, κοντεύει να εκλείψει ή έχει περιοριστεί δραματικά στους περισσότερους οικισμούς και χωριά της ελληνικής επικράτειας, λόγω της πληθυσμιακής αποψίλωσης που έχει επέλθει τα τελευταία χρόνια. Έτσι, όποιος επιχειρήσει, τούτη την ιδιότροπη εποχή να «επιστρέψει» στην πατρώα γη, να μην περιμένει να δει πολλά τζάκια να καπνίζουν και όσα καπνίζουν ζεσταίνουν τους τελευταίους ακρίτες της ορεινής Ελλάδας οι οποίοι ολοένα και λιγοστεύουν καθώς η γενιά τους, σβήνει σιγά - σιγά και αφήνει τα παραγώνια από τα παλιά σπίτια παγωμένα.

(Η φωτογραφία, από τη Νεράιδα (Σπινάσα) Καρδίτσας τέτοιες ημέρες το 2013, μετά τη δυνατή βροχή που σαν σταμάτησε, φάνηκε να ανεβαίνει στα σύννεφα και ο καπνός από τα λίγα τζάκια που είναι ακόμη αναμμένα σε αυτό το χωριό με τους λίγους ανθρώπους).

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 28112022

ΤΑ ΚΟΥΡΚΟΥΒΕΛΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ

 

Σβήνει σιγά – σιγά ο φετινός Νοέμβριος και το φθινόπωρο αφού πλημμύρισε την ελληνική ύπαιθρο με όλα τα χρώματά του γέρνει κι αυτό προς το τέλος του. Αργοπορημένο κάπως και με ιδιαίτερα ζεστό καιρό παραδίδει τις επόμενες ημέρες τη σκυτάλη των εποχών στο χειμώνα που με τα κρύα του πάντα τρομάζει τους αδύναμους στις πόλεις και την ύπαιθρο.

Έτσι γίνεται κάθε χρόνο, οι εποχές διαδέχονται η μια την άλλη και η ζωή αναλόγως προσαρμόζεται στις συνθήκες που επικρατούν. Ένα ζεστό φθινόπωρο όπως το φετινό μπορεί να δημιούργησε κάποιες ανησυχίες σχετικά με την κλιματική αλλαγή όπως υποστηρίζουν αρκετοί παρατηρείται σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά κάτι τέτοιο όπως λένε άλλοι έχει ξανασυμβεί χωρίς αξιοπρόσεκτες συνέπειες στην εξέλιξη των πραγμάτων.

Οι αλλαγές των εποχών είναι αισθητές παντού αλλά εκεί που διακρίνονται καλύτερα είναι το ύπαιθρο όπου ένα πλήθος στοιχείων της φύσης δημιουργούν με απίθανους συνδυασμούς ένα υπέροχο σκηνικό και κάνουν τον άνθρωπο να υποκλίνεται στο μεγαλείο του κόσμου που μέσα του ζει. Μπροστά στα μάτια του εκτυλίσσονται σκηνές που κανείς δεν έχει μεσολαβήσει να γίνουν και το δέος που προκαλούν τον υποχρεώνει να αναλογιστεί τι μπορεί να κάνει ώστε να μην σταματήσει ο κύκλος τους με δική του υπαιτιότητα.

Τα λέω αυτά βλέποντας τις υπέροχες φωτογραφίες που έβγαλε προχθές ο έμπειρος συνάδελφος και φίλος Γιάννης Γιαννακόπουλος στη λίμνη Τριχωνίδα με ένα σμήνος από αποδημητικά πουλιά (κουρκουβέλια τα λένε εκεί) τα οποία κινούνταν σαν σύννεφο πάνω από την περιοχή και ο στόχος τους όπως φαίνεται ήταν οι ελιές. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται αυτό, όπως κανείς δεν θυμάται πότε άρχισαν οι ετήσιες μεταναστεύσεις των πουλιών από την ήπειρο της γης στην άλλη, έτσι και κανείς δεν θυμάται πότε άρχισαν να κάνουν στάση στην Τριχωνίδα και να παίρνουν κι αυτά το μερίδιό τους από τον πλούτο της λίμνης και τους καρπούς των δέντρων που ευδοκιμούν στην περιοχή. Το γεγονός ασφαλώς και δεν ενθουσιάζει τους ελαιοπαραγωγούς αλλά μπροστά στη δυναμική του φαινομένου, υποχωρούν και πιστεύω πως εύχονται να μην πάψει γιατί τότε, όντως κάτι θα συμβαίνει…

Τι μπορεί να συμβεί και να σταματήσουν τα πουλιά, τα κουρκουβέλια ή όποια άλλα να μην κάνουν στάση στη λίμνη; Πολλά και τα πιο ανησυχητικά είναι η καταστροφή των βιοτόπων τους είτε αυτοί βρίσκονται στο νότιο ημισφαίριο, είτε στις υπερβόρειες χώρες, πράγμα που επισημαίνεται συχνά. Οι καταστροφές των βιοτόπων τους γίνονται από την εξάπλωση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, όπως η αποξήρανση για την απόκτηση γης για την γεωργία και την οικοπεδοποίηση, η ρύπανση από τις πόλεις και τη βιομηχανία και άλλα πολλά που περιορίζουν μέχρι αφανισμού των άλλων πλασμάτων στον κόσμο μας.

Στην Ελλάδα έχουν καταστραφεί δεκάδες τέτοιοι πολύτιμοι για την λειτουργία του κόσμου βιότοποι. Βιότοποι σε λίμνες, εκβολές ποταμών, έλη έχουν γίνει χωράφια και συνοικίες πόλεων με αποτέλεσμα τα αποδημητικά πουλιά να μην μπορούν να σταθούν να ξεκουραστούν και να βρουν και τροφή. Ευτυχώς όμως κάποιες περιοχές, όπως η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται σε καλή κατάσταση κι έτσι αποτελεί ένα σταθμό για τα πουλιά τα οποία με τον τρόπο τους και το πέταγμά τους δημιουργούν μοναδικές στιγμές, σαν αυτές που «έπιασε» ο Γιάννης και τις βλέπουμε κι όσοι δεν είχαμε αυτή την τύχη… 

nextdeal/22112022

ΤΟ ΑΝΘΗΡΟ ΧΑΝΕΙ ΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΟ ΤΟΥ

 

Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που πλήττονται από επιδημίες με άγνωστες συνέπειες (όπως ο κορωνοιός) αλλά συμβαίνει το ίδιο και με τα ζώα  και με τα δέντρα.  Στα ζώα οι αρρώστιες αντιμετωπίζονται όπως στους ανθρώπους ενώ στα δέντρα τα πράγματα είναι πιο δύσκολα και οι όποιες επεμβάσεις και θεραπείες ελάχιστα αποδίδουν κι έτσι ξεραίνονται.

Τα τελευταία χρόνια μια τέτοια επιδημία (μεταχρωματικό έλκος την είπαν οι ειδικοί) πλήττει τα πλατάνια σε όλη σχεδόν τη χώρα και καταπράσινοι τόποι μοιάζουν με νεκροταφεία δέντρων. Η αρρώστια αυτή δεν κάνει διακρίσεις, μεταδίδεται εύκολα κι εκεί που ξεχωρίζει είναι στα μεγάλα πλατάνια των πλατειών στα χωριά, ορισμένα από τα οποία μετρούν αιώνες ζωής και η ζωή των χωριανών είναι ποικιλοτρόπως συνδεδεμένη με αυτά. Το γεγονός θλίβει τους κατοίκους των χωριών αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα να τα σώσουν και εύχονται να σταματήσει σύντομα το κακό.

Μια τέτοια περίπτωση αντιμετωπίζουν στο χωριό Ανθηρό της Αργιθέας (Καρδίτσα) όπου ο γεροπλάτανος της πλατείας από το καλοκαίρι φυλλοροεί. Γι’ αυτόν γράφει ο Μενέλαος Παπαδημητρίου, Δικηγόρος, Νομικός Σύμβουλος Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας και την αγωνία του συμμεριζόμαστε όλοι.

      Τι έχεις γεροπλάτανε, σαν τι μαράζι σηύρε

     και τα ’ριξες τα φύλλα σου από Ιούλη μήνα;

     Περιβαλλοντικό και ιστορικό πλήγμα για το Χωριό μας, αφού ένα μνημείο της Φύσης μας (με το φυτωνύμιό του –τοπονύμιο) πάει να γείρει από τη ζωή….

     Ο Γεροπλάτανος Ανθηρού Αργιθέας, με ηλικία τουλάχιστον 5 αιώνων (από τα γεροντότερα δένδρα της περιοχής Αργιθέας), με περίμετρο 6 μέτρα περίπου και κουφάλα στο νότιο μέρος του, που οι βραχίονές του με τα ακροκλώναρά του ανέβαιναν κατά ύψος στα 60 περίπου μέτρα και κατά πλάτος στα 40 περίπου μέτρα και με την κόμμωσή του να ισκιώνει το μισό της πλατείας μας και τους πέριξ χώρους λιποψυχάει.

     Με παρέα του τις πέντε αρχικά λεύκες (μεταφέρθηκαν από τη θέση Λεύκα Καλής Κώμης Αργιθέας –κάπου χαμηλά μετά το Μέγα Κάμπο και φυτεύτηκαν το 1900 από τους μαθητές τότε Δημήτριο Γραμμένο του Νικολάου, Κωνσταντίνο ή Κωστούλα Γώγο του Αναστασίου και Δημήτριο Γάλλο του Βασιλείου –δυστυχώς σήμερα εναπόμεινε η μία) και την Ιτιά με το καμπανοστάσι της κάλυπταν όλη σχεδόν την πλατεία.

     Η ζωή του είναι συνδεδεμένη με την προστάτιδά μας Αγία Παρασκευή και την εγγύς του πετρόβρυση, με την ιστορία μας αφού στον ίσκιο του ξαπόστασαν και ξανάσαναν μεγάλοι Κλεφταρματωλοί των Αγράφων - αγωνιστές του 21 ( Γεώργιος Καραϊσκάκης κ.α. ), μορφές της Εκκλησίας μας ( Πατροκοσμάς, που διελθών κήρυξε στην Αγία Παρασκευή) καθώς και με τη νεότερη πολιτική ιστορία ( Άρης Βελουχιώτης – ΕΛΑΣ Δυτικής Θεσσαλίας) και  την πολιτιστική μας ταυτότητα.

     Στα κλωνάρια του ήταν τοποθετημένα μέχρι το 1960 περίπου τρία μεγάλα μεγάφωνα που συνδέονταν με το κοινοτικό ραδιόφωνο (ήταν εγκατεστημένο στο καφενείο του αείμνηστου Κώστα Αντωνάκη και από αυτά άκουγε όλο το Χωριό). Από τα μεγάφωνα αυτά ανακοινώνονταν και οι συνδιαλέξεις, όταν το Χωριό μας είχε ένα τηλέφωνο.

     Την Άνοιξη του 2015, λόγω επικινδυνότητας των ακροκλώναρών του και για αποφυγή ατυχήματος, έγινε από τη Δημοτική Αρχή κοπή και συμμάζεμα της κὀμμωσής του και πάλι έδωσαν τα κλωνάρια του ισκιώνοντας την πλατεία μας. 

     Φέτος, τον Ιούνιο –αρχές Ιουλίου του 2022, άρχισαν να δείχνουν τα κλωνάρια του μέσα -μέσα μια αλλαγή χρώματος, να καψαλίζονται τα φύλλα του από την κορφή προς τα κάτω και να πέφτουν στην πλατεία. Αφύσικο γεγονός που μας κίνησε την περιέργεια και τον θέσαμε υπό παρακολούθηση, προσωπικά δε τον φωτογράφιζα σχεδόν κάθε βδομάδα.

     Το Δασαρχείο Μουζακίου, μετά από αίτημα του Δήμου Αργιθέας, έλαβε τμήματα – δείγματα και τα απέστειλε στο Υπουργείο στην αρμόδια διεύθυνση προς έλεγχο.

     Από ενημέρωση που είχα πρόσφατα από τον Ανθηριώτη Απόστολο Ανδρέα Σέμπρο, υπάλληλο του Δασαρχείου Μουζακίου και παλιό αυτοδιοικητικό, το εξαχθέν αποτέλεσμα είναι πως είχε προσβληθεί από την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου (όπως ο χιλιετής και ιστορικός πλάτανος Λεοντίτου και οι πλάτανοι στο Βλάσι, στο Πετροχώρι-Χάνι Νασιώκα και στη Ρωμιά Στεφανιάδας).

     Δυστυχώς για εκείνον και για εμάς δε φαίνεται να υπάρξει γιατρειά λόγω της ασθένειάς του και οι ελπίδες μας δεν ξέρω αν θα αντέξουν ως την ερχόμενη Άνοιξη 2023, να τον δούμε μήπως και αντιδράσει - αναπάρει, αλλιώς θα είναι αναπόφευκτο το τέλος του, θα κοπεί από ρίζα. Θα ξισκιώσει το Ανθηρό….Και εμείς θα τον κλάψουμε σαν μάνα και πατέρα, σαν αδερφό και συγγενή, θα μείνει στη μνήμη μας…μα θάμαστε ορφανοί….

     [΄Ω Πλάτανε του Ανθηρού, με ανάμεικτα συναισθήματα παραθέτω εδώ -για όσες και όσους (Ανθηριώτισσες και Ανθηριώτες) μας αγκάλιασες και μας μεγάλωσες στον ίσκιο σου -το αφιερωμένο σε σένα  ποίημά μου ] (από την ποιητική μου συλλογή –Οδός Αργιθέας – Οδός Ανθηρού, έκδοση Αθήνα 2006, σελίδες 38-40).

 

Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

 

Ώ Πλάτανε

στη ρίζα του κορμού σου

δεν είναι χαραγμένα τα αρχικά μας.

Μήτε βέλη, σταυροί, καρδιές και ημερομηνίες.

Είχαν καρδιά και δε σε πλήγωσαν οι παλιοί

μήτε και εμείς.

Και στέκεσαι Μέγας

στητός κι ολόρθος από αιώνες.

Με τις ρίζες σου να ακουμπούν στην καρδιά της γης

και τα κλωνάρια ως τα σύγνεφα

σμίγοντας με την ιστορία.

Έχεις για ρίζες

τις φλέβες  του Κατσαντώνη και του Καραϊσκάκη

που είναι πλεγμένες

στις φλέβες των προγόνων μας

και κείνες

στις φλέβες των παππούδων μας.

Κι ο τρίμετρος κορμός σου ολόγυρα

των γονιών μας το κορμί.

Ναι, με κουφάλα

μα αγέραστος

εκεί στα κλώναρα και στα ακροκλώναρα

εμάς και τα παιδιά βαστάς.

Κι όλο ψηλώνεις

ανεβαίνοντας τη σκάλα τ’ Ουρανού.

Κι όλο απλώνεσαι

για να σκεπάσεις με τον ίσκιο σου την πλατεία.

Στην αναμονή σου

αυτών

που δε γεννήθηκαν ακόμα.

Σ’ ακούμε στο θρόϊσμα των φύλλων σου

να μας μιλάς για αγάπες και καϋμούς,

για των παιδιών φωνές και κλάματα,

για καληνύχτες ξαστεργιάς, μα και για καλημέρες.

Για όσα είδες και έζησες.

Ώ  Πλάτανε,

εσύ μας χάραξες βαθιά μές την καρδιά

και στις δικές μας φλέβες εσύ είσαι.

Ζεστός και δροσερός χειμώνες, καλοκαίρια.

Ώ  Πλάτανε,

να ζεις με το καρτέρεμά μας,

Και στο πεζούλι του κορμού σου, στον ίσκιο σου

Θα ρθούμε να ανταμώσουμε.

Κι ύστερα

θα ενωθούμε όπως τα μάτια με το φως.

Κι ύστερα

στην πλατεία η εξέγερση.

Η έκρηξη των συναισθημάτων κι οι ανάμνησες

αναμεσού καρδιάς και νου

με το φεγγαρόλουστο χάδι των πλατανόφυλλων

στο σβέρκο.

                             Ανθηρό, Αύγ.1983 

     Μεγαπλάτανε του Ανθηρού, πονέσαμε στη ζωή μας για τις Ανθηριώτισσες και τους Ανθηριώτες που χάσαμε, για προσφιλή μας πρόσωπα γενεών και γενεών και μαζί μας πόνεσες και εσύ γιατί ήταν και δικά σου παιδιά από τη γέννα τους και τη βάπτισή τους, από τους γάμους τους και τις χαρές τους στο χοροστάσι της πλατείας και του βαθέως ίσκιου σου, ως το θάνατό τους..

     Αν ήρθε η ώρα να σε αποχωριστούμε, όπερ και απευχόμαστε, θα είναι βαρύς και ασήκωτος ο πόνος μας, θα ορφανέψει το αγαπημένο μας Ανθηρό χάνοντας το Υψωμένο και Ευλογημένο δέντρο του.

    Ώ Πλάτανέ μας, δεν θέλω να εκλάβεις τούτη μου τη γραφή ως επικήδειο αφού είσαι όρθιος ακόμα, είσαι δυνατός και θα αντισταθείς.

     Δέηση κάνω στο Θεό και στην Προστάτιδά μας Αγία Παρασκευή να σε βοηθήσουν να γιάνεις και να ζήσεις στους αιώνες των αιώνων.

                                       Αθήνα, Νοε. 2022

                                  Μενέλαος Παπαδημητρίου

«ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ» ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΑΣΟ ΒΡΕΤΤΟ

 

Η Βαρυμπόπη όπως την ξέραμε έπαψε να υπάρχει μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές πέρσι το καλοκαίρι. Οι εικόνες της φωτιάς  και των καμένων εκτάσεων θα στοιχειώνουν για μεγάλο διάστημα στη μνήμη μας ενώ το πλήγμα τόσο στο ανθρωπογενές τοπίο αλλά πολύ περισσότερο στο δάσος ήταν καταστροφικό και είναι άγνωστο πότε και αν θα ανασυνταχθεί. Οι επισκέψεις σε αυτό το όμορφο κομμάτι της Αττικής σταμάτησαν γιατί σε κανέναν δεν κάνει καρδιά να δει την περιοχή σαν ένα δάσος από καμένα κούτσουρα.

Ένας άνθρωπος όμως, ο διακεκριμένος φωτογράφος Τάσος Βρεττός άρχισε να το επισκέπτεται. Πρώτη φορά πήγε μια νύχτα με καταρρακτώδη βροχή και ανακάλυψε έναν άλλο κόσμο τον οποίο φωτογράφισε σε πολλές επισκέψεις και αυτές οι φωτογραφίες σε συνύπαρξη με εικόνες του ζωντανού δάσους και σε άλλα μέρη της Ελλάδας εκτίθενται από τις 4 Νοεμβρίου μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου στο κτίριο «Νόμπελ» στο Χαλάνδρι.  

Οι φωτογραφίες του Τάσου Βρεττού δεν φιλοδοξούν να αποτελέσουν μαρτυρίες ολέθρου, ωστόσο επισκέπτονται φυσικά σώματα που δεν υπάρχουν όπως υπήρξαν, καθώς η πυρκαγιά αρχικά και η υλοτόμηση κατόπιν άλλαξαν δραστικά τα φυσικά δεδομένα των περιοχών τους. Σώματα που συγκρατούν την αύρα και τα σημάδια του βαθέος χρόνου και της ιστορίας απ’ όπου προέρχονται, όσο κι εκείνα της συγκυρίας και της βίας που τα διαμόρφωσε. Ο Βρεττός επισκέπτεται δάση, καταστραμμένα ή θάλλοντα αλλά πάντως αναπόσπαστα δεμένα με τις ατμόσφαιρες που τα συνέχουν, μεταφέροντας τελικά με το έργο του το πρόβλημα της (ανα)παράστασής τους και το αίνιγμα της σύστασής τους. Χρησιμοποιώντας την φωτογραφία δημιουργεί ένα σύμπαν εικόνων σε κίνηση, για να υπαινιχθεί τον διαφεύγοντα συμβολικό ορισμό του δάσους και της συναρπαστικής ζωής που το συνεμψυχώνει και εξαρτάται από αυτό. Για να συναντήσει τα δάση στην περιπέτειά τους, ως συναλλογενή δίκτυα ανταλλαγών και επικοινωνίας, αλλά και ως φαντάσματα, οργανισμούς διαταραγμένους, βίαια απομειωμένους και αποκομμένους από τον χρόνο, εξαιτίας ανθρώπινων εξτρακτιβιστικών πρακτικών, ατομικής αδιαφορίας και συλλογικής άγνοιας.

Το αίνιγμα του δάσους παρουσιάζεται στον άγνωστο και αδιαμορφοποίητο ακόμη χώρο του κτιρίου «Νόμπελ» στο Χαλάνδρι, όπου σύντομα θα δημιουργηθεί νέος δημοτικός χώρος πολιτισμού. Η έκθεση αναπτύσσεται σε συστάδες, ξέφωτα και μονοπάτια εντός της ατελούς και λαβυρινθώδους κατασκευής από μπετόν, σε μια παράδοξη επίσκεψη και αντιστροφή της περίφημης καλύβας του Χ. Ντ. Θορώ «Γουόλντεν», καθώς εδώ ο χώρος γίνεται ορμητήριο για μια εσωτερική ανακάλυψη του δάσους, από το οποίο άλλωστε εμπνέεται και στοιχειώνεται ιστορικά η ανθρώπινη στέγη. Χρησιμοποιώντας διαφορετικά οπτικοακουστικά μέσα και υλικά η έκθεση προεκτείνει το περιεχόμενό της σε προβληματισμούς σχετικούς με τη σύγχρονη εμπειρία του δάσους (ψηφιακή και φυσική), με τη διαμεσολαβημένη και εξιστορημένη εκδοχή του, με την επισφαλή πραγματικότητα και συμβιωτική οικονομία των οικοσυστημάτων που το συμπλέκουν, με την τέχνη της προσοχής και την πολιτική της δικαιοσύνης που του οφείλεται. Με άλλα λόγια, και με αφετηρία το καμένο δάσος, η έκθεση/δράση επιδιώκει να ανοίξει μια άλλη προοπτική, μια νέα διακριτή λογική για το πώς οι σκέψεις του δάσους μπορεί να προχωρούν μέσα από εμάς.

 

Αναπόσπαστο τμήμα της έκθεσης «Το Αίνιγμα του Δάσους» αποτελούν διαθεματικές συμμετοχές οι οποίες, με αφορμή επιστημονικές ανακαλύψεις, ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, καλλιτεχνικές & ακτιβιστικές δράσεις, ακόμα και νομοθετικές πρωτοβουλίες, προχωρούν πέρα από τη συνήθη ειδυλλιακή θεώρηση και το αποικιοκρατικό φαντασιακό που έχει κατασκευάσει ιστορικά το δάσος ως ένα «άλλο», αντικείμενο εκμετάλλευσης ή αγαθοεργίας. Ρίχνουν νέο φως στη νοημοσύνη των δέντρων, στο δάσος ως πηγή γνώσης και τροφής, στην αυτενέργεια, τα τελετουργικά και τα δικαιώματα της δασικής φύσης εκτός ή εντός του αστικού ιστού. Εστιάζουν με παραδείγματα και ιστορίες στην εμπλοκή ανθρώπινων και μη στοιχείων σε ένα «εμείς» ανοιχτό, απρόβλεπτο και ελπιδοφόρο με την ισότιμη παρουσία του δάσους.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Κτίριο «Νόμπελ» –– χώρος πολιτισμού Δήμου Χαλανδρίου / Ήβης 30 & Τυμφρηστού,  15234 Χαλάνδρι. Mετρό – γραμμή 3 , στάση Χαλάνδρι | ΟΑΣΑ, γραμμή 447, στάση Αρδηττού

-          «Το αίνιγμα του δάσους» οργανώνεται από τον Δήμο Χαλανδρίου και  την ερευνητική—καλλιτεχνική κολεκτίβα ΣΑΠΡΟΦΥΤΑ  με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της The Newtons Laboratory, με τη χορηγία της Δημοτικής επιχείρησης του Δήμου Χαλανδρίου, ΦΛΥΑ Α.Ε και με τη χορηγία της Karavias  Underwriting Agency S.A για την ασφάλιση των έργων.

 Περισσότερα στο https://www.chalandri.gr/.../2022/10/GREEK-PRESS-VRETTOS.pdf

ΑΘΗΝΑ, 11112022

ΕΝAΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΕΓΙΝΕ ΑΞΙΟΘΕΑΤΟ

 Πάει τώρα τρία χρόνια που για διάφορους λόγους απουσιάζω από την πόλη και στον λίγο χρόνο των επισκέψεών μου ούτε καν προλαβαίνω να συνειδητοποιήσω τις αλλαγές που έχουν σε αυτό το διάστημα προκύψει. Αλλαγές σε δρόμους, σε κτίρια, σε γειτονιές αλλά πιο πολύ στην συμπεριφορά των ανθρώπων που με ξαφνιάζουν σαν επαρχιώτη…

Έκανα το Σάββατο μια μεγάλη βόλτα στο κέντρο της πόλης, από Ομόνοια μέσω της οδού Αθηνάς στο Μοναστηράκι και αυτό που διαπίστωσα είναι ότι δεν χωράμε πια στην πόλη. Βέβαια είναι η περιοχή αυτή που μαζεύει κόσμο αλλά τέτοιο συνωστισμό δεν έχω δει ποτέ ενώ φίλοι με πληροφορούν πως το καλοκαίρι ήταν πολύ περισσότερος ο κόσμος που κινούνταν στο Μοναστηράκι κι οι περισσότεροι βέβαια ήταν τουρίστες. Ημεδαποί εκεί εκτός από τους εργαζόμενους στα άπειρα καταστήματα επισιτισμού και τουρισμού, πολλοί λίγοι πλέον πηγαίνουν αφού από τα παραδοσιακά εμπορικά ελάχιστα έχουν απομείνει.

Νοέμβριος λοιπόν και η περιοχή ήταν γεμάτη τουρίστες απ’ όλο το κόσμο και οι περισσότεροι πήγαιναν σε ομάδες που προηγούνταν ένας ξεναγός υποθέτω και κάθε λίγο σταματούσαν να ακούσουν, όσο μπορούσαν βέβαια από τον θόρυβο κάποιες πληροφορίες για το ένα ή το άλλο κτίριο ή κατάστημα σαν να επρόκειτο για ποιος ξέρει τι μνημείο. Ακόμα και μέσα στην Βαρβάκειο γίνονταν το ίδιο προκαλώντας ασφυξία στους διαδρόμους ανάμεσα στα ψάρια, τα κρέατα, τα φρούτα και τα λαχανικά. Δεν ξέρω τι ενδιαφέρον έχουν αυτά τα πράγματα για τους τουρίστες αλλά φαντάζομαι πως είναι ένα εύρημα των τουριστικών πρακτόρων να τους γεμίζουν τον χρόνο παραμονής στην Αθήνα και να αποφεύγουν τον συνωστισμό στα αρχαία και στην Ακρόπολη. Αν αποφάσιζαν να όλοι να ανέβουν στην Ακρόπολη φαντάζομαι πως θα βλέπαμε πρωτοφανείς σκηνές και γι’ αυτό τους απασχολούν σε άλλα που υποτίθεται αφορούν την ζωή των Αθηναίων.

Είδα πολλές ομάδες να πηγαινοέρχονται στην Αθηνάς αλλά εκείνη που ξεχώρισε ήταν μια που ο ξεναγός την οδήγησε σε ένα κατάστημα στην Αρμοδίου που εμπορεύεται ωδικά και άλλα πτηνά για έχει στα κλουβιά αλλά περισσότερο να δουν έναν μεγάλο παπαγάλο που έχει εκεί ως κράχτη. Αν και συνηθισμένος με τους ανθρώπους και μάλιστα κάποιους που περιμένουν να τον ακούσουν να τους μιλάει, το πουλί τρόμαξε από τις τόσες ερωτήσεις που του έκαναν και σε διάφορες γλώσσες οι τουρίστες και μαζεύτηκε. Ευτυχώς γι’ αυτόν το πέρασμα της παρέας ήταν σύντομο και σαν απομακρύνθηκαν πήρε θάρρος και σήκωσε ανάστημα ευχόμενος φαντάζομαι να μην φανούν τίποτα άλλοι να τον ενοχλήσουν.

Η παρέα των τουριστών ακολουθώντας τον ξεναγό στάθηκε κατόπιν σε διάφορους πάγκους και έβλεπαν σαν εξωτικά είδη τα φρούτα και τα λαχανικά που ήταν απλωμένα πάνω τους, στάθηκε αρκετή ώρα μπροστά σε ένα κατάστημα που εμπορεύεται αυγά και έβλεπαν το δούναι και λαβείν σαν φαινόμενο. Σιγά – σιγά κατόπιν προχώρησε από την Σωκράτους προς την Ευριπίδου όπου τα καταστήματα με το άρωμα Ανατολής των μπαχαρικών ήταν ένας ιδιαίτερος σταθμός και μετά χάθηκε προς του Ψυρρή όπου όλο και κάτι θα βρίσκονταν να ξεναγηθούν ή κάποιο καφενείο που είχε κλείσει ο ξεναγός να κάτσουν να πουν τις εμπειρίες που είχαν απ’ αυτό το σύντομο πέρασμα στο εμπορικό κέντρο της Αθήνας.

Έτσι γνωρίζουν πια την Αθήνα οι τουρίστες, με ξεναγούς που εφευρίσκουν διάφορα σημεία που άλλα έχουν σχέση κάποια με την ιστορία της πόλης κι άλλα που ξεχωρίζουν για την ιδιαιτερότητά τους ή προκαλούν με των πρωτοτυπία τους. Είναι δε τόσοι πολλοί, που πιστεύω για να μπορέσουν να κινηθούν σε λίγο θα τους δούμε να ξεναγούνται και σε γειτονιές που ούτε οι Αθηναίοι πια δεν θυμούνται ενώ οι ξεναγοί, κυνηγώντας διαρκώς την πρωτοτυπία θα προβάλλουν από τα πιο περίεργα ως τα πιο τετριμμένα της ζωής μας…    

ΑΘΗΝΑ, 07112022

ΠΡΙΝ ΑΠΟ 13 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟ

 

Από τα χρόνια του μάχιμου ρεπορτάζ υπαίθρου. Στον Γοργοπόταμο, τέτοιες ημέρες το 2010 για ένα αφιέρωμα στο ένθετο της εφημερίδας ΄Εθνος «ΕΘΝΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ». Μια άλλη εποχή με τις απαιτήσεις που υπαγόρευε ακόμη το τυπωμένο χαρτί και το καλό γράψιμο στην ίδια γραμμή με τη φωτογραφία.  (Aπ’ όσα μας θυμίζει το Facebook…)

ΑΘΗΝΑ, 04112022

Η ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΤΡΟΠΟ

 

Πότε άρχισε ο άνθρωπος να συγκεντρώνει στην εποχή της καρποφορίας περισσευούμενα αγαθά, να τα αποθηκεύει και να τα προφυλάσσει σε ένα ασφαλές μέρος ώστε να τα καταναλώσει όταν δεν τα βρίσκει, θεωρούμε πως έγινε στα πολύ – πολύ παλιά χρόνια. Σε κάποια φάση της μακράς ιστορίας του πάνω στον πλανήτη, κάποιος άνθρωπος έκανε το πρώτο βήμα και καθώς είδε πως αυτό ήταν καλό και ωφέλιμο για την ίδιο και την ομάδα του, το επανέλαβε την επόμενη χρονιά και στο τέλος έγινε συνήθεια την οποία ακολούθησαν περισσότεροι και στις μέρες την συνήθεια αυτή φτάσαμε αυτό να τη λέμε αποταμίευση. Σήμερα δε η ημέρα είναι αφιερωμένη σε αυτή και τις καλές συνέπειες της.

Η πρακτική αυτή βέβαια δεν είναι ανακάλυψη μόνο των ανθρώπων. Πολλά ζώα την εφάρμοζαν και δεν είναι απίθανο να το διδάχθηκε παρατηρώντας κάποια απ’ αυτά. Οι σκίουροι για παράδειγμα συγκεντρώνουν καρπούς και τους αποθηκεύουν σε κουφάλες δέντρων ή σε άλλα στεγανά σημεία της γης για να πορεύονται τον χειμώνα. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μέλισσες που διανύουν απίστευτες αποστάσεις όλο το καλοκαίρι πετώντας από άνθος σε άνθος να φτιάξουν μέλι για να τρέφονται όταν παύει η ανθοφορία και στεγνώνει η πλάση από χυμούς. Αντιγράφοντας ή ακολουθώντας την πρακτική των ζώων ο άνθρωπος με την αποταμίευση κατάφερε να ξεπεράσει πολλές δύσκολες περιόδους ή χάρη σε αυτή πάλι να καταφέρει να αποκτήσει κι άλλα αγαθά, ορισμένοι δε να αποκτήσουν πλούτο και να εξασφαλίσουν μια διαρκή ευημερία. 

Το μυστικό στην αποταμίευση είναι το μάζεμα σπυρί το σπυρί που λένε των αγαθών και φυσικά η μη στέρησή τους από τις τρέχουσες ανάγκες. Είναι μια μέθοδος που ήξεραν καλά οι παλαιότεροι καθώς ζούσαν μέσα στην φύση η οποία καθημερινά τους δίδασκε πως να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους. Ο δε τρόπος συλλογής των καρπών, μια – μια η ελιά και ένα – ένα το καρύδι είναι αυτά που γεμίζουν το σακούλι και όσοι το κάνουν ακόμη, μοιάζει να σκύβουν σαν να προσκυνάνε τη γη και τα δέντρα που τους τα χαρίζουν. Το μάζεμά τους με εργαλεία, σαφώς και μειώνει πολύ το χρόνο της συλλογής αλλά υπολείπεται της μαγείας που έχει το πιάσιμο κάθε καρπού με το χέρι και την αίσθηση που προκαλεί αυτός για την ωριμότητά του και την ποιότητά του. Στο αμπάρι τέλος ή την αποθήκη κρίνονταν αυτή η προσπάθεια κι εκείνο καθόριζε την ευκολία που είχε στην επιβίωσή του ένα νοικοκυριό.

Έτσι, όσοι κινούμαστε ακόμη στην ύπαιθρο βλέπουμε κάποια άτομα, μεγάλης ηλικίας συνήθως να περπατούν σιωπηλά στα έρημα χωράφια για να μαζέψουν τους καρπούς που έχουν ξεχαστεί ανάμεσα στα φύλλα ή δεν τους πήραν είδηση τα τρωκτικά. Η ποδιά που γεμίζουν είναι η ικανοποίηση που τους προσφέρει η φύση όταν ακόμη αυτοί διατηρούν μια άδολη σχέση μαζί της. Οι σκηνές αυτές είναι οι τελευταίες που μας θυμίζουν έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που για να συνεχίσει να υπάρχει, αρκούσε το αυτονόητο.   

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 31102022 

ΜΙΑ ΒΑΡΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΜΑΡΑΝΤΟ

 

Τα προηγούμενα χρόνια που περπατούσα την Ελλάδα γνώρισα πολλούς ανθρώπους που ζούσαν στο λυκόφως της παραδοσιακής αγροτοποιμενικής ζωής, μου άνοιξαν το σπίτι τους, κάτσαμε στο τραπέζι, μίλησα για ώρες μαζί τους, είπαμε ιστορίες, γράψαμε μαζί ωραία κείμενα που αναφέρονται σε ένα τρόπο ζωής που έχει σχεδόν σβήσει. Κάθε φορά όμως που έφευγα από ένα σπίτι ή από ένα καλύβι, ένιωθα πως πολύ σύντομα δεν θα τους ξανάβλεπα είτε γιατί λόγω ηλικίας θα πέταγαν στον ουρανό, είτε γιατί θα είχε έρθει και αυτών η ώρα να παρατήσουν χωριό και τις ασχολίες τους και να πάνε να ζήσουν στην πόλη…

Το ίδιο πίστευα πως θα έκαναν ο Οδυσσέας και η Γρηγορία Γρηγοράκου οι οποίοι ζούσαν στα Κουμάσια, μια εξοχή του χωριού Αμάραντος Καρδίτσας, στις υπώρειες των Αγράφων αλλά κάθε χρόνο το ανέβαλλαν. Τα Κουμάσια είναι ένας ήμερος, ζεστός τόπος σε χαμηλό υψόμετρο ιδανικός για ξεχειμώνιασμα κι εκεί ζούσαν, όπως μια ατέλειωτη σειρά προγόνων ασχολούμενοι με την κτηνοτροφία. Ήταν δε αυτοί και κάποιοι γείτονες, οι τελευταίοι που διατηρούσαν ένα μεγάλο κοπάδι και τα μαντριά ήταν δίπλα από το παλιό σπίτι που γεννήθηκε η Γρηγορία. Σε αυτό το σπίτι με τις ελάχιστες ανέσεις γεννήθηκαν και μεγάλωσαν τα παιδιά τους. Στο χωριό πήγαιναν τακτικά αλλά πάντα επέστρεφαν στα Κουμάσια γιατί δεν άφηναν ποτέ το κοπάδι μόνο του. Τα παιδιά μεγάλωσαν, έφυγαν αλλά πάντα γύριζαν να βοηθήσουν τους γονείς τους στις δουλειές του κοπαδιού.

Φέτος όμως είπαν δεν πάει άλλο, μεγάλωσαν, κουράστηκαν και από το κοπάδι και από την ερημιά που έχει πια ο τόπος και αποφάσισαν να μεταφερθούν στο χωριό. Ήδη είχαν ξεκινήσει να λιγοστεύουν τα ζωντανά και σε λίγες ημέρες θα έφευγαν από τα Κουμάσια. Δεν ήταν όμως γραφτό να το ζήσει αυτό η Γρηγορία. Ένα ατύχημα στο παλιό σπίτι, την έστειλε στο νοσοκομείο όπου παρά τις προσπάθειες των γιατρών ξεψύχησε. Ο θάνατός της συγκλόνισε το χωριό και στην κηδεία της που έγινε χθες περίσσεψαν τα δάκρυα.

Η Γρηγορία (1946 – 2022) ήταν μια δυνατή γυναίκα η οποία δούλεψε πολύ σκληρά στη ζωή της, δεν έλειψε ούτε μια μέρα σχεδόν από τα Κουμάσια και ήταν αυτή που ζωντάνευε τον τόπο. Στη ζωή της δεν της ήρθαν όλα εύκολα, πόνεσε πολύ αλλά στάθηκε όρθια και συνέχισε. Δεν χάρηκε τη ζωή ούτε καν του χωριού αλλά δεν παραπονέθηκε ποτέ, κάθε πρωί έφευγε με το κοπάδι στο δάσος και γυρνούσε το βράδυ να κάνει τις υπόλοιπες δουλειές. Να αρμέξει, να τυροκομήσει, να φτιάξει βούτυρο. Τα καλοκαίρια έφτιαχνε και κήπους γύρω από το σπίτι. Στο χωριό που έμειναν οι συγγενείς ανέβαινε τις Κυριακές ή σε καμιά γιορτή.

Με τον θάνατο της Γρηγορίας κλείνει ένας κύκλος ζωής στα Κουμάσια και ο απόηχος του στον Αμάραντο είναι πολύ βαρύς καθώς αδειάζει το χωριό από τους μόνιμους κατοίκους ενώ νέοι δεν φαίνονται να επιστρέφουν. Όχι για να ζήσουν όπως η Γρηγορία, αλλά έστω να κινούνται στον τόπο να δείχνει ζωντανός και να μη νιώθουν μοναξιά οι γέροντες που έχουν απομείνει στα χωριά. Η σιωπή που αφήνει πίσω της η Γρηγορία αλλά και όσοι της γενιάς φεύγουν είναι ασήκωτη στον Αμάραντο και σε κάθε χωριό της Ελλάδας…

Δεν θα την ξεχάσουμε…

 ΥΓ. Οι αφηγήσεις της Γρηγορίας αλλά και άλλων συγχωριανών ήταν η πρώτη ύλη να φτιάξω πριν από 12 χρόνια ένα ωραίο κείμενο για τα γουμαρόξυλα της Καρδίτσας. Δηλαδή τα ξύλα που πήγαιναν άλλοτε νόμιμα και πιο πολύ παράνομα οι Αμαραντιώτες στην Καρδίτσα τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και με αυτά ζούσαν. Θα δημοσιευτεί αύριο…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 26102022

ΤΟ ΣΤΕΓΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ ΤΟΥ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

 

Δεν είναι παράδοξο ο Οκτώβριος να είναι ένας στεγνός μήνας αλλά φέτος ο καιρός στη μικρή πατρίδα μας πέρασε φειδωλός στις βροχές και αυτό ταλαιπώρησε ιδιαίτερα τα δέντρα, τα καρπερά αλλά και του δάσους καθώς φυσικά τα χωράφια, τις βοσκές, τα δάση. Ο τόπος έχει να δει βροχή από τις αρχές του καλοκαιριού, λίγες σταγόνες που έπεσαν στα μέσα του Σεπτεμβρίου δεν βοήθησαν να ανατραπεί αυτή η κατάσταση κι έτσι στέγνωσαν πάνω στα δέντρα φύλλα και καρποί ενώ στα χωράφια δεν βγήκε ούτε ένα χορταράκι…

Το γεγονός σχολιάζεται από τους ντόπιους αλλά ελάχιστα επηρεάζει τη ζωή τους καθώς η ζωή τους δεν εξαρτάται πλέον από την παραγωγή των χωραφιών και των κήπων, ούτε έχουν ζωντανά που θα γυρίσουν στο μαντρί πεινασμένα και διψασμένα. Αντιθέτως, βλέπουν πως αυτή η κατάσταση τους διευκολύνει στην οικονομία των καυσίμων, είτε πρόκειται για πετρέλαιο, είτε για καυσόξυλα. Ακούγοντας συνέχεια πως θα δυσκολευτούμε τον χειμώνα στην θέρμανση αλλά και σε άλλα πράγματα λόγω της ακρίβειας μετράνε τα κέρδη της… καλοκαιρίας και απολαμβάνουν αμέριμνοι τον ωραίο καιρό του Οκτωβρίου.

Το ότι στέγνωσαν τα ρέματα και στέρεψαν οι πηγές ουδόλως απασχολεί κανέναν καθώς οι περισσότερες «πιάστηκαν» για να γεμίζουν τις δεξαμενές των χωριών χωρίς να ληφθεί μέριμνα να κυλάει λίγο νερό στον φυσικό του δρόμο ενώ πολλές άλλες εγκαταλείφθηκαν και τις κατάπιε το δάσος. Ούτε καν σημαδεύουν που ήταν αυτές κάποτε, όπως και τα χωράφια που πότιζαν έχουν χαθεί κι αυτά μέσα σε στην πυκνή, ασύδοτη βλάστηση. Οι λίγες πηγές που φαίνονται και είναι σε χρήση, βγάζουν με το ζόρι μετρημένες σταγόνες και μόνο εκεί γύρω τους βλέπουμε λίγα φρέσκα χορταράκια. Εκεί πηγαίνουν να πιούν νερό και ότι ζωντανά έχει απομείνει στο ύπαιθρο. Ερπετά, έντομα, πουλιά και το γεγονός κάνει τον γάτο να έχει στήσει εκεί γιατάκι και να παραμονεύει το απρόσεκτο θύμα του. Απ’ όλους τους γάτους του σπιτιού, τρείς – τέσσερις, αυτός είναι πιο αυτόνομος και δεν περιμένει πότε θα του δώσει φαγητό η μάνα μου αλλά συνεχίζει να βγαίνει στα χωράφια και να φροντίζει μόνος του την τροφή του και ξέρει ότι στη βρύση όλο και κάτι θα βρει κι έτσι χορταίνει.

Η εμπειρία του γάτου αυτά λέει για την επιβίωσή του. Η εμπειρία των ανθρώπων απέναντι σε τέτοια φαινόμενα όλο και αδυνατίζει και για κάθε ερμηνεία καταφεύγει στα λογής ιερατεία που τα προσεγγίζουν και τα προβάλουν  όπως τους συμφέρει. Έτσι μια δυσαρμονία του καιρού, κάτι που συχνά παρατηρείται βαφτίζεται καλοκαιρία γιατί εξυπηρετεί πλείστα όσα συμφέροντα και επιδιώξεις. Ένας εκφωνητής μάλιστα σε κάποιο ραδιοφωνικό σταθμό ακούστηκε να λέει αφελώς ότι «διανύουμε Αλκυονίδες του φθινοπώρου» και φυσικά δεν το είπε «ποιητικῇ ἀδείᾳ» αλλά λόγω της βαθιάς αποξένωσης από την λειτουργία του καιρού που έχει αποδεχθεί ο πολύς κόσμος και απ’ όσα πραγματικά συμβαίνουν γύρω μας και την διάχυτη πλέον αδυναμία να κατανοήσει τα φαινόμενα…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 24102022

"ΚΑΛΑ ΠΑΖΑΡΙΑ" ΣΤΗ ΣΠΕΡXΕΙΑΔΑ

 

Ξεκίνησε από χθες και θα διαρκέσει άλλες τέσσερις ημέρες το παζάρι της Σπερχειάδας, ένα παζάρι το οποίο από τον 19^ο αιώνα αποτελεί έναν παραδοσιακό θεσμό για την κεντρική Ρούμελη καθώς σε αυτό συγκεντρώνονταν πολύς κόσμος απ’ όλες τις όμορες περιοχές και ακόμη και την Θεσσαλία να πουλήσουν διάφορα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και παράλληλα να εφοδιαστούν άλλα είδη, βιοτεχνικά κυρίως και φυσικά να χαρούν τις όποιες διασκεδάσεις εξελίσσονταν εκεί και να απολαύσουν μεζέδες στις ξακουστές ψησταριές.

Βέβαια τις τελευταίες δεκαετίες το παζάρι της Σπερχειάδας, όπως και τα ανάλογα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας έπαψαν σχεδόν να είναι εκείνες οι μεγάλες συγκεντρώσεις που γνώρισαν οι προηγούμενες γενιές και έχουν εξελιχθεί σε εμποροπανηγύρεις που επιτελούν επίσης σημαντικό ρόλο για τις τοπικές κοινωνίες. Σε αυτές όμως ελάχιστοι είναι πλέον οι παραδοσιακοί παραγωγοί ενώ αυξάνονται συνεχώς εκείνοι που ακολουθούν νέους δρόμους με επιτυχία μάλιστα, οι οποίοι μεταποιούν, συσκευάζουν και προβάλλουν με διάφορους άλλους τρόπους τα αγαθά της περιοχής. Αυτό είναι μια τάση που δίνει σε πολλούς ελπίδες και για το ζωντάνεμα του πρωτογενούς τομέα της υπαίθρου. Αυτοί μάλιστα συγκροτούν μια διαφορετική έκθεση στο παζάρι που κάθε χρόνο προσελκύει περισσότερους επισκέπτες και φυσικά, ανθρώπους που ενδιαφέρονται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους.

Από την άλλη το παζάρι συγκεντρώνει ένα πλήθος εμπορευόμενων διάφορων προϊόντων, βιομηχανικής και βιοτεχνικής προέλευσης. Ρούχα και παπούτσια της δουλειάς κυρίως, που παράδοση τα προμηθεύονται από εκεί οι ντόπιοι, παιδικά και εσώρουχα, παιχνίδια, ηλεκτρονικά και ένα σωρό άλλα χρήσιμα για το νοικοκυριό αντικείμενα. Ακόμη δε αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ντόπιους και ξένους για μια επίσκεψη στην Σπερχειάδα η οποία φημίζεται για τα ψητά σούβλας και τα κοκορέτσια της, πράγμα που αποτελεί και ξεχωριστό κεφάλαιο για το παζάρι αλλά και γευστικό προορισμό όλο τον χρόνο.

Παρά τις αλλαγές όμως που υφίσταται κάθε χρόνο το παζάρι, αυτό συνεχίζει να λειτουργεί σαν ένας κόμβο επικοινωνίας των ντόπιων αλλά παίζει κι έναν άλλο μεγάλο ρόλο αντίθετα σε αυτό που καλλιεργείται κυρίως μετά την επιδημία στην αγορά, την παραγγελία δηλαδή και των παράδοση στο σπίτι των όποιων αγαθών. Στο παζάρι αντιθέτως ο πωλητής έχει να αντιμετωπίσει απ’ ευθείας τον πελάτη κι έτσι αναπτύσσεται διάλογος για το προϊόν, για την ποιότητα, την τιμή και άλλα που δίνουν νόημα στην αγοραπωλησία. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που διατηρούνται ακόμη τα παζάρια και σαν τέτοια, δύσκολα θα εκλείψουν και θα συνεχίζουν να λειτουργούν με τον δικό τους τρόπο. ‘Ένα τέτοιο είναι της Σπερχειάδας και ευχόμαστε κάθε χρόνο να πηγαίνει καλύτερα και σε αυτό να γνωρίζουμε τους νέους παραγωγούς και να απολαμβάνουμε τα αγαθά τους και τις ιδέες τους…

ΑΘΗΝΑ, 21102022 

ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ «ΑΡΑΡΙΣΚΟΝΤΑΣ»

 

Τέτοιες ημέρες πριν από δυο χρόνια ξεκίνησε η συνεργασία μου με την ειδική για τις ασφαλιστική αγορά και τους συναφείς χώρους ιστοσελίδα NEXTDEAL που εκδίδει ο καλός φίλος Βαγγέλης Σπύρου, η οποία, στη στήλη «αραρίσκοντας*» φιλοξενεί κείμενά μου και φωτογραφίες από την πόλη και την ύπαιθρο με την γνωστή από τον «Ακτήμονα» και από τις εφημερίδες παλαιότερα και τα περιοδικά θεματογραφία μου. Δεν κατάλαβα ομολογώ πως πέρασε τόσος καιρός (στο χωριό κυρίως λόγω της επιδημίας) και τώρα που κοιτάζω τις δεκάδες δημοσιεύσεις και την ανταπόκριση που έχω από μέρους σας, παίρνω θάρρος να συνεχίσω βλέποντας τον κόσμο με άλλο μάτι…  

(*Αραρίσκω = Συνάπτω, συνδέω, προσαρμόζω).

 ΥΓ. Η φωτογραφία από την Σταθμό της Ξεχασμένης, πριν από δυο χρόνια που ήταν η αφορμή για το πρώτο κείμενο…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 19102022

ΤΑ ΑΣΧΗΜΑ ΜΗΛΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΓΛΥΚΑ

 

Τελειώνει και η εποχή του μαζέματος των μήλων και όσοι παραγωγοί κατάφεραν να διατηρήσουν τις προδιαγραφές που ζητεί η αγορά, ήτοι εμφάνιση, ίδιο μέγεθος και άλλα, μπορούν να δηλώνουν ικανοποιημένοι αφού δεν πήγαν χαμένοι οι κόποι τους.

Είναι η μοίρα των φρούτων να ακολουθήσουν αυτή των αυγών φαίνεται, όλα ίδια, εύθραυστα και ευαίσθητα για να μπορέσουν να κινηθούν με καλή τιμή στην αγορά και να μην πάνε για αποχύμωση και μαρμελάδες όπου καταλήγουν όσα άσχημα και κυριολεκτικά δεν βλέπονται επειδή δεν έτυχαν τις φροντίδας αυτών που ζουν στα περιβόλια που σιγά – σιγά έχουν αρχίσει να μοιάζουν με θερμοκήπια μέσα στα οποία τα πάντα ελέγχονται.

Δεν είναι της στιγμής να αναφερθούμε στην βιομηχανοποίηση της δενδροκαλλιέργειας, τα πράγματα σε αυτή έχουν πάρει το δρόμο τους και το μέλλον θα δείξει αν οι φόβοι και οι ενδοιασμοί ορισμένων ανθρώπων έχουν βάση. Το θέμα μας είναι πόση ομορφιά μπορεί να έχει ένα άσχημο μήλο και τι γευστικές εκπλήξεις μπορεί να κρύβει αυτό.

Πρόκειται συνήθως για καρπούς από μηλιές που μπορεί να ξεκίνησαν τη ζωή τους βασισμένες στην αγάπη και την φροντίδα αυτών που τις φύτεψαν ή τις μπόλιασαν σε τίποτα άγρια υποκείμενα που φύτρωσαν σε κάποιο χωράφι, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν. Όχι γιατί έπαψαν να τις αγαπούν αλλά γιατί οι ανάγκες της ζωής οδήγησαν τους καλλιεργητές τους σε άλλους δρόμους αναζητώντας καλύτερη τύχη.

Αν δε τις αγαπούσαν θα την έκοβαν και θα τις έκαναν καυσόξυλα αλλά τις άφησαν εκεί να υπάρχουν και αν θέλει ο θεός ή καιρός να καρπίζουν. Φυσικά στην αρχή, στα πρώτα χρόνια είχαν το νου τους σε αυτές κι όταν είχαν καρποφορία μάζευαν λίγα μήλα και τα υπόλοιπα τα άφηναν στα πουλιά ή να πέσουν και να σαπίσουν στο έδαφος. Με τα χρόνια και παγιώνοντας την εγκατάσταση μακριά από το χωριό, τις ξέχασαν αλλά τα δέντρα δεν έπαψαν να καρπίζουν, από συνήθεια ή επίτηδες να δουν πόσο αυτά έχουν σημασία για κάποιον που τα φύτεψε ή ακόμη και για τους εναπομείναντες συγχωριανούς.

Αυτά έχουν ένα δικαίωμα που δεν έχουν άλλα δέντρα…   

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 17102022

ΤΑ «ΚΡΗΤΙΚΑ» ΚΑΣΤΑΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ

 

H βροχή που άρχισε να πέφτει αργά χθες το βράδυ δηλώνει και τυπικά τον ερχομό του φθινόπωρου και από την άλλη, κλείνει τον κύκλο της καρποφορίας των κάστανων καθώς θα ρίξει τις τελευταίες ζίνες (το αγκάθινο καβούκι που περικλείει τους καρπούς) και ως το απόγευμα, αν προλάβουμε τα αγριογούρουνα θα μαζέψουμε τα τελευταία…

Η βροχή άργησε πολύ και είναι πια αργά για τις καστανιές που την περίμεναν πως και πως όλο το καλοκαίρι και στην ξηρασία που επικράτησε οφείλεται και μια μεγάλη μείωση της παραγωγής στην περιοχή του Ανατολικού Τυμφρηστού. Ένα άλλο ποσοστό, αρκετά μεγάλο της μειωμένης παραγωγής οφείλεται σε μια άλλη βροχή που έπεσε περί τα μέσα του Αυγούστου και εξαιτίας της αναπτύχθηκε ένας μύκητας που επέφερε την καταστροφή. Έτσι υπολογίζουμε φέτος μια μείωση της παραγωγής γύρω στα 80% πράγμα που αν συνέβαινε σε άλλες εποχές, όσοι ασχολούνταν αποκλειστικά με τα κάστανα θα πεινούσαν.

Αρκετοί από τους χωριανούς μου μέχρι πριν από τριάντα περίπου χρόνια στήριζαν το εισόδημά τους στις καστανιές. Οι καστανιές αυτές έβγαζαν τα λεγόμενα «κρητικά» κάστανα, μια ποικιλία που προήλθε όπως έλεγαν από τον εμβολιασμό των άγριων καστανιών που ευδοκιμούσαν στην περιοχή πριν από πολλούς αιώνες από κάποιον καλόγερο που έφερε μπόλια από την Κρήτη και ως φαίνεται βρήκαν τον τόπο τους. Υπήρχαν μέσα στο χωριό και σε μέρη που είχαν νερό μεγάλες καστανιές, ύψους 15 και 20 μέτρων ακόμη ενώ και οι άγριες ήταν επίσης τεράστια και εντυπωσιακά δέντρα.

Οι περισσότερες όμως απ’ αυτές ξεράθηκαν από μια αρρώστια που τις χτύπησε κι έμειναν ελάχιστες να τις θυμίζουν. Οι χωριανοί τις αντικατέστησαν με δεντρύλλια άλλων ποικιλιών που πήραν από τα φυτώρια τα οποία μεγάλωσαν και απέδωσαν γρήγορα, ορισμένα έφτασαν τα 6 – 7 μέτρα αλλά εκεί καθηλώθηκαν και άρχισε να μειώνεται τόσο σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα η παραγωγή τους. Αρκετά απ’ αυτά ξεράθηκαν ενώ πριν από δυο χρόνια τα χτύπησε η σφήκα και πολλά απ’ αυτά μαράζωσαν. Φέτος που φάνηκε πως πέρασε η σφήκα, έδειξαν πως συνέρχονται αλλά από τα μέσα του Αυγούστου και κατόπιν οι ζίνες τους έπαψαν να μεγαλώνουν και τελευταία στέγνωσαν πάνω στα κλαδιά. Όταν έφτασε η ώρα να αρχίσουν να πέφτουν τα κάστανα διαπιστώσαμε πως ήταν πολύ μικρά, άνοστα και τα μισά απ’ αυτά σάπια! Το γεγονός αποδόθηκε στον μύκητα που εμφανίστηκε τον Αύγουστο και όσοι ασχολούνται με τα κάστανα, ανησυχούν τώρα μήπως το κακό επαναληφθεί τον επόμενο χρόνο.

Αντιθέτως, οι άλλες καστανιές, με τα «κρητικά» παρά την έλλειψη νερού έδειξαν μια ιδιαίτερη αντοχή και παρά του ότι πέρασαν ένα δύσκολο κύκλο καρποφορίας έκαναν έναν καλό καρπό. Αντοχή έδειξαν επίσης και στον μύκητα που χτύπησε τις άλλες κι έτσι κράτησαν την παραγωγή τους σε ικανοποιητικό ποσοστό και μέγεθος. Έτσι αυτές πήραν πάνω τους την τιμή της φετινής παραγωγής και το γεγονός σχολιάστηκε έντονα. Πολλοί πήραν την απόφαση να κόψουν τις καστανιές με τις άλλες ποικιλίες και να φυτέψουν ντόπιες και να μετά να τις μπολιάσουν με «κρητικά» πράγμα που πιστεύουν πως θα πετύχει και σε κάποια χρόνια θα έχουμε αρκετά περιβόλια με τέτοια παραγωγικά δέντρα.

 

ΥΓ. Τα «κρητικά» κάστανα έχουν καφέ ξανθό περίβλημα, λεπτή υπόλευκη εσωτερική μεμβράνη και είναι γλυκά, είτε χλωρά, είτε διατηρημένα στο ψυγείο. Ακόμη πιο εύγεστα γίνονται όταν ξεραθούν.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 14102022

Η ΠΟΛΥΤΙΜΗ ΑΓΡΙΟΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΙΑ

 

Δεν είναι μόνο τα καρύδια και τα κάστανα που προσφέρει το χωράφι και ο κήπος τους περισσότερους μήνες του χρόνου αλλά και ένα σωρό άλλα πράγματα που ενώ οι παλιότεροι ήξεραν το ρόλο τους και τη χρήση τους, οι σημερινοί τα αγνοούμε ή το χειρότερο τα εκτιμούμε μόνο όταν αυτά διατίθενται στην αγορά από άλλους και πολλές φορές με υπερβολική προβολή ως υπερτροφές ή θαυματουργά φάρμακα. 

Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι θάμνοι και χόρτα που μπορούν να καλύψουν διατροφικές ανάγκες αλλά και κάποια που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Είναι πολλά και το καθένα εμφανίζεται διάφορες εποχές του χρόνου και αναλόγως τις γνώσεις που έχει κάποιος άνθρωπος, το συλλέγει, το αποθηκεύει και το χρησιμοποιεί όταν το χρειαστεί για τροφή η φάρμακο. Τα πως τα χρησιμοποιούσαν οι παλιότεροι για τους πολλούς επέζησε στις αφηγήσεις για τους «πρακτικούς γιατρούς» αλλά κυρίως σε σημειώσεις φυσιοδιφών, βοτανολόγων, φαρμακοποιών και φυσικά γιατρών, από την αρχαιότητα μέχρι τον περασμένο αιώνα που η φαρμακευτική δημιούργησε διάφορα τεχνητά σκευάσματα που αντικατέστησαν τα φυσικά φάρμακα. Η φύση εξάλλου ήταν αυτή που έδωσε τις περισσότερες ιδέες για την εξέλιξη του ανθρώπου.

Είναι πολλά αυτά τα φυτά αλλά ας σταθούμε σε ένα, την αγριοτριανταφυλλιά (rosa canina) που λόγω τη απουσίας των κατσικιών κυρίως γιατί σε αυτά άρεσαν περισσότερο τα φύλλα της, γέμισε τις εξοχές. Πρόκειται για έναν ακανθώδη θάμνο (φτάνει μέχρι τα 3 μέτρα καμιά φορά αν βρει υποστήριγμα) που μετά την όμορφη ανθοφορία του παράγει μικρούς κόκκινους ωοειδείς καρπούς που στο τριχωτό εσωτερικό τους κρύβουν τους σπόρους τους.

Αυτοί οι σπόροι λοιπόν κρύβουν μια σειρά σπουδαία πράγματα για την υγεία μας. περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης και γι΄αυτό είναι πρώτης τάξεως αντισκορβουτικό και φάρμακο για το ραχιτισμό. Το αφέψημα θεωρείται ιδανικό τονωτικό σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, στο συνάχι, την ατονία, την ανορεξία και τη δυσπεψία. Έχει στυπτικές ιδιότητες και βοηθά στην καταπολέμηση της διάρροιας και των κολικών των εντέρων. Επίσης θεωρείται πολύ αποτελεσματικό αντισηπτικό για μολύνσεις και ερεθισμούς των βλεφάρων και των οφθαλμών. Το αιθέριο έλαιο θεωρείται πολύ αγνό και ασφαλές για χρήση αλλά σπάνια κυκλοφορεί ανόθευτο. Συμβάλλει στην ανάπλαση του δέρματος (κυτταρική αναπαραγωγή). Συμβάλλει στην ελάττωση φλεγμονών και φαγούρας, ενυδατώνει την επιδερμίδα.

Ο καρπός είναι μία από τις πλουσιότερες πηγές βιταμίνης c. Περιέχει επίσης και άλλες βιταμίνες σε μικρότερη ποσότητα: α, β1, β2, ε, κ και φλαβονοειδή. Παραδοσιακά χρησιμοποιούταν για την καταπολέμηση της κόπωσης, των γαστρεντερικών προβλημάτων, ως μαλακτικό, ως στυπτικό, ως διουρητικό, ως γαργάρα για το στόμα και το λαιμό, για την υγεία των οφθαλμών, για τη θεραπεία από κρυολογήματα, γρίπη και ως αντισκορβουτικό, ιδιότητες που οφείλει στις ιδιότητες των βιταμινών και αντιοξειδωτικών φλαβονοειδών που περιέχει. Ο καρπός μπορεί να γίνει σιρόπι, γλυκό του κουταλιού ή μαρμελάδα, τα οποία αποτελούν άριστα διατροφικά συμπληρώματα ή να αποξηρανθεί και να γίνει τσάι. Πιο σπάνια τρώγεται ωμός. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο καθάρισμα του καρπού για οποιαδήποτε χρήση, αφού κάτω από το σαρκώδες μέρος βρίσκονται οι σκληρές τρίχες που είναι ερεθιστικές για το πεπτικό και αναπνευστικό σύστημα και πρέπει να αφαιρεθούν. Ο καρπός δεν είναι τοξικός. Σε παλαιότερες εποχές η αγριοτριανταφυλλιά είχε χρησιμοποιηθεί ως διατροφικό τσάι. Στην παραδοσιακή ιατρική του χθες και του σήμερα, είναι γνωστό ότι το τσάι αγριοτριανταφυλλιάς αυξάνει την ανοσία του σώματος. Συνιστάται σε περιπτώσεις κρυολογήματος, ουλίτιδας και πονόδοντους. Οι σπόροι των καρπών της αγριοτριανταφυλλιάς έχουν διουρητική δράση. Το τσάι που γίνεται από αυτούς τους σπόρους βοηθά στη θεραπεία των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Η τονωτική δράση του τσαγιού δείχνει ότι είναι ένα φάρμακο για την αναιμία και επιπλέον συνιστάται για την απώλεια βάρους, δεδομένου ότι δρα ενάντια του ουρικού οξέος και των τοξινών. Τα άνθη και οι καρποί της αγριοτριανταφυλλιάς χρησιμοποιούνται για γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, σιρόπια και ζεστά ροφήματα με έξοχη γεύση.

Από πέρσι που ξεκίνησα να καθαρίζω το μεγάλο χωράφι, άρχισα να δίνω προσοχή στις αγριοντριανταφυλιές και τις περιποιήθηκα όπως σχεδόν και τις ημέρες. Αυτές πήραν επάνω τους και φέτος είχαν μια εξαιρετική ανθοφορία που εξελίχθηκε σε μια πρωτοφανή επίσης καρποφορία. Μάζεψα αρκετά και θα τα χρησιμοποιήσω αναλόγως ακολουθώντας κυρίως τις ιδέες που διαβάζω στον δικτυακό χώρο στον οποίο πολλές φορές η προβολή και η διαφήμιση ανάλογων προϊόντων υπερβάλει και για τούτο απαιτείται κάποια προσοχή.  Πιστεύω πως με λίγη προσοχή στη χρήση τους θα έχω κάποια θετικά αποτελέσματα και τότε θα μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία. Προς το παρών μπορώ να πω ότι έχω ομορφήνει  το χωράφι με αγριοτριανταφυλιές που τους καρπούς τους μοιράζομαι με τα πουλιά.       

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι πληροφορίες για την αγριοντριανταφυλιά από διάφορες πηγές στο διαδίκτυο.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 13102022

ΤΟ ΑΜΠΕΛΑΚΙ ΦΕΤΟΣ ΜΑΣ ΧΑΡΙΣΕ ΜΌΝΟ ΖΩΧΟΥΣ

 

Τα άγρια χόρτα ήταν ανέκαθεν το καταφύγιο των ανθρώπων καθώς αυτά φύτρωναν στις εξοχές και τα λιβάδια χωρίς νοικοκύρη και αν τα προλάβαιναν από τα ζώα γέμιζαν με αυτά το στομάχι τους στις δύσκολες εποχές και στις περιόδους που λιγόστευαν τα τρόφιμα. Πολλά δε απ’ αυτά έχουν και ευεργετικές ιδιότητες, πράγμα που τα κάνει περιζήτητα όταν αυτά μάλιστα προέρχονται από σημεία όπου δεν χρησιμοποιούνται φάρμακα και λιπάσματα και οι τιμή τους στην αγορά, όταν φτάνουν βέβαια, είναι αρκετά αλμυρή.

Φυσικά πριν από κάποια χρόνια δεν υπήρχαν τέτοια προβλήματα, όσοι τα μάζευαν πρόσεχαν μόνο να μην είναι μαγαρισμένα από διάφορα ζώα, όπως τα σκυλιά. Τα άλλα ζώα, πρόβατα και κατσίκες δεν τους πείραζαν καθώς αυτά με την κοπριά τους τα βοηθούσαν στην ανάπτυξη ενώ με το πέρασμά τους μέσα από τα χωράφια, «ζύμωναν» τη γη με τα πόδια τους και αυτό έμοιαζε με όργωμα. Εκτιμούσαν δε πολύ περισσότερο εκείνα που φύτρωναν μέσα στους κήπους μετά την καλλιεργητική περίοδο και τέτοια ήταν κυρίως τα ραδίκια και οι ζοχοί. Αυτά βλάσταιναν κάθε άνοιξη, μόλις ζέσταινε ο καιρός στο ίδιο σημείο από τους σπόρους που έπεφταν στη γη και ξαναβλάσταιναν αμέσως μετά τις πρώτες βροχές το φθινόπωρο. Και στις δυο εποχές, ήταν γευστικότατα και εκτιμούνταν απ’ όλους.

Με την απομάκρυνση όμως του κόσμου από την ύπαιθρο και την εξυπηρέτησή τους πλέον από συστηματικές καλλιέργειες τέτοιων λαχανικών και σε διάφορα είδη και ποικιλίες η παραγωγή των αυτοφυών μειώθηκε μέχρι που σε ορισμένα σημεία να έχουν εξαφανιστεί. Τούτο οφείλεται κυρίως στην εγκατάλειψη που έχει ως συνέπεια το αγρίεμα της υπαίθρου η οποία σιγά – σιγά γίνεται δάσος που δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της χαμηλής χλωρίδας κάτω από τα κλαδιά. Ένας άλλος λόγος είναι η μείωση της βοσκής καθώς έχουν περιοριστεί κατά πολύ τα ζωντανά ή αυτά είναι κλεισμένα σε μαντριά και ειδικές εγκαταστάσεις χωρίς να έχουν καμιά επαφή πλέον με την ύπαιθρο. Από την άλλη πάλι, τα τελευταία χρόνια όταν ακόμη βοσκούσαν στα χωράφια, τα πρόβατα και οι αγελάδες μέσω της τροφής τους και της κοπριάς της γέμισαν την ύπαιθρο από ξενικά είδη, ορισμένα από τα οποία κυριάρχησαν και παραμέρισαν την ντόπια χλωρίδα. Κραυγαλέο παράδειγμα είναι η εξαφάνιση από πολλές περιοχές του άγριου τριφυλιού και άλλων ειδών που δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό. Τα άγρια λαχανικά πάλι ευδοκιμούσαν σε σιτοχώραφα και σε άλλα που είχαν καλλιεργηθεί με καλαμπόκι αλλά και αυτό έχει σταματήσει να γίνεται εδώ και πολλά χρόνια και γη σκλήραινε πολύ κι έτσι και να πέσει κάπου ο σπόρος τους δεν μπορεί να βλαστήσει.  

Έτσι το είδαμε σαν θαύμα φέτος, μετά από τις πρώτες βροχές τον Σεπτέμβριο να γεμίζει το φραγμένο μικρό αμπέλι που έφτιαξα πέρσι σε μια άκρη του μεγάλου χωραφιού και πάει καλά, από ζοχούς και ραδίκια. Από που ήρθε ο σπόρος τους δεν ξέρω αλλά βρήκαν αφράτο χώμα ανάμεσα στα κλήματα και φύτρωσαν χωρίς τον φόβο της βοσκής. Τα άφησα να μεγαλώσουν λιγάκι και μάζεψα προχθές μερικά αφήνοντας κάποια άλλα να μεγαλώσουν αργότερα για να έχουμε μέχρι να πιάσουν τα κρύα και έρθουν τα χιόνια. Από εκεί, από το αμπέλι την πιστεύω πως θα αρχίσουν να πέφτουν σπόροι και να γεμίσει, όπως παλιά το χωράφι απ’ αυτά τα υπέροχα δώρα της φύσης.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 12102022 

ΠΩΣ ΘΑ ΦΥΓΕΙ ΤΟ ΑΓΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΛΩΝΟ;

 

Καινούργιος στον Κολωνό, δεν πρόλαβα να γνωρίσω τους γείτονες και νιώθω αρκετά ενοχλημένος από το γεγονός ότι κάποιους, τον παλιάνθρωπο Ηλία Μίχο που το κατάστημά του είναι 70 μέτρα, στον ίδιο δρόμο με το δικό μου και το άλλο κάθαρμα τον  Ιωάννη Σοφιανίδη από την Νίκαια τους γνώρισα από φωτογραφίες «τρέχουν» στο διαδίκτυο και στα ΜΜΕ. Φυσικά περιμένω να δω και τους υπόλοιπους, και τους 213 αν είναι δυνατόν που ενδιαφέρθηκαν να συνευρεθούν, επί πληρωμή στο άθλιο βιαστή - μαστρωπό με το δύστυχο 12χρονο κορίτσι και θα πρότεινα αντί άλλης ποινής την δια βίου εξορία σε μια ερημόνησο αφημμένους στην τύχη τους να φάνε ο ένας τον άλλο. Μόνο έτσι δεν θα κυκλοφορούν ανάμεσά μας και θα φύγει το άγος από την γειτονιά μας και κάθε άλλη στον κόσμο…

Κύροι δικαστές δείξτε θάρρος και επιβάλετε την ποινή που τους ταιριάζει…

ΑΘΗΝΑ, 11102022 

ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΛΕΙΠΑΝ ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΧΕΡΙΑ

 

Καθώς φτάνει ο καιρός για το μάζεμα της ελιάς που είναι και η πιο εκτεταμένη καλλιέργεια στην Ελλάδα  αρχίζουμε να ακούμε και να διαβάζουμε ότι λείπουν εργατικά χέρια και μπορεί ο καρπός να μείνει στα χωράφια. Με αφορμή τις ελιές ξεκινάει ένας άλλος διάλογος για την έλλειψη εργαζομένων σε κάθε πτυχή σχεδόν της οικονομίας μας, ακόμη και του Δημοσίου που παραδοσιακά είναι και ο μεγαλύτερος εργοδότης στη χώρα μας!

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος ακούγονται ένα σωρό γνώμες, από ειδικούς και άσχετους, όλοι επισημαίνουν πως οι ντόπιοι δεν φτάνουμε να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε εργατικά χέρια και μάλιστα τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα λιγοστέψουμε. Φυσικά σαν λύση αναφέρονται οι μετανάστες αλλά κι εδώ υπάρχουν ένα σωρό ζητήματα που έχουν να κάνουν με το άσυλο, τον χρόνο παραμονής, τις ειδικότητες, πράγματα που θα μπορούσαν να λυθούν εύκολα αλλά ένα πλήθος ετερόκλητων δυνάμεων εμποδίζουν την δημιουργία ενός πλαισίου που θα μπορούν να κινηθούν εργαζόμενοι και εργοδότες.

Στον διάλογο επίσης συχνά αναφέρεται η απροθυμία των νέων (ηλικίας 20 – 30) οι οποίοι συγκροτούν και τον μεγαλύτερο δείκτη ανεργίας στην Ευρώπη να εργαστούν στα χωράφια και σε άλλα χειρωνακτικά επαγγέλματα προφασιζόμενοι τις σπουδές και την απειρία. Δικαιολογημένα, αφού η πλειονότητά τους θεωρούσε το πτυχίο ως κλειδί που ανοίγουν οι πόρτες της εργασίας ενώ ο τρόπος που σπούδασαν τους απομάκρυνε από την πραγματική αγορά της εργασίας που ακόμη ο κάθε ανειδίκευτος μπορούσε να βρει ένα μεροκάματο. 

Είναι ένα σωρό ζητήματα που στην ταχύτητα της εξέλιξής της τις τελευταίες δεκαετίες η ελληνική κοινωνία ούτε καν ασχολήθηκε, όπως δεν ενδιαφέρθηκε για την ερήμωση της υπαίθρου η οποία και αντιμετωπίζει φανερά πλέον την έλλειψη όχι μόνο εργατικών χεριών για το μάζεμα των καρπών αλλά και για μια σειρά άλλων επαγγελματιών τους οποίους μπορούν να αναζητήσουν πλέον μόνο στις μεγάλες πόλεις και σε κάποια κεφαλοχώρια.

Τα τελευταία τριάντα χρόνια την ανάγκη αυτή κάλυψαν με επιτυχία οι γείτονες Αλβανοί καθώς και άλλοι από τα Βαλκάνια αλλά καθώς άλλαξαν τα πράγματα στις χώρες τους, όσοι επένδυσαν σε αυτές επέστρεψαν να κάνουν νοικοκυριό εκεί. Όσοι δε φτιάχτηκαν στην Ελλάδα, άλλαξαν σιγά – σιγά τρόπο ζωής και εξομοιώθηκαν με τους Έλληνες στις αντιλήψεις περί εργασίας και ποιος τις κάνει. Από την άλλη μεριά, οι Ασιάτες και οι Αφρικανοί μετανάστες στην Ελλάδα, ελάχιστα ενδιαφέρονται για τέτοιες δουλειές και μάλιστα όταν αυτές βρίσκονται έξω από την Αθήνα ή άλλα αστικά κέντρα. Έτσι, και με μεγαλύτερο μεροκάματο αν διαθέσουν οι παραγωγοί ελιάς, δύσκολα θα βρουν εργάτες.

Το θέμα πάντως δεν είναι καινούργιο. Πάντα στο μάζεμα της ελιάς χρειάζονταν πολλά χέρια και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες που η ύπαιθρος ήταν γεμάτη κόσμο, οι νέοι από τα ορεινά χωριά κυρίως μετανάστευαν για δυο – τρεις μήνες στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές. Απ’ αυτές επέστρεφαν στα χωριά τους με κάποια χρήματα γιατί δεν ήταν και τίποτα σπουδαία τα μεροκάματα τότε και κανένα ντενεκέ λάδι που ήταν πιο πολύτιμο. Δεν πήγαιναν ψάχνοντας αλλά ακολουθούσαν κάποιους που γνώριζαν τους ελαιοπαραγωγούς και αυτοί φρόντιζαν για την διαμονή τους και την διατροφή τους. Σε αναλογία δε αντρών και γυναικών, περισσότερα ήταν τα κορίτσια και αυτό ήταν και ένα ταξίδι χειραφέτησής τους καθώς αρκετά παντρεύονταν εκεί που πήγαιναν. Το ίδιο συνέβαινε και με το μάζεμα του βαμβακιού στη Θεσσαλία στη μέχρι που εμφανίστηκαν οι μηχανές. Άδειαζαν τα ορεινά χωριά από τα κορίτσια που πήγαιναν να μαζέψουν βαμβάκι ή άλλα προϊόντα στον κάμπο.

Η δεξαμενή αυτή των ντόπιων εργατικών χωριών άδειασε μετά την δεκαετία του ΄80, όπως άδειασε και ολόκληρη η ύπαιθρος και το φαινόμενο μπορεί να επαναληφθεί όταν υπάρξει ανάγκη που δεν θα βάζει μπροστά τα πτυχία ή την απειρία. Πότε θα γίνει αυτό κανένας δεν γνωρίζει αλλά η ιστορία δεν γράφεται όπως τη θέλουμε εμείς αλλά όπως αυτή κυλάει…

 Στη φωτογραφία, νέοι και νέες από το χωριό Νεράϊδα (Σπινάσα) Καρδίτσας σε κάποιο ελαιοπαραγωγικό χωριό της Λοκρίδας, στις αρχές της δεκαετίας του ’60.

ΑΘΗΝΑ, 11102022