ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΓΑΣΗΤΙΚΟ ΕΩΣ ΤΟΝ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟ

Από αριστερά: Ηλίας Προβόπουλος, Διαμαντής Παπαδόπουλος, Στέφανος Σταμέλλος, Νατάσα Βασιλάκου,
Κώστας Παπασπηλίου και Σ. Ζαχαρόπουλος στα γραφεία του "Βριλησσού".

Γεννήθηκα κι εγώ όπως ο Στέφανος Σταμέλλος στη σκιά του θεϊκού Τυμφρηστού, στις βορειοανατολικές πλαγιές του. Εκεί μεγάλωσα μέσα στη φύση αυτού του μοναδικού τόπου και από τους παλιότερους συγχωριανούς άκουσα τις πρώτες ιστορίες για τους ληστές αλλά και για τους αντάρτες κατόπιν που είχαν καταφύγιο και χώρο δράσης τα βουνά της Κεντρικής Ελλάδας. Όσα άκουγα, για κρυφά μονοπάτια στα δάση, για σπηλιές σε απάτητα μέρη, για σκοτωμούς στις ενέδρες και καταδιώξεις στα διάσελα, μου δημιούργησαν μια βέβαια εντύπωση πως προς τα βόρεια, προς το Ζαχαράκη και κατ’ επέκταση προς τη Θεσσαλία, ήταν ένας άλλος τόπος και τα σύνορα με τον δικό μου κάπου εκεί κοντά θα ήταν. Απ’ όσα άκουγα αυτό αυτά έλειπαν για να συμπληρωθεί η ιστορία μιας περιοχής…

Πέρασαν αρκετά χρόνια να διαβάσω γι’ αυτό το σύνορο και να καταλάβω τη σημασία που είχε για την ιστορική πορεία της περιοχής και πολύ περισσότερα να περπατήσω σε ορισμένα σημεία μόνο τμήματα της οριογραμμής που χαράχτηκε μεταξύ της νεαρής ελεύθερης Ελλάδας και της αντιπάλου Τουρκίας και να αναζητήσω στοιχεία από εκείνη την εποχή. Δεν χρειάζεται όμως να μπω πια στον κόπο γιατί το έκανε ο Στέφανος Σταμέλλος και μόνο αν ξεκινήσουμε μαζί, προτείνω μάλιστα να αρχίσουμε από τον Αμβρακικό αυτή τη φορά, το ξανακάνω. Με όλο το θάρρος πάλι, θα έλεγα στον Στέφανο ότι αφού έριξε το σπόρο της διάσχισης της Κεντρικής Ελλάδας δίπλα στα πρώτα σύνορα της Ελλάδας, να αφήσουμε τους νεότερους να τον θερίσουν και να φαρδύνουν το μονοπάτι που χάραξε.   

Όπως καταλαβαίνετε, μετράω τις δυνάμεις μου και θαυμάζω τον Στέφανο που το τόλμησε και το έκανε μόνο σε 11 μέρες. Και το κατάφερε χάρη στην εμπειρία που έχει αποκτήσει τρέχοντας στα βουνά, τα δικά μας και όλου του κόσμου αλλά και στην πίστη του στην ξεχασμένη ιστορία του τόπου την οποία κατάφερε να αποκαλύψει και με αυτό το ωραίο βιβλίο που έγραψε μας προκαλεί και μας προσκαλεί όλους να τον ακολουθήσουμε. 

Ο Στέφανος Σταμέλλος μιλάει για το βιβλίο του στα γραφεία του "Βριλησσού"

Διάβασα προσεκτικά το βιβλίο και χάρηκα πρώτα απ’ όλα το ανάλαφρο ύφος του Στέφανου – δεν μπορούσε να είναι αλλιώς γιατί και ο ίδιος με την εμπειρία του στα βουνά, είναι έτσι.  Παρόλο που η πρώτη του ύλη, οι διάσπαρτες και ανεπεξέργαστες τοπικές ιστορίες θα μπορούσαν να βαρύνουν και να μετατοπίσουν τον στόχο του και να υπονομεύσουν την γραφή του, αυτός εντούτοις παραμένει ανάλαφρος και παράλληλα πολύ διεισδυτικός  στις περιγραφές του. Καταφέρνει δε με σπαράγματα αναμνήσεων και καταθέσεις εμπειρίας από τους αφηγητές που συνάντησε απρόοπτα και τυχαία στη διαδρομή του, να τεντώσει το νήμα της ιστορίας που συνδέει τις δυο άκρες της Κεντρικής Ελλάδας πλάθοντας ένα προσωπικό κείμενο πολλών αστέρων. Σ’ αυτό τολμώ να πω βοήθησε και ο Γαλαξίας κάτω από το φως του οποίου κοιμήθηκε πολλά βράδια ο Στέφανος σε αυτές τις 10 νύχτες που περπάτησε από τον Παγασητικό ως τον Αμβρακικό κόλπο.

Ο Στέφανος ξεκίνησε διαβασμένος το οδοιπορικό του και για την ευκολία του αναγνώστη, παραθέτει στην αρχή του βιβλίου του πολλές λεπτομέρειες που αφορούν την χάραξη των συνόρων το 1832 μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ενώ το κλείνει με τα Πρακτικά της Οριοθετικής Επιτροπής, κείμενα με μεγάλο ενδιαφέρον για την αντίληψη που είχαν οι διπλωμάτες εκείνης της εποχής για το νεοσύστατο ελληνικό κράτος και την Τουρκία και τρόπον τινά, μπορούν να ερμηνεύσουν την επαναστατική ζέση που διακατείχε τα ελληνικά εδάφη και τις αποτυχημένες προσπάθειες γα την απελευθέρωση της Θεσσαλίας η οποία ήρθε εξήντα χρόνια μετά και ανακούφισε τους πληθυσμούς που ζούσαν με την ιδέα της.

Έχοντας υπ’ όψιν αυτά τα κείμενα ο Στέφανος ανιχνεύει μετά από δυο αιώνες σχεδόν, τον απόηχό τους στην περιοχή και προσεγγίζει με ιδιαίτερο τρόπο την εξέλιξη των πραγμάτων από τότε μέχρι σήμερα στην κοινωνία, στην οικονομία αλλά και στην ιστορία κάθε χωριού που για 50 χρόνια ήταν σε μια μεθοριακή ζώνη – με όσα συνεπάγετο μια τέτοια κατάσταση.

Σε αυτή τη μεθόριο, για ένα αιώνα σχεδόν παρατηρήθηκε και το παρεξηγημένο από πολλούς φαινόμενο της ληστείας, πράγμα που φλόγιζε την καθημερινότητα των εκατέρωθεν πληθυσμών και φούντωνε την φαντασία τους. Ένας απ’ αυτούς ήταν ο παππούς του Στέφανου, ο Σταμελλογιώργης ο οποίος από εκεί ψηλά που βρίσκεται φαίνεται πως βάδιζε δίπλα στον Στέφανο, τον ενέπνεε και του έδειχνε τα μονοπάτια που βάδιζε ο ίδιος και οι όμοιοί του που βγήκαν στο κλαρί γιατί ήθελαν να είναι ελεύθεροι.

Το φαινόμενο της ληστείας –ληστοκρατίας θα μπορούσαμε να πούμε χωρίς να τεθεί ζήτημα πολιτικής ορθότητας- έχει μελετηθεί από πολλούς ιστορικούς ενώ τα ληστρικά ρομάντζα που ήταν της μόδας τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα διαβάζονται ακόμη ευχάριστα και δίνουν πάμπολλες πληροφορίες για την εποχή, τους ανθρώπους και τα ήθη τους.

Εδώ ο Στέφανος το προσεγγίζει με ένα άλλο τρόπο και το επαναφέρει στη συλλογική μνήμη σαν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Με βάση αυτό αλλά και την ομορφιά των βουνών της Κεντρικής Ελλάδας, προτείνει με το βιβλίο του ένα οδοιπορικό που ξεκινάει από την αρχαία μυθολογία και φτάνει μέχρι τις μέρες μας και μας προκαλεί να το ξεκινήσουμε. Θα μπορούσαμε να το πούμε μονοπάτι της ιστορίας και της φύσης της Κεντρικής Ελλάδας και νομίζω πως και ο ίδιος δεν έχει αντίρρηση…

Τρεις συμπατριώτες από τη Φθιώτιδα. Γιώργος Δουβλέκας, Στέφανος Σταμέλλος, Ηλίας Προβόπουλος

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Είχα στο νου μου να κάνω ρεπορτάζ για την παρουσίαση αλλά η συζήτηση που ακολούθησε τράβηξε σε μάκρος όσα ακούστηκαν με έκαναν να βάλω μπροστά ένα δεύτερο κείμενο για το βιβλίο και μέχρι να γίνει αυτό, μοιράζομαι μαζί σας τα λίγα λόγια με τα οποία καλωσόρισα το εξαιρετικό βιβλίο του Στέφανου που ήθελε δεν ήθελε, μας άνοιξε δρόμους να έχουμε να περπατάτε από τον Αμβρακικό κόλπο ως τον Παγασητικό ή ανάποδα…    

ΑΘΗΝΑ, 29112018

ΚΟΙΝΗ ΘΕΣΣΑΛΙΚΗ ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΓΙΘΕΑ

Ο θεσμός την κοινών Θεσσαλικών αναβάσεων διανύει τον τέταρτο  χρόνο του και είναι μία αφορμή για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ορειβατικών συλλόγων και την εδραίωση των συνεργασιών σε πολλούς τομείς. Προσφέρουν ακόμη την δυνατότητα γνωριμίας νέων ορειβατικών διαδρομών που στη συνέχεια προστίθενται στα προγράμματα των συλλόγων. Προγραμματίζονται τέσσερις τέτοιες κάθε χρόνο, οι οποίες γίνονται εναλλάξ σε κάθε νομό της Θεσσαλίας και οργανώνονται από τους τοπικούς ορειβατικούς συλλόγους.

Την Κυριακή 25 Νοέμβρη ήταν προγραμματισμένη η τελευταία  τέτοια ανάβαση για  φέτος, με διοργανωτή τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο Καρδίτσας (ΕΟΣΚ), και το πρόγραμμα έλεγε ανάβαση στην άγνωστη κορυφή "Παλιομάντρι" της Αργιθέας.

Το  "Παλιομάντρι" είναι μια σχετικά χαμηλή κορυφή σε υψόμετρο 1810 μέτρα, του ορεινού συγκροτήματος Καζάρμα – Βουτσικάκι κοντά στο διάσελο που συνδέει αυτά τα δυο βουνά. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές προσεγγίσεις της κορυφής, από τον Άγιο Νικόλαο Βλασίου, από το ορειβατικό καταφύγιο Αγράφων, από την Φυλακτή, από το Κρυονέρι. Ο ΕΟΣΚ διάλεξε την ανάβαση από τα Λιβάδια έναν από τους πολλούς συνοικισμούς του Πετρίλου.

Το Πετρίλο είναι ένα από τα καλύτερα θέρετρα της περιοχής με πλούσια βλάστηση, γραφικά σπίτια και μοναδικές εκκλησίες. Βρίσκεται περίπου στο κέντρο των βορείων Αγράφων. Από το Μάιο μέχρι το Σεπτέμβριο 1944, ήταν η έδρα της Κυβέρνησης της ελεύθερης Ελλάδας. Είναι το μεγαλύτερο χωριό στην Ανατολική Αργιθέα, με μακρόχρονη ιστορία και οι κάτοικοι επειδή αποτελείται από πολλούς συνοικισμούς το αποκαλούν Πετρίλια, Κρανιά (Χάρις), Χαλκιόπουλο, Ρώσση, Μάγειρος, Αργυρέικα, Καμπουρέικα, Βλαχογιαννέικα, Βασιλάδες, Κουκλαρέικα και Λιβάδια, είναι οι πιο σημαντικοί οικισμοί.

Στα Ανατολικά του χωριού υψώνεται επιβλητικά το Βουτσικάκι (2.154), λίγο πιο κάτω από την κορυφή του στη θέση Εννιά Βρύσες πηγάζει ο Πετριλιώτης ποταμός, ο οποίος διασχίζοντας το χωριό καταλήγει δυτικότερα στον Αχελώο. Νοτιοδυτικά του χωριού βρίσκεται το Ντεληδήμι ενώ στα Βόρεια αγναντεύουμε την Καράβα. Με επίκεντρο το Πετρίλο έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΣΚ και άλλες διαδρομές τα ίχνη των οποίων θα είναι διαθέσιμα σύντομα στον ιστότοπό του συλλόγου: eoskarditsas.gr.

Αξίζει κανείς να επισκεφτεί το ιστορικό πετρόχτιστο Σχολείο (1884) όπου υπήρξε η έδρα και τα γραφεία της κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας (1944) και την «Σούδα», τον επιβλητικό καταρράχτη με τα γάργαρα νερά του που βρίσκεται στο μονοπάτι από Λιβάδια Πετρίλου προς το χωριό Βλάσι. Επίσης αν έχει λίγο χρόνο αξίζει να πάει οδικώς μέχρι την Ιερά Μονή Σπηλιάς και την λίμνη Στεφανιάδα.

Εκατόν ενενήντα πέντε (195) ορειβάτες και πεζοπόροι από όλη τη Θεσσαλία ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του ΕΟΣΚ και βρέθηκαν στο ραντεβού που ήταν στη  Λιβάδια. Μετά το καλωσόρισμα, την ενημέρωση από τους συντονιστές και τις καθιερωμένες φωτογραφίες αλλά και το κέρασμα με λουκούμια, αρχίζει η ανάβαση. Η διαδρομή έχει καθαριστεί πρόσφατα από τον ΕΟΣΚ έχει σήμανση κόκκινο κύκλο σε κίτρινο φόντο με κωδικό «Β21». Είναι η τελευταία από ένα μεγάλο δίκτυο 150 χιλιομέτρων μονοπατιών που έχει αναδείξει ο υπερδραστήριος σύλλογος. Έντονη ανηφορική διαδρομή στην αρχή μέχρι τη θέση "Κεφαλόγουρνα" όπου υπάρχει και ποτίστρα, ενώ ο βαρύς καιρός επιβεβαιώνει τις προβλέψεις και αρχίζει το ψιλόβροχο.

Από εδώ μέχρι το διάσελο ένα υπέροχο μονοπάτι με καλντερίμι και σε πολλά σημεία σκαμμένο στο βράχο αποκαλύπτεται, στοιχείο της λαϊκής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, μιας και είναι τμήμα του μεγάλου μονοπατιού που ένωνε το οροπέδιο της Νευρόπολης με την ανατολική Αργιθέα και το Μοναστήρι της Σπηλιάς.

Μια ανθρώπινη αλυσίδα σχηματίζεται στο μονοπάτι προσφέροντας ένα  πολύχρωμο  θέαμα, όπου μαζί μα την βροχή και την ομίχλη δημιουργούν ένα  υπέροχο σκηνικό. Στις πλαγιές που δεν τις βλέπει ο ήλιος έχει αρκετό μισοπαγωμένο χιόνι αναγκάζοντας τους πρώτους να ανοίγουν βαθειά βήματα  για του επόμενους. Μετά από δυόμιση ώρες φτάνουμε στην κορυφή αλλά η ομίχλη και η χαμηλή νέφωση  μας στερούν την υπέροχη θέα προς την λίμνη Πλαστήρα, αλλά και προς τις κορυφές των Αγράφων.

Η βροχή  που έχει δυναμώσει πολύ και ο αέρας, αναγκάζουν τους συντονιστές να τροποποιήσουν τα σχέδια για ανάβαση στην ψηλότερη κορυυφή την Μουτσιάρα στα 2133 μέτρα, έτσι βγάζουμε γρήγορα-γρήγορα φωτογραφίες, τα μέλη του ΕΟΣΚ κερνάνε τσίπουρο σε όσους ανέβηκαν κορυφή (μερικοί γύρισαν πιο νωρίς) και αρχίζει η γρήγορη κατάβαση. Όσοι είχαν την υπομονή να περιμένουν ανταμείφτηκαν, ο καιρός άνοιξε και αποκαλύφτηκε όλη η γοητεία των Αγράφων. Μαζί με την ομορφιά όμως αποκαλύφτηκε και ο ανόητος ανθρώπινος παραλογισμός που μπροστά στο κέρδος δεν τον σταματάει τίποτα. Βλέπουμε τον πρόσφατα τοποθετημένο ανεμολογικό ιστό ύψους 40 μέτρων, προπομπός των σχεδιαζόμενων αιολικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων που αν επιτρέψουμε να εγκατασταθούν θα αλλοιώσουν άπαξ και δια παντός την φυσιογνωμία της Αργιθέας και των Αγράφων.   

Μουσκεμένοι αλλά χαρούμενοι παίρνουμε το κατηφορικό μονοπάτι του γυρισμού και καταλήγουμε πάλι στα Λιβάδια, όπου στήθηκε ένα μικρό γλέντι στην ταβέρνα, ολοκληρώνοντας έτσι ακόμα μια επιτυχημένη κοινή δράση  ανανεώνοντας το επόμενο Θεσσαλικό ραντεβού μας.

Περισσότερες πληροφορίες για τη δράση του ΕΟΣΚ στα τηλ: 6973695595 – 6974110853, στο eoskarditsas.gr, στο facebook.com/eoskarditsas και για ηλεκτρονική επικοινωνία στο e-mail : eoskarditsas@yahoo.gr

ΑΘΗΝΑ, 29112018 (Αντιγραφή από την σελίδα του ΕΟΣ Καρδίτσας).

O ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΣΤΑ ΤΡΟΛΕΙ

Να χαρακτηρίσει κάποιος επιπόλαια την υποχρέωση να μπαίνουν οι επιβάτες μόνο από την μπροστινή πόρτα στα μέσα μαζικής μεταφοράς -για να ελέγχονται τάχα αν έχουν έγκυρο εισιτήριο ή όχι- είναι μάλλον πολύ επιεικές. Άστοχη ίσως, αλλά όταν αυτή επηρεάζει με αρνητικό τρόπο και καθημερινά την δημόσια συμπεριφορά των πολιτών στις συγκοινωνίες και κανείς απ’ αυτούς που την εισηγήθηκαν δεν βγαίνει να την ακυρώσει για να δοθεί τέρμα σε μια αφάνταστη ταλαιπωρία, τότε τα πράγματα οδηγούν σε άλλες σκέψεις. 

Αυτός ή αυτοί που συνέβαλαν στην ιδέα αλλά και οι άλλοι που την υιοθέτησαν και πλήρωσαν μάλιστα αρκετά την εκστρατεία ενημέρωσης, φαίνεται πως δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα που επικρατεί στις δημόσιες συγκοινωνίες των Αθηνών και όλου του λεκανοπεδίου. Δεν εξηγείται αλλιώς η απόφαση εκτός από την περίπτωση να είναι όλοι μισάνθρωποι ή συνειδητοί υπονομευτές της ασαφούς τάξης που επικρατούσε στο μέτωπο των αστικών συγκοινωνιών στην πόλη και τα προάστιά της σπέρνοντας ένα σωρό εμφυλίους ανάμεσα στους υπάκουους και στους απείθαρχους επιβάτες προτάσσοντας το γνωστό δίλλημα: «γιατί αυτοί κι όχι εμείς» το οποίο σε αποτελεί και το κύριο εργαλείο προπαγάνδας των λαϊκιστών που λυμαίνονται αυτή τη χώρα και φαίνεται πως χαίρονται όταν δημιουργούνται διαρκώς και σε κάθε όχημα και μικρές εντάσεις.

Έτσι λοιπόν στην κορύφωση του καλοκαιριού εξαγγέλθηκε ένα μέτρο χωρίς να ληφθεί καθόλου υπ’ όψιν η κατάσταση που βρίσκονται τα οχήματα τα οποία είναι φτιαγμένα για την εποχή κατά την οποία ο επιβάτης έμπαινε πάλι από την μπροστινή πόρτα κι έριχνε στο πορτοκαλί κουτί που ήταν δίπλα στον οδηγό ένα δεκάρικο ή και κουμπιά! Το αν ήταν ακριβές το αντίτιμο σπάνια ενδιέφερε τον οδηγό και ουδόλως δείχνει να τον ενδιαφέρει και τώρα γιατί ο άνθρωπος δεν μπορεί να οδηγεί και ταυτόχρονα και εκτελεί και χρέη ελεγκτή.

Τίποτα, είναι ένα άστοχο μέτρο που το μόνο που καταφέρνει είναι να καλλιεργεί την καχυποψία μεταξύ των επιβατών για το αν ο ένας ή ο άλλος ακυρώνει το εισιτήριό του και τούτο φαίνεται στη ματιά που ρίχνουν οι στον επιβάτη που περνάει, ανεξάρτητα από ποια πόρτα έχει μπει, ακούγοντας αδιάφορα τη μονότονη ανακοίνωση από το μεγάφωνο του οχήματος που υπενθυμίζει την υποχρέωση της ακύρωσης. Πρόκειται για ένα μαρτύριο που υφίστανται καθημερινά και σε κάθε στάση όσοι κινούνται με τις αστικές συγκοινωνίες που φαίνεται πως στοχεύει στο κουρέλιασμα των νεύρων και την προσβολή της ελπίδας ότι μπορεί σε αυτό τον μίζερο τόπο κάποια μέρα να δούμε κάτι που θα δουλεύει κανονικά. 

 

ΑΘΗΝΑ, 27112018. Εφημερίδα "Φιλελεύθερος", 26112018, σελ. 37.

ΟΙ ΠΕΤΑΜΕΝΕΣ ΚΟΥΚΛΕΣ ΣΤΟ ΣΚΑΜΜΑ

Δεν είναι που πετάνε τα σκουπίδια τους όπου λάχει και μπορούν κάποιοι συμπολίτες μας, εμπορευόμενοι ρούχα όπως φαίνεται από αυτά που έριξαν στο χορταριασμένο σκάμμα στη γωνία των οδών Δεινοκράτους και Ιατρίδου στο Βόρειο Κολωνάκι, αλλά που μπορεί να προκαλέσουν πανικό αν τα δε αυτά κάποιος το βράδυ και δεν διαθέτει την ψυχραιμία να αντιδράσει όπως θα έπρεπε. Γιατί αλλιώς είναι να βλέπεις τέσσερα ακρωτηριασμένα σώματα μέσα στη νύχτα στη σκιά της απεριποίητη πρασινάδας κι αλλιώς είναι τη μέρα.

Την ημέρα φαίνονται, είναι πλαστικές, καλλίγραμμες κούκλες απ’ αυτές που ντύνουν με όμορφα ρούχα τα μαγαζιά και λες διάφορα κοσμητικά για τον απαράδεκτο που αφού έκανε την δουλειά του, τις πέταξε στο σκάμμα, όπως πετάει κάποιος εργοδότης  στον δρόμο χωρίς να τον νοιάζει τι θα απογίνει. Άψυχα και έμψυχα, στην ίδια μοίρα μπορεί να σκεφτεί ο στοχαστικός περιπατητής που θα τις δει εκεί πέρα. Τι γίνεται όμως το βράδυ που ο υποτυπώδης φωτισμός της περιοχής δεν επιτρέπει την καλή εκτίμηση της κατάστασης;

Το πλέον πιθανό είναι αυτός που θα ανακαλύψει τις ακρωτηριασμένες κούκλες να πάρει τρέμοντας την Αστυνομία να αναφέρει το μακάβριο εύρημα και μπορεί μάλιστα να κάτσει εκεί να περιμένει μέχρι να έρθει το περιπολικό να εξετάσει το θέμα. Από περιέργεια συνήθως αλλά και ως αυτόπτης μάρτυς για να βγει κι αυτός στο γυαλί των καναλιών που ακολουθούν ή πολλές φορές έρχονται νωρίτερα από τα τηλεοπτικά συνεργεία στο σημείο του συμβάντος. Στην περίπτωση όμως, αν συμβούν αυτά, αυτός ο τύπος θα μετανιώσει για την αβλεψία του και με την πρώτη ευκαιρία θα στρίψει γιατί όλο και κάποιο υπονοούμενο θα πέσει από τους αστυνομικούς και είναι βέβαιο πως δεν θα τολμήσει κάτι τέτοιο ξανά. 

Δεν γνωρίζω πόσες ημέρες είναι πεταμένες εκεί οι κούκλες, φαντάζομαι όμως ότι πολλοί τις έχουν δει και είναι αρκετοί αυτοί που γνωρίζουν από ποιο μαγαζί της γειτονιάς προέρχονται, ίσως έχει γίνει και θέμα μεταξύ αυτών που ήταν πελάτες. Κάποιοι μάλιστα μπορεί να χαρούν που έκλεισε, άλλοι θα πουν διάφορα συμπονετικά για την κρίση που μάρανε αυτές τις επιχειρήσεις και πιθανόν να βρεθεί και κάποιος να πει «Α, τον βρωμιάρη, έφυγε πετώντας τις κούκλες στο δρόμο. Ποιος  θα τις μαζέψει από εκεί;».

Αυτή είναι δουλειά του Δήμου, οι υπάλληλοι του οποίου περνούν τακτικά από κάθε σημείο της πόλης και μαζεύουν τα λογής – λογής σκουπίδια αλλά που να μυριστούν ότι υπάρχουν και πεταμένες κούκλες μέσα στο σκάμμα στον όχτο της Δεινοκράτους; Αν ήταν σε άλλη περιοχή, στην Αχαρνών ή στα Σεπόλια για παράδειγμα, θα τις είχαν απομακρύνει από εκεί αμέσως οι ρακοσυλλέκτες και οι ανακυκλωτές των σκουπιδιών και σίγουρα θα τις βλέπαμε σε κάποιο παζάρι προοριζόμενες να κάνουν δεύτερη ζωή στη βιτρίνα ενός μαγαζιού σε άλλη γειτονιά της πόλης, όπου τα μαγαζιά ρούχων δεν τα πειράζει αυτά που πουλάνε να είναι από δεύτερο χέρι ή μαζεμένα από τα σκουπίδια των καλών συνοικιών της πόλης.

AΘΗΝΑ, 21112018. Εφημερίδα "Φιλελεύθεεος", 29102018, σελ. 37.

ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΕ ΣΤΗ ΜΕΣΗ

Οι τοίχοι της πόλης ήταν πάντα ένας χώρος που φιλοξενούν ποικίλα συνθήματα πολιτικού περιεχομένου αλλά και άλλα, καθαρά διαφημιστικά ενώ αυτός που τους ανήκει δεν μπορεί με τίποτα να αποτρέψει το φαινόμενο το οποίο διαρκώς επαναλαμβάνεται μέρα και νύχτα και συχνά καταλήγει να είναι μια μουντζούρα από μπερδεμένες λέξεις και στρώματα χαρτιού που κιτρινίζουν από τη σκόνη και τα καυσαέρια.

Πέρα απ’ αυτά όμως, οι τοίχοι είναι ένας δημόσιος χώρος που μπορεί ελεύθερα ο καθένας που επιθυμεί και έχει ένα όποιο εργαλείο στα χέρια του -μαρκαδόρο, σπρέι, πινέλο και έναν κουβά χρώμα ή κόλλα- να γράψει το μήνυμά του και ανάλογα με την φαντασία που διαθέτει, πράγμα που κρίνεται πλέον απαραίτητο γιατί αλλιώς θα χαθεί στην ομοιομορφία, να έχει και κάποιο αποτέλεσμα: ήτοι την συμμετοχή αυτών που θα το διαβάσουν στην ιδέα και πρότασή του ή τουλάχιστον να μπουν για λίγο στη σκέψη του, να συμφωνήσουν μαζί του ή ακόμα να τον συμπονέσουν για τον χρόνο που χάνει κυνηγώντας χίμαιρες.  

  

Τι γίνεται όμως όταν δεν φτάνει η μπογιά να συμπληρωθεί η πρόταση που έχει ο ιεροκήρυκας στο μυαλό του; Όπως στην περίπτωση που κάποιος ήθελε να ξεσηκώσει τον κόσμο με ένα μήνυμα που καλεί στην αυτοκαταστροφή; Ποιος ξέρει τι τον ώθησε να προτείνει κάτι τέτοιο και ποιες μαύρες καταστάσεις στο μυαλό και στην ψυχή του τον έκαναν να πάρει μια στιγμή το πινέλο και να γράψει σε έναν τοίχο στα Σεπόλια ένα κάλεσμα αλλά δεν του έφτασε η μπογιά και το άφησε χωρίς να συμπληρώσει ένα γράμμα – σε βαθμό μάλιστα που μοιάζει με ανεπίτρεπτη ανορθογραφία;

Ποιος θα τον πάρει σοβαρά όταν αφήνει στη μέση ένα τέτοιο σύνθημα και ποιος περιμένει να τον ακολουθήσει στην αυτοκαταστροφή όταν αφήνει έτσι τον τοίχο; Θα μπορούσε αν ήταν σοβαρός αυτός που προτείνει κάτι αδιανόητο ακόμα και για τον πιο απελπισμένο να πάει σε ένα κατάστημα να πάρει ένα κουτάκι μπογιά, έστω και διαφορετική, να επιστρέψει στον τοίχο και να συμπληρώσει το μισοτελειωμένο γράμμα αλλά ούτε αυτό έκανε.

Το ίδιο βεβαίως θα συνέβαινε και με ένα σύνθημα που καλούσε στον αγώνα για γενική ευτυχία, πράγμα που σαφώς είναι πιο κοντά στις επιθυμίες των περισσότερων ανθρώπων αλλά κι εδώ ο δαίμονας της προχειρότητας ή των επιπόλαιων προθέσεων του ιεροκήρυκά της ακύρωναν το μήνυμά του με την μια λιγότερη πινελιά και σίγουρα θα προκαλούν το μειδίαμα σε όσους το διαβάζουν για την αφέλεια που δείχνει και τις φρούδες ελπίδες που καλλιεργεί σε έναν κόσμο που ξέρει και προσέχει τις λεπτομέρειες στους τοίχους.

ΑΘΗΝΑ 18112018. Εφημερίδα "Φιλελεύθερος", 06112018, σελ. 37.

ΟΙ ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ

Καθώς πλησιάζουν οι ημέρες που εθιμικά ο εορτασμός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου θα εξελιχθεί πάλι σε μια αγνώστου μεγέθους διάλυση της Αθήνας, ένας περίπατος στην οδό Στουρνάρη αποτελεί μια άσκηση μνήμης για όσα συμβαίνουν στον άμοιρο αυτό δρόμο.

Την οδό Στουρνάρη τη γνώρισα τότε που άρχιζε να μοιάζει ως η Silicon Valley, όπως έλεγαν και τα νέα περιοδικά του life style που φύτρωσαν στην κοινωνία μας εκεί προς τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και διαμόρφωσαν συμπεριφορές που σήμερα ελάχιστοι φοράνε. Σε αυτό τον ωραίο δρόμο τότε με τις ψηλές ακακίες ήταν που όποιος επιθυμούσε εύρισκε τον παράδεισό του σε χαρτιά, είδη σχεδίου και ζωγραφικής και φυσικά υπολογιστές και όλα τα παραφερνάλια της τεχνολογίας που έμπαινε δυναμικά στη ζωή μας και στη δουλειά μας. Από τότε μέχρι σήμερα άλλαξαν πολλά και στη Στουρνάρη όλες οι αλλαγές έγιναν σε βάρος της και τούτο οφείλεται στο ότι η μια πλευρά της είναι το μνημείο του Πολυτεχνείου και από τη μια πλευρά της τα... αδούλωτα Εξάρχεια.

Είναι αμέτρητες οι φορές κατά τις οποίες η Στουρνάρη έγινε πεδίο μάχης με τους νεαρούς μπαχαλάκηδες, κουκουλοφόρους ή επαναστάτες (όπως θέλετε πείτε τους αλλά την ίδια δουλειά κάνουν) από τη μια πλευρά και από την άλλη τις βραδύποδες αστυνομικές δυνάμεις και κάθε φορά, οι κάτοικοι της περιοχής βλαστημούσαν την ώρα και τη στιγμή που διάλεξαν κάποτε αυτό τον ωραίο δρόμο να κατοικήσουν. Το ίδιο έκαναν και οι καταστηματάρχες που δεν ήξεραν πως θα βρουν το μαγαζί τους το επόμενο πρωί και για να είναι ήσυχοι, σιγά – σιγά την εγκατέλειψαν. Το ίδιο έκαναν επίσης και πολλοί από τους νοικοκυραίους που κάποτε χρυσοπλήρωσαν τα διαμερίσματα με θέα το Πολυτεχνείο και το Αρχαιολογικό Μουσείο κι έτσι ερήμωσε και οι δραστηριότητες πλέον που γίνονται εκεί οι περισσότερες κατάντησαν να εμπίπτουν στη σφαίρα της ασυδοσίας και της παρανομίας.

Από τα στοιχεία της Στουρνάρη που είχα γνωρίσει στα τέλη της δεκαετίας του ’70  έμειναν στη θέση τους εκτός από το διαρκώς απαξιούμενο κτίριο και το μονίμως ευτελιζόμενο «Πολυτεχνείο» και οι μεγάλες ακακίες γιατί απλά δεν είχαν πόδια να περπατήσουν να φύγουν και μένουν εκεί – μάρτυρες και θύματα των τυφλών δυνάμεων που καταστρέφουν συστηματικά και κατ’ επανάληψη την περιοχή και ότι ακόμη την ομορφαίνει. Στη μανία τους δεν παραμερίζουν και την τύφλωση ακόμη και κάποιων αξιόλογων graffiti του Sonke (φωτογραφία του 2015)  όπως αυτό του Sonke που τύφλωσαν για να μη βλέπει τον αργό θάνατο της ακακίας που είχε την ατυχία να τη φυτέψουν κάποτε να ομορφήνει ένα δρόμο που θυμίζει πόσο βαριά μπορεί να είναι πια η κατάρα που δέρνει αυτή την πόλη.

ΑΘΗΝΑ, 18112018. Εφημερίδα "Φιλελεύθερος", 09112018, σελ.37.

ΕΥΑΙΣΘΗΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΦΟΒΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ

Λόγω των ειδικών καταστάσεων τούτες τις ημέρες που είμαι στο χωριό περιμένοντας το αναπότρεπτο για τον πατέρα μου, δεν μπορώ και να απομακρυνθώ από το σπίτι και ως εκ τούτου, περπατάω μόνο στα κοντινά χωράφια, χωράφια που γνωρίζω εκατοστό το εκατοστό και το γεγονός με προκαλεί να βάλω από τώρα μπροστά την ανάστασή τους…
Λόγω του κλίματος λοιπόν αλλά και από το γεγονός ότι δεν υπάρχει πια και κανένας καρπός πάνω στα κλαδιά των δέντρων, κοιτάω χαμηλά στο έδαφος, όπου σε πάρα πολλά σημεία του αυτό τον καιρό ανθεί και καρπίζει ένας άλλος κόσμος, αυτός των μανιταριών σε κάθε είδος και ποικιλία. Δεν τα ξέρω πως τα λένε, δεν τα τρώω, δεν τα πειράζω γιατί αποτελούν ομορφιά στο δάσος και όταν μπορώ τα φωτογραφίζω να τα δείτε κι εσείς. 

Όπως αυτά που φύτρωσαν ομαδικά μέσα σε μια κουφάλα και αποδομούν κάθε χρόνο και από λίγο με τις ρίζες τους και τα υγρά τους αυτό που ήταν κάποτε το κούτσουρο μιας τεράστιας ήμερης καστανιάς η οποία ξεράθηκε πριν από είκοσι χρόνια από μια αρρώστια. Με εντυπωσίασαν για την ντελικάτη, διάφανή εμφάνισή τους και περισσότερο για το θάρρος που είχαν να ψηλώσουν τα κορμάκια τους δίπλα στα σκληρά αγκάθια μιας πεσμένης στην ίδια κουφάλα ξερής κάψας που μεγαλώνουν τα κάστανα. Τέτοιο θάρρος από τέτοια ευαίσθητα πλάσματα δεν έχω ξαναδεί και θα ήθελα ομολογώ, να είχα τον τρόπο και την υπομονή να δω σε πόσα χρόνια θα καταφέρουν τελικά να λιώσουν εντελώς το σκληρό ξύλο της καστανιάς…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 06112014

TA ΒΑΣΑΝΑ ΕΝΟΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ

Πάνε περισσότεροι από πέντε μήνες από τότε που κάποιοι άγνωστοι, αλλά με πολύ γνωστή την υπογραφή τους στην πόλη, έσπασαν με βαριοπούλα την μαρμάρινη επιγραφή που ήταν τοποθετημένη στο όντως ακαλαίσθητο τσιμεντένιο τοιχίο που κόβει το πεζοδρόμιο μπροστά στο άγαλμα του Ελευθερίου Βενιζέλου, στο πάρκο που φέρει το όνομά του δίπλα από τη Βασιλίσσης Σοφίας. Πάνω σε αυτό το μάρμαρο ήταν χαραγμένες πληροφορίες για τον μεγάλο πολιτικό και μετά το σπάσιμο, ένα μεγάλο κομμάτι του έμεινε στο έδαφος όπως τα μπάζα για πολλές ημέρες και σαν να ήταν αόρατο δεν απασχόλησε κανέναν.

Αυτό έγινε πιθανώς γιατί και αυτός ο βανδαλισμός, όπως δεκάδες άλλοι που συμβαίνουν καθημερινά στην πόλη έγινε από αοράτους. Δεν μπορεί αλλιώς να εξηγηθεί γιατί δεν πρόκειται για μια περίπτωση που έγινε σε κάποιο αδιάφορο παράδρομο στα Κάτω Πατήσια ή στο Νέο Κόσμο. Αυτός ο βανδαλισμός έγινε σε ένα από τα καλύτερα φυλασσόμενα σημεία των Αθηνών καθώς στα πενήντα μέτρα από εκεί βρίσκεται το πλέον φρουρούμενο  από κάθε άλλο κτίριο που στεγάζει την πρεσβεία των ΗΠΑ και δίπλα σχεδόν είναι η επίσης καλά φρουρούμενη είσοδος του Μεγάρου Μουσικής, χώροι που σίγουρα καλύπτονται και ένα πλήρες σύστημα βιντεοσκόπησης από το οποίο ούτε κουνούπι περνά απαρατήρητο.

Έτσι αποκλείεται να μην πήραν είδηση  τον τύπο ή τους τύπους που κομμάτιασαν την μαρμάρινη επιγραφή. Τους είδαν, μπορεί και να τους έκαναν χάζι από τις κάμερες αλλά κανένας δεν κουνήθηκε προς το σημείο να τους αποτρέψει ή να τους πιάσει, προφανώς για να μη θεωρηθεί ως εγκατάλειψη θέσης  η απομάκρυνση από το φυλάκιο. Αυτό βεβαίως και το ήξεραν οι δράστες με τη βαριοπούλα και κινήθηκαν σαν να μην συνέβαινε τίποτα, πιθανόν να έφτασαν εκεί και να έκαναν ότι έκαναν μέρα μεσημέρι και χωρίς κουκούλες.

Και καλά, αυτοί δεν μπορούσαν να μετακινηθούν, να αποτρέψουν τον βανδαλισμό ή να προστατεύσουν το μνημείο αλλά δεν βρέθηκε όμως ούτε ένας από τους εκατοντάδες περαστικούς να ειδοποιήσει κάποια από τις υπηρεσίες του Δήμου ή κάποιου άλλου φορέα να περιληφθεί της υπόθεσης. Σίγουρα κάποιος θα υπάρχει, γιατί δεν πρέπει να φύτρωσε από μόνο του το μάρμαρο στον τοιχίο, που να νοιάζεται για την παρουσία του εκεί ούτε βέβαια αν αυτό καθημερινά φιλοξενεί ένα ακαταλαβίστικο σύνθημα ή γράφιτι.

Πέντε μήνες μετά, το σπασμένο μάρμαρο δεν είναι πια στο πεζοδρόμιο αλλά δεν μπήκε στη θέση του, το ίδιο ή ένα αντίγραφό του για να εξυπηρετεί το σκοπό που είχε η πινακίδα. Πόσο τώρα θα συνεχίσει να υπάρχει και το υπόλοιπο, είναι ζήτημα χρόνου να περάσουν πάλι οι αόρατοι βάνδαλοι να το ξεπαστρέψουν μιας και κανείς δεν νοιάζεται πια για 
τέτοια. 

AΘΗΝΑ, 06112018. Εφημερίδα "Φιλεύθερος", 30102018, σελ. 37.

ΕΝΑ ΣΤΕΠΟΓΕΡΑΚΟ ΜΕ ΤΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ YOPPO!

Είναι μεγάλη η χαρά τα μηνύματα που στέλνουν φίλοι που ασχολούνται με την φωτογράφιση των πουλιών όταν περιέχουν φωτογραφίες από το έργο τους και ακόμη μεγαλύτερη όταν αυτές δείχνουν πουλιά εμβληματικά πουλιά στον ελληνικό χώρο.

Τέτοιες ήταν που έστειλε ο φίλος Γιούαν Φάγεφορς, (Yoppo), διακεκριμένος χημικός που ζει και εργάζεται στο Μάλμε της Σουηδίας αλλά και ένας από τους πιο καλούς φωτογράφους πουλιών στον κόσμο που έχει ταξιδέψει σε πάμπολλες γωνιές της γης να τα φωτογραφήσει αλλά εκείνο το μικρό κομμάτι της που αγαπά περισσότερο απ’ όλα και το θεωρεί μοναδικό, είναι η Τήνος. Εκεί λοιπόν προχθές, από την ωραία ταβέρνα στο Φαλατάδο είδε στον ουρανό ένα μεγάλο γεράκι του είδους στεπογέρακο Falco cherrug και δεν έχασε την ευκαιρία να το «πιάσει» με τον φακό του και να το χαρούμε όλοι.

Γι’ αυτό το υπέροχο γεράκι διαβάζουμε στη Wikipedia.

Η ονομασία του είδους cherrug προέρχεται από την ινδική λέξη charg που αναφέρεται στο θηλυκό Στεπογέρακο. Η ελληνική ονομασία του είδους, αναφέρεται στο συνηθέστερο οικότοπό του, τη στέπα. Το είδος Falco cherrug, μαζί με τα είδη F. biarmicus, F. jugger, και F rusticolus, συγκροτούν μία ομάδα συγγενικών γερακιών, που απαρτίζει το υπογένος Ιερογέρακας. Σε αυτή την ομάδα, υπάρχουν άφθονα στοιχεία για ανεξέλεγκτη υβριδοποίηση και ατελή ταξινόμηση στη γραμμή καταγωγής (lineage), που συγχέει τις αναλύσεις των δεδομένων αλληλουχίας DNA σε μεγάλη έκταση. Μοριακές μελέτες με μικρό μέγεθος δειγμάτων, δεν αναμένεται να δώσουν αξιόπιστα συμπεράσματα σε όλο το υπογένος Ηierofalco. Ο διαχωρισμός στους κλάδους των hierofalcons φαίνεται να έχουν λάβει χώρα στην Μεσοπαγετωνική Περίοδο, κατά την έναρξη του Ύστερου Πλειστόκαινου, μόλις 130.000-115.000 χρόνια πριν. Το Στεπογέρακο αντιπροσωπεύει μια γραμμή καταγωγής που επεκτάθηκε από τη βορειοανατολική Αφρική στο εσωτερικό της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ασίας, μέσω της ανατολικής Μεσογείου^.

Το Στεπογέρακο αναπαράγεται σε μικρές, διάσπαρτες και, αποκομμένες μεταξύ τους, περιοχές, σε μία ζώνη που εκτείνεται από την κεντρική Ευρώπη, μέχρι τα υψίπεδα των Αλτάι στα βάθη της Ασίας. Παρά τη μεγάλη έκταση αυτής της ζώνης, η αναπαραγωγή γίνεται σε μικρούς μόνον θύλακες, όπου το είδος είναι πολύ τοπικά περιορισμένο.

Οι κυριότερες περιοχές αναπαραγωγής βρίσκονται στην Ουγγαρία, Ρουμανία (δέλτα Δούναβη), Κριμαία, Μικρά Ασία και, από εκεί ανατολικότερα προς το Ιράν, το Αφγανιστάν και το νότιο Καζακστάν.

Το Στεπογέρακο μπορεί να μεταναστεύσει, χωρίς να αναπαραχθεί, μέχρι τη Σιβηρία και τη βόρεια Κίνα. Μάλιστα, οι πληθυσμοί της οροσειράς Αλτάι, επειδή είναι λίγο διαφορετικοί στη μορφολογία, παλαιότερα κατατάσσονταν ως διαφορετικό είδος (F. altaicus).  Ξεχειμωνιάζει, στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή, την κεντρική Αφρική, την Ινδία και την Κίνα, ανάλογα με την περιοχή αναπαραγωγής.

Για την Ελλάδα, όντας εξαιρετικά σπάνιο, τα στοιχεία είναι ανεπαρκή. Πιθανόν να αναπαράγονται κάποια ζευγάρια στην περιοχή της Θράκης, αλλά το μόνο που έχει αποδειχθεί είναι ότι κατά τη διάρκεια του χειμώνα περνάει από τη Β. Ελλάδα και, είτε ξεχειμωνιάζει στους εκεί υγροτόπους, είτε συνεχίζει το ταξίδι του βορειοανατολικά

Το Στεπογέρακο, όπως λέει και η ονομασία του, είναι ένα αρπακτικό των μεγάλων ανοιχτών ημιερημικών εκτάσεων. Συχνάζει στις στέπες της Κ. Ασίας ή σε πεδιάδες με λίγα δέντρα, λόφους και ξερά οροπέδια. Επίσης, κατά τη χειμερινή μετανάστευση, μπορεί να παρατηρηθεί κοντά σε υγροτόπους.

Το Στεπογέρακο είναι το μεγαλύτερο από τα γεράκια που απαντώνται στον ελλαδικό χώρο. Το μέγεθός του είναι εκείνο που «τραβάει την προσοχή» στο πεδίο, διότι είναι πολύ σπάνιο και, αλλιώς, θα διέλαθε της παρατήρησης. Έχει μήκος σώματος (43)-45 έως 55-(59) εκατοστά και ανάπτυγμα πτερύγων (99)-104 έως 125-(129) εκατοστά. Το βάρος του κυμαίνεται από 750-1000 γραμμάρια για το αρσενικό και 1000-1300 γραμμάρια για το θηλυκό.

Εκτός από το βάρος, τα φύλα είναι όμοια. Τα ενήλικα Στεπογέρακα έχουν ανοιχτόχρωμο κεφάλι με αμμοκίτρινο κάλυμμα («στέμμα») και παρειές με μικρές καφέ κηλίδες. Η ράχη είναι σκούρα ερυθροκάστανη, ενώ η κάτω επιφάνεια είναι λευκή με πολλές σκούρες κηλίδες. Η ουρά είναι επίσης σκούρα καστανή με υπόλευκες λωρίδες. Το «μουστάκι» στο πρόσωπο είναι στενό και δυσδιάκριτο. Το κήρωμα και τα πόδια είναι κίτρινα (γκριζογάλανα στα νεαρά άτομα). Κυνηγά συχνά με οριζόντια επίθεση, αντί της κάθετης εφόρμησης του Πετρίτη, και τρέφεται κυρίως με τρωκτικά και τα πτηνά. Στην Ευρώπη, σκίουροι εδάφους (Spermophilus sp.) και άγρια περιστέρια είναι τα πιο κοινά θηράματα.

Αποτελεί την πρώτη επιλογή για την ιερακοθηρία, πράγμα που του κοστίζει την ελευθερία του και το κατατάσσει αυτομάτως στα κινδυνεύοντα είδη. Το Στεπογέρακο συνήθως δεν κατασκευάζει δική του φωλιά, αλλά χρησιμοποιεί παλιές φωλιές σε δέντρα, που ανήκαν στο παρελθόν σε άλλα πουλιά όπως κοράκια, πελαργούς, ή γερακίνες. Επίσης φωλιάζει και σε σχισμές βράχων. Δεν χρησιμοποιεί κάποιο ιδιαίτερο υλικό επίστρωσης.

Η αναπαραγωγή γίνεται ανάλογα με το υψόμετρο και το γεωγραφικό πλάτος, από τα τέλη Μαρτίου μέχρι τις αρχές Μαΐου. Η γέννα αποτελείται από (3)-4-(6) αυγά που τα επωάζουν και οι δύο γονείς (το θηλυκό σε μεγαλύτερο ποσοστό), για 28 ημέρες. Μετά την εκκόλαψη, στον εφοδιασμό με τροφή, συμμετέχουν και οι δύο γονείς. Οι νεοσσοί αποκτούν φτέρωμα στις 14-30 ημέρες και πετάνε στις 40-45 ημέρες. Μένουν κοντά στη φωλιά για ακόμη 30-40 ημέρες.

Το Στεπογέρακο αποτελεί ένα είδος που κινδυνεύει σε παγκόσμιο επίπεδο. Το BirdLife International χαρακτηρίζει αυτό το πουλί ως κινδυνεύον, λόγω της ταχείας μείωσης του πληθυσμού, ιδιαίτερα στις κεντρικές ασιατικές περιοχές αναπαραγωγής. Από την εποχή της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν ο βασικός προορισμός για χιλιάδες γεράκια που συλλαμβάνονταν και επωλούντο παράνομα για μεγάλα ποσά στη μαύρη αγορά για την ιερακοθηρία. Μόνο στο Καζακστάν εκτιμάται ότι χάνονται μέχρι και 1.000 Στεπογέρακα κάθε χρόνο.

Το είδος αντιμετωπίζει επίσης πίεση από την απώλεια των ενδιαιτημάτων του. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον Καναδά, υπάρχουν πολλά προγράμματα αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία. Η πιο δραματική μείωση επέρχεται στην Ασία, κυρίως στο Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν. Αντιθέτως, ένας προστατευόμενος και σχετικά σταθερός πληθυσμός υπάρχει στην Ουγγαρία, της οποίας αποτελεί το εθνικό πτηνό.

Το Στεπογέρακο είναι γνωστό ότι είναι πολύ ευαίσθητο στη γρίπη των πτηνών, με στοιχεία από άτομα που έχουν βρεθεί μολυσμένα με το εξαιρετικά παθογόνο στέλεχος H5N1 (στη Σαουδική Αραβία) και H7N7 (στην Ιταλία). Στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σπάνιο και οι κίνδυνοι ελλοχεύουν κυρίως από τη λαθροθηρία.

ΑΘΗΝΑ, 05112018

ΟΙ ΚΑΙΡΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΠΟΡΟΙ

Ταξίδεψα σήμερα το πρωί από την Αθήνα στη μικρή πατρίδα και το φως του Νοεμβρίου σε όλη τη διαδρομή μου θύμιζε τα χρόνια που τέτοιες μέρες οργώναμε τα χωράφια στο χωριό να σπείρουμε δημητριακά. Όλοι οι χωριανοί τότε, πάει μισός αιώνας αφότου γίνονταν αυτά και ξαφνικά μια χρονιά στις αρχές της δεκαετίας του ’70 σταμάτησαν όλοι σαν να ήταν συνεννοημένοι και είμαστε και ελάχιστοι όσοι θυμόμαστε όχι το όργωμα αλλά και που ήταν τα χωράφια αφού όλα τα έχει καταπιεί το δάσος και το Δασαρχείο ισχυρίζεται πως είναι πια στη δικαιοδοσία του και όχι στη διάθεση του νοικοκύρη γιατί γέμισαν αγριόδεντρα.

Την εντύπωση αυτή του οργώματος ενίσχυαν και τα οργωμένα χωράφια που είδα στη Βοιωτία και λίγα στον κάμπο της Λαμίας και επρόκειτο για βαμβακοχώραφα καθώς η καλλιέργεια σιτηρών σε αυτές τις περιοχές έχει σταματήσει καθότι ασύμφορη. Πάντως όπως φαίνεται και φαντάζομαι πως συμφωνούν όσοι ακόμα διατηρούν μια αγαπητική σχέση με τη γη, τούτος ο Νοέμβριος είναι από τους καλύτερους για τη σπορά των σιτηρών στη Θεσσαλία και αλλαχού καθώς οι  βροχές του Οκτώβρη ήταν ικανοποιητικές και τα διαλείμματα της καλοκαιρίας μεγάλα έτσι ώστε να στεγνώνουν τα χωράφια και η άροση να γίνεται χωρίς προβλήματα. Το μόνο λοιπόν που πρέπει να προσέξει τώρα ο σπορέας είναι η ποιότητα του σπόρου που πάνω του επενδύει τη σοδειά της επόμενης χρονιάς…

Στη φωτογραφία, τα χέρια ενός σπορέα στον Παλαμά Καρδίτσας πριν από 10 χρόνια.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 03112018

ΣΤΑ ΓΑΡΔΕΛΙΑ ΑΡΕΣΟΥΝ ΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ

Τα πουλιά που βλέπουμε συχνότερα στην Αθήνα και ειδικά στο κέντρο και στα Εξάρχεια είναι τα αλητήρια περιστέρια, οι θρασείς δεκαοχτούρες, τα άτακτα σπουργίτια και τα σοβαρά κοτσύφια και όλα ομορφαίνουν με τον τρόπο τους τη γειτονιά και ζωντανεύουν με τα φτερουγίσματά τους τον αέρα της. Τα κοτσύφια που έχουν τις φωλιές τους στους πέριξ λόφους και πάρκα, επιπροσθέτως την άνοιξη την κάνουν πιο ευχάριστη με τα ερωτικά τους κελαηδίσματα. Τελευταία μάλιστα παρατηρείται και πυκνή η παρουσία παπαγάλων σε κάποια δέντρα γύρω από το Πνευματικό Κέντρο οι οποίοι δίνουν με τις κινήσεις τους και τις φωνές τους ένα τροπικό χρώμα στην πόλη. 

Φυσικά και υπάρχουν και άλλα πουλιά, αλλά λόγω του μικρού αριθμού και των σπανίων εμφανίσεών τους δεν τους δίνουμε και τόσο προσοχή αλλά κι αυτά βρίσκουν τρόπο να μας δηλώσουν την παρουσία τους. Έτσι έκανε χθες το πρωί, μια ομάδα από γαρδέλια, αυτά τα πανέμορφα και μελωδικά πουλάκια που ποιος ξέρει σε ποια παρατημένα οικόπεδα έχουν τις φωλιές τους και σε ποια αγκάθια βόσκουν, επιδρομή στις γλάστρες με τους ξεραμένους κατηφέδες σε ένα μπαλκόνι στα Εξάρχεια που φαίνεται τα είχαν σταμπάρει από το καλοκαίρι και περίμεναν πρώτα να ξεραθούν τα λουλούδια και μετά να έρθουν να φάνε τους σπόρους για να μη χαλάσουν την ομορφιά του μπαλκονιού το καλοκαίρι.

Στην αρχή ήρθε το πιο τολμηρό απ’ όλα γαρδέλι, κοίταξε ερευνητικά το μπαλκόνι το οποίο είναι μια μικρή ζούγλα από λουλούδια αλλά και είδη κηπευτικών σε γλάστρες που φιλοδοξούν κάθε χρόνο την καρποφορία αλλά αυτή δεν περπατάει καλά στον 6ο όροφο και σαν είδε πως όλα ήταν ήσυχα άρχισε να τσιμπάει τα ξεραμένα λουλούδια. Το είδαν και τα άλλα και άρχισαν ένα - ένα να έρχονται και να τσιμπολογάνε κι αυτά έχοντας πάντα το νου τους να μην πεταχτεί καμιά γάτα και τα αρπάξει. Ευτυχώς γι’ αυτά γάτα αυτό το σπίτι δεν έχει γάτες αλλά σκύλο που δεν νοιάζεται καθόλου για τα πουλιά και δεν χαραμίζει ούτε ένα κούνημα βλεφάρου γι’ αυτά. Εκείνο που δεν πρόσεξαν τα γαρδέλια ήταν ότι μέσα από το τζάμι της μπαλκονόπορτας τα "άρπαζε" αθόρυβα για να μη τα τρομάξει ένας φακός που αισθάνθηκε πολύ τυχερός για το ωραίο θέμα που βγήκε πρωί - πρωί μπροστά του σε ένα μπαλκόνι στα Εξάρχεια.

ΑΘΗΝΑ, 26110014. Εφημερίδα "Φιλελεύθερος" 01112018, σελ. 37. 

O NΟΕΜΒΡΙΟΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ

Εκεί που είχα ξεχάσει πως είναι η Ελλάδα πάνω από τα Τέμπη και από βουνά δεν περπατούσα τίποτα παραπέρα από το Βελούχι και τα Άγραφα (άντε και λίγο Γράμμο από τα Μαστοροχώρια) να που ιδιαίτεροι λόγοι με οδήγησαν και στα βουνά της Μακεδονίας. Μέχρι στιγμής αγναντεύω από την Έδεσσα το Βόρρα (Καιμακτσαλάν), το Πάικο  ενώ η χάρη μου έφτασε για πρώτη φορά ως τη Φλώρινα και φυσικά γνώρισα και μου άρεσε πολύ η λίμνη Βεγορίτιδα. Έτσι σιγά – σιγά ανακαλύπτω έναν καινούργιο και μου αρέσει πολύ αυτές τις ημέρες που τα δέντρα  αρχίζουν να ντύνονται με τα φθινοπωρινά τους.

Δεν είναι όμως ίδια τα χρώματα του Φθινοπώρου στην Πέλλα με αυτά της Ρούμελης και της Ευρυτανίας γιατί άλλων ειδών δέντρα γεμίζουν τα δάση της ενώ το πεδινό τοπίο της επηρεάζεται από τα λογής – λογής οπωροφόρα που κυριαρχούν σε κάθε σημείο και δημιουργούν μια άλλη αίσθηση του Νοέμβρη καθώς αυτά φοράνε τα πιο φλογερά ρούχα τους για να υποδεχτούν το χειμώνα και να ξυπνήσουν την Άνοιξη γεμάτα άνθη!

ΑΘΗΝΑ, 01112018