Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ

 

Eπέλεξα για το ξεκίνημα των «Μικρών Πατρίδων»  στη δικτυακή τους εκδοχή, τη Μελίβοια Λάρισας και τις καλλιέργειες των δέντρων που κάνουν εκεί και τούτο δεν αποτελεί σύμπτωση με τη συγκομιδή των κάστανων και των μήλων που τέλειωσε πριν από λίγες ημέρες ικανοποιητικά για όλους.Το αφιέρωμα αυτό το ετοίμαζα από πέρσι τέτοιον καιρό που για πρώτη φορά επισκέφθηκα τη Μελίβοια, χάρη στην πρόσκληση του φίλου Αντώνη Γκαμπράνη και ένιωσα πως ανακάλυπτα αν όχι ένα καινούργιο κόσμο, σίγουρα έναν άλλο που ξεχωρίζει μέσα στην Ελλάδα της κρίσης, της στεναχώριας και της απαισιοδοξίας που πολλούς καταπονούν. 

 

Με τον δήμαρχο Αγιάς στην καστανιά κοντά στη θάλασσα.

Πέρσι είχα γνωρίσει ένα χωριό οι άνθρωποι του οποίου είχαν χρήματα, χρήματα ζεστά και αληθινά που εισέπρατταν εκείνες τις ημέρες από την πώληση των κάστανων και όλοι είχαν καλή διάθεση γιατί ένοιωθαν την τσέπη τους γεμάτη από τους κόπους τους ολόκληρο το χρόνο στα καστανοχώραφα και στους μηλεώνες. Παρακολούθησα με πολύ ενδιαφέρον το «παζάρι» που γίνεται με την έναρξη της συλλογής των καστάνων στο δρόμο δίπλα από το σχολείο και είδα πως οι κόποι μιας χρονιάς εξαργυρώνονται με τον καλύτερο τρόπο. Μίλησα τότε με πολλούς Μελιβοιώτες, ανθρώπους ώριμους που δήλωναν ικανοποιημένοι από την επιλογή τους να φυτέψουν κάποτε εκεί καστανιές και να ασχοληθούν συστηματικά με την καλλιέργειά τους και νέους που βλέπουν την δεντροκαλλιέργεια σαν μια λύση στη κρίση που βιώνει όλη η Ελλάδα και μια επένδυση για το μέλλον τους. Πολλοί μάλιστα μιλούσαν για περισσότερη αξιοποίηση του θησαυρού που έχει το χωριό τους.

Με τον γεωπόνο Δημήτρη Γκουλιάκη στους καστανεώνες.

 Έχοντας περπατήσει τα προηγούμενα χρόνια σε πολλά μέρη της Ελλάδας, ειδικά τα ορεινά και τα ημιορεινά της Κεντρικής Ελλάδας και της Θεσσαλίας όντως εντυπωσιάστηκα με την περίπτωση της Μελίβοιας και καθώς την θεωρώ ως παράδειγμα για όλη την Ελλάδα που ψάχνει καινούργιους δρόμους για να προκόψει, κάνω με αυτή τη δικτυακή αρχή των «Μικρών Πατρίδων» που στοχεύουν να περπατήσουν όλη τη χώρα και να αναδείξουν τις αληθινές και δυνατές στιγμές των ανθρώπων που την αγαπούν και τη φροντίζουν. 

Με τον γεωπόνο Δημήτρη Γκουλιάκη και τον πατέρα του στις μηλιές.

Ξεκινώντας λοιπόν σήμερα τη δικτυακή εκδοχή των «Μικρών Πατρίδων» σε συνεργασία με τη σκηνοθέτιδα Σοφία Παπαχρήστου η οποία πρσοπαθεί όσο μπορεί να δώσουμε μαζί τον αέρα της κίνησης και του βίντεο στα θέματα που κάνουμε, θέλω να την ευχαριστήσω από εδώ για την επιμονή και υπομονή της να με εντάξει σε αυτό το καινούργιο για μένα μέσο επικοινωνίας. 

Η Σοφία Παπαχρήστου με τον δήμαρχο Αγιάς Αντώνη Γκουντάρα.

 

Κι ακόμη να ευχαριστήσω από εδώ τον καλό φίλο από τη Μελίβοια Αντώνη Γκαμπράνη που μου άνοιξε τις πόρτες του χωριού του, το δήμαρχο Αγιάς Αντώνη Γκουντάρα για τις πληροφορίες που μας έδωσε, τον γεωπόνο Δημήτρη Γκουλιάκη για την ξενάγηση στα καστανοχώραφα, τον καλλιεργητή Αντώνη Δάλδα για το ιστορικό της καστανοκαλλιέργειας που μας είπε στο χωράφι του καθώς και σε όλους τους Μελιβοιώτες που με τον τρόπο τους μας βοήθησαν να ανακαλύψουμε κι εμείς το «Θησαυρό της Μελίβοιας». Υποσχόμεθα δε ότι θα δώσουμε συνέχεια στο θέμα της Μελίβοιας όλους τους μήνες του χρόνου και σε όλο τον κύκλο της παραγωγής των πολύτιμων καρπών της γης της.

ΑΘΗΝΑ, 29102014

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ‘40

 

Με τον Θοδωρή Σουλιώτη και τον πατέρα του Παντελή στην Αγιά

Στην Αλβανία το 1940 πολέμησαν στην αρχή οι κληρωτοί της κλάσης 1918 και 1919 και στην εξέλιξη των επιχειρήσεων μέχρι την άνοιξη του 1941 που έσπασε το μέτωπο, επιστρατεύτηκαν και αρκετές προηγούμενες κλάσεις και πήραν μέρος στον πόλεμο για να γυρίσουν στο τέλος όλοι νικημένοι στα σπίτια τους και να ζήσουν και να δράσουν στην μαύρη κατοχή ο καθένας με τον τρόπο του...

Από εκείνη τη γενιά των πολεμιστών, πολλοί λίγοι έχουν απομείνει πλέον στη ζωή και καθώς διανύουν την 9^η ή την 10^η δεκαετία της ζωής τους τα όσα έχουν να καταθέσουν ακόμη για  τη μεγάλη και φοβερή εποχή είναι ελάχιστα, φθαρμένα πια από το χρόνο αλλά όπως και να έχει το πράγμα, παραμένουν ενδιαφέροντα μιας κι εκείνοι που τα αφηγούνται δεν είναι μνημεία μόνο πολέμου αλλά και της ζωής.

Έχοντας από μικρός, μια έφεση θα έλεγα στα ζητήματα της ιστορίας της μικρής μου πατρίδας, τη Μεγάλη Κάψη Τυμφρηστού και μια καλή διάθεση να μαθαίνω για πράγματα που έκαναν στη ζωή τους μεγαλύτεροι από μένα είχα κάτσει με τις ώρες να ακούω από τους χωριανούς μου ιστορίες του πολέμου και των καταστάσεων που είχαν ζήσει. Πρόλαβα μάλιστα να ακούσω για την Μικρά Ασία όπου πολέμησε τον μπάρμπα Ηλία Κεραμίδα αλλά πολύ περισσότερα άκουσα από όσους συγχωριανούς μου πολέμησαν στην Αλβανία, έζησαν ή πήραν μέρος στην Αντίσταση και στον Εμφύλιο και ορισμένοι από αυτούς είναι ακόμη στη ζωή και σε θέση βεβαίως να τα επαναλάβουν για μια ακόμη φορά, κάτι που μου αρέσει πολύ αλλά δεν το επιζητώ πλέον γιατί νιώθω πως τους κουράζω και τους αφήνω να λένε ότι και όπως θέλουν.

Δεν ήταν όμως έτσι τα πράγματα μέχρι πριν από λίγα χρόνια, όταν έφυγα από την «Ελευθεροτυπία» και έτρεχα σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας και μεταξύ των άλλων που έγραφα ήταν και μια σειρά αφηγήσεων από πολεμιστές του ’40 (δείτε κάποιες που δημοσιεύσα το 2008 στην «Ελευθεροτυπία» και διατηρώ στον «Ακτήμονα»). Οι συνομιλητές μου ήταν περισσότεροι και νεότεροι και οπωσδήποτε λειτουργούσε και για μένα το κίνητρο της δουλειάς που θα έβλεπε το φως της δημοσιότητας, κάτι που πλέον έχει χαθεί και μόνο ως συνήθεια στους δικτυακούς χώρους γίνεται.

Με την εμπειρία μου λοιπόν με τους αφηγητές μιας ηλικίας ήμουν βέβαιος πως δεν υπάρχουν άλλοι ζωντανοί από εκείνους τους Έλληνες που πολέμησαν το 1940 στην Αλβανία και θεώρησα το θέμα λήξαν. Δεν τα εκτίμησα όμως σωστά και να που φέτος ανακάλυψα τρεις εν ζωή ανθρώπους που πολέμησαν, μίλησα μαζί τους αλλά δυστυχώς από την κουβέντα τίποτα περισσότερο απ’ όσα ξέραμε δεν έβγαινε καθώς η μνήμη τους, όπως και όλη η Ελλάδα έχει απομακρυνθεί πολύ από εκείνη την φοβερέ εποχή.

Με τον Γιάννη Μάλλη, στον Πέρα Τριοβάσαλο της Μήλου

 

Ο Γιάννης Μάλλης (1910) από τη Μήλο. Από τους πιο ηλικιωμένους καλοστεκούμενους σήμερα Έλληνες. Επιστρατεύτηκε κι αυτός και με τον λόχο Μήλου προωθήθηκε στην Αλβανία όπου ως στρατιώτης πεζικού πολέμησε σε διάφορα μέτωμα και μετά τη συνθηκολόγηση επέστρεψε με τα πόδια στην Αθήνα και από τον Πειραιά γύρισε στην γερμανοκρατούμενη Μήλο με ένα καίκι. Εκεί ανέπτυξε δράση με τους αντιστασιακούς του νησιού, βοήθησε τον Ιερό Λόχο και συμμετείχε στη μονάδα που απελευθέρωσε τη Μήλο. Όλα τα χρόνια του δούλεψε στα ορυχεία και σήμερα ζει στον Πέρα Τριβάσαλο.

Ο Ηλίας Βουρλιάς σε ένα καφενείο της Αγίας Μαρίνας φέτος το καλοκαίρι

 Ο Ηλίας Βουρλιάς (1914) από το Σαραντάπορο Καρδίτσας. Ο Ηλίας δεν υπηρέτησε στρατιωτική θητεία επειδή ήταν προστάτης οικογένειας αλλά ήταν ήδη στη Χωροφυλακή κι η κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς τον βρήκε στο Αστυνομικό Τμήμα Βότση. Από εκεί μετατέθηκε στην Καρδίτσα όπου και άρχισε να ανακατεύεται με το αντιστασιακό κίνημα που μόλις είχε αρχίσει να αναπτύσσεται και στα χωριά των Δολόπων και βγήκε κι αυτός στο βουνό. Στη διάρκεια του Εμφυλίου έμεινε στην Καρδίτσα και με το τέλος του, στις κοινοτικές εκλογές του 1950 βγήκε πρόεδρος Νεράιδας και απ’ αυτό το πόστο υπηρέτησε πολλές τετραετίες το χωριό του. Σήμερα ζει μόνος του στην Αθήνα και μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που βγαίνει στην πλατεία Αγίας Μαρίνας όπου και συναντιόμαστε συχνά και κουβεντιάζουμε για τα μεταπολεμικά πράγματα στο χωριό του. 

 

Ο Παντελής Σουλιώτης στο σπίτι του στην Αγιά τον φετινό Οκτώβριο

Ο Παντελής Σουλιώτης  (1916) από την Αγιά. Υπηρέτησε το 1934 στους ευζώνους και στην Προεδρική Φρουρά, επιστρατεύτηκε και υπηρέτησε ως λοχίας πεζικού σε κάποια μονάδα που επιχειρούσε στην περιοχή της Ερσέκα και έφτασε ως το Ελβασάν. Θυμάται όλες τις κακουχίες του πολέμου και κυρίως το κρύο. Επέστρεψε με τα πόδια ως το χωριό χωρίς το όπλο το οποίο πέταξε στο δρόμο. Το χωριό το βγήκε γεμάτο Ιταλούς και σύντομα βγήκε αντάρτης στο Πήλιο. Μάχιμος του ΕΛΑΣ έφτασε στα Δεκεμβριανά μέχρι έξω από την Αθήνα. Μετά την απελευθέρωση διώχθηκε, εκτοπίστηκε και σαν ησύχασαν τα πράγματα επέστρεψε στην Αγιά άνοιξε μπακάλικο και τον θυμούνται όλοι στην περιοχή γιατί από το μαγαζί του περνούσαν για ένα τσίπουρο σαν έρχονταν ή έφευγαν από την Αγιά. Χωρίς την γυναίκα του ζει σήμερα στην Αγιά και του χρόνου ετοιμάζεται να γιορτάσει τα 100^α γενέθλιά του που τον βρίσκουν ακόμη όρθιο και με λίγη ανάγκη εξυπηρέτησης από τους άλλους.

- Με τους τρεις αυτούς πολεμιστές του ’40 θεωρώ πως κλείνω κι εγώ τον κύκλο των συνεντεύξεων με τους τελευταίους αυτής της γενιάς η οποία τίμησε όσο καμιά άλλη στην πρόσφατη ιστορία την Ελλάδα και στάθηκε ως άρμοζε απέναντι στον εισβολέα και τον κατακτητή. Πέρα απ’ αυτό όμως είναι και η γενιά εκείνη που πολέμησε και στην περίοδο της ειρήνης πλέον να σηκώσει την Ελλάδα ψηλά, το κατάφερε και ευτυχώς έχει αποσυρθεί γιατί δεν θα μπορούσε να δει πως την καταντήσαμε...  

ΑΠΟΓΕΥΜΑ ΟΚΤΩΒΡΗ ΣΤΟ ΣΑΡΩΝΙΚΟ...

Χθεσινές οι εικόνες της νεροποντής στην Αθήνα όπου τα αρχαία ρέματα και οι ποταμοί αναζητώντας τους δρόμους τους και βρίσκοντάς τους μπαζωμένους και χτισμένους δεν δίστασαν να τους καθαρίσουν και στα δελτία ειδήσεων, παθόντες, αρμόδιοι και ευαίσθητοι αναζητούν για μια άλλη φορά το «κράτος» να ξεθυμάνουν χωρίς κανένας να σκεφτεί έστω και λιγάκι, την δική του ευθύνη και συμμετοχή...    

 

Μπορεί τα νερά του Σαρωνικού να είναι ακόμη θολωμένα από τις λάσπες της Δυτικής Αθήνας που τον γέμισε ο Κηφισός αλλά η επιφάνειά του έλαμπε όταν τα βαριά σύννεφα του νοτιά άφηναν που και που τον ήλιο να βγει και να φωτίσει τη ωραία ρεγγάτα με τα μικρά ιστιοφόρα που έπλεε ανοιχτά της μουντής πόλης. 

ΑΘΗΝΑ, 26102014

ΚΙΝΗΣΗ ΖΩΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ

Έχω πάει πολλές φορές μέχρι σήμερα στο Πεδίον του Άρεως, είτε γιατί με έφερνε εκεί ο δρόμος μου από και προς την Κυψέλη αλλά και γιατί κάποιες φορές εκεί πήγαινα να περάσω λίγη ώρα, ειδικά όταν ο καιρός έχει τις αναποδιές του και τούτο μου θύμιζε κάπως το χωριό και τα δάση, έστω και σε μικρογραφία και πάντα το χαιρόμουν. Την περασμένη Κυριακή όμως το χάρηκα περισσότερο από κάθε άλλη φορά και έμαθα μάλιστα και πολλά πράγματα χάρη στην ξενάγηση που μας έκαναν οι φίλοι από το 6ο Διαμέρισμα του Δήμου που είχαν την πρωτοβουλία να κάνουν στις 18 - 19 Οκτωβρίου ένα διήμερο συνάντησης και ζωής στο Πεδίο του Άρεως.

Η γνωριμία με το Πεδίον του Άρεως ξεκίνησε από το άγαλμα του Βασιλιά Κωνσταντίνου και στις συχνές στάσεις οι ξεναγοί μας, Τασούλα Βερβενιώτη, Κώστας Τσαλαπάτης, Θοδωρής Κοκκινάκης μας μίλησαν για την ιστορία του μεγάλου άλσους αλλά και για σημεία του με σημασία για την ιστορία της πόλεως και της περιοχής. Όπως για το «θέατρο Αλίκη», την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους που έχει αγιογραφήσει ο Κόντογλου, το παρατημένο γιαπί του «Άλσους» του Γιώργου Οικονομίδη, το ρεματάκι της ανάπλασης που ξεράθηκε καθώς και για άλλα έργα όπως η στοά των Ροδώνων που θάλλουν μόνο σκουριασμένα κικλιδώματα, το κενοτάφιο του Αλέξανδρου Υψηλάντη καθώς και την οδό με τις προτομές των αγωνιστών της Παλλιγενεσίας και άλλα που πολλοί για πρώτη φορά άκουγαν.

Στο χώρο μπροστά από τον βαρύ και άκομψο ανδριάντα του λειτούργησε για το διήμερο παιδότοπος και παιχνίδια για μικρούς και μεγάλους ενώ έγιναν συζητήσεις για τον ρατσισμό και τους ελεύθερους χώρους και τα μεταλαγμένα καθώς ενώ το Σάββατο έγινε λαϊκή συνέλευση με θέμα "Ελεύθεροι χ΄΄ωροι - Η περίπτωση του Πεδίου Άρεως". Τις δυο αυτές ημέρες λειτούργησε επίσης και λαϊκή με βιολογικά προϊόντα και άλλα παραδοσιακά προϊόντα και συλλογική κουζίνα από  την   συνεταιριστική κοινωνική επιχείρηση Red Kitchen και την δομή Αλληλεγγύης το "Μυρμήγκι". Δεν έλειψαν όμως και μουσικές από την μπάντα του ΚΕΘΕΑ και το συγκρότημα ANASA.

Δεν έχω να πω πολλά πράγματα για τη σημερινή κατάσταση στο Πεδίον του Άρεως όπου όπως δείχνουν τα πράγματα λιμνάζει η αδιαφορία και η εγκατάλειψη των πανάκριβων έργων ανάπλασης που στόχο είχαν πως θα κερδίσουν οι εργολάβοι από τις κατασκευές και τα παραίτερα υλικά με τα οποία κάλυψαν όχι μόνο το χώμα αλλά κι εκείνη τη σεμνή παλιά άσφαλτο που πατούσε όποιος δεν ήθελε να λασπώσει τα παπούτσια του. Αυτό όμως που δεν πρέπει να παραλείψω είναι ότι με τα τόσα εκατομμύρια που ξόδεψαν, υπολογίζω πως θα μπορούσαν να διατεθούν για μεροκάματα σε καμιά εικοσαριά πραγματικούς κηπουρούς για μια ζωή ολόκληρη και τα αποτελέσματα θα ήταν πιο ορατά και το πάρκο πιο φιλικό για όλους. Πως θα γινόταν όμως αυτό όταν παντού τον πρώτο λόγο έχει το κέρδος;

Η ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΓΙΘΕΑ

Η Αργιθέα* είναι το κομμμάτι εκείνο των Αγράφων  που στη ουσία ξεκίνησαν το μακρύ τους ταξίδι στη Ελλάδα οι «Μικρές Πατρίδες» πριν από είκοσι χρόνια και συγκεκριμένα από το πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο του 1993 στα Βραγκιανά. Από τότε ως τα σήμερα έχω πάει εκεί πολλές φορές σε διάφορες εποχές του χρόνου και φυσικά έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους με τους οποίους γίναμε και καλοί φίλοι και μοιραζόμαστε μαζί τους προβληματισούς και την αγωνία για τον τόπο χώρια που στις σημειώσεις μου μπορούμε να δούμε και την εξέλιξη μέσα σε 20 χρόνια του χωματόδρομου σε άσφαλτο!!!

Όλα αυτά τα χρόνια παρακολουθούσα συστηματικά και παρέμβαινα όσο μπορούσα από τις στήλες των εφημερίδων αλλά και προσωπικά, στα πράγματα και στην πορεία αυτού του ωραίου, μοναχικού τόπου. Δεκάδες είναι τα κείμενα και εκατοντάδες οι φωτογραφίες από την περιοχή που όσο την περπατάει κάποιος τόσο περισσότερο την αγαπάει και την πονάει, ειδικά τα τελευταία χρόνια που για ένα σωρό γνωστούς σε όλους λόγους αποψιλώθηκε από ανθρώπους και υποχώρησε δραματικά οποιαδήποτε οικονομική τοπική δραστηριότητα, γεωργία δηλαδή και κυρίως κτηνοτροφία στα απέραντα και ονομαστά ορεινά λιβάδια.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως έφτασε το τέλος όπως και σε άλλες περιοχές της χώρας; Όχι βέβαια γιατί κάποιοι επιμένουν ακόμη να συντηρούν κάποια μεγάλα κοπάδια και να ανεβαίνουν τα καλοκαίρια στις κορφές και τις πλαγιές των Αγράφων ακολουθώντας την παράδοση, αλλά και δίνοντας το παράδειγμα σε όσους θα ήθελαν να ακολουθήσουν το δρόμο τους. Δρόμο που στην εποχή της μεγάλης κρίσης που βιώνουμε και εφ΄όσον ληφθεί σοβαρά και νοικοκυρεμένα δίνει και μια αξιοπρεπή λύση σε ζητήματα απασχόλησης και επιβίωσης.

Αυτούς τους λίγους κτηνοτρόφους αλλά και όλους τους ανθρώπους που κατοικούν μόνιμα στην Αργιθέα επιχειρεί να υποστηρίξει και να εμπνεύσει ο Δήμος Αργιθέας. Γι’ αυτό και  οργανώνει αύριο, Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 12 το μεσημέρι  στην Ταβέρνα «ΤΟ ΔΙΑΣΕΛΟ» στην Τοπική Κοινότητα Φουντωτού, εκδήλωση στήριξης της κτηνοτροφίας και των ανθρώπων της και καλεσμένοι είναι όλοι οι Αργιθεάτες και οι φίλοι της Αργιθέας και των Αγράφων. 

* Η Αργιθέα και τ΄ Άγραφα αποτέλεσαν πάνω από 10 αιώνες τη μήτρα της νομαδικής κτηνοτροφίας. Με βάση αυτή άκμασε, έζησε τους κατοίκους και παρήγαγε πολιτισμό και ονομαστά μνημεία. Ο Leake στο ταξίδι του στην Ελλάδα τον 18^ο αιώνα κατέγραψε μια ορεινή οικονομία των Αγράφων με τα προϊόντα της (αλλείματα) να ταξιδεύουν στις Παραδουνάβιες και στην Κωνσταντινούπολη και τον πλούτο που έφερε να κτίζει μοναδικές εκκλησίες και μοναστήρια, που και αυτά κοντεύουν να καταρρεύσουν από την αδιαφορία.

Η μεταπολεμική πολιτική των "καταδιωκόμενων", έφερε την ερήμωση της περιοχής και την απαξία της κτηνοτροφικής - γεωργικής παραγωγής. Στις μέρες μας κάποιοι επιχειρούν να αφανίσουν ό,τι απόμεινε απ΄ την κτηνοτροφία. Άλλοι επιχειρούν να καταγράψουν ότι "ο τόπος υποφέρει από την υπερβόσκηση", όταν ο ίδιος τόπος έζησε τα τσελιγκάτα των Σαρακατσαναίων και τους Αρματολάρχες να εξοπλίζονται από τα "προβατιάτικα". Τώρα περιορίζουν και εξαφανίζουν τους βοσκότοπους και αποκλείουν τις επιδοτήσεις από τα "επιλέξιμα" και τη νομαδική κτηνοτροφία. Επιχειρούν να αποκλείσουν και την αλπική ζώνη από τη βόσκηση, για να την «χαρίσουν» στις ανεμογεννήτριες. Καταγράφουν ως "δασικές εκτάσεις" τα εγκαταλειμμένα δασωμένα χωράφια για να μην αφήσουν ζωτικό χώρο στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

«ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΩΝ ΚΟΠΑΔΙΩΝ» 

Σε μια εποχή που οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απόγνωση και στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής, ο δήμος Αργιθέας* στηρίζει και παρουσιάζει τον κόπο και το μόχθο της μετακίνησης των κοπαδιών προς τα χειμαδιά και από τα χειμαδιά στο βουνίσια βοσκοτόπια. Σε μια εποχή  που η κτηνοτροφία δέχεται απανωτά χτυπήματα είτε από αντικτηνοτροφικές πολιτικές είτε από τον καταρροϊκό πυρετό, που έχει αποδεκατίσει κοπάδια, ο δήμος Αργιθέας αγωνίζεται για το παρόν της κτηνοτροφίας και μαζί με τους κτηνοτρόφους διεκδικεί μέτρα από την πολιτεία και αποζημιώσεις για τους πληγέντες. Σε μια εποχή που εντείνονται τα μέτρα συρρίκνωσης της κτηνοτροφίας στην πατρίδα μας ο δήμος Αργιθέας συζητά τρόπους και λύσεις για το μέλλον της και την επέκτασή της. Οργανώνει τις προσπάθειες των δημοτών για καλλίτερες μέρες.

 

ΣΤΑ ΓΑΡΔΕΛΙΑ ΑΡΕΣΟΥΝ ΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ

Τα πουλιά που βλέπουμε συχνότερα στην Αθήνα και ειδικά στο κέντρο και στα Εξάρχεια είναι τα αλητήρια περιστέρια, οι θρασείς δεκαοχτούρες, τα άτακτα σπουργίτια και τα σοβαρά κοτσύφια και όλα ομορφαίνουν με τον τρόπο τους τη γειτονιά μας και ζωντανεύουν με τα φτερουγίσματά τους τον αέρα της. Τα κοτσύφια που έχουν τις φωλιές τους στους πέριξ λόφους και πάρκα, επιπροσθέτως την άνοιξη την κάνουν πιο ευχάριστη με τα ερωτικά τους κελαηδίσματα. 

Φυσικά και υπάρχουν και άλλα πουλιά, αλλά λόγω του μικρού αριθμού και των σπανίων εμφανίσεών τους δεν τους δίνουμε και τόσο προσοχή αλλά κι αυτά βρίσκουν τρόπο να μας δηλώσουν την παρουσία τους. Έτσι έκανε χθες το πρωί μια ομάδα από γαρδέλια, αυτά τα πανέμορφα και μελωδικά πουλάκια που ποιος ξέρει σε ποια παρατημένα οικόπεδα έχουν τις φωλιές τους να κάνουν επιδρομή στις γλάστρες με τους ξεραμένους κατηφέδες σε ένα μπαλκόνι στα Εξάρχεια που φαίνεται τα είχαν σταμπάρει από το καλοκαίρι και περίμεναν πρώτα να ξεραθούν τα λουλούδια και μετά να έρθουν να φάνε τους σπόρους για να μη χαλάσουν την ομορφιά του μπαλκονιού το καλοκαίρι.

Στην αρχή ήρθε το πιο τολμηρό γαρδέλι, κοίταξε ερευνητικά το μπαλκόνι το οποίο είναι μια μικρή ζούγλα από λουλούδια αλλά και είδη κηπευτικών σε γλάστρες που φιλοδοξούν την καρποφορία αλλά αυτή δεν περπατάει καλά στον 6ο όροφο και σαν είδε πως όλα ήταν ήσυχα άρχισε να τσιμπάει τα ξεραμένα λουλούδια. Το είδαν και τα άλλα και άρχισαν ένα - ένα να έρχονται και να τσιμπολογάνε κι αυτά έχοντας πάντα το νου τους να μην πεταχτεί καμιά γάτα και τα αρπάξει. Ευτυχώς γι’ αυτά γάτα αυτό το σπίτι δεν έχει αλλά εκείνο που δεν πρόσεξαν ήταν ότι μέσα από το τζάμι της μπαλκονόπορτας "άρπαζε" αθόρυβα για να μη τα τρομάξει ένας φακός που αισθάνθηκε πολύ τυχερός για το ωραίο θέμα που βγήκε πρωί - πρωί μπροστά του σε ένα μπαλκόνι στα Εξάρχεια.



ΑΘΗΝΑ, 26102014

ΜΙΑ ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΛΑΔΙ ΜΙΑΣ ΜΗΛΙΑΣ

Από τις μηλιές της Μελίβοιας, η σημερινή «καλημέρα» μας, με μια παρέα φιρίκια που καμαρώνουν πάνω στο κλαρί και στάζουν τη βροχή της ημέρας. 

Με αυτή την ωραία εικόνα κλείνει για φέτος η περίοδος της καρποφορίας για τα οπωροφόρα δέντρα της Μελίβοιας στον Κίσαβο και τα οποία ετοιμάζονται να κοιμηθούν για τον χειμώνα και οι άνθρωποι να βλέπουν τον κόπο τους να γίνεται για μια ακόμη φορά πλούτος και προκοπή...

ΑΘΗΝΑ, 24102014

ΤΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΕΣ

Σαν κόσμημα στο λιβάδι φαίνεται τούτο το κόκκινο μανιτάρι.

Μοιάζει για κάποιον που δεν γνωρίζει το καστανοχώραφο, έτσι που είναι καθαρό από αγριόχορτα και άγρια κλαριά, σαν να έχει περάσει από πάνω του μια βροχή από φάρμακα που καταστρέφουν ότι δεν είναι ωφέλιμο και ελευθερώνουν το έδαφος από λογής λογής ζιζάνια που κλέβουν τη δύναμη της γης από τις καστανιές και δυσκολεύουν τη συγκομιδή.

Δειλό και σαν φοβισμένο μεγαλώνει ένα μανιτάρι κάτω από το χορτάρια

Συμβαίνει και αυτό, παλιότερα ήταν συστηματικός αυτού του είδους ο ψεκασμός αλλά καθώς αποδείχθηκε ολέθριος εγκαταλείφθηκε και η καταπολέμηση των αγριόχορτων και ο καθαρισμός του εδάφους γίνεται πλέον με ειδικά μηχανήματα, «καταστροφείς» τους λένε που μετατρέπουν ότι περάσει κάτω από τα λεπίδια τους σε μικρά κομμάτια τα οποία στη συνέχεια και με τον καιρό γίνονται λίπασμα για το χωράφι. Έτσι δεν είναι καθόλου παράξενο, σε ορισμένα καστανοχώραφα να εμφανίζονται διάφορα είδη, όπως μανιτάρια που βρίσκουμε μόνο στα απείραχτα δάση και με τον τρόπο τους θυμίζουν πως εκεί που βρίσκονται σήμερα στοιχιμένες οι καστανιές και οι μηλιές κρεμασμένες πάνω σε σύρματα πως κάποια άλλα είδη υπήρχαν και βεβαίως πως αυτά επιζητούν ένα χώρο να ζήσουν και σε αυτό, το νέο βιομηχανικό περιβάλλον που καλλιεργούνται τα νέα προσοδοφόρα είδη. 

ΑΘΗΝΑ, 21102014

ΤΑ ΚΑΣΤΑΝΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ ΛΑΜΠΟΥΝ

 

Με ένα χαρούμενο γέλιο ανοίγει η ντζούνα και πέφτει το κάστανο!!!

Ειλικρινά, δεν έχω δει άλλο καρπό της ελληνικής γής να λάμπει τόσο όσο τα κάστανα της Μελιβοίας που είχα και την τύχη και την χαρά να μαζέψω κι εγώ τις προηγούμενες ημέρες που βρέθηκα στο ωραίο αυτό χωριό του Κισάβου.

«Σαν μεγάλα μαύρα διαμάντια» λάμπουν μου είπε ένας φίλος και δεν είχα λόγους να πω κάτι το διαφορετικό καθώς περπατούσαμε μαζί στο περιβόλι με τις ωραίες καστανιές και ακουμπούσαμε τα γεμάτα καρπό φυλλώματά τους που έφταναν σχεδόν ως το έδαφος. Ήταν οι μέρες που είχε έρθει η στιγμή οι ντζούνες (έτσι λένε εκεί το ακανθώδες περίβλημα που μεγαλώνει το κάστανο) και άλλες είχαν αδειάσει κιόλας τον καρπό τους, άλλες είχαν ανοίξει και τον βλέπαμε να μας χαμογελάει ενώ ορισμένες τον κρατούσαν ακόμη σφιχτά κλεισμένο στα σωθικά τους. 

 

Περπατούσαμε επί ώρες τα περιβόλια και κουβεντιάζαμε για τα κάστανα και την φετινή σοδειά που ήταν μεγάλη γιατί οι καιρικές συνθήκες που επικράτησαν καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου ήταν εξαιρετικά ευνοϊκές και τούτο φαίνονταν στο μέγεθος του καρπού που ήταν ικανοποιητικό και στην εξαιρετική ποιότητα. Βασικό στοιχείο επίσης για την ποιότητα των καστάνων της Μελίβοιας είναι το έδαφος αλλά και ο ανατολικός προσανατολισμός της πλαγιάς που είναι το χωριό και τα περιβόλια πράγμα που σημαίνει ηλιοφάνεια όλη τη διάρκεια της ημέρας.

Εκείνο όμως που κάνει τα κάστανα της Μελίβοιας να λάμπουν και να ξεχωρίζουν ακόμη και από αυτά διπλανών περιοχών, είναι, λένε ο αέρας ή μάλλον το αποτέλεσμα της συνάντησης του αέρα που έρχεται από το Αιγαίο και του αέρα που κατεβαίνει από τον Κίσαβο και φρεσκάρουν εναλλάξ τις καστανιές και τον τόπο. Έτσι αναπνέει καλύτερα η καστανιά, περιποιείται με το παραπάνω τον καρπό τους γιατί θέλει να τον καμαρώνει σαν τον βλέπει να λάμπει στο έδαφος όταν πέφτει!

 

Είχα καιρό να φτιάξω «καλημέρες» και κάρτες με ευχές που σας στέλνω και χθες καθώς πάλευα (και θα παλεύω ακόμη για πολλές ημέρες) με το υλικό που συγκέντρωσα στη Μελίβοια μου ήρθε η ιδέα να στολίζω τις καλημέρες μας με θέματα από τους τόπους που γνωρίζω ή ασχολούμαι. Έτσι μας προέκυψε αυτή η κάρτα με το κάστανο που λίγο πριν πέσει στο έδαφος κρέμεται από μια αόρατη κλωστή η οποία ξεκινά από το εσωτερικό της ακάνθινης φωλιάς που μεγάλωσε...

ΑΘΗΝΑ, 23102014

 

ΟΙ ΩΡΑΙΕΣ ΑΓΡΙΟΜΗΛΙΕΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

 

Δεν έχουν την εμφάνιση των εμπορικών ποικιλιών τα άγρια μήλα, ούτε τη γεύση που τους δίνει μεγαλύτερη εμπορική αξία αλλά έχουν τη δική τους λάμψη και χυμούς που ξεχωρίζουν απ' όλα τα άλλα.

Η γη της Μελίβοιας είναι κατάλληλη για δεντροκαλλιέργεια και μάλιστα αυτή της μηλιάς.  Τούτο φαίνεται και από την ύπαρξη πολλών άγριων μηλόδεντρων σε διάφορα σημεία, εκεί που δεν μπορούν να μπουν μηχανήματα και να ισοπεδώσουν το χώρο να φυτευτούν καινούργια δέντρα, στις λόγχμες του δάσους και κυρίως στις ρεματιές πνιγμένες από ένα σωρό άλλα αγριόδεντρα πολλές από τις οποίες ήταν κι αυτές φέτος γεμάτες από καρπό ο οποίος ανάλογα το είδος που είναι το δέντρο, είναι λιγότερο ή περισσότερο στυφός και φυσικά δεν προσελκύει το ενδιαφέρον ούτε των αγριογούρουνων που οργώνουν την περιοχή αφού έχουν στη διάθεσή τους ένα σωρό άλλα γλυκότερα και μεγαλύτερα  μήλα.

Στρώμα τα άγρια μήλα κάτω από τα κλαδιά της αγριομηλιάς που συναγωνίστηκε σε καρποφορία της ευγενείς άλλες μηλιές αλλά δεν είδε κανέναν να δείχνει ενδιαφέρον για τον δικό της καρπό.

 Συμπληρώνουν όμως με τον τρόπο τους οι αγριομηλιές, οι οποίες σημειωτέον παραμένουν κανονικά ελεύθερα δέντρα που δεν υπόκεινται σε εμβολιασμούς, κλαδέματα, ψεκασμούς, και ένα σωρό άλλες ταλαιπωρίες που υφίστανται οι άλλες μηλιές για να καρπίσουν ικανοποιητικά, την ιστορία της δεντροκαλλιέργειας στη Μελίβοια και θυμίζουν το παλιό κόσμο των άτακτων και ανυπότακτων δέντρων αλλά και τη μακρά πορεία του ανθρώπου να υποτάξει προς όφελός του και πιο αποδοτικά τη φύση τις τελευταίες δεκαετίες. Όπως και να έχει πάντως το πράγμα, οι αγριομηλιές αποτελούν μνημεία της Μελίβοιας και συνεχίζουν να ανθίζουν και να καρποφορούν όπως και οι εξημερωμένες συγγενείς τους. 

ΑΘΗΝΑ, 21102014

H ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΤΩΝ ΚΑΡΠΟΔΕΝΤΡΩΝ

Στα παλιότερα χρόνια, τα χωράφια της Μελίβοιας ήταν γεμάτα αμπέλια και συκιές και από τα πολύτιμα προϊόντα τους ήταν εκείνα που απέδιδαν κάποια έσοδα στους αγρότες εκείνης της εποχής. Στα ίδια χωράφια είχαν υπήρχαν και μηλιές που έβγαζαν ωραία φιρίκια καθώς και ορισμένες με άλλες ποικιλίες οι οποίες έχουν χαθεί γιατί υπέπεσαν της προσοχής των καλλιεργητών λόγω της εντατικής καλλιέργειας με νέα είδη. 

Στη θέση τους τώρα στα περισσότερα έχουν φυτευτεί καστανιές που παράγουν περισσότερο καρπό και ο οποίος έχει εξαιρετική ζήτηση καθώς και μηλιές που βγάζουν μήλα με μεγάλη εμπορική αξία. Έτσι σε ελάχιστα χωράφια πια έχουν απομείνει συκιές και μηλιές δίπλα στις καστανιές, όπως αυτό του Δημήτρη Δουβώρη και σπάνε την ομοιομορφία της καλλιέργειας της καστανιάς. Επί πλέον με την ποικιλία των φυλλώματών τους συνθέτουν και ωραίες εικόνες που είναι ακόμη πιο ωραίες όταν αυτά τα δέντρα είναι γεμάτα καρπούς όπως αυτή την εποχή.

ΑΘΗΝΑ, 21102014

Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΒΟΙΑΣ

ΠΩΣ ΤΑ ΚΑΣΤΑΝΑ KAI TA ΦΡΟΥΤΑ ΑΛΛΑΞΑΝ ΤΗ ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΧΩΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΚΙΣΑΒΟ

Ο Οκτώβριος είναι κατά παράδοση για την ελληνική ύπαιθρο ο μήνας στη διάρκεια 

του οποίου τελειώνει η καρποφορία όλων των δέντρων και γίνεται η αποτίμηση της σοδειάς σε όλα τα αγαθά πριν ο κάθε νοικοκύρης ξεκινήσει αμέσως μετά τα πρωτοβρόχια το όργωμα για τη νέα περίοδο. Από τον κανόνα εξαιρούνται, λόγω και της μεσογειακής θέσης της χώρας, οι παραγωγοί εσπεριδοειδών και φυσικά οι ελαιοκόμοι που κλείνουν κάθε έτος τον κύκλο της παραγωγής συλλέγοντας τον πολύτιμο καρπό της ελιάς ως τους πρώτους μήνες του νέου χρόνου.  

Δεν χορταίνει το χέρι μέχρι την τελευταία στιγμή να χαϊδεύει τα κάστανα...

Οι πρώτες ημέρες του Οκτώβρη ήταν επίσης για ορισμένες ημιορεινές περιοχές της χώρας η περίοδος που γίνονταν η συγκομιδή των κάστανων, αλλά τούτο αποτελούσε λόγω της φύσης, του τρόπου εμπορίας και διάθεσής του, ένα προϊόν που δεν είχε μια ξεχωριστή θέση στην αγορά αλλά και ούτε και έπαιζε σημαντικό ρόλο πλήν της διατροφής ανθρώπων και ζώων στην οικονομία των περιοχών που καλλιεργούνταν οι καστανιές. 

Μπορεί να υπήρχαν απέραντα δάση άγριας καστανιάς σε πολλά βουνά της Ελλάδας αλλά σε ελάχιστα μέρη υπήρχαν συστηματικοί καστανεώνες με εξημερωμένα δέντρα των οποίων ο καρπός απέφερε ένα σεβαστό ποσό χρημάτων στους νοικοκυραίους τους. Ο καρπός εκείνων των φυσικών καστανόλλογων χρησιμοποιούνταν κυρίως για τροφή των οικιακών ζώων ενώ σαν άρχισε να αραιώνει από ανθρώπους η ύπαιθρος ξεχάστηκαν, διατηρήθηκαν μέχρι λίγα χρόνια πριν τα ρημάξει μια αρρώστια που λένε πως ήρθε από το εξωτερικό και σήμερα έσβησαν στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. 

Ένα - ένα μαζεύονται τα κάστανα από το έδαφος

 Δεν πήγαν όμως έτσι τα πράγματα και για τη Μελίβοια της Λάρισας, ένα μεγάλο ωραίο χωριό στις βορειοανατολικές πλαγιές του Κισάβου η οποία από την μια πλευρά της αγναντεύει τον ταλαιπωρημένο από την καλλιέργεια κάμπο της Θεσσαλίας και από την άλλη το πρόσχαρο βόρειο Αιγαίο. Σε αυτό το χωριό κάποιοι τολμηροί άνθρωποι που έβλεπαν μακριά φύτεψαν πριν από μισό αιώνα σχεδόν τις πρώτες καστανιές και σύντομα αυτοί αποτέλεσαν παράδειγμα για πολλούς άλλους που ακολούθησαν. Έτσι σήμερα μπορούμε να μιλάμε για ένα χωριό που είναι το κέντρο του κάστανου στην Ελλάδας μιας και η παραγωγή σε αυτό μαζί με ορισμένα άλλα γειτονικά αγγίζει το 20% της παραγωγής σε όλη την Ελλάδα και οι οικονομικές συνέπειες είναι πλέον εμφανείς.  
 

Ο τόπος και τα πλούτη του

 

Στη Μελίβοια της δεκαετίας του ’50 οι κάτοικοι δεν είχαν πολλές επιλογές καθώς η ζωή τους ήταν δεμένη με την παραδοσιακή γεωργία και την κτηνοτροφία. Είχαν αμπέλια τα οποία σήκωνε από παλιά ο τόπος, πολλές συκιές που με τα σύκα των οποίων έφτιαχναν και καλό τσίπουρο, καλλιεργούσαν κάπως συστηματικά κρεμμύδια και εμπορεύονταν κορκάρι αλλά ο κλήρος ήταν πολύ μικρός γιατί είχε πολύ κόσμο τότε το χωριό και για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους πήγαιναν και δούλευαν σε άλλες δουλειές στον κάμπο της Λάρισας, ξενιτεύονταν και κάποιοι άνδρες πήγαιναν και στα καράβια. Μια ανάσα στο εισόδημα των περισσότερων έδιναν και οι ελιές που ευδοκιμούν στην παράκτια περιοχή και παράγουν εξαιρετικής ποιότητας λάδι αλλά αυτό δεν αρκούσε να ελαφρώσει λίγο τις ανάγκες της επιβίωσής τους σε αυτόν τον τόπο.

Η Μελίβοια στον ορίζοντα των υπέροχων καστανοχώραφών της

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Μελιβιώτες άρχισαν να πηγαίνουν για εποχική εργασία στην Αγιά που από πολύ νωρίς άρχισε να αναπτύσσεται η δενδροκομία η οποία έμελλε να αλλάξει τη φυσιογνωμία όλης της περιοχής καθιστώντας την ένα μεγάλο κέντρο καλλιέργειας και παραγωγής φρούτων καλής ποιότητας, όπως μήλα, κεράσια, αχλάδια και άλλα. Πριν από είκοσι - τριάντα χρόνια λένε οι παλιότεροι στη Μελίβοια, έφευγαν κάθε πρωί από το χωριό έξι με επτά λεωφορεία γεμάτα κόσμο που πήγαινε να δουλέψει στους οπωρώνες της Αγιάς και επέστρεφαν το βράδυ στο χωριό.
Αυτές οι σκηνές για τη Μελίβοια σιγά - σιγά περιορίστηκαν και σήμερα έχουν εξαληφθεί εντελώς γιατί οι Μελιβοιώτες έγιναν οι ίδιοι καλλιεργητές δέντρων και κυρίως καστανιών και κερασιών και παρατηρείται μάλιστα το φαινόμενο της αναζήτησης εργασίας εκεί από πολλούς αλλοδαπούς που προέρχονται από βαλκανικές χώρες οι οποίοι καταφθάνουν εκεί όλο το χρόνο, μεμονομένα ή κατά ομάδες και δουλεύουν στη συλλογή των καρπών. 

 Οι πρωτοπόροι της καστανοκαλλιέργειας

 

Η αλλαγή αυτή έγινε, όπως προαναφέρθηκε, γιατί κάποιοι πρωτοπόροι άνθρωποι την εποχή που οι περισσότεροι χωριανοί έφευγαν αναζητώντας καλύτερη τύχη αλλού, στη Λάρισα και στον κάμπο αυτοί άρχισαν να καλλιεργούν συστηματικά καστανιές στην ευρύτερη περιοχή της Μελίβοιας και καθώς ήταν το έδαφος κατάλληλο και ιδανικές οι κλιματολογικές συνθήκες, δημιούργησαν ένα θαύμα. Και παλαιότερα βέβαια είχαν καστανιές στη Μελίβοια αλλά αυτές ήταν περιορισμένες στις άκρες των χωραφιών για να μην ισκιώνουν τις καλλιέργειες και όσων οι ρίζες έφταναν λίγο νερό δροσίζονταν και έκαναν καλό καρπό. Οι άλλες ήταν καταδικασμένες στην ανυδρία και για τούτο ο καρπός τους ήταν μικρός και δεν έφτανε ποτέ στην αγορά. 

Οι ώριμοι καρποί χαμογελούν ανάμεσα από τα αγκάθια

Με την εξέλιξη όμως της καλλιέργειας της καστανιάς σε περισσότερα χωράφια η οποία θέλει αρκετό νερό για την ανάπτυξή της και την σωστή καρποφορία, εκμεταλλεύτηκαν τα τρεχούμενα νερά, κατόπιν προχώρησαν σε γεωτρήσεις κατά μόνας ή ομαδικές και τελευταία που αυτές περιορίστηκαν λόγω του κινδύνου της εξάντλησης και της διατάραξης του υδροφόρου ορίζοντα, άρχισαν να κατασκευάζουν μεγάλες δεξαμενές στις οποίες συλλέγουν τα νερά του χειμώνα και έτσι έχουν νερό για όλη την καλλιεργητική περίοδο και για τα άνυδρα καλοκαίρια.
Η ανάπτυξη επίσης της καλλιέργειας οδήγησε στη δημιουργία δασικών δρόμων προς όλες τις εξοχές  του χωριού ενώ το κέρδος από τα κάστανα έκανε πολλούς και από τους φευγάτους στο χωριό να ξαναμπούνε στα παρατημένα χωράφια τους και να τα φυτέψουν καστανιές, κερασιές και μηλιές. Μηλιές είχαν και παλαιότερα στη Μελίβοια, μηλιές που έβγαζαν διάφορες ποικιλίες μήλων και κυρίως τα παλιά ωραία σκληρά φιρίκια τα οποία δυστυχώς έχουν παραιτηθεί και μόνο λίγα δέντρα από εκείνα υπάρχουν πιά γιατί η αγορά δεν απορροφά την ποικιλία αυτή και θέλει μόνο κάποιες άλλες συγκεκριμένες ποικιλίες με τις οποίες έχουν εμβολιάσει τα περισσότερα δέντρα τους οι δενδροκόμοι της Μελίβοιας. Τελευταία παρατηρείται μια στροφή πάλι προς τα φιρίκια αλλά οι νέες  ποικιλίες που αρχίζουν να καλλιεργούνται διαφέρουν αρκετά από τα παραδοσιακά της περιοχής.

Οι φίλοι και οι εχθροί της καστανιάς

Η καλλιέργεια της καστανιάς δεν είναι εύκολη υπόθεση όπως θα νομίζουν πολλοί και θέλει την προσοχή του νοικοκύρη στα δέντρα του και φροντίδες όλο το χρόνο, όπως καθάρισμα των χωραφιών, κλαδέματα, εμβολιασμούς, ποτίσματα και σωστή περίθαλψη γιατί όσο και να μη τους φαίνεται των καστανιών, απειλούνται κι αυτές από ένα σωρό ασθένειες τις οποίες προσπαθούν με πολλούς τρόπους να προλάβουν και να αντιμετωπίσουν. 
 

Ένα φροντισμένο καστανοπερίβολο στρωμένο με τον πολύτιμο καρπό είναι και μια ωραία εικόνα.

Η κυριότερη και πλέον επικίνδυνη ασθένεια είναι το έλκος της καστανιάς η οποία παρουσιάστηκε εδώ και δυο - τρεις δεκαετίες πριν και αφάνισε ολόκληρα δάση σε όλη την Ελλάδα και έπληξε φυσικά και τις καστανιές της Μελίβοιας αλλά εκεί κινητοποιήθηκαν αμέσως και πρόλαβαν και έσωσαν πολλά δέντρα ενώ με την περίπτωση ασχολήθηκαν πολλοί γεωπόνοι και την έχουν περιορίσει αρκετά. Τούτο πάλι είχε ως συνέπεια να ξεπεράσουν οι καλλιεργητές τις συντηρητικές εμμονές της παράδοσης και να δεχθούν τις απόψεις των γεωπόνων που ασχολήθηκαν με το θέμα. Μια άλλη αρρώστεια που ταλαιπωρεί τελευταία τις καστανιές είναι το μελάνωμα που εκδηλώνεται στο ριζικό σύστημα του δέντρου και μια αιτία του είναι το υπερβολικό πότισμα το οποίο οι περισσότεροι πιστεύουν πως οφελεί την καστανιά και κάνει και περισσότερο  καρπό. Οι μελέτες όμως δείχνουν πως το πολύ νερό ή το λάθος πότισμα με τις σταγόνες είναι αυτό που δημιουργεί πρόβλημα στο δέντρο και μεταφέρει την ασθένεια από το ένα στο άλλο. Ένα μεγάλο βήμα επίσης στην προστασία των καστανιών από τις ασθένειες και τα βλαβερά παράσιτα είναι ο ψεκασμός τους, πράγμα που ήταν αδιανόητο για τις προηγούμενες γενιές αλλά χάρη στην τεχνολογία και τις μεθόδους προστασίας των ψεκαστών τις καταπολεμούν αποτελεσματικά ενώ ήδη έχει αρχίσει να γίνεται λόγος για την προώθηση βιολογικών μεθόδων προστασίας των δέντρων και των καρπών, λόγος που κερδίζει συνεχώς έδαφος.

Το μάζεμα των κάστανων σημαίνει το τέλος της φετινής καρποφορίας και την αρχή μιας νέας χρονιάς

 
Γενικά όμως, χάρη στην ετοιμότητα των Μελιβιωτών και τη βοήθεια των γεωπόνων οι απώλειες καστανιών στην περιοχή είναι λίγες και έτσι σώθηκαν οι καλλιέργειες που τους δίνουν ένα καλό εισόδημα που θα ζήλευαν πολλές άλλες περιοχές. Φέτος υπολογίζεται πως στην περιοχή η παραγωγή θα ξεπεράσει τους χίλιους τόνους κάστανων που λόγω της εξαιρετικής τους ποιότητας είναι περιζήτητα στην ελληνική αλλά και την ευρωπαϊκή αγορά. Οι περισσότεροι έμποροι που φθάνουν στη Μελίβοια αναζητώντας κάστανα είναι οι Ιταλοί και η παρουσία τους έχει ανεβάσει πολύ την τιμή των κάστανων πρώτης κατηγορίας που προορίζεται για την ζαχαροπλαστική αλλά και της τελευταίας με την οποία φτιάχνουν διάφορα υποπροϊόντα και σε αυτά ενδιαφέρουν πολύ τους εμπόρους των γειτονικών Σκοπίων που αγοράζουν αυτές τις ποσότητες. «Όσα κάστανα και να είχαμε» λένε στη Μελίβοια, «θα τα έπαιρναν όλα και σε καλή τιμή μάλιστα γιατί ξέρουν και έχουν τον τρόπο να φτιάχνουν ένα σωρό πράγματα με αυτά και κερδίζουν πολλές φορές επάνω».

Το παράδειγμα της Μελίβοιας

Το γεγονός της μεγάλης ζήτησης των καστάνων της Μελίβοιας απασχολεί πια σοβαρά τους κατοίκους της οι οποίοι προσανατολίζονται στην επεξεργασία τους στον τόπο τους και ήδη παρατηρούνται κινήσεις για τη δημιουργία ομάδων παραγωγών που θα προχωρήσουν σε αυτή την κίνηση η οποία αναμένεται να αλλάξει ριζικά όλο τον κύκλο της καλλιέργειας, συλλογής, εμπορίας, διάθεσης και επεξεργασίας των κάστανων στην περιοχή και θα δώσει πρόσθετο εισόδημα στους κατοίκους της ενώ θα αλλάξει και τη διάθεση για τη διαμονή των νεότερων Μελιβοιωτών και την επιστροφή ορισμένων ανέργων από τις πόλεις.
Θα ήταν παράλειψη αν δεν αναφέραμε πως η καλλιέργεια της καστανιάς στην Μελίβοια δεν είναι μονοκαλλιέργεια που περικλείει πολλούς κινδύνους για την παραγωγή και το εισόδημα των κατοίκων. 

 

Η χαρά κάθε καλλιεργητή καστάνων στη Μελίβοια...

Παράλληλα με τις καστανιές οι Μελιβοιώτες καλλιεργούν επίσης συστηματικά κερασιές που τους δίνουν ένα καλό εισόδημα στην αρχή του καλοκαιριού, μηλιές και έχουν αρχίσει να εκτιμούν πάλι τις ελιές που κάπως είχαν αμελήσει τα τελευταία χρόνια. Έτσι, με αυτά τα τέσσερα εξαιρετικά προϊόντα που χαρίζει η γη της Μελίβοιας σε όσους σκύβουν με φροντίδα πάνω της, οι κάτοικοί της νιώθουν περισσότερο ασφαλείς από άλλους Έλληνες μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον για τη χώρα μας και για όλο τον κόσμο.

ΑΘΗΝΑ, 20102014

Μέχρι να οργανωθεί ο επίσημος ιστότοπος των «Μικρών Πατρίδων» όπου θα διαβάζετε κείμενα και θα βλέπετε φωτογραφίες και βίντεο από διάφορα μέρη της Ελλάδας, επιστρατεύεται ο γνωστός σε αρκετούς Ακτήμων (actimon.blogspot.com) καθώς και οι προσωπικές μου σελίδες στο Facebook (Ilias Provopoulos, Ηλίας Γ. Προβόπουλος και η ειδική σελίδα ΜΙΚΡΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ) και ακολουθείται όποια σας εξυπηρετεί καλύτερα.