ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΓΥΡΙΖΕΙ 35 ΧΡΟΝΙΑ ΠΙΣΩ

Είδα να τρέχει σε πολλούς τοίχους το challenge accepted, δεν το πολυκατάλαβα ομολογώ αλλά μου άρεσε που βλέπω φίλες και φίλους σε φωτογραφίες από παλιότερα χρόνια και στους οποίες τουλάχιστον επικρατεί η νεότητα. Έτσι προκλήθηκα κι εγώ να «παίξω» κι εγώ σε αυτό το παιχνίδι επιστροφής στα περασμένα ωραία και κυρίως ξέγνοιαστα χρόνια…

Ανακάλυψα σήμερα που είμαι στο χωριό σε κάποιο συρτάρι κάποιες παλιές φωτογραφίες και στάθηκα σε κάνα δυο από τον Απρίλη του 1982 (ολόκληρα 35 χρόνια πριν) τραβηγμένες σε ένα λιβάδι. Δεν μπορώ να πω, ήμουν και νέος και ωραίος! Είχα αφήσει, άγνωστο για ποιο λόγο μουστάκι το οποίο ήταν καστανό και όχι γκρίζο προς άσπρο όπως σήμερα και ποιος ξέρει τι με βασάνιζε ξαπλωμένος στο λιβάδι με τις μαργαρίτες. 

Απ’ ότι θυμάμαι πάντως ήταν η χρονιά που παράτησα τη δουλειά στο Δημόσιο (Υπουργείο Γεωργίας) και για να ζω άρχισα να δουλεύω σε οικοδομές, το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς πήγα στο Εργαστήρι Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας και ακολούθησε πολύ σύντομα η δουλειά στις εφημερίδες. Φέτος δε μπορώ να πω ότι έχω τις προϋποθέσεις να βγω και στη σύνταξη- αν συνεχίσει να υπάρχει αυτό το πράγμα!

Πέρα απ’ αυτά όμως αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι από τη χρονιά της φωτογραφίας μέχρι σήμερα πέρασαν 35 ολόκληρα χρόνια με τη φθορά που μοιράζει στον καθένα ο χρόνος και με λίγες ζημιές στο σώμα και στην καρδιά και πιστεύω πως θα είμαι τυχερός να συνεχίσω έτσι σε όσα μου έχει η μοίρα ακόμη φυλαγμένα!  

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 30042017

ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΑΚΤΕΡ ΘΕΛΕΙ ΤΟ ΣΤΟΛΙΣΜΑ ΤΟΥ…

Το στόλισε εν όψει Πρωτομαγιάς ο γείτονας Νίκος Σαρόγλου το τρακτέρ του –με αυτό οργώνει όλα τα κήπια της Μεγάλης Κάψης και στα γύρω χωριά τα τελευταία χρόνια– γυρνώντας σήμερα το πρωί από ένα όργωμα στο χωράφι στο πάνω μέρος του χωριού.

Και σωστά έκανε καθώς σε αυτό το μηχάνημα οφείλεται όλη η παραγωγή σε κηπευτικά του χωριού γιατί αφενός δεν υπάρχει ούτε ένα υποζύγιο να κάνει τη δουλειά, ούτε και οι χωριανοί έχουν δυνάμεις να πιάσουν τις αξίνες και τα τσαπιά να σκάψουν γιατί ο μέσος όρος ηλικίας τους έχει κατάληξη τα δεύτερα –ήντα! Έτσι όλοι στηρίζονται στο Νίκο και αυτός με τη σειρά του στο τρακτέρ το οποίο, σαν ζωντανός οργανισμός έχει κι αυτό καμιά φορά τα προβλήματά του και σαν συμβαίνει αυτό, όλο το χωριό έχει την έγνοια του.

Όπως γίνονταν και παλιότερα, με τα υποζύγια, ειδικά τα άλογα και τα μουλάρια που η αξία τους ήταν ανυπολόγιστη για κάθε νοικοκυριό και τέτοια εποχή δεν προλάβαιναν να ανασάνουν από τα οργώματα και τα σβαρνίσματα των χωραφιών. Τέτοια ζωντανά είχαν θυμάμαι όλα σχεδόν τα σπίτια – πλην ορισμένων απομάχων της δουλειάς και ανά δύο συνήθως τα έζευαν και όργωναν όταν αλάφρωναν τα χώματα από την υγρασία. Σέμπρεμα λέγονταν αυτή η αναγκαία σύμπραξη μεταξύ των χωριανών και κατά κανόνα πρόσεχαν ιδιαίτερα το συνεργαζόμενο μουλάρι και φυσικά τα τάιζαν καλά για να έχουν δυνάμεις και να βγάλουν όσο περισσότερο χωράφι μπορούσαν την ημέρα γιατί ο καιρός στρίμωχνε τις καλλιέργειες και έπρεπε οπωσδήποτε να έχουν τελειώσει μέχρι το τέλος του Απρίλη.

Είχα κι εγώ βοηθήσει πολλές φορές στο όργωμα, οδηγώντας στην αρχή το ζευγάρι για να πάρει μπροστά και να συνηθίσει το χωράφι αλλά δεν έπιασα το αλέτρι στα χέρια μου να οργώσω ο ίδιος αλλά πιστεύω αν χρειαστεί, θα τα καταφέρω όπως και στο μπόλιασμα καθώς θυμάμαι καλά όλο το τυπικό και τις σκηνές μια τέτοιας μεγάλης πράξης για την επιβίωση. Εκείνο που δεν θυμάμαι και δεν πήρα και απάντηση από τη μάνα μου όταν την ρώτησα ήταν αν μετά το όργωμα την πρωτομαγιά –γιατί δεν εξαιρούνταν η μέρα από τις αγροτικές δουλειές- έβαζαν ένα ανθισμένο κλαράκι στο καπίστρι του μουλαριού. Γι’ αυτό αν κάποιος γνωρίζει κάτι σχετικό θα ήταν πολύτιμη η πληροφορία του… 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 30042017

ΑΠΟΛΕΙΤΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΑΠΡΙΛΗ ΣΕ ΕΝΑ ΧΩΡΑΦΙ

Το πραγματικό πρόσωπο του γενεθλίου τόπου, αυτό που υπολείπεται των εορταστικών προορισμών και των αγωνιστικών πανηγύρεων που προωθεί η άκρατη κατανάλωση και των πιο ωραίων και αισθαντικών στιγμών της ελληνικής φύσης, όπως η Πρωτομαγιά. Σε ένα χωραφάκι στο Μέγα Λάκο της ορεινής Καρδίτσας (συνοικισμό των Σαρανταπόρων) όπου έμαθα από την κυρά Γιαννούλα (χήρα Παναγιώτη Ζήση) πως φυτεύονται τα φασόλια και να ξεχωρίζω τις παλιές ποικιλίες που αυτή ακόμη επιμένει να καλλιεργεί (28042013).

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 30042017

ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ

Από αριστερά: Χρόνης Βάρσος, Ναταλί Τσιγαρίδου, Ηλίας Κάνταρος και Αφροδίτη Ρήγα

Μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα με θέμα «Κτηνοτροφικά φυτά και βιώσιμη Γεωργία» έγινε χθες στη Σπερχειάδα, στο Συνεδριακό Κέντρο «Αθανάσιου και Μαίρης Ακρίδα» και ήταν, παρά τις συγκυρίες της εποχής που θέλει τον κόσμο στα χωράφια και τα κοπάδια, αρκετό το κοινό που την παρακολούθησε.

Την πρωτοβουλία είχε ο δραστήριος Σύλλογος των Απανταχού Παλαιοβραχινών και στην εκδήλωση που έγινε με την υποστήριξη της Greenpeace και του Δήμου Μακρακώμης μίλησαν οι Ναταλί Τσιγαρίδου εκ μέρους της Greenpeace και οι γεωπόνοι Ηλίας Κάνταρος και Αφροδίτη Ρήγα ενώ ακολούθησε συζήτηση. Παρόντες στην εκδήλωση ήταν ο Αντιπεριφερειάρχης Κώστας Αποστολόπουλος, ο δήμαρχος Μακρακώμης Θύμιος Παπαευθυμίου, ο δημοτικός σύμβουλος Πάνος Κοντογιώργος καθώς και άλλοι συμπατριώτες που ασχολούνται και τα δημόσια πράγματα της περιοχής. 

Το θέμα της ημερίδας έχει ιδιαίτερη σημασία για την Δυτική Φθιώτιδα καθώς είναι ένας τόπος προικισμένος από τη Φύση και μπορεί να προχωρήσει στο μέλλον σε μιας καλύτερης ποιότητας γεωργία και κτηνοτροφία χωρίς τη χρήση γενετικά τροποποιημένων ζωοτροφών και την εξάρτηση από την διεθνή αγορά σπόρων ενώ σημαντικό ρόλο καλείται να παίξει πάλι η παράδοση η οποία αποτελεί κεφάλαιο για όλους στην περιοχή και πρέπει να προσεγγιστεί με ένα νέο τρόπο έτσι ώστε η εμπειρία αιώνων σε συνδυασμό με την επιστήμη να αποδώσει τους κατάλληλους καρπούς.

Κανάρης Τσίγκανος, Ηλίας Κάνταρος, Αφροδίτη Ρήγα

Στους συντοπίτες που πήραν την πρωτοβουλία να ανοίξουν το θέμα και σε αυτούς που τους άκουσαν και κουβέντιασαν με τους γεωπόνους εύχομαι καλή συνέχεια και στον φίλο Κανάρη Τσίγκανο που βλέπει τα πράγματα με πολύ ενθουσιασμό καλή σοδειά φέτος από τα μελίσσια του.

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 30042017

Η ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΗ ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΣΚΟΝΗΣ

Το εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής της Μεσαίας Κάψης σε πρώτο πλάνο
ενώ στον ορίζοντα μόλις που διακρίνεται το περίγραμμα του Γουλινά.

Έτσι γίνεται συνήθως στις τελευταίες ημέρες του Απρίλη· έρχεται από τον ουρανό η σκόνη της Αφρικής όπως λένε οι μετεωρολόγοι, θολώνει τον αέρα και μπουκώνει την όραση προς τα απέναντι βουνά ενώ στην ατμόσφαιρα επικρατεί ένα μυστήριο το οποίο ανησυχεί τα πουλιά και τα άλλα πλάσματα που το φως της Άνοιξης έχει ξεσηκώσει. Είναι δε στιγμές που ο ήλιος μπορεί να βρίσκεται στο ζενίθ του το μεσημέρι αλλά εντούτοις να μοιάζει σαν απόγευμα και η μέρα να ετοιμάζεται να γείρει. Τα φαινόμενα δε που σχετίζονται με τη σκόνη είναι πιο έντονα όταν δεν φυσάει καθόλου αέρας και ορατά σαν σημάδια λάσπης πάνω στα φρέσκα φύλλα αν τύχει και ο βουβός ουρανός φέρει από το πουθενά καμιά ψιχάλα βροχής.  

Πέραν όμως αυτών των προσεγγίσεων πάνω στο φαινόμενο της ανοιξιάτικης σκόνης στον αέρα, το γεγονός έχει και μια άλλη διάσταση που αφορούσε τα περασμένα χρόνια αυτούς που δούλευαν στα χωράφια και λειτουργούσε ως φίλτρο, δημιουργόντας την ψευδαίσθηση της σκιάς και έκανε κάπως υποφερτή την έκθεση στον ήλιο. Συννεφόκαμα (από το σύννεφο και το καύσων) έλεγαν την κατάσταση αυτή και την προτιμούσαν από το λιοπύρι. Σήμερα που κανένας δεν δουλεύει με τις συνθήκες του παρελθόντος στα χωράφια και οι μηχανές έχουν συντομέψει κατά πολύ το χρόνο εργασίας, η σκόνη της Αφρικής δεν είναι παρά ένα ενοχλητικό φαινόμενο για όσους και για διάφορους λόγους κινούνται στο ύπαιθρο.

Έτσι ήταν η μέρα σήμερα στις ανατολικές πλαγιές του Τυμφρηστού και η διαδρομή από τον Τυμφρηστό που κατέβηκα από το λεωφορείο του Καρπενησίου ως το χωριό δεν είχε ορίζοντα προς τον κάμπο και τον Γουλινά και το ενδιαφέρον στράφηκε προς την ανάπτυξη των νέων φύλλων στα έλατα και κάποια ωραία αγριολούλουδα που φυτρώνουν εκεί…  

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 29042017

ΜΙΑ ΞΕΧΑΣΜΕΝΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Κάποτε πίστευα πως κάποια πράγματα θα άλλαζαν με την πολιτική – και ακόμα το πιστεύω αλλά όπως έχουν δείξει τα πράγματα τα τελευταία χρόνια και ειδικά η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ με όλα τα παρελκόμενα που δημιουργεί και η χλιαρή αντιπολίτευση, η πολιτική στην Ελλάδα είναι μια καλή δουλειά που πληρώνεται από το Δημόσιο και η καρέκλα πιο γλυκιά απ’ όλες και γι’ αυτό τόσος καυγάς και συνωστισμός γύρω τους.  

Δεν είναι όμως το θέμα μας αυτό αλλά η συμμετοχή μου στις εκλογές της 6^ης Μαΐου 2012 με το ψηφοδέλτιο των Οικολόγων – Πράσινων (πριν ένα κομμάτι τους αρχίζει να γίνεται ροζ και κατόπιν υπάκουη συνιστώσα στο ΣΥΡΙΖΑ) στη Φθιώτιδα και στις οποίες με τίμησαν κάποιες εκατοντάδες συντοπίτες με την ψήφο τους, πράγμα που εξέπληξε γιατί δεν ήμουν δα και τόσο γνωστός σε κάποια χωριά και περιοχές του νομού πέρα από τα μέρη μου.

Τούτο μου θύμισε σήμερα το Facebook με μια φωτογραφία δίπλα σε ένα ηλιοτρόπιο – σήμα κατατεθέν τις τελευταίες δεκαετίας για το οικολογικό κίνημα και την οποία χρησιμοποίησα για όσους θυμούνται ως φωτογραφία προφίλ για ένα διακριτικό προεκλογικό αγώνα κυρίως από τα δικτυακά μέσα που ήδη είχαν αρχίσει να δείχνουν τη δύναμή τους και είχα τις αυταπάτες. Συμμετείχα και τις επόμενες φορές στις εκλογές που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ με το σχήμα Πράσινοι – Αλληλεγγύη και από τότε έκλεισα μπορώ να πω τον κύκλο των πολιτικών μου φιλοδοξιών και υποστηρίζω πλέον αυτόν που αγωνίζεται να δει ένα καλύτερο αύριο χωρίς να τον τρώει το άγχος για την καρέκλα και τις απολαβές….

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 28042017

ΜΙΑ ΑΓΡΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΗΜΕΡΗ

Αυτές οι δουλειές θέλουν Φόβο! Όχι γιατί κάνεις κάτι το κακό και μπορεί να έρθει μετά και η τιμωρία αλλά γιατί επεμβαίνεις στη Φύση και οι συνέπειες της πράξης μπορεί να είναι απροσδόκητες και ενδεχομένως μη ανατρέψιμες. Γι’ αυτό και οι παλιοί εμβολιαστές δέντρων τηρούσαν ένα τυπικό καλοσύνης πριν επιχειρήσουν ένα εμβολιασμό. (Δείτε σε προηγούμενη ανάρτηση του Ακτήμονα με τον τίτλο «Από τα χέρια του πατέρα μου λεπτομέρειες» περί του θέματος και θα καταλάβετε περισσότερα.

Έχοντας όλα αυτά στο νου λοιπόν επιχείρησα να κάνω σήμερα το πρωί τον πρώτο εμβολιασμό της ζωής μου σε κάποιες άγριες καστανιές στο χωριό ακολουθώντας όσα είχα δει από τον πατέρα μου, ελπίζω να τα κατάφερα, να δούμε σε λίγες ημέρες να βγάζουν φύλλα τα μπόλια και σε κάνα δυο χρόνια να έχουμε και κάστανα από τα παλιά, τα λεγόμενα κρητικά που είναι ανώτερα όλων. Είχα μια ταραχή, ομολογώ, όταν άρχισα να κόβω την άγρια καστανιά και στην τομή της να βάλω τα μπόλια με τη δέουσα προεργασία και προσοχή που θέλει αυτή η δουλειά και χάρηκα στο τέλος σαν είδα πως δεν βγήκε κανένα πνεύμα από το δέντρο να με κυνηγήσει γι’ αυτό το τρομερό πράγμα που έκανα.

Θα συνεχίσω το απόγευμα που είναι πιο καλές οι συνθήκες σε ότι αφορά την θερμοκρασία και τον αέρα και ως το βράδυ ένα μικρό δάσος από άγριες καστανιές μπορεί να γίνει ήμερες και να έχουμε εκτός από παραγωγή και μια ακόμη ομορφιά στο χωράφι…

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 27042017

ΤΟ ΤΣΑΠΙ ΚΑΙ Η ΚΑΡΕΚΛΑ ΣΤΟ ΧΩΡΑΦΙ

Παλιότερη η φωτογραφία, από το τέλος της σποράς πατάτας στο μεγάλο χωράφι, το λεγόμενο Καριές στη μικρή πατρίδα και την τράβηξα, ως επίλογο θαρρώ μιας κουραστικής ημέρας αλλά ελπιδοφόρας όπως πρέπει πάντα να γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις.

Κοιτώντας τώρα με μια απόσταση που βαραίνουν κάπως τα χρόνια, σκέφτομαι τι συνειρμούς μπορεί να δημιουργήσει μια τυχαία εικόνα με ένα τσαπί που άφησε η μάνα μου δίπλα σε μια πλαστική καρέκλα με ορίζοντα το φρεσκοφυτεμένο χωράφι. Η τυχαία αντίθεση των πραγμάτων που μπορεί κάλλιστα να συγκριθεί με την εμπεδωμένη αντίληψη που έχει δημιουργηθεί και υιοθετηθεί σχεδόν απ’ όλη την κοινωνία πάνω στην εργασία.

Στην περίπτωση, «τσαπί» είναι η εργασία που κάνει κάποιος αυτοβούλως και με μια σειρά προσεκτικών κινήσεων προσβλέπει στην προκοπή του ίδιου, της οικογένειάς του, κατά συνέπεια στην κοινότητα και κατ’ επέκταση στον τόπο του και ολόκληρη την κοινωνία. Εξυπακούεται ότι αυτή η στάση –περί στάσης ζωής πρόκειται- προϋποθέτει προσωπική πρωτοβουλία, ανάλωση ιδίων δυνάμεων, οικονομία στους πόρους, ετοιμότητα για το ανεπάντεχο και άλλα πολλά που συνθέτουν το προφίλ του καλού νοικοκύρη!

Η «καρέκλα» από την άλλη, έστω και πλαστική την ίδια έννοια έχει, παραπέμπει σε μια ξεκούραστη δουλειά στην οποία το κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι, ό,τι αυτή αποφέρει προέρχεται από το ταμείο του άλλου – το δημόσιο πρωτίστως και εν μέρει από την ξένη τσέπη. Αυτό υπήρξε και ο στόχος πολλών γενεών και με την σύμπραξη πολλών ενδιαφερομένων πλέον έχει γίνει καθεστώς και η υπεράσπιση της «καρέκλας» στοιχείο της πολιτικής που τρίβει τα χέρια της καθώς κατάφερε να εξαρτάται απ’ αυτή όλη η κοινωνία.

Από την άλλη, για το «τσαπί» όχι μόνο δεν το υπερασπίστηκαν, ακόμη και πολιτικοί που στα νύχια τους έχουν ακόμη χώμα, αλλά αντιθέτως έγινε κάθε προσπάθεια να απαξιωθεί σε βαθμό που οι επόμενες γενιές, πρακτικά ή μεταφορικά δεν θα το γνωρίζουν γιατί όλος ο κόσμος θα συνεχίσει να ονειρεύεται μια «καρέκλα» με οποιοδήποτε κόστος κι αν έχει… 

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 28042017

MIA ΤΕΝΤΑ ΓΙΑ ΣΚΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΟΝΟΙΑ

Δεν ξέρω, ούτε είχα το χρόνο να αναζητήσω πληροφορίες γι’ αυτά που έβλεπα περαστικός χθες το πρωί στην Ομόνοια. Τράβηξα μερικές φωτογραφίες και έφυγα για τα βουνά. Το ενδιαφέρον που μου δημιουργήθηκε, καθώς έχω κι εγώ διασκεδάσει με την βαθυτάτη πολιτική δήλωση της Τασίας Χριστοδουλοπούλου (υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής τότε και νυν αντιπροέδρου της Βουλής) για το λιάσιμο των προσφύγων – μεταναστών και κατόπιν την εξαφάνισή τους, ήταν από την ανάπτυξη μιας μεγάλης τέντας πάνω από την πλατεία και για την εγκατάστασή της δούλευαν αρκετά συνεργεία.  

Δεν μου πέρασε από το μυαλό ότι αυτό γίνονταν για το καλό των προσφύγων, ήτοι να μην τους τρώει ο ήλιος που αρχίζει καθώς προχωρεί η άνοιξη να γίνεται πιο δυνατός και επί πλέον αυτό θα αποτελεί και κίνητρο να κάθονται όλη την ημέρα εκεί που περνάνε ωραία και να αναβάλουν διαρκώς την εξαφάνισή τους. Το πιθανότερο είναι αυτή η τέντα να αποτελεί στοιχείο μιας από τις πολλές εκδηλώσεις πολιτισμού στην πόλη που αγνοώ αλλά όπως και να΄χει,  άθελα ή ηθελημένα για τους υποψιασμένους, δημιουργεί την απορία για τη χρήση της αν δεν την διαλύσουν μετά την εκδήλωση. Ο καιρός θα δείξει…

ΑΘΗΝΑ, 27042017

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΗΣΑΜΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΚΚΙΝΟΥ

Χθες αποχαιρετήσαμε στη Νεράιδα την Αλεξάνδρα Θωμά Κόκκινου (1934 – 2017), το γένος Κώστα Πλατσιούρη και η οποία τα πρώτα χρόνια της ζωής της τα έζησε στην Κατοχή, στον Εμφύλιο, στην καταφυγή στην Καρδίτσα και έβαλε πλάτη μαζί με όλους τους συγχωριανούς της και ανέστησαν το ρημαγμένο χωριό τους. Δούλεψε σκληρά στα χωράφια και στα κοπάδια, δούλεψε και στο μύλο Κοκκιναίικο, μεγάλωσε επτά παιδιά αλλά έχασε νωρίς τον άντρα της Θωμά και τα τελευταία χρόνια ζούσε στη Νεράιδα μαζί με τον γιο της Νίκο του οποίου  συνέπειες ενός τροχαίου ατυχήματος της είχαν δυσκολέψει αρκετά τη ζωή αλλά ούτε στιγμή δεν λύγισε. Τώρα η σκέψη όλων μας είναι στο Νίκο που έχει ανάγκη μιας ιδιαίτερης προσοχής απ’ όλους καθώς έχασε το αποκούμπι που είχε στην Αλεξάνδρα… 

Καλό ταξίδι στους ουρανούς Αλεξάνδρα!

ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΨΗ, 27042017

ΕΝΑ TAG ME ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ

Δεν γνωρίζω ούτε ποιος έγραψε αυτό το μήνυμα σε ένα τοίχο στην οδό Ασωμάτων ούτε φυσικά σε ποιόν απευθύνονταν. Σίγουρα είχε κάποιο λόγο να αφήσει σε αυτό το συγκεκριμένο σημείο πιθανόν γιατί και οι δυο συχνάζουν σε αυτόν τον ιδιαίτερα ενδιαφέροντα δρόμο με τον αέρα της παλιάς Αθήνας που διατηρεί ακόμη.

Η πρώτη εντύπωση που δίνει αυτό το σημείωμα είναι των άπειρων tags που εύκολα ο καθένας μπορεί να αφήσει στους τοίχους και σε οποιαδήποτε άλλη επιφάνεια, όπως οι σκύλοι υποθέτω που θέλουν να αφήσουν τη μυρωδιά τους σε κάθε γωνία και δέντρο με την εντύπωση και τις συνέπειες που έχει μια τέτοια κίνηση την οποία δυστυχώς ακολουθούν και πολλοί άνθρωποι με αποτέλεσμα η πόλη να μυρίζει σαν ανοιχτό, άπλυτο ουρητήριο ενώ το μάτι δεν μπορεί να ανασάνει πουθενά στην ατέλειωτη έκθεση με τις μουντζούρες.

Μια πιο προσεκτική όμως ανάγνωσή του, το σημείωμα αποκαλύπτει ότι παρά την παράξενη γραφή του διαβάζεται και όχι μόνο, παραπέμπει στην άγνωστη για πολλούς ανθρώπους αρχαία λέξη βουστροφηδόν που προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό επίρημμα που σημαίνει κίνηση όμοια με εκείνη του βοδιού, όταν σέρνει το αλέτρι, ή της σαΐτας κατά την ύφανση στον αργαλειό και δεν αποκλείεται κάποιος να ψάξει στα λεξικά να δει τι σημαίνει. Τούτο θεωρώ αποτελεί μια νίκη από μέρους του άγνωστου Tager στη λαίλαπα της μουντζούρας και τον εκτιμώ για την διακριτικότητά του να μην καλύψει ολόκληρο τον τοίχο με το μήνυμά του που εύχομαι να το διαβάσει ο άνθρωπος που απευθύνεται.

ΑΘΗΝΑ, 26042017

ΤΑ ΧΑΜΟΜΗΛΙΑ ΤΟΥ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟΥ

Σίγουρα πριν αρχίσει η κατοίκηση σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο, την Αττική, η περιοχή των Αθηνών όπου σήμερα απλώνονται μεγαλοπρεπώς η αλυσίδα των μεγάλων νοσοκομείων της πόλης και οι πρεσβείες των περισσότερων και πλέον ισχυρών κρατών του κόσμου ένθεν κακείθεν της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ήταν εξοχές με τη φύση να είναι κυρίαρχος και η οποία υποχώρησε σταδιακά μετά από την πίεση της πόλης και των αναγκών της.

Εκεί λοιπόν, στους πρόποδες του Λυκαβηττού, στην κατωφέρεια που κάποτε έσβηνε στην κοίτη του Ιλισού είναι βέβαιο πως σε παλαιότερες εποχές πολλά θα ήταν τα λιβάδια που βοσκούσαν τα ζωντανά τους και αρκετοί επίσης και οι κήποι με τα λαχανικά που καλλιεργούσαν οι αγρότες της αρχαίας Αττικής και οι οποίοι κατέληξαν μετά από πολλές, σκηνές της ιστορίας να βρίσκονται στις ημέρες μας κάτω από την άσφαλτο και τα τσιμέντα.

Σε αυτά τα αρχαία λιβάδια λοιπόν, μεταξύ των άλλων ειδών που ευδοκιμούσαν ήταν και το χαμομήλι τις ευεργετικές ιδιότητες του οποίου οι άνθρωποι γνώριζαν από πολύ νωρίς και το χρησιμοποιούσαν για την βελτίωση της υγείας τους. Το πολύτιμο αυτό φυτό δεν ήθελε καμία φροντίδα για την καλλιέργειά του φύτρωνε όπου έστελνε ο αέρας τους σπόρους του και έχει μάλιστα την ικανότητα να διατηρεί το ριζικό του σύστημα ζωντανό το χειμώνα και να βλασταίνει πάλι την άνοιξη στο διηνεκές πιστεύω αν δεν υποστεί καμιά μεγάλη ζημιά.

Δεν ξέρω αν έτσι έχει γίνει και με την περίπτωση αυτών των δυο μικρών χαμομηλιών που είδα χθες στο τσιμεντοποιημένο από το σκούπισμα και τις βρωμιές ελάχιστο χώρο γης που παραχωρήθηκε από το πεζοδρόμιο στην ταλαιπωρημένη μουριά να την ξεγελάνε με κανένα κουβά νερό το καλοκαίρι. Δεν ξέρω και το θεωρώ θαύμα πως βρήκαν το θάρρος αυτά τα δυο σεμνά φυτάκια που φύτρωσαν εκεί να υψώσουν το κορμάκι τους σε ένα κόσμο που ελάχιστοι θα έσκυβαν να τα δουν και να τα χαιρετήσουν ενώ κανένας δεν πρόκειται να κόψει ένα κλαράκι γιατί αντί να βοηθήσει στην υγεία περισσότερο κακό θα κάνει.

Αυτά πάντως επιμένουν να φυτρώνουν εκεί και χάρη στην επιμονή που έχει το είδος τους, ακόμη κι όταν η πόλη γίνει άλλη μια φορά ερείπια, το στρώμα των οποίων θα είναι ανάλογο των τσιμεντένιων ορόφων που ύψωσαν οι κάτοικοί της τον τελευταίο αιώνα, αυτά πάλι να βρουν ένα κομματάκι γης να φυτρώσουν και να προκαλέσουν το ενδιαφέρον ενός άλλου περιπατητή στο εγγύς ή απώτερο μέλλον!  

ΑΘΗΝΑ, 26042017

ΜΙΚΡΟΣ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΘΩΟΣ ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΣ

Δεν ξέρουμε τελικά από πού  θα μας έρθει κάποια μέρα  η συμφορά σε αυτόν τον άμοιρο  από κάθε πλευρά τόπο μας. Και τούτο γιατί είναι πολλοί, άπειροι θα έλεγα αυτοί που κουβαλάνε το «δίκιο» τους και δεν ξέρουν που να το διεκδικήσουν ή απλά κάπου να το φορτώσουν για να αλαφρώσει η πονεμένη τους ψυχή και να ηρεμήσει το σαλεμένο μυαλό τους. Είναι πολλοί αυτοί και λυπάμαι που το λέω, κυκλοφορούν και ελεύθεροι!

Τα λέω αυτά γιατί χθες περνώντας μπροστά από το κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, το οποίο καιρό τώρα επισκευάζεται και για να μην μπαινοβγαίνει κόσμος στο χώρο των εργασιών έχει περιφραχθεί με μεγάλα ταμπλό στα οποία είναι τυπωμένα διάφορα έργα του μεγάλου ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο), είδα κάτι λευκές μουντζούρες πάνω σε ορισμένα απ’ αυτά και στην αρχή νόμισα πως ήταν ασβέστης ή μπογιά από τα συνεργεία.

Πλησιάζοντας όμως πιο κοντά διαπίστωσα πως το μουντζούρωμα δεν ήταν αποτέλεσμα απροσεξίας των συνεργείων αλλά μια πολύ συγκεκριμένη πράξη. Κάποιος, κατακαμένος σίγουρα, φαίνεται πως ενοχλήθηκε από τα σημεία εκείνα των έργων που παρουσιάζουν γυμνό ή ακόμη καλυμμένα γυμνό και με ένα σπρέι έβαλε πάνω τους τη σφραγίδα του περί της ηθικής και έτσι περιόρισε όπως αυτός νόμιζε την διασπορά του σκανδάλου στην πόλη. Είμαι βέβαιος πως αυτός ο απίστευτος τύπος το έκανε μέρα μεσημέρι χωρίς να βρεθεί κανένας περαστικός να του δώσει δυο σφαλιάρες γιατί η ανοχή σε τέτοιου είδους πράξεις και βεβηλώσεις στοιχείων του δημόσιου χώρου και των μνημείων είναι σαν επιδημία και έχει προσβάλλει όλη την πόλη και αυτό το βλέπουμε καθημερινά σε κάθε σημείο της.   

Εκείνο που με τρομάζει περισσότερο όμως είναι πως η ανοχή (επί του προκειμένου σε μια αφίσα περίφραξης που μπορεί να αντικατασταθεί) μπορεί να οδηγήσει αυτόν τον άνθρωπο να βανδαλίσει και σε ένα κανονικό πίνακα ή ένα άλλο καλλιτεχνικό έργο χωρίς κατ’ ανάγκην να μηχανευτεί έναν τρόπο για να μη γίνει αντιληπτός αλλά ευθέως και με πλήθος κόσμου γύρω του γνωρίζοντας βεβαίως πως θα τύχει και της συμπάθειας ορισμένων εξ αυτών…

ΑΘΗΝΑ, 26042017

ΩΣ ΣΚΙΑ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟ ΚΟΣΜΟ…

Η μάνα μου είναι από εκείνες τις γυναίκες που είναι ζήτημα αν στα 85 χρόνια της έλειψε παραπάνω από εκατό μέρες από τον Τόπο που γεννήθηκε και τούτο για έκτακτες ανάγκες που αφορούσαν οικογενειακές υποθέσεις, της χαράς και της λύπης κυρίως. Ούτε ποτέ ταξίδεψε μακριά από το χωριό γιατί είχε όπως έλεγε, δουλειές και δεν την άφηναν να απομακρυνθεί ούτε μια μέρα από το σπίτι, τα χωράφια και το μικρό κοπάδι που φρόντιζε.

Όλα της τα χρόνια τα πέρασε στο χωριό, εκτός από την περίοδο 1947 – 1950 που όλοι οι κάτοικοι του χωριού υποχρεώθηκαν να το εγκαταλείψουν λόγω των συγκρούσεων του εθνικού στρατού με τους αντάρτες σε ολόκληρη την ορεινή Ρούμελη. Μόνο εκείνα τα χρόνια έμειναν ακαλλιέργητα τα χωράφια και σταμάτησε πέρσι που ο  θάνατος του πατέρα της μείωσε κατά πολύ τις δυνάμεις και η κυρά Κούλα δεν έχει πια τη διάθεση να ξαναπιάσει το τσαπί και να φυτέψει πατάτες και άλλα κηπευτικά στο μεγάλο μας χωράφι, στις Καριές όπως λέγεται που ήταν ίσιο και είχε και αρκετό νερό για τα ποτίσματα.

Έτσι περιορίστηκε να φτιάχνει ένα μικρό κήπο, όσο υπολογίζει τις δυνάμεις της, κοντά στο σπίτι κι εκεί φύτεψε όλα αυτά τα οποία θεωρεί απαραίτητα για τη διατροφή, σε μικρότερη βεβαίως έκταση αλλά καμιά φορά την ακούω να νοσταλγεί το μεγάλο χωράφι γιατί όχι μόνο ήθελε να είναι το σπίτι της γεμάτο από προϊόντα αλλά και γιατί επίσης όσα απ’ αυτά περίσσευαν, πατάτες, φασόλια, άλλα λαχανικά και κυρίως καρύδια, μήλα και κάστανα προορίζονταν για το εμπόριο και τα έσοδα προορίζονταν για τις ανάγκες του σπιτιού.

Πρόπερσι λοιπόν, λίγους μήνες μετά το θάνατο του πατέρα ζήτησε από τον γείτονα Νίκο Σαρόγλου να της οργώσει το μεγάλο χωράφι και η ίδια, όπως πάντα έκανε φύτεψε αρκετές σποριές πατάτες και κρεμμύδια. Την έβλεπα, από μακριά και όπως ήταν μαυροφορεμένη, σαν σκιά από τα περασμένα χρόνια να σηκώνει, όχι όπως παλιότερα με δύναμη τη σκεπαρνιά αλλά αδύναμα και κάπως με ασυνήθιστες κινήσεις, σαν τελετουργικές, να ανοίγει φωλιές για τις πατάτες και να τις σκεπάζει μετά με τα χέρια της.

Καταλάβαινα από τον τρόπο που έπιανε το χώμα πως ήταν η τελευταία φορά που θα άνοιγε τον κύκλο της καλλιέργειας στις Καριές και το φθινόπωρο θα τον έκλεινε οριστικά μιας, σκεπτόμενη ίσως πως η γενιάς της, ότι ήταν να κάνει το έκανε και με το καλύτερο!

ΑΘΗΝΑ, 25042017

ΤΑ ΤΑΠΕΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΙΓΑΛΕΙΑΣ

Τον Ιούνιο του 2004, έτος που όλοι φορτώνουν τις ευθύνες για όσα ζούμε σήμερα, είχα πάει στις Βάσσες τις Αρκαδίας να δω τον μοναδικό ναό του Επικουρείου Απόλλωνα αλλά κυρίως να περπατήσω στον παρακείμενο αρχαιολογικό χώρο, προκειμένου να κάνω κάποιες φωτογραφίες για μια έκδοση που είχα αναλάβει και αφορούσε τους Μακεδόνες αθλητές που είχαν πάρει μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότητας, στην περίπτωση τα Λύκεια που γίνονταν προς τιμή του Λυκείου Διός.

Δεν ήταν εύκολο να κάνω αυτή τη δουλειά γιατί τα χόρτα ήταν πολύ ψηλά και έκρυβαν ότι λείψανα είχαν μείνει από τα έργα των αρχαίων σε αυτό τον μοναδικό τόπο. Έφυγα όμως ικανοποιημένος γιατί μπόρεσα με τη βοήθεια μιας πινακίδας να εντοπίσω το αρχαίο στάδιο το οποίο στη μεγαλύτερη έκτασή του δεν ξεχώριζε από ένα παρατημένο χωράφι.

Δεν είχα πολύ χρόνο στη διάθεσή μου αλλά κατάφερα να περπατήσω λίγο και πιο πέρα από τον αρχαιολογικό χώρο όπου διακρίνονταν μέσα στα ψηλά χόρτα (ο Ιούνιος δεν είναι καλός μήνας να περπατάμε σε τέτοια μέρη γιατί η βλάστηση είναι στο αποκορύφωμά της και βεβαίως κυκλοφορούν πάμπολλα ερπετά) τα ερείπια άλλων πιο κοντινών αιώνων.

Εκεί είδα πολλές καλύβες, πέτρινες σαν αυτές που είχε φτιάξει ο άνθρωπος όταν αποφάσισε να βγει από τις σπηλιές και διατηρούνταν ακόμη ακέραιες -ως τα οστά ενός αρχαίου κόσμου- καθώς και πολλές αγροτικές εγκαταστάσεις, όπως αλώνια, μαντριά, στέρνες, πηγάδια και άλλα που δήλωναν το πέρασμα του ανθρώπου απ’ αυτόν τον μοναδικό τόπο. Έκανα κάποιες φωτογραφίες να θυμούμαι αυτή την επίσκεψη και σήμερα που σκάλιζα το αρχείο εκείνης της εποχής την έβαλα να ξαναγίνει το Φθινόπωρο και ελπίζω πως θα ξαναδώ αυτά τα μοναδικά μνημεία στα υπέροχα βουνά της Φιγαλείας. 

ΥΓ. Οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες με μια Hasselbland X-Pan με την οποία έκλεισα το κύκλο των αναλογικών μηχανών και την έβαλα στο συρτάρι γιατί είναι ασύμφορη!

ΑΘΗΝΑ, 24042017

ΟΙ ΕΡΩΤΕΣ ΤΩΝ ΑΓΡΙΩΝ ΑΛΟΓΩΝ ΤΗΣ ΒΕΛΑΩΡΑΣ

Του Αϊ – Γιώργη του στρατηγού, του καβαλάρη σήμερα η τρανή γιορτή και οι ευχές θα πλημμυρίσουν τους εορτάζοντες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και του κόσμου. Με αυτή τη σκέψη ξεκίνησα σήμερα τη μέρα και αναζητώντας μια φωτογραφία να στολίσω τα λόγια έπεσα πάνω σε μια εξαιρετική σειρά του Κώστα Καλαμίδα από τα Κέδρα Ευρυτανίας ο οποίος τελευταία έχει αποτυπώσει με ιδιαίτερη φροντίδα κάθε γωνιά του τόπου μας.

Η σειρά δείχνει μια ιδιαίτερη στιγμή από το κοπάδι (λακνιά) των ημιελεύθερων αλόγων της Βαλαώρας Ευρυτανίας με την οποία ασχολούνται συστηματικά και φροντίζουν ορισμένοι νέοι του χωριού. Μια στιγμή ερώτων που βεβαίως απασχολούν και αυτά τα υπέροχα ζωντανά την άνοιξη και βοηθούν στην αύξηση του κοπαδιού και στην οποία φαίνεται το υπέροχο αρσενικό να προβάλλει με μια ωραία κίνηση την δύναμή του και την ομορφιά του σε κάποιο θηλυκό ή αντίπαλό του.

Τον ευχαριστούμε που μας μετέφερε αυτή την ωραία στιγμή της ελληνικής υπαίθρου και περιμένουμε απ’ αυτόν και την παρέα του κι άλλες ωραίες φωτογραφίες.

ΑΘΗΝΑ, 23042017

ΣΤΟ ΜΥΡΟΦΥΛΛΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΠΡΙΝ 20 ΧΡΟΝΙΑ

Βασική προϋπόθεση για τη μόνιμη εγκατάσταση μιας κοινότητας σε κάποια περιοχή ήταν πάντα η επάρκεια του νερού και γι’ αυτό, σε όλες τις περιόδους της ιστορίας οι άνθρωποι επέλεγαν για κατοίκηση έναν τόπο κοντά σε κάποια πηγή που να ρέει όλο το χρόνο, σε ένα τρεχούμενο ποτάμι ή μια ήμερη λίμνη. Δίπλα λοιπόν στο νερό ίδρυσαν χωριά, έφτιαξαν χωράφια και κοπάδια, δημιούργησαν οικονομία, εμπόριο, τέχνες και βεβαίως άσκησαν λατρεία και καθιέρωσαν γιορτές, οι οποίες συνήθως είχαν ως κέντρο ένα απλό ναό ή ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα, όπως για παράδειγμα το παλιό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στο Μυρόφυλλο Τρικάλων.

Το συγκεκριμένο μοναστήρι, ασφαλώς και δεν βρίσκεται ακριβώς δίπλα σε μια πηγή, ούτε βρέχεται κατευθείαν από τον θεοποιημένο ποταμό Αχελώο – τον ύπατο των ελληνικών ποταμών, αλλά στο σημείο που είναι χτισμένο, ο ρόλος του είναι προφανής και δεν αποκλείεται, τον ίδιο ρόλο να είχε και σε χρόνους που η λατρεία απευθύνονταν σε αρχέγονους θεούς. Γι’ αυτό, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο, αλλά σε έναν τόπο που κατά συνθήκη επάνω από τα αρχαία ιερά κτίστηκαν ναοί και μοναστήρια της νεότερης θρησκείας τίποτα δεν είναι απίθανο. Εκτός αυτού, ορισμένα ευρήματα που είδαν το φως στην ευρύτερη περιοχή του μέσου ρου του Αχελώου και πάνω σε ιδιαίτερες τοποθεσίες, σφόδρα συνηγορούν στην άποψη αυτή. 

Πέρα όμως από αυτά τα ζητήματα που αφορούν την αρχαιολογία και τις έρευνές της, το κυρίαρχο και από όλους ως έτσι αναγνωρίζεται, είναι ότι το μοναστήρι, καθώς και ο Άγιος Γεώργιος στον οποίο είναι αφιερωμένο, έχει άμεση σχέση με τα νερά, τόσο αυτά που πηγάζουν από τον τόπο, αυτά που θορυβούν στο διάβα του ποταμού όσο και σε αυτά που κουβαλούν τα σύννεφα στην μεγάλη πλάτη τους και αποτελούν, άλλοτε ευλογία και άλλοτε κατάρα για τους ανθρώπους που τυχαίνει να βρίσκονται στη σκιά τους.
Ο πανάρχαιος μύθος, του Περσέα και της Ανδρομέδας, τόσο σαφής και διάφανος, αποτελεί θα λέγαμε την ουσία και του νεότερου αγίου, ο οποίος, με την εξόντωση του φοβερού δράκου πήρε τη θέση του Περσέα στον γαλαξία της χριστιανικής πίστης. Απλά και ξεκάθαρα, όπως ο λόγος που εκφράζεται στο δημοτικό τραγούδι που λένε μόνο οι γέροντες στο πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου, κάθε άνοιξη στο μοναστήρι.

Τώρα είναι ο Μάης κι η άνοιξη, τώρα είναι το καλοκαίρι,
Τώρα στολίζει ο θιος τη γη με εννιά λοϊών λουλούδια,
Στολίζει κι εμένα η μάνα μου, με εννιά λοϊών αρμάτες,
Με λούζει με χτενίζει, με στέλνει στο πανεγύρι.
Το πανεγύρι ήταν πουλύ κι ου τόπος ήταν λίγους,
Κρατεί ο δράκος το νερό, διψάει το πανεγύρι, 
Διψάν κι οι μούλες της κυράς και τα θιριά τ’ αφέντη.
«Απόλα δράκε μ’ το νερό να πιει το πανεγύρι,
να πιουν οι μούλες της κυράς κι τα θιριά τ’ αφέντη».

Χωρίς πολλές – πολλές περιστροφές, ο λειασμένος, ως τα λιθάρια του Αχελώου, από τους αιώνες δημώδης λόγος και η ιθαγενής, ως των δέντρων της Πίνδου ευγλωττία, λαγαρίζουν μέσα σε λίγους στίχους τον καημό και την αγωνία για τη σοδειά της χρονιάς που εξαρτάται από την ευσπλαχνία του ουρανού. Μπορεί σε πρώτο επίπεδο να αναφέρονται στα μεγάλα, εμβληματικά και ακριβά ζώα που είχαν κάποιοι λίγοι άνθρωποι ή μέσω αυτών ξεχωρίζουν στην τοπική κοινωνία, στη σκιά όμως των «θιριών» τ’ αφέντη και της «μούλας» της κυράς, διακρίνεται μέσα στη σκόνη των ξερών χωραφιών και αχολογούν στα στεγνά λαγκάδια, το πολύχρωμο πλήθος των αρνοκάτσικων από τα οποία εξαρτιόνταν κυρίως η ζωή και η ευημερία των ανθρώπων κάθε εποχής στην Πίνδο, στον Αχελώο και σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Από τον κάθε δράκο εξαρτιόνταν λοιπόν τα νερά που θα έφερναν την ευλογία στο κοπάδι, το δράκο που καμιά ανθρώπινη δύναμη δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει. Ημίθεοι, ήρωες μόνο και άγιοι μπορούσαν να νικήσουν και να σκοτώσουν αυτό το φοβερό θηρίο. Ο δράκος ήταν πάντοτε ένα μυθικό στοιχείο με σώμα φιδιού γεμάτο φαρμακερά λέπια και σκληρές, θανατερές φολίδες, με αποτρόπαια φτερά νυχτερίδας στην πλάτη και συνήθως έβγαζε φωτιά και καπνούς από τα ρουθούνια – ο λίβας που έψηνε τις καλλιέργειες και οι φωτιές που απειλούσαν πάντοτε τα σπαρτά. 

Έτσι φαντάζονταν το δράκο και τον αποτύπωναν οι ζωγράφοι και οι αγιογράφοι κάθε εποχής κι έτσι εμπεδώνονταν στην αντίληψη των ανθρώπων και των πιστών που η εικόνα του πολλές φορές ήταν συνώνυμη του απόλυτου φόβου. Καλά όμως αυτόν, όλο και κάποιος θα βρίσκονταν να δώσει τέρμα με το ξίφος ή την λόγχη τον κακό του ρόλο, άλλά τον άλλον τον αόρατο, εκείνον που μόνο την φλογερή ανάσα του ένοιωθαν οι άνθρωποι να πλανιέται στον αέρα κάθε ανάποδη άνοιξη, ποιος θα τον καθάριζε; Δράκοι ήταν και τα σύννεφα στους αιθέρες, όπως μάλιστα τα σκόρπαγε ο αέρας τα έκανε να φαντάζουν με τεράστια εξωπραγματικά όντα που σκόρπαγαν τον τρόμο στους ανθρώπους. 

Αυτοί οι ιπτάμενοι, γεμάτοι ατμούς δράκοι, πολλές φορές ήταν το ίδιο κακοί με τα τερατώδη ερπετά της γης και η παράκληση σε μια ανώτερη δύναμη για να τους διαλύσει ήταν απαραίτητη. Στόχος λοιπόν αυτής της δημόσιας παράκλησης που γίνονταν τη συγκεκριμένη εορταστική ημέρα προς αυτά τα σύννεφα, ήταν να αφήσουν τις σταγόνες να πέσουν ήμερα και απαλά στη γη γιατί σε αντίθετη περίπτωση, αν άνοιγαν οι ξαφνικά ουρανοί κι ξέσπαγαν άγριες καταιγίδες, τότε η καταστροφή ήταν παραπάνω από σίγουρη και οικονομικά, σαφώς, μη αναστρέψιμη.

Καθώς όμως έχουμε απομακρυνθεί αρκετά από την εποχή που λογής – λογής δράκοι εξουσίαζαν τους τόπους και η στάση τους επηρέαζε τη ζωή των ανθρώπων, πρέπει να πούμε πως σε αυτά τα νερά, τα απριλιάτικα στηρίζονταν όλη η παραγωγή, γεγονός που ξεκάθαρα δηλώνει και η παροιμιώδης έκφραση «Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά σε εκείνο το γεωργό που’χει πολλά σπαρμένα». Για αυτά τα νερά λοιπόν γινόταν ο χορός που ονομάστηκε ο χορός του Αί – Γιώργη, ένας αργόσυρτος συρτός στα τρία (τρία βήματα μπροστά, τρία πίσω) που εκτελείται μόνο από άνδρες, συνήθως ώριμους και πάντα σύμφωνα με μια άδηλη για τους πολλούς, αλλά σαφέστατη για τους ντόπιους ιεραρχία. Στα ιδιαίτερα μάλιστα στοιχεία του, πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν είναι ο μοναδικός, τελετουργικός χορός της ελληνικής υπαίθρου στον οποίο δεν συμμετάσχει ποτέ ο παπάς του χωριού, γεγονός που δηλώνει τις βαθιές προχριστιανικές ρίζες του. 

Κορυφαίος στο χορό είναι πάντα ο εν ακμή, γεροντότερος του χωριού, ο οποίος μέχρι τα χρόνια που βαδίζουμε πρέπει να είναι καλός νοικοκύρης και απαραίτητα σεβαστός σε όλη την περιοχή. Αυτός κατά κάποιον τρόπο διορίζει και τον επόμενο κορυφαίο. Οι Μυροφυλλίτες θυμούνται με συγκίνηση, τους γέροντες Δημήτρη Καραντάκο (Μητάκια) και Απόστολο Καγκιούζη, που ήταν οι κορυφαίοι για πολλά χρόνια και οι οποίοι στην ουσία κωδικοποίησαν το χορό κι έτσι οι νεότεροι, δεν έχουν τίποτα να κάνουν παραπάνω από το να εκτελούν σωστά τα βήματα και τις κινήσεις του.

Κανένας βέβαια δεν γνωρίζει από πότε άρχισε να γίνεται ο χορός του Αϊ – Γιώργη, μπροστά στην εκκλησία στο μοναστήρι του Μυροφύλλου. Μπορεί να καθιερώθηκε την εποχή που ιδρύθηκε αυτό, ενδεχομένως όμως να γίνονταν από αιώνες πριν και σε κάποιο άλλο, εξίσου ιερό σημείο, πιθανόν στα αντικρινά με το μοναστήρι Βαργιάνια όπου ανακαλύφθηκαν πριν από λίγα χρόνια θεμέλια κατοικιών και τάφοι αγνώστου εποχής και να αποτελούσε βασικό στοιχείο της πίστης και του πολιτισμού του Μυροφύλλου. Κανένας δεν ξέρει και το μόνο βέβαιο είναι, ότι κάθε χρόνο, οι ντόπιοι και απόδημοι από το Μυρόφυλλο καθώς και από τα γειτονικά χωριά μαζεύονται εκεί, και ενώ πολλοί από τους παραδοσιακούς –ψυχή και σώμα- ανθρώπους αποσύρονται στους ουρανούς της Πίνδου, εντούτοις παρατηρείται μια διακριτική ανανέωση στον όμιλο των χορευτών, οι οποίοι αμέσως ενσωματώνονται και ακολουθούν το ύφος και το ρυθμό των παλαιότερων. 

Σημασία έχει επίσης και το μικρό θαύμα που γίνεται πάντα μετά το πέρας του χορού ή αργότερα το απόγευμα στο Μυρόφυλλο και επιβεβαιώνει το ζητούμενο, δηλαδή βρέχει. Άλλοτε δυνατά και χορταστικά για τη γη και άλλοτε πέφτουν μόνο λίγες σταγόνες, λίγες αλλά ικανές να διαιωνίζουν το μύθο και δηλώνουν, ακόμα και τώρα που η αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή του Μυροφύλλου έχει τελειώσει, την έγνοια που έχει ο «Άγιος» για τους πιστούς του.  Βέβαια, είναι και φορές, ιδιαίτερα όταν όλο το φεγγάρι του Απρίλη είναι βροχερό, που ο χορός και η παράκληση μοιάζουν περιττά, αλλά η παράδοση είναι παράδοση και ο χορός εκτελείται υπό βροχή με ομπρέλες. 

Το χορό βεβαίως και ακολουθεί πάνδημο πανηγύρι, με ψητά, κρασί, μπύρες και μουσική στους αύλειους χώρους του μοναστηριού. Παλαιότερα που ο τόπος είχε περισσότερους ανθρώπους, η συμμετοχή τους ήταν εντυπωσιακή. Δεν υπήρχε άνθρωπος σε όλη την περιοχή που να μην πηγαίνει στο πανηγύρι και να μην γλεντά σε αυτό. Πεζή ή καβάλα στα μουλάρια και τα γαϊδούρια τους πήγαιναν από κάθε συνοικισμό του Μυροφύλλου στον Άϊ – Γιώργη κουβαλώντας μαζί τους φαγητά και στρώνονταν κάτω από τα πλατάνια μέχρι αργά το απόγευμα. Σήμερα τα πράγματα έχουν σαφώς διαφοροποιηθεί, αλλά κατά βάθος διατηρείται η ιθαγένεια αυτού του μεγάλου πανηγυριού της Πίνδου και του Αχελώου. 

Τις τελευταίες δεκαετίες, τα μόνα χρόνια που δεν έγινε ο χορός – η λειτουργία του Αγίου Γεωργίου ποτέ δεν σταμάτησε- ήταν κατά την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης που το μοναστήρι ήταν στρατόπεδο του ΕΛΑΣ και στα κατοπινά σκληρά χρόνια του Εμφυλίου. Μια άλλη φορά που το έθιμο κλονίστηκε, ήταν το 1967, χρονιά που η ημέρα του Αγιωργιού συνέπιπτε με την Πρωτομαγιά και εκδηλώθηκε μεγάλος σεισμός που διέλυσε τα περισσότερα χωριά κατά μήκος του Αχελώου και ταρακούνησε το μοναστήρι. Τρόμαξε ο κόσμος, πολλοί έφυγαν να πάνε στα σπίτια τους να δούνε τις ζημιές, αλλά πριν διαλυθεί το πανηγύρι, πρόλαβαν και χόρεψαν.

- Οι φωτογραφίες είναι τραβηγμένες στο πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου το 1995 και το 1997 οι περισσότερες και όπως πήγαν τα πράγματα έχουν γίνει κι αυτές μνημείο! Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στο "Γεωτρόπιο" της Ελευθεροτυπίας τον Απρίλιο του 2003.

ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2003

ΟΙ ΒΑΝΔΑΛΟΙ ΓΚΡΕΜΙΣΑΝ ΤΗΝ ΠΟΛΙΟΥΧΟ ΑΘΗΝΑ

Η σημερινή βόλτα στην Αθήνα είχε ένα σκοπό: να βγάλω κάποιες φωτογραφίες από κάποια σημεία προκειμένου να βάλω μπροστά μια έκδοση στη σειρά «I klik Athens» καθώς τον τελευταίο καιρό έκατσα και ξεκαθάρισα το αρχείο και είδα πως κάποια κείμενα ζουν και πέρα από την επικαιρότητα και είναι κρίμα να μαραζώνουν στην κοιλιά του αρχείου.

Από τις πρώτες στάσεις, και για να έχω την ευλογία της πολιούχου της πόλης θεάς 

Αθηνάς, ήταν η προτομή της προστάτιδας της πόλης με στεφάνι ένα κάστρο που βρίσκεται πίσω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, προς τη Σόλωνος η οποία είχε τυφλωθεί μάλιστα από κάποιο βάνδαλο πριν από λίγα χρόνια. Της καθάρισαν όμως τα μάτια και συνέχισε να βλέπει την αραιή κίνηση στην μικρή πλατεία όπου συχνάζουν πια μόνο απελπισμένοι,εξαρτημένοι που ζουν μόνο όταν βλέπουν τον πρεζέμπορα.

Αυτή είναι η κατάσταση και ήξερα τι θα έβλεπα αλλά εκείνο που με ξάφνιασε ήταν ότι από το βάθρο έλλειπε η προτομή της Θεάς. Κάποιος ή κάποιοι φαίνεται πως πέρασαν από εκεί το βράδυ (και τη μέρα να περνούσαν πάλι το ίδιο θα έκαναν αφού κανένας δεν τολμά να διαμαρτυρηθεί για όσα γίνονται εκεί) και έριξαν την προτομή στο έδαφος, ανάμεσα στα λουλούδια που ήταν μαλακό το χώμα κι έτσι δεν έσπασε. Δεν τους άρεσε το γλυπτό ή δεν την ήθελαν εκεί για να τους βλέπει; Το έκαναν για πλάκα ή για «διαμαρτυρία» όπως εντέχνως έχει καλλιεργηθεί να λέγεται η ασυδοσία;

Για όποιο λόγο και να το έκαναν, το έκαναν να βανδαλίσουν ακόμη μια φορά, μετά τους αποκεφαλισμούς, τις κλοπές, τα μουτζουρώματα, τις καταστροφές την γλυπτών που ήταν στον περίβολο του Πνευματικού Κέντρου και φυσικά να βγάλουν τη γλώσσα σε μια κοινωνία που δεν αντιδρά πλέον σε τίποτα και τούτο είναι το πιο λυπηρό. Στην περίπτωση και σε κάθε άλλη ανάλογη, την ευθύνη δεν την έχει η Αστυνομία ή Δήμος, αλλά όλοι μαζί την μοιραζόμαστε και όποιος τολμήσει να ξεχωρίσει σύντομα το μετανιώνει…

ΑΘΗΝΑ, 22042017

ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΕΙΔΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΠΡΑΣΙΑΣ

Απριλιάτικο ξημέρωμα στον Πρόδρομο της Πρασιάς στον Απεράντιο της Ευρυτανίας πριν από οκτώ χρόνια· με την ανθισμένη κουτσουπιά να φωτίζει μελαγχολικά την καλύβα – κονσέρβα φτιαγμένη εξ’ ολοκλήρου με φύλλα τσίγκου. Ένας θεός ξέρει πόσες φορές χρησιμοποιήθηκαν για να καταλήξουν αυτά να γίνουν στέγη, τοίχος και πόρτες σε μια κατασκευή που πέρασε πλέον σε αχρησία λόγω έλλειψης κοπαδιού αλλά και νοικοκύρη καθώς, ούτε ο Πρόδρομος θα μπορούσε να εξαιρεθεί από την φορά των πραγμάτων που πήραν τα περασμένα χρόνια ολόκληρη την Ελλάδα και οι άνθρωποί του αποχαιρέτησαν ένα πρωί την πατρώα γη και πήγαν αλλού να αναζητήσουν προκοπή και τα κατάφεραν.

Όλες οι γενιές των Προδρομιτών: μεγάλοι που γεννήθηκαν πριν από πολλά χρόνια εκεί και οι νεότεροι που μεγάλωσαν στη διασπορά τους ανά την Ελλάδα και γνωρίζουν τον τόπο των προγόνων μόνο σε επισκέψεις και μαθαίνουν την ιστορία του από αφηγήσεις των τρανότερων, διατηρούν μια ιδιαίτερη σχέση αγάπης  με το άδειο, σιωπηλό χωριό και έχουν στο νου τους πάντα μια επιστροφή κάποτε στο μέλλον, πράγμα το οποίο δεν αποκλείεται αλλά δεν γνωρίζουμε με ποιους όρους θα γίνει και αν αυτή είναι αποτέλεσμα σφοδρού νόστου ή απόρροια μιας άλλης κατάστασης που θα επικρατήσει στη χώρα...

Ανέσυρα τη φωτογραφία αυτή από το αρχείο φωτογραφιών του Προδρόμου και του Απεραντίου για να στολίσει με την απριλιάτικη επικαιρότητά της μια είδηση που ενδιαφέρει πρώτα τους Προδρομίτες και κατά συνέπεια και την Πρασιά και τα Κέδρα, ενδεχομένως και λίγο τα Βραγγιανά και άλλα χωριά της Αργιθέας, αρέσει πολύ σε μένα και ξεκίνησα ήδη με πολύ κέφι να την υλοποιώ και πιστεύω πως θα την εκτιμήσουν ανάλογα και πολλοί φίλοι των «Μικρών Πατρίδων» από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο.

Πρόκειται για τη δημιουργία μιας έκδοσης που θα αφορά την ιστορία απ’ όλες τις πλευρές της του Προδρόμου και των ανθρώπων του και η οποία, όπως μου αρέσει πολύ και έτσι πρέπει να γίνεται θα στηριχθεί στις αφηγήσεις των τρανότερων από τον Πρόδρομο και με βάση αυτές θα φτιαχτούν κάποια κείμενα που στολιστούν με φωτογραφίες από το χωριό αλλά και των ανθρώπων του. Ήδη πήρα τις πρώτες και βασικές συνεντεύξεις στην Αθήνα και στη Βοιωτία, έκανα τις απομαγνητοφωνήσεις και φτιάχνω το πλαίσιο που το έργο θα συμπληρωθεί με πληροφορίες απ’ όλες τις πηγές και κυρίως από άλλες αφηγήσεις.

Στόχος, και γι’ αυτό και η δημόσια δέσμευση είναι να είναι έτοιμη στα μέσα του καλοκαιριού και να παρουσιαστεί στο μεγάλο πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στις 29 Αυγούστου που όλοι οι Προδρομίτες πηγαίνουν να γιορτάσουν τον Άγιο τους στο χωριό και κάνουν ένα από τα καλύτερα πανηγύρια του Απεραντίου.

ΑΘΗΝΑ, 21042017