Ο ΛΑΦΙΑΤΗΣ ΤΟΥ ΑΪ - ΓΙΩΡΓΗ

Είναι από εκείνες τις αναρτήσεις στο Facebook που δεν τις προσπερνάς, όχι γιατί αφορούν κάτι που αθροίζει likes όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις ή προορίζεται να προκαλέσει το ενδιαφέρον για ένα σκοπό ή ένα γεγονός όπως πάλι έχει επικρατήσει να λειτουργούν πολλοί σε αυτούς τους χώρους για να διαφημίσουν τον εαυτό τους ή την πραμάτεια τους…

Η ανακοίνωση στο χρονολόγιο του χρήστη Palaioxorion Dorieon που συνόδευε μια φωτογραφία από το ιερό μιας παλιάς εκκλησίας ήταν: «Στον παλιό Αη Γιώργη υπάρχει ενα φίδι (λαφιάτης) με τα μικρά του. Είναι ακίνδυνα και δεν χρειάζεται να τα σκοτώνουμε. Απλά να κάνετε λίγο θόρυβο, αν πρόκειται να μπείτε για να ανάψετε το καντήλι μέχρι να φύγουν από εκεί» και την υπέγραφε ο Δημήτρης Κέρτης τον οποίο αναζήτησα και μίλησα μαζί του για το θέμα και έμαθα ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

Άνθρωπος που αγαπά τον τόπο του ο Δημήτρης αγωνίζεται να περισώσει και να διατηρήσει ότι μπορεί από τον τοπικό πολιτισμό και συχνά αναφέρεται σε ορισμένους από τους τρόπους και τις συνήθειες της παλιάς ζωής των αγροτών και των κτηνοτρόφων, τρόπους που αφορούν τις σχέσεις τους με την γη και τα πλάσματα που την μοιράζονται, ήμερα και άγρια. Γιατί εκείνοι οι άνθρωποι δεν είχαν απομακρυνθεί από τον πραγματικό κόσμο και στο πέρασμα του χρόνου διαμόρφωσαν τέτοιες συνθήκες ώστε να χωράνε όλοι και ο καθένας να δίνει το μερτικό στη συνέχεια όλων των ειδών της πανίδας και της χλωρίδας.

Ξεχωριστή θέση σε εκείνο τον κόσμο είχαν τα φίδια, όλα τα φίδια αλλά πιο πολύ τα σπιτόφιδα, ο οικουρός όφις όπως αναφέρεται και σε πολλά κείμενα της ελληνικής γραμματείας που δεν ήταν κανένα θηρίο αλλά ένας άκακος λαφιάτης που μπορεί όμως καμιά φορά να τρόμαζε κανέναν ανύποπτο από το μέγεθός του ή να τον μπερδεύει και να τον θεωρεί δεντρογαλιά. Αυτά τα φίδια ξεπερνάνε πολλές φορές το ενάμισι μέτρο και δεν επιτίθενται εκτός αν βρεθούν σε κίνδυνο και φυσικά δεν έχουν δηλητήριο. Κινούνται κυρίως στο έδαφος αλλά καμιά φορά αναρριχούνται και σε δέντρα να κυνηγήσουν. Τρέφονται κυρίως με μικρά θηλαστικά, τρωκτικά, πτηνά, σαύρες, αμφίβια και αυγά.

Ο λαφιάτης ή λαφίτης ανήκει στην οικογένεια των Καινοφιίδων που περιλαμβάνει τα τυπικά φίδια με το μακρύ και λεπτό σώμα. Εξαπλώνεται στην νότια-νοτιοανατολική Ευρώπη και σε όλη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα και ορισμένα νησιά και απαντάται στις παρυφές δασών και ανοικτά δάση, παραποτάμια οικοσυστήματα, οικότοπους με βραχώδες υπόστρωμα αλλά και περιοχές με ανθρώπινη δραστηριότητα. Οφείλει δε το όνομά του στους ιδιαίτερους σχηματισμούς που έχει στο κεφάλι του, και μοιάζουν με κέρατα ελαφιού.

Η αδυναμία του στα τρωκτικά είναι που τον κάνει να πλησιάζει στα σπίτια και τις εγκαταστάσεις των ανθρώπων όπου παίζει το ρόλο της γάτας κυριολεκτικά καθώς τα καθαρίζει από ποντίκια αλλά αδειάζει και τις φωλιές στα κοτέτσια από τα αυγά. Κινείται αργά, πάνω στις στέγες (τις παλιές κεραμοσκεπείς στέγες κι όχι αυτές με τους τσίγκους) και μπαινοβγαίνει από τις τρύπες που βρίσκει στους τοίχους του κτιρίου. Πολλές φορές μάλιστα φωλιάζει μέσα στα καλύβια κι εκεί το θηλυκό γεννάει από 3 έως 18 αυγά και τα εκκολαπτόμενα φίδια έχουν μήκος ως 40 εκατοστά.

Οι χωρικοί γνωρίζουν τις συνήθειές του και δεν τον ενοχλούν, πολλοί μάλιστα απομακρύνουν τις γάτες από τα καλύβια για να τους προστατεύσουν και τους θεωρούν ως στοιχεία που φέρνουν τύχη. Υπάρχουν όμως και πολλοί άλλοι, ειδικά αυτοί που έχουν ξεκόψει από τη φύση ή τη θεωρούν ως οικόπεδό τους που δεν διστάζουν να σκοτώσουν τους λαφιάτες. Ειδικά οι παραθεριστές που πηγαίνουν να ανοίξουν τα κλειστά σπίτια όλο και κάποιο λαφιάτη που έχει ξεχειμωνιάσει γύρω απ’ αυτά βρίσκουν και τον κυνηγούν ανελέητα έχοντας την εντύπωση πως πρόκειται για φίδι με δηλητήριο.

Τελικά οι Παλαιοχωρίτες δεν ενόχλησαν καθόλου για μερικές ημέρες τον λαφίτη ο οποίος φαίνεται πως έφυγε και για ένα άλλο λόγο ακόμη από τον παλιό Αιγιώργη. Το κρύο των τελευταίων ημερών τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τα κεραμίδια της εκκλησίας και να βρει κάποια τρύπα να χωθεί αλλά άφησε πίσω του ένα σημάδι της εκεί παραμονής του. Ένα φιδόπκαμσο (πουκάμισο φιδιού) να τον θυμούνται και να τον περιμένουν πάλι την ερχόμενη άνοιξη να τους επισκεφθεί.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο παλιός Αι – Γιώργης που αναφέρει ο Δημήτρης Κέρτης είναι ότι έχει απομείνει από μια παλιά εκκλησία στο νεκροταφείο του χωριού Παλαιοχώρι χτισμένη με αρχαίες πέτρες στα τέλη του 19^ου αιώνα και από την οποία διατηρείται σήμερα μόνο το ιερό και ως ένα μνημείο του τόπου τους, τιμάται ιδιαίτερα από τους Παλαιοχωρίτες. Εκεί μέσα φώλιασε ο λαφιάτης και μάλιστα ανέβαινε στο τέμπλο τεντώνονταν και έπινε λάδι από το καντήλι, κάτι που συνηθίζουν να κάνουν σε όλα τα εξωκλήσια καθώς το ίδιο κυνηγάνε και πολλά ποντίκια που συχνάζουν σε αυτά…

ΑΘΗΝΑ, 11072018, "Κυνήγι - Δημοκρατία", σελ. 38-39.